Klasyfikacja na podstawie toksyczności
I. Substancje i preparaty szkodliwe (dzia aj
ł ą
szkodliwie na zdrowie,
stwarzaj
ą
ryzyko powstawania nieodwracalnych zmian w stanie
zdrowia)
Xn,
Produkt szkodliwy,
R22, R21, R20, R68, R48, R65 i łaczone
Substancje i preparaty szkodliwe (zwroty i przykłady)
R22-Działa szkodliwie po połknięciu
R21-Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą
R20-Działa szkodliwie przez drogi oddechowe
R68-Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia
R48-Stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia
R65-Działa szkodliwie; może powodować uszkodzenie płuc w przypadku połknięcia
Przykłady: Chloran(V) potasu, Chlorek amonu, Jod, Kwas szczawiowy, Tlenek
manganu(IV), Manganian(VII) potasu
II.
Substancje i preparaty drażniące (wywołują stany zapalne skóry,
drażnią lub uszkadzają układ oddechowy)
Symbol ostrzegawczy Xi, napis:produkt szkodliwy,
zwroty: R38, R36, R41, R37
Substancje i preparaty
drażniące (zwroty i przykłady)
R38-działa drażniąco na skórę
R36-działa drażniąco na oczy
R41-ryzyko poważnego uszkodzenia oczu
R37-działa drażniąco na drogi oddechowe
Przykłady: Chlorek wapnia, Chromian(VI) potasu, Dimetyloamina, Węglan sodu
III. Substancje i preparaty
uczulające (powodują uczulenie w
następstwie narażenia drogą oddechową lub w kontakcie ze skórą)
Xn (drogi oddechowe) lub Xi(skóra), Produkt szkodliwy, R42, R43
Substancje i preparaty
uczulające (zwroty i przykłady)
R42-Może powo-dować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową
R43-Może powo-dować uczulenie w kontakcie ze skórą
Przykłady: Formaldehyd, Hydrochinon, Kobalt, Siarczek i tlenek kobaltu (II)
IV. Substancje i preparaty
toksyczne (działają toksycznie)
T, Produkt toksyczny, R25, R24, R23, R39, R48.
Substancje i preparaty
toksyczne (zwroty i przykłady)
R25-Działa toksycznie po połknięciu
R24-Działa toksycznie w kontakcie ze skórą
R23-Działa toksycznie przez drogi oddechowe
R39-Zagraża powstaniem b.poważnych nieodwracalnych zmian w sta nie zdrowia
R48-Stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia
Przykłady: Fluorki amonu, potasu i sodu, Chlor, Fenol, Metanol, Trójtlenek siarki, Tlenek
węgla
V.
Substancje i preparaty
bardzo toksyczne(działają bardzo toksycznie, wywołują
bardzo poważne, nieodwracalne zmiany w stanie zdrowia)
T+, Produkt bardzo toksyczny, R28, R27, R26, R29
Substancje i preparaty
bardzo toksyczne (zwroty i przykłady)
R28-Działa bardzo toksycznie po połknięciu
R27-Działa bardzo toksycznie w kontakcie ze skórą
R26-Działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe
R29-W kontakcie z wodą uwalnia toksyczne
Przykłady: Kwas cyjanowodorowy i jego sole, Kwas fluorowodorowy, Fosfor biały,
Związki rtęci rozpuszczalne w wodzie
VI.
Substancje i preparaty
żrące (powodują oparzenia w kontakcie ze
skórą)
C, Produkt żrący, R35, R34
Substancje i preparaty
żrące (zwroty i przykłady)
R35-powoduje poważne oparzenia
R34-powoduje oparzenia
Przykłady: Fosfor biały, Kwas azotowy (V), Kwas solny, Kwas fluorowodorowy, Kwas
siarkowy(VI), Nadtlenek wodoru, Roztwór amoniaku, Sód, Wodorotlenki sodu
i potasu
Klasyfikacja na podstawie właściwości fizykochemicznych
I. Substancje i preparaty
wybuchowe (możliwość wybuchu na skutek
wstrząsów, uderzenia, tarcia lub zetknięcia z powietrzem)
E, Produkt wybuchowy, R2, R3
Substancje i preparaty
wybuchowe (zwroty i przykłady)
R2-zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi
źródłami zapłonu
R3-skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi
źródłami zapłonu
Przykłady: Azotan(V) etylu, Azotan(V) celulozy, Azydek ołowiu (II), Nadtlenek benzoilu,
Piorunian rtęci
II.
Substancje i preparaty
utleniające (mają właściwości zapalne bądź
mogą wywołać pożar w zetknięciu z materiałami palnymi)
O, Produkt utleniający, R7 - R9
Substancje i preparaty
utleniające (zwroty i przykłady)
R7-może spowodować pożar
R8-kontakt z materiałami zapalnymi może spowodować pożar
R9-grozi wybuchem po zmieszaniu z materiałem zapalnym
Przykłady: Chromian(VI) potasu, Chloran(VII) amonu, Chloran (V) potasu, Kwas
azotowy(V), Nadtlenek wodoru, Tlenek chromu(VI)
III. Substancje i preparaty wysoce łatwopalne
(zapalające się w powietrzu w
wyniku rozgrzania lub krótkotrwałego kontaktu ze źródłem zapłonu, ciecze o temperaturze
zapłonu poniżej 21°C, substancje, które w zetknięciu z wodą wydzielają łatwopalne gazy)
F, Produkt wysoce łatwopalny, R11, R15, R17
Substancje i preparaty
wysoce łatwopalne (zwroty i przykłady)
R11- produkt wysoce łatwopalny
R15-w kontakcie z wodą uwalnia skrajnie łatwopalne gazy
R17 – samorzutnie zapala się w powietrzu
Przykłady: Benzen, Disiarczek węgla, Etanol, Fosfor biały, Pentan, Sód, Węglik wapnia
IV. Substancje i preparaty
skrajnie łatwopalny (gazy palne w normalnych
warunkach, ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 0°C i temperaturze
wrzenia nie przekraczającej 35°C)
F+, Produkt skrajnie łatwopalny, R12
Substancje i preparaty
skrajnie łatwopalne (zwroty i przykłady)
R12-produkt skrajnie łatwopalny
Przykłady: Alkany C1 – C4, Chloroetan, Etyn (acetylen), Tlenek węgla, Wodór
V. Substancje i preparaty
łatwopalne (ciecze o temperaturze zapłonu 21
– 55°C)
Łatwopalne – Brak symbolu ostrzegawczego
-Może brakować napisu !
-R10 – p. łatwopalny
-Butanol, pentanol -przykłady
VI. Pozostałe zwroty substancji i preparatów sklasyfikowanych na
podstawie właściwości fizykochemicznych – charakterystyka
R1-produkt wybuchowy w stanie suchym
R4-tworzy łatwo wybuchające związki metaliczne
R5-ogrzanie grozi wybuchem
R6-prodykt wybuchowy z dostępem i bez dostępu powietrza
R7-może spowodować pożar
R14-reaguje gwałtownie z wodą
R16-produkt wybuchowy po zmieszaniu z substancjami utleniającymi
R18-podczas stosowania mogą powstawać łatwopalne lub wybuchowe mieszaniny par z
powietrzem
R19-może tworzyć wybuchowe nadtlenki
R30-podczas stosowania może się stać wysoce łatwopalny
R44-zagrożenie wybuchem po ogrzaniu w zamkniętym pojemniku
Klasyfikacja na podstawie analizy skutków specyficznych
dla zdrowia człowieka
I. Substancje i preparaty rakotwórcze:
- Kat.1 – o udowodnionym działaniu rakotwórczym
- Kat.2 – które rozpatruje się jako rakotwórcze
T, produkt toksyczny, R45, R49
Substancje i preparaty rakotwórcze (zwroty i przykłady)
R45-może powodować raka
R45-może powodować raka w następstwie narażenia drogą oddechową
Przykłady:
Kategoria 1: Benzen, Benzydyna, Chloroetan, Tlenek arsenu (III), Tlenek chromu (VI),
Tlenki i siarczkiniklu
Kategoria 2: Benzopiren, Beryl i jego związki, Bromian (V) potasu, Chloropochodne
metanu, Tioacetamid, Siarczan (VII) dietylu, Tlenek kadmu
II. Substancje i preparaty rakotwórcze
- Kat. 3 – o możliwym działaniu rakotwórczym
Xn, Produkt szkodliwy, R40
Substancje i preparaty rakotwórcze (zwroty i przykłady)
R40 – ograniczone dowody
Przykłady: Kategoria 3: Acetamid, Anilina i jej sole, DDT, Formaldehyd, Nikiel, Siarczek
kadmu, Tlenek antymonu(III)
III. Substancje i preparaty mutagenne (powodują dziedziczne
uszkodzenia genetyczne)
- Kat.1-o udowodnionym działaniu mutagennym
- Kat.2-które rozpatruje się jako mutagenne
T, Produkt toksyczny, R46
Substancje i preparaty mutagenne (zwroty i przykłady)
R46-może powodować dziedziczne wady genetyczne
Przykłady: Kategoria 1 - Brak znanych subst.
Kategoria 2 – Akrylamid, Benzopiren, Siarczan (VI) dietylu
IV. Substancje i preparaty mutagenne:
- Kat. 3-o możliwym działaniu mutagennym
Xn, Produkt szkodliwy, R68
R68-Możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia
V. Substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość
- Kat.1-o udowodnionym szkodliwym działaniu
- Kat.2-które rozpatruje się jako działające szkodliwie
T, Produkt toksyczny, R60,R61
Substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość (zwroty)
R60 – uszkadzają funkcje rozrodcze
R61 – upośledzają rozwój potomstwa (działanie teratogenne i embriotoksyczne)
Przykłady:
Kat.1- większość związków ołowiu
Kat.2- Benzopiren, Heksafluorokrzemian ołowiu (II)
VI. Substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość
- Kat.3 – o możliwym szkodliwym działaniu
Xn, Produkt szkodliwy, R62, R63
Substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość (zwroty)
R62-możliwe ryzyko upośledzenia płodności
R63-możliwe ryzyko szkodliwego działania na dziecko w łonie matki
Przykłady: Kategoria 3- Disiarczek węgla
Klasyfikacja na podstawie analizy skutków działania na środowisko
I. Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska(naruszają
równowagę biologiczną środowiska)
N, Preparat niebezpieczny dla środowiska, R50 – R59
Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska (zwroty)
R50- działa bardzo toksycznie na organizmy wodne
R51- działa toksycznie na organizmy wodne
R52- działa szkodliwie na organizmy wodne
R53- może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym
R54- działa toksycznie na rośliny
R55- działa toksycznie na zwierzęta
R56- działa toksycznie na organizmy glebowe
R57- działa toksycznie na pszczoły
R58 – może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku
R59 – stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej (EU)
Zwroty S – „safety phrases”
S1 – przechowywać pod zamknięciem
S2 – chronić przed dziećmi
S3 – przechowywać w chłodnym miejscu
S4 – nie przechowywać w pomieszczeniach mieszkalnych
S5 – przechowywać w … (cieczy wskazanej przez producenta)
Przykład nalepek z piktogramami:
Przykład etykiety związku chemicznego:
Przykłady etykiety preparatu:
Piktogram zagrożenia czynnikiem biologicznym: