Biały®

1

Polityka Gospodarcza

Wykład nr 3

Niedziela 19 paź dziernika 2003

Polityka pienięż na

Jest czę ścią składową polityki gospodarczej. Jej podmiotami są władze pań stwowe,
reprezentowane przez banki centralne. Przedmiotem polityki pienię żnej jest kształtowanie
systemu pienię żnego danego kraju oraz dbanie o ró wnowagę pienię żno-towarową.

Bank centralny jest instytucją pań stwową i stanowi głó wne ogniwo w całej polityce
pienię żnej (w całym systemie bankowym). Opró cz banku centralnego wystę pują banki
komercyjne. Banki komercyjne nie podlegają bankowi centralnemu, bank centralny ma tylko
ogó lny nadzó r nad bankami komercyjnymi (opiniowanie powoływania banku komercyjnego
przez bank centralny, ma pewne upoważnienia do ingerowania w niektó re dziedziny
działalności bankó w komercyjnych)

Funkcje banku centralnego

•

Instytucja emisyjna (emituje znaki pienię żne obowiązujące w danym kraju)

•

Jest „bankiem bankó w” (udziela bankom komercyjnym pożyczek, kredytó w itp.)

•

Jest bankiem pań stwa (wszelkie rozliczenia budżetu pań stwa odbywają się za

pośrednictwem oddziałó w banku centralnego)

Zadaniem banku centralnego jest dbałość o ró wnowagę pienię żno-towarową w kraju, przez
odpowiednią politykę emisyjną oraz przez bieżące działania banku.

Podstawą do ustalania ilości pieniądza w obiegu jest szacunek (wyliczenie) ilości i wartości
transakcji, jakie pieniądz musi obsłużyć.

M = P * T / V

M – masa (ilość) pieniądza w obiegu

P – poziom cen (przecię tny) w badanym okresie

T – ilość transakcji, któ re pieniądz ma obsługiwać

V – szybkość obiegu pieniądza

Agregaty pieniądza:
M

1

= gotó wka u osó b fizycznych, pogotowie w firmach i depozyty bankowe wypłacane na

każde żądanie (wkłady avista)
M

2

= M

1

+ depozyty terminowe

M

3

= M

2

+ depozyty terminowe w poza bankowych instytucjach

Podział na M

1,

M

2

i M

3

dokonany jest z punktu widzenia szybkości obiegu pieniądza.

Każdy bank dąży do tego by udział M

1

w obrocie pienię żnym był jak najmniejszy.

Instrumenty polityki pienię żnej
Wystę pują 3 podstawowe instrumenty polityki pienię żnej znajdujące się w rę kach banku
centralnego.

Biały®

2

1. Stopy dyskontowe (stopy % stosowane przez bank centralny na kredyty udzielane

przez ten bank bankom komercyjnym). Wysokość tych stó p zależy od banku
centralnego.

2. Rezerwy obowiązkowe w bankach komercyjnych (czę ść aktywó w bankó w

komercyjnych, któ re zgodnie z prawem bankowym mogą być zamrażane w pewnej
czę ści.

3. Operacje otwartego rynku – sprzedaż i kupno papieró w wartościowych prowadzona

przez bank centralny.

Punkty 1 i 2 mają charakter nakazó w dla bankó w komercyjnych, natomiast w punkcie 3 bank
centralny wystę puje jako kupujący lub sprzedający wobec bankó w komercyjnych.

W polityce pienię żnej może nastąpić konflikt interesó w, mię dzy bankiem centralnym, a
rządem lub mię dzy bankiem centralnym, a bankami komercyjnymi.

Autonomia banku centralnego
Niezależność wobec rządu. Prezes banku centralnego nie podlega premierowi, bo nie jest
członkiem rządu. Kadencja jego jest 6-cio letnia. Powoływany jest przez Sejm na wniosek
prezydenta. Przy banku centralnym działa Rada Polityki Pienię żnej, jako ciało doradcze
prezesa. Jej kadencja jest także 6-cio letnia. Jej członkowie są desygnowani przez Sejm (3
osoby), Senat (3 osoby) i prezydenta (3 osoby).
Autonomia banku centralnego polega na tym, że sam ocenia sytuację gospodarczą w kraju i
podejmuje decyzje w ramach polityki pienię żnej samodzielnie.

Dekoniunktura

Wysoka koniunktura

Stopy % od kredytó w
BC - obniż ać

Stopy % od kredytó w
BC - podwyż szać

Rezerwy obowiązkowe
w BK – obniż ać

Rezerwy obowiązkowe
w BK – podwyż szać

Papiery wartościowe -
skupuje

Papiery wartościowe -
sprzedaje

Wpływ bankó w komercyjnych na ró wnowagę pienię żno-towarową w kraju

1. Banki komercyjne pośrednio wpływają na tę ró wnowagę , tzn. poprzez udzielanie

kredytó w i pożyczek, a nie poprzez emisję pieniądza gotó wkowego, gdyż emisja jest
wyłącznym uprawnieniem banku centralnego.

2. Banki kredytowe mię dzy sobą mogą prowadzić operacje kredytowe i na tej podstawie

udzielać kredytó w firmom i ludności. To także wpływa na powię kszenie ogó lnej
kwoty pieniądza w obiegu.

Kreacja pieniądza kredytowego w bankach komercyjnych

Nazwa banku

Nabyte depozyty

Rezerwa obowiązkowa 10%

Udzielone kredyty

A

2000

200

1800

B

1800

182

1620

C

1620

162

1458

D

1458

≈146

1312

∑ = 6190