Lata 1985-1989 Postanowiono przeprowadzić zmianę gospodarki z centralno-planowanej na rynkową. Rząd na czele Rakowskiego ogłosił wprowadzenie wolnych cen od produktów rolnych co zaskutkowało hiperinflacją, Ludzie oczekiwali nawet nieskutecznych, ale zmian. Rozpoczęto „Program stabilizacji” zakładał stabilizację cen i płac. Dokonano zmian: Systemowych Uwolnienie cen, Wprowadzenie wymienialności złotego, liberalizacja handlu poprzez zniesienie monopolu państwa, ustawy prywatyzacyjne, Urząd Antymonopolowy, nowe prawo celne, wprowadzenie podatku od gospodarstw domowych i VAT-u, zniesienie reglamentacji, nowe przepisy o zatrudnieniu. Stabilizacyjnych zmniejszano deficyt budżetowy, Wzrost oprocentowania kredytów, indeksacja niepełna płac i popiwek, dewaluacja złotego. Błędy w: zapowiedziach (wzrost produkcji i spadek bezrobocia), kalkulacjach (Deficyt w HZ) trudności z wymienialnością złotego, oczekiwaniach (wzrost zatrudnienia, bezrobocie do 300 tyś). Skutki produkcja↓ płace↓ spożycie↓ zatrudnienie↓ budżet↑nadwyżka.

Budżet zestawienie dochodów i wydatków pastwa. Zwiększał się w czasie udział w PKB teraz 38%. Dochody są ustalane kwotowo jako prognoza, a wydatki i deficyt są limitowane bo są nieprzewidywalne. Stale jednak spadają dochody i wydatki budżetu i wszystkie dziedziny są niedofinansowane. Podatki świadczenia pieniężne na rzecz państwa, przymusowe, nieodpłatne, bezzwrotne i obowiązkowe elementy: przedmiot (podstawa opodatkowania), podmiot, skala, stopa. Z punktu widzenia: przedmiotu opodatkowania: dochodowy, od majątku, obrotowy pobierania: Bezpośredni z płacy, pośredni z obrotu i zwiększa swój udział.

Funkcje budżetu:

1. Fiskalna

2. alokacyjna

3. redystrybucyjna

Metody finansowania deficytu budżetowego: modyfikacja podatków, pożyczka wewnętrzna lub zewnętrzna, dodrukowanie pieniądza, cięcia wydatków budżetu. Pieniądz powszechny ekwiwalent towaru. Funkcje miernik wartości, pośrednik wymiany, środek płatniczy. Agregaty gotówka, depozyt, wkłady terminowe Polityka pieniężna ogranicza się do regulowania podaży - ilości pieniądza na rynku. CELE: Stabilny poziom cen (szczególnie teraz) i stymulowanie wzrostu gospodarczego. RODZAJE - aktywna (restrykcyjna, ekspansywna) lub pasywna.

Bank centralny: funkcje monopol emisji pieniądza, polityka pieniężna i walutowa, nadzór bankowy, kredytuje budżet. Regulowanie ilości pieniądza na rynku: stopa % kredytów, stopa rezerw obowiązkowych, operacje otwartego rynku. Równanie obiegu pieniężnego m*v=t*p Inflacja stały wzrost przeciętnego wzrostu cen rynkowych w miarę upływu czasu. Wolumen towaru do ustalania inflacji: 1. żywność i napoje bezalkoholowe 30% 2. alkohol i tytoń 3. towary nieżywnościowe 4. Usługi

Inflacja kolejkowa i cenowa. TEMPO pełzająca, krocząca, galopująca, hiperinflacja. Skutki wzrost dochodów przedsiębiorstw, wzrost podatków przedsiębiorstw, spadek dochodów gospodarstw domowych. Podstawowe typy popytowo pieniężna, i podażowo kosztowa. Sposoby walki POPPIEN ograniczenie deficytu budżetowego, zmniejszenie dotacji budżetowych, ograniczenie podaży pieniądza na rynku, zmniejszenie wydatków budżetowych, zwiększenie strumienia kredytowego, podniesienie stóp %, wzrost oszczędności PODKOSZT zwiększenie produkcji dóbr finalnych stanowiących pokrycie dla pieniądza, ograniczyć ich eksport, hamowanie wzrostu cen urzędowych, osłabienie monopoli, obniżeni podatków cenotwórczych. Skutki polityki antyinflacyjnej: zmniejszenie realnej podaży pieniądza, Ostry niedobór pieniądza w obrocie towarowym, Obniżenie popytu konsumpcyjnego, Spadek Inwestycji, Spadek Produkcji, Zmniejszenie zatrudnienia, wzrost bezrobocia, zmniejszenie popytu na kredyty, zwiększenie stopy % od lokat i oszczędności, zmniejszył się stopień monetyzacji, Spadek popytu na giełdzie, Redukcja wydatków socjalnych, Spadek eksportu, Aprecjacja złotego, interesujące lokaty dla zagraniczniaków. Rynek pracy to całokształt procesów kupna i sprzedaży, w którym przedmiotem popytu i podaży jest praca a ceną płaca. Bezrobocie:

1. frykcyjne (chwilowe)

2. strukturalne

3. technologiczne

4. koniunkturalne

5. demograficzne

6. importowe

7. klasyczne

walka z bezrobociem

AKTYWNA - makro- i mikroekonomiczna (działania budżetu stymulujące gospodarkę, działania ku zwiększeniu popytu globalnego, zwiększenie podaży pieniądza a zarazem popytu na towar i produkcji) (Tworzenie dodatkowych miejsc pracy - roboty publiczne, szkolenia, rozbudowa biur pośrednictwa pracy, zwiększenie ruchliwości pracowników, subwencjonowanie płac pracowników, obniżenie kosztów pozapłacowych, ograniczenie czasu pracy, ograniczenie zasobów pracy poprzez wojsko i szkołę). PASYWNA bierność w postaci zasiłku.

stopa bezrobocia

stopa aktywności zawodowej

Handel zagraniczny wymiana towarów i usług z zagranicznymi podmiotami gospodarczymi z siedzibą za granicą. RODZAJE KOŻYŚCI PŁYNĄCYCH Z IMPORTU proste (koszty importu mniejsze niż produkcji) i względne (komparatywne)INNY PODZIAŁ strukturalne, efektywnościowe, rozwojowe. Polityka HZ świadoma działalność państwa w kształtowaniu jej stosunków z otoczeniem zewnętrznym poprzez kształtowanie warunków, struktury, wielkości HZ. Rodzaje Polityki w handlu zagranicznym.

1. polityka wolnego handlu państwo nie oddziałowuje bezpośrednio na wymianę z zagranicą i umożliwia swobodny dostęp towarów na rynki zagraniczne. Kraje biorące udział w wolnym handlu mają równe korzyści. Jednak powoduje że niektóre kraje zaczynają być zacofane gospodarczo.

2. Protekcjonizm szerokie wykorzystanie roli państwa w handlu zagranicznym. Argumenty za protekcjonizmem:

• ochrona słabego przemysłu własnego

• problem z deficytem w handlu

• ochrona własnego potencjału produkcyjnego, by w pełni go wykorzystać.

• nieuczciwa konkurencja w innych krajach

• 
  żywność

• Gaz

• Ropa

Argumenty przeciw protekcjonizmowi:

• ochrona producenta ale straty konsumenta

• groźba odwetów ze strony współpartnerów

• groźba powstawania monopoli w kraju

• Autarkizm dążenie do samowystarczalności kraju.

Metody stosowane przy protekcjonizmie: METODY CENOWO RYNKOWE Cła eksportowe, importowe, tranzytowe, fiskalne, ochronne, dyskryminacyjne, Inne narzędzia subwencje, premie, rekompensaty, ulgi podatkowe, METODY ILOŚCIOWE kontyngenty, ograniczenia dewizowe. Kursy walutowe cena waluty obcej w pieniądzu krajowym. Wymienialność wewnętrzna zewnętrzna. Kurs stały płynny, zmienny. Polityka przemysłowa działanie państwa, interwencyjnie prowadzona w stosunku do przemysłu polegająca na zmianie alokacji zasobów. Jest sprzeczna z myślą Liberałów. PODZIAŁ powszechna, selektywna (Ochronna, ofensywna) Cechy odziałowuje na decyzje inwestycyjne, łagodzi niedoskonałości rynku, gdy przedsiębiorstwo jest nie zdolne do wydajności, ma na celu pomóc przedsiębiorstwu w prowadzeniu badań i rozwoju, ułatwić wejście przedsiębiorstwu z nowymi towarami. Czym powinna się kierować: wysoka opłacalność gałęzi, wzrost technologiczny w gałęzi, długi łańcuch kooperacji, mają niskie koszty produkcji, czysta ekologiczna produkcja, korzystne położenie geograficzne, gałęzie strategiczne, duże zatrudnienie, wykazują dużą wartość dochodową, dostarczają środki produkcji innym jednostkom, posiadają pewne rezerwy rozwoju. Narzędzia Fiskalne (podatki cła ulgi, oddziaływania budżetu, stawki amortyzacyjne,) Monetarne (kredyty). Obszary oddziaływania Sektory strategiczne, o wysokiej energochłonności, wyższej potrzeby, wysokiej szansy. Porównanie lat 80 i 90 Węgiel spadek o połowę, gaz, ropa. Tkaniny bawełniane spadek 5X, wełniane spadek 6X, obuwie duży spadek, maszyny elektroniczne spadek, Stal surowa spadek o połowę. Polityka rolna zespół środków, regulacji, działań państwa, które mają na celu: kształtowanie rozwoju produkcji rolnej, utrzymywanie jej opłacalności, przyśpieszenie postępu technologicznego i ogrodniczego, wpływanie na procesy demograficzne na wsi, tworzenie przeobrażeń agrarnych, ochrona i stymulacja rolnictwa. Instrumenty rynkowe (limity, ograniczenia areału, terminy skupu, pożyczki na przechowanie, regulowanie importu, normy jakości, kontraktacja, podażowe wspieranie eksportu, subsydiowanie, dofinansowanie ludzi ubogich popytowe ceny gwarantowane, różne ceny skupu dla dostawców, kredytowanie produkcji rolnej cenowe. Polityka społeczna działanie państwa i innych organizacji kształtująca warunki życiowe ludności oraz stosunków międzyludzkich. Cele realizacja zasady bezp. Socjalnego i spraw. Społ., racjonalne wykorzystanie zasobów pracy, powiazanie postępu społecznego i gospodarczego. POLITYCZNE zachowanie spokoju społecznego MORALNO ETYCZNE godność człowieka Narzędzia polityki społecznej świadczenia materialne, płaca minimalna, maksymalny czas pracy, minimalny poziom świadczeń społecznych, podatki od niskich dochodów, ulgi podatkowe, świadczenia opieki społecznej, zasiłki dla bezrobotnych. Potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, akceptacji, samorealizacji INNA wyżywienia, mieszkania, zdrowia, wykształcenia, czasu wolnego, bezp. Bytu, nadwyżki dochodu. Minimum socjalne i biologiczne. Klasyfikacja poziomu wyżywienia A warunkowo dostateczne B dostateczne umiarkowany koszt C pełnowartościowe średni koszt D docelowy poziom wyżywienia. 4 doktryny Konserwatyzm rodzina i naród, Liberalizm wolność, Socjalizm równość i praca, Katolicka Nauka Społeczna. W SOCJALIŹMIE 3 FILARY pewność płacy i pracy, subsydia cenowe do cen, rozbudowany system świadczeń socjalnych. Kwestia socjalna skutki niedostosowania funkcjonowania społeczeństwa do podst. Potrzeb i problemy o dużej dotkliwości społecznej. Ubóstwo edukacja praca bezrobocie mieszkanie ekologia zdrowie.

Dochód minimalny

Tu nie może być wolnego handlu

---