1. Ekonomia – nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz

konsumpcję dóbr.

2.

Na jakie pytania odpowiada nauka ekonomi

?Jak produkować, dla kogo

produkować? Ile produkować ?

3. Dzielimy na Makro i mikroekonomię.
4. Mikroekonomia - dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem zachowań

indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków

5. Makroekonomia - która skupia swoją uwagę na badaniu całej gospodarki.
6. Mikroekonomia jest spojrzeniem na gospodarkę z "perspektywy żaby", podczas gdy

makroekonomia patrzy na tę samą gospodarkę z "perspektywy żyrafy".

7. STAROŻYTNA GRECJA

Ksenofont (ok.430-355 p.n.e.)- myśliciel i historyk Praca- „Okonomikos” ok. której
wywodzi się nazwa ekonomia. Podkreślał, że zasadniczym warunkiem rozwoju kraju i
zamożności obywateli jest poziom gospodarowania na roli. Od poziomu rozwoju
rolnictwa uzależniał rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej, społecznej i
kulturowej.

Platon (ok.428-347p.n.e)- filozof, twórca państwa idealnego, które miało wolnym
obywatelom zapewnić szczęście i dobrobyt. Praca „Republika”

Dzielił społeczeństwo na: rządzących, rycerzy, żywicieli. Wg. Platona myśliciele i

rycerze nie powinni zajmować się zarobkowaniem, gdyż pomniejszałoby to ich cnotę
rządzenia i obrony kraju.

Arystoteles ze Stagiry (ok.348-322 p.n.e) Praca „Polityka”
Dzielił społeczeństwo na: wolnych, niewolników, którzy nie potrafią żyć samodzielnie,
niewola jest dla nich życiowa koniecznością. Sankcjonuje normy etyczno moralne,
związane z przywilejami warstw rządzących oraz pogardę dla zawodów i ludzi
niegodnych miana (wolnych, szlachetnych i dobrych).

STAROZYTNY RZYM

Marcus Tullius Cicero (106-43 p.n.e) Praca “De Republuca”

Ustala hierarchię zajęć: rolnictwo – najbardziej godne zajęcie dla patrycjatu
rzymskiego Zajęcia pośrednie: handel detaliczny, pożyczanie pieniędzy na procent.

Lacius Seneca (I wiek)- filozof stoik

Zaleca wszystkim wytrwałą prace, pilne i aktywne wykorzystanie czasu. Uważa, że
zdobywanie majątku nie jest sprzeczne z moralnością, ale należy go dobrze użytkować
– w interesie całego społeczeństwa.

Św. Augustyn (354-430)

Głosi, że niewolnictwo jest sprzeczne z porządkiem naturalnym (boskim) w obliczu

boga wszyscy są równi. Wg. Św. Augustyna własność prywatna nie wynika z prawa
naturalnego lecz z prawa państwowego, jednak jest uzasadniona, gdyż władza świecka
pochodzi od Boga.

8.

Przedstaw założenia gospodarcze merkantylistów.

Źródłem bogactwa pochodzącego z

zagranicy jest rozwinięty eksport przewyższający import (dodatni bilans handlowy), kraje
europejskie bezpośrednio ze sobą konkurują, kraj, który ma najwięcej bogactwa, wygrywa

tę konkurencję, dobrobyt i siła są ze sobą ściśle połączone – siła narodowa w systemie
międzynarodowym w dużej mierze wywodzi się z dobrobytu, dobrobyt jest niezbędny do
kumulowania siły, kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa. Merkantylizm był
siłą napędową kolonializmu, w myśl zasady, że wielkie imperium to klucz do bogactwa.

9. EKONOMIA KLASYCZNA

Adam Smith (1723-1790) – ekonomista

Praca: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”. Smith stworzył system
ekonomiczny w którym usystematyzował całość zjawisk zachodzących w gospodarce.
Teoretyczne rozważanie ekonomiczne ujął w teorii obejmującej: koncepcja interesu
osobistego; koncepcja praw ekonomicznych;

 bogactwo narodów i czynniki jego wzrostu;
 teoria wartości i podziału dóbr;
 teoria cen;
 teoria płacy roboczej;
 rola akumulacji w rozwoju gospodarczym;
 zagadnienia pieniądza;

wymiana zagraniczna
Koncepcja ta zawiera założenia metodologiczne:

 zasadę egoizmu powiązaną z zasadą gospodarności;
 zasadę zgodności interesu osobistego z interesem społecznym.
 Podstawową zasadą funkcjonowania gospodarki są samoczynnie funkcjonujące prawa

ekonomiczne, które powodują zbędność ingerencji państwa w życie gospodarcze.

 Większość jednostek gospodarczych – o ile są one wolne –kierują się motywem

zysku.



Dawid Ricardo (1772-1823) – finansista
Praca: „Zasady ekonomii politycznej
i opodatkowania”.
Ricardo rozwijał system teoretyczny A. Smitha.
W swojej pracy wyjaśniał zagadnienia funkcjonowania gospodarki z zakresu:

 teorii wartości;
 teorii podziału dóbr;
 teorii płac;
 teoria zysku;
 teorii renty gruntowej;
 teorii rozwoju gospodarczego;
 teoria kosztów komparatywnych.

10. KEYNESIZM

John M. Keynes (1883-1946) - ekonomista

Praca: „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza”.
Twórca interwencjonizmu państwowego.

Wg Keynesa podstawowe wielkości ekonomiczne w gospodarce powiązane są ze sobą
związkami przyczynowo-skutkowymi.
Keynes odrzuca prawo rynków Saya, a pieniądz traktuje jako aktywny instrument państwa w
oddziaływaniu na procesy gospodarcze.
Model Keynesa
Keynes przyjmował istnienie pewnych wielkości jako dane (zasoby siły roboczej,
kwalifikacje, wyposażenie kapitałowe, technika, gusty konsumentów) i na ich podstawie
badał przyczyny niedostatecznego popytu w gospodarce, powodujące niepełne wykorzystanie
mocy produkcyjnych i bezrobocie.
Analiza przyczynowo-skutkowa zawierała:

 Zmienne zależne:

-dochód narodowy;

- konsumpcja;
- inwestycje;
- zatrudnienie;
- oszczędności.
 Zmienne niezależne:
- psychologiczna skłonność do konsumpcji;
- krańcowa rentowność kapitału;
- stopa procentowa.
Psychologiczna skłonność do konsumpcji (udział konsumpcji w dochodzie narodowym)
zmienia się w długich okresach, gdyż zależy od opinii i zwyczajów preferujących
konsumpcję lub oszczędności.
W krótkich okresach skłonność do konsumpcji jest większa przy niższych dochodach i
maleje wraz ze wzrostem dochodów społeczeństwa.
Teoria cyklu koniunkturalnego
W początkowym okresie prosperity stopa procentowa jest niska, co skłania do inwestycji
(wzrost produkcji, zatrudnienia i dochodu narodowego). W dalszym etapie konsumpcja
wzrasta wolniej niż oszczędności, powodując nadprodukcję. Przedsiębiorstwa ograniczają
produkcję (zatrudnienie) i inwestycje.
Następuje spadek dochodów, aż do stanu równowagi (I=S).
Wnioski z teorii Keynesa
1. Pełny liberalizm gospodarczy nie zapewnia równowagi ekonomicznej.
2. Pośrednie środki interwencji państwa:
 zmienność stopy procentowej;
 polityka fiskalna.
3. Bezpośrednie środki interwencji państwa -inwestycje publiczne.

11.

MONETARYZM

makroekonomiczna teoria głosząca, że zwiększenie ilości pieniądza w obiegu, w stopniu
większym niż zwiększenie ilości dóbr i usług, jest koniecznym i wystarczającym warunkiem
inflacji; rozwijał się od lat 50. XX w.; główni przedstawiciele: M. Friedman, K. Brunner, A.
Meltzer, A. Walters i inni.

Główną cechą monetaryzmu jest niewielka ingerencja rządu. Monetaryści są raczej

zwolennikami wolnego rynku, który jest dostatecznie konkurencyjny. Duże znaczenie ma
stabilność cen. Większy nacisk kładzie się na walkę z inflacją niż bezrobociem

12.

Rynek jest to miejsce, gdzie kupujący (odbiorcy) i sprzedający (dostawcy) negocjują

warunki wymiany, które urzeczywistniają się w transakcjach kupna i sprzedaży zawieranymi
pomiędzy odbiorcami i dostawcami.

13 . Wymień i scharakteryzuj znane czynniki produkcji.

 ziemia oraz naturalne surowce posiadane przez ludzi;

 praca - wysiłek ludzki włożony w wytworzenie danego dobra;



kapitał - to dobra wytworzone uprzednio przez ludzi używane do produkcji innych

dóbr, które nie zużywają się podczas jednego cyklu produkcyjnego (budynki,

narzędzia i maszyny).

 wiedza



czasami jako piąty czynnik produkcji określa się inicjatywę przedsiębiorców, jednak

można to traktować jako ludzki kapitał opłacany zyskiem.

Podział czynników produkcji:



Stały czynnik produkcji – jest to czynnik którego nakład nie może ulec zmianie.

 Zmienny czynnik produkcji - jest to czynnik którego nakład może ulec zmianie nawet

w krótkim okresie.

14. Pojęcia:
Koszt stały-nie zmienia się przy wahaniu kosztów produkcji [Ks]
Koszt zmienny- rośnie wraz ze wzrostem produkcji [Kz]
Koszt całkowity-jest to suma kosztów stałych i zmiennych [Kc]
Koszt przeciętny-całkowity koszt produkcji przypadający na jednostkę produktu. Oblicza się
go jako koszt całkowity podzielony przez wielkość produkcji [Kp]
Koszt krańcowy (koszt marginalny) - koszt jaki ponosi producent w związku ze
zwiększeniem wielkości produkcji danego dobra o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów
całkowitych związany z produkowaniem dodatkowej jednostki dobra.


15.

Spółki handlowe:

spółki osobowe:
- spółka jawna;
- spółka partnerska;
- spółka komandytowa;
- spółka komandytowo-akcyjna.
spółki kapitałowe:
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;
spółka akcyjna.
I-Spółka jawna (sp.j.) jest podmiotem gospodarczym, który prowadzi swoją działalność pod
własną firmą.
Wspólnicy wykonują działalność osobiście, a za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie
własnym majątkiem.

Firma spółki powinna zawierać nazwisko (nazwiska) lub nazwy wspólników oraz dodatkowe
oznaczenie „spółka jawna”.
II-Spółka partnerska (sp.p.) jest spółką osobową, która jest tworzona przez wspólników w
celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną
firmą.
Firma tworzonej spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera,
dodatkowe określenia, tj. „i partner”, „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz nazwę
wolnego zawodu.
III-Spółka komandytowa (sp.k) jest spółką osobową, prowadząca działalność pod własną
firmą, w której co najmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada wobec
wierzycieli bez ograniczeń. Natomiast odpowiedzialność co najmniej jednego ze wspólników
(komandytariusza) jest bardzo ograniczona.
Firma spółki powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariusz oraz oznaczenie
spółka komandytowa.
IV-Spółka komandytowo-akcyjna (S.KA.) jest spółką osobową, prowadząca działalność pod
własną firmą, w której co najmniej jeden ze wspólników (komplementariusza) odpowiada
wobec wierzycieli wspólników bez ograniczeń oraz co najmniej jeden ze wspólników jest
akcjonariuszem.
Firma spółki powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz
dodatkowe oznaczenie spółka komandytowa- akcyjna
V-Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co
najmniej 5 000 złotych i dzielić się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej.
Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 5 złotych.
Uprzywilejowanie udziałów wspólników dotyczy:
prawa głosu;
prawa do dywidendy;
uprzywilejowanych warunków uczestniczenia w podziale majątku w przypadku likwidacji
spółki.
Organa spółki:
1. Zgromadzenie wspólników.
2. Rada nadzorcza.
3. Zarząd.
VI- Spółka akcyjna jest zawiązywana przez jednego lub więcej udziałowców (akcjonariuszy),
którzy nie odpowiadają własnym majątkiem za zobowiązania spółki.
Kapitał zakładowy spółki akcyjnej podzielony jest na udziały wyrażone w postaci akcji, których
wartość nominalna jest równa dla wszystkich papierów wartościowych.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej
100 000 złotych, natomiast wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
Kapitał zakładowy spółki może być wnoszony w formie pieniężnej lub niepieniężnej (aport).
Organa spółki:
1. Walne zgromadzenie.
2. Radę nadzorczą.
3. Zarząd.

16.Przebieg krzywych kosztów

17.

Teoria progu rentowności.

Próg rentowności firmy zaczyna się od punktu, w którym przychody całkowite (utarg całkowity) są równe

kosztom całkowitym. Wówczas firma nie osiągnie zysku, ale też nie poniesie straty.

18. Czynniki wywołujące korzyści i niekorzyści skali.
Korzyści skali:



duże firmy mogą korzystać z efektów specjalizacji i podziału pracy;



przy produkcji na dużą skalę istnieje możliwość bardziej racjonalnego wykorzystania odpadów;



duże firmy dysponują większymi środkami na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych.



przy hurtowych zakupach dużej ilości materiałów, półfabrykatów, opakowań itp. można
wynegocjować niższe jednostkowe ceny zakupu oraz korzystniejsze warunki płatności;

 przy dużej skali produkcji opłacalne staje się zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych

pracowników;



duże firmy mogą łatwiej i na korzystniejszych warunkach uzyskać kredyt bankowy na
finansowanie działalności bieżącej oraz na inwestycje;



duże firmy mogą korzystać z wielu źródeł finansowania swojej działalności.

Korzyści skali są częstą przyczyną łączenia się przedsiębiorstw i tworzenia oligopoli.

NIEKORZYŚCI SKALI- gdy przeciętny koszt wytwarzania rośnie w miarę zwiększania rozmiarów
produkcji; pojawiają się gdy koszty przypadające na jednostkę produkcji rosną w miarę zwiększania skali
produkcji:
1.trudności w zarządzaniu dużym przedsiębiorstwem.;
2.zależność między poszczególnymi etatami produkcji może prowadzić do zakłóceń, gdy na którymś z
etapów nastąpi opóźnienie;
3.pogorszenie się stosunków pracy,
4.ograniczenia w dostępności surowców

19. Założenia i warunki występowania konkurencji doskonałej Konkurencja doskonała to model
czysto teoretyczny
1. na rynku występuje duża liczba producentów i konsumentów danego dobra
2. sprzedawcy i kupujący są przekonani że ich decyzje nie mają wpływu na cenę
Założenia:
1. duża ilość sprzedających i kupujących,
2. jednorodność produktu,
3. doskonała informacja rynkowa,
4. swoboda wejścia i wyjścia do branży,
5. brak interwencji państwa,
6. produkt posiada bliskie substytuty



20. Monopol charakteryzuje się:

•

występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy lub producenta danego towaru, który kontroluje

podaż i ceny, oraz wielu odbiorców;

•

występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek (np. ustawodawstwo,

patenty, koszty itp.);

•

unikatowością produktu monopolu (nie posiada on dobrego lub bliskiego substytutu).

Warunki występowania:

•

kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment

towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.) –monopol

państwowy

•

kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci

bankrutują- wymuszony

•

wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu

podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu,

telekomunikacja itp.) naturalny

21. Maksymalizacja zysku w monopolu.

Aby określić optymalną wielkość produkcji, maksymalizującą zysk należy porównać przychody krańcowe
z kosztami krańcowymi.

Jeżeli przychody krańcowe (Pk) będą większe od kosztów krańcowych (Kk), to zwiększanie produkcji
będzie opłacalne, gdyż każda dodatkowo wyprodukowana jednostka spowoduje większy wzrost Pc
(przychody całkowite) niż Kc(koszty całkowite), co sprawi, że zyski wzrosną.

22. Założenia i warunki występowania konkurencji monopolistycznej

Konkurencja monopolistyczna jest formą rynku pomiędzy konkurencją doskonałą, a monopolem, jednak
bardziej zbliżona do konkurencji doskonałej.

Konkurencja monopolistyczna charakteryzuje się: [założenia]

1. W danej gałęzi produkcji działa tak dużo firm, że każda z nich może uprawiać własną politykę bez
obawy przed działaniem odwetowym ze strony pozostałych rywali.

2. Produkty tych firm są zróżnicowane, a nie homogeniczne — jak to jest w przypadku konkurencji
doskonałej — nabywcy zaś przejawiają preferencję w stosunku do wyrobów firmowych określonych
sprzedawców.

3. Dostęp do danej gałęzi produkcji jest swobodny, a nowi producenci są w stanie podjąć produkcję
bliskich substytutów istniejących już produktów.
4. Krzywe popytu i kosztów wszystkich działających w danej gałęzi firm są takie same.
Warunki występowania:

1. produkt jest niejednorodny
2. bardzo duża liczba kupujących
3. ograniczona, ale duża liczba firm (konkurentów)
4. zmiana rozmiarów produkcji nie wpływa na cenę

23 . Założenia i warunki występowania oligopolu.

1. występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

2. brak konkurencji cenowej między uczestnikami rynku. Rywalizacja odbywa się na innych płaszczyznach
(jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.).

3.Istnieją tutaj duże bariery wejścia i wyjścia.

Założenia:

Oligopol jest strukturą rynku charakteryzującą się działaniem w danej gałęzi produkcji małej liczby firm o
dużej sile rynkowej, mających znaczny wpływ na podaż i ceny, ale równocześnie konkurujących ze sobą.

Wejście do tej gałęzi jest utrudnione, ale nie jest całkowicie zablokowane.

24. przedstaw maksymalizację zysków w oligopolu.

Strategia stosowana przez firmy w oligopolu może być różna. Mimo tej różnorodności oligopole generalnie
stoją przed dylematem czy przyjąć strategię współdziałania tj. porozumieć się i realizować spójną/jednolitą
strategię czy tez walczyć z konkurentami o jak największą część rynku dla siebie.
Porozumienia w oligopolu mają na celu uniknięcie walki konkurentów i maksymalizacji zysku.
Uzgadniając politykę cenową, rozmiary rynku i podziały rynków zbytu firmy w oligopolu zachowują się
jak pełny monopolista tzn. mogą maksymalizować zyski przez ograniczenie rozmiarów produkcji i
podnoszenie cen. Dążące do maksymalizacji zysku przedsiębiorstwo będzie zwiększać rozmiary produkcji
dopóty dopóki przychód krańcowy będzie wyższy od kosztu krańcowego, a zatem firma ma zysk przy
rozmiarach produkcji wyznaczonych przez zrównanie się kosztu krańcowego z przychodem krańcowym,
który jest równy cenie.
Dążąc do maksymalizacji zysku firmy w oligopolu dążyć mogą do zmiany oligopolistycznej o charakterze
monopolistycznym ponieważ:



Działając jak monopol mogą obniżyć stopień konkurencji i zwiększyć zyski



Obniżyć stopień niepewności zachowania rywali



Tworzyć bariery wejścia na rynek

Ta zmowa przybiera formy:



Zmowy doskonałej



Zmowy niedoskonałej

Istotę zmowy doskonałej oddaje kartel będący formalną organizacją producentów na danym rynku.
Porozumienie między firmami kartelu dotyczącym przeniesienia niektórych decyzji zarządczych na
szczebel centralny kartelu 9np. OPEC, Jata).
W zależności od rodzaju scentralizowanych decyzji wyróżnia się:



Kartel scentralizowany w którym występuje całkowita kontrola nad wielkością, cenami, rynkami
zbytu i podziałem zysku



Kartel dokonujący podziału rynku, w którym strony porozumienia ograniczają się do podziału stref
zbytu

Zmowa niedoskonała obejmuje nieformalne i często nietrwałe porozumienia cenowe czy też dotyczące
wielkości produkcji lub rynków zbytu.

Przybiera ona postać:



Przywództwa cenowego



Umowy dżentelmeńskiej w której strony uzgadniają wspólne działanie w konkretnej sytuacji, np.
obniżanie ceny wyrobu eliminując rywali

.

25.

W jaki sposób państwo może wpływać na gospodarkę na przykładzie teorii obiegu okrężnego.


26.

Produkt krajowy brutto (PKB) – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze
zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

27. Produkt narodowy brutto (PNB) – miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego
kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą. Dochody netto są różnicą między
dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłacanymi z tytułu własności
cudzoziemcom.

28. Wynika z 26 i 27…

29. Metoda wydatkowa liczenia PKB:
PKB = suma netto sprzedaży finalnej wewnątrz obszaru geograficznego

Metoda dochodowa liczenia PKB:
PKB = suma dochodów z czynników produkcji uzyskanych dzięki działalności gospodarczej na danym
obszarze geograficznym.


30. . czym różni się od siebie PKB w cenach czynników produkcji, a PKB w cenach rynkowych
PKB po cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.
PKB w cenach rynkowych = C + I + G
PKB w cenach czynników wytwórczych jest miarą czynników wytwórczych z pominięciem podatków
pośrednich. PKB w cenach czynników wytwórczych = C + I +G – Te

31. kiedy mamy do czynienia z deficytem, kiedy z nadwyżką, a kiedy z równowagą handlową
Deficyt budżetowy występuje w sytuacji, gdy wydatki budżetowe przekraczają jego wpływy.
Nadwyżka budżetowa występuje, gdy wpływy do budżetu są większe od zrealizowanych wydatków.


32. . przedstaw definicję inflacji
Inflacja, spadek wartości pieniądza, powiązany ze wzrostem cen.




33. • Inflację kroczącą (z reguły do kilkunastu % rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone
zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać spod
kontroli.
• Inflację galopującą (powyżej 20%), powodująca narastające zakłócenia w przebiegu procesów
gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie życia społecznego.
inflacja galopująca (zwana także superinflacją), to taki wzrost ogólnego poziomu cen, który powoduje
narastanie perturbacji w procesie reprodukcji makroekonomicznej. Stanowi ona poważne zagrożenie dla
procesów wzrostu gospodarczego. Z reguły wymyka się ona spod kontroli państwa. Jej negatywną stroną
jest to, że przyczynia się ona do erozji systemów motywacyjnych.
• Hiperinflację, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu
niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności
systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.
• Megainflację (powyżej 100%), to taki poziom inflacji, w którym rząd i Bank Centralny nie ma żadnej
kontroli nad podażą pieniądza, a uruchamia się czarna strefa gospodarcza


34. scharakteryzuj negatywne skutki inflacji

zelówek”

35. podaj przyczyny powstawania inflacji
Dwie zasadnicze przyczyny:


Inflacja pchana przez koszty (podażowa)-



Szok podażowy – podniesienie kosztów produkcji, co przekłada się na wzrost cen

konsumpcyjnych


Podatki pośrednie – VAT, akcyza



Inflacja ciągnięta przez popyt (popytowa)-

Ilościowa teoria pieniądza – ceny wzrastają wraz ze wzrostem podaży pieniądza


Równanie Fishera MV=PY



Inflacja dochodowa – dochody rosną szybciej niż przyrasta dóbr i usług na rynku



niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)



przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego
przez państwo)



ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do
nadmiernej ilości pieniądza.



wadliwą strukturę gospodarki



wzrost cen podstawowych surowców energetycznych (powoduje to wzrost kosztów produkcji i
wzrostu cen)



import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost
kosztów produkcji , a co za tym idzie wzrost cen)



długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)



recesją gospodarczą (obniżenie wydajności pracy, a tym samym wzrost kosztów produkcji)



monopolizację gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)

36.

. Krzywa Philipsa jest wypukła do początku układu współrzędnych. Kształt ten wyjaśnia się tym, że przy

wzroście popytu globalnego początkowo istnieje ogromna nadwyżka siła robocza|siły roboczej, która może
zostać zatrudniona, aby zaspokoić zwiększony popyt, bez potrzeby znacznego podnoszenia płac. Jednak w miarę
wyczerpywania się zasobów siły roboczej, przedsiębiorstwa muszą oferować coraz wyższe płace, aby zdobyć
potrzebną siłę roboczą. Położenie krzywej Philipsa zależy od pozapopytowych czynników wywołujących
inflację i bezrobocie, takich jak: bezrobocie frykcyjne i strukturalne oraz inflacja kosztowa, inflacja strukturalna
i wywołana kosztami.
Jeśli któryś z czynników zmieni się tak, że wzrośnie stopa inflacji lub stopa bezrobocia, to krzywa przesunie się
w górę, w prawo.

37.

. Pieniądz – materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.

Według współczesnej doktryny na pieniądz składają się trzy elementy

[1][2]

:



jednostka pieniężna,



suma pieniężna,



znak pieniężny.

38.

Wymień i scharakteryzuj funkcje pieniądza.

Pieniądz pełni w systemie gospodarczym kilka ważnych funkcji. Jest przede wszystkim miernikiem wartości
towarów oraz środkiem, umożliwiającym dokonywanie jakichkolwiek transakcji. Jest też środkiem płatniczym,
może być używany do gromadzenia oszczędności, wreszcie może ułatwiać wymianę międzynarodową.
1. ŚRODEK WYMIANY
Najstarszą funkcją pieniądza jest wymiana – pośrednictwo w transakcjach, w których dochodzi do
równoczesnego wzajemnego przekazania towaru i pieniądza pomiędzy uczestnikami wymiany.
2. MIERNIK WARTOŚCI TOWARÓW
Pieniądz jest również miernikiem wartości – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny, dzięki którym
można porównywać różne towary.
3. ŚRODEK PŁATNICZY
Pieniądz jest również wykorzystywany jako środek płatniczy – to znaczy do dokonywania płatności
transferowych lub transakcji, w których przepływ dóbr nie jest równoczesny z zapłatą.
4. ŚRODEK GROMADZENIA OSZCZĘDNOŚCI
Pieniądz spełnia jeszcze jedną bardzo ważną rolę – jest środkiem tezauryzacji, czyli gromadzenia oszczędności.
5. ŚRODEK WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ
Pieniądz może być środkiem rozliczeń międzynarodowych – tę funkcję spełniają zazwyczaj pieniądze krajów
wysoko rozwiniętych, posiadających bardzo stabilną walutę. W takim przypadku pieniądz spełnia wszystkie
wcześniej wymienione funkcje (środka wymiany, miernika wartości, środka płatniczego oraz środka
gromadzenia oszczędności) w odniesieniu do transakcji, realizowanych pomiędzy poszczególnymi krajami.

39.

. Bank centralny stosuje trzy główne narzędzia za pomocą których może wpływać na wielkość podaż

pieniądza, są to;
- rezerwy obowiązkowe
- operacje otwartego rynku
- stopa dyskontowa
rezerwy obowiązkowe – stopa rezerw obowiązkowych jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do
wkładów , jaką muszą utrzymywać banki komercyjne na mocy banku centralnego, inaczej mówiąc stopa rezerw
obowiązkowych określa jaką część każdego depozytu banki komercyjne muszą przeznaczyć na rezerwę
obowiązkową.
operacje otwartego rynku – występują gdy Bank Centralny zmienia wielkość bazy monetarnej kupując lub
sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku

stopa dyskontowa – jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom
komercyjnym, czyli jest to cena jaką musiałby zapłacić bank komercyjny gdyby wystąpił o kredyt do banku
centralnego.

40.

Polityka monetarna polega na zarządzaniu podażą pieniądza i stopami procentowymi. W Polsce

odpowiedzialny jest za nią bank centralny - Narodowy Bank Polski.
Celem finalnym Narodowego Banku Polskiego jest utrzymywanie niskiej inflacji i zapewnienie stabilności.
W okresie dobrej koniunktury, gdy rosną wydatki konsumentów i przedsiębiorstw (C I), a więc rośnie globalny
popyt, zwiększa się presja inflacyjna (presja na wzrost cen).Wówczas bank centralny podnosi stopę procentową,
co prowadzi do ograniczenia popytu (przedsiębiorstwa i konsumenci zaciągają mniej kredytów, zmniejszają się
więc ich wydatki) i powstrzymania wzrostu cen. W okresach recesji występuje natomiast presja na spadek cen
(presja deflacyjna). Wówczas bank centralny, dążąc do utrzymania stabilności cen obniżając stopy procentowe,
może wpłynąć na pobudzenie popytu (oferując tani kredyt), a poprzez to na pobudzenie koniunktury..

41.

. Budżet państwa stanowi najważniejszą część dochodów i wydatków sektora finansów publicznych. Jest to

roczny plan
dochodów i wydatków instytucji szczebla centralnego (tzn. instytucji rządowych), nazywany też często planem
finansowym państwa.

42. Scharakteryzuj zagadnienia deficytu budżetowego państwa.
Deficyt budżetowy występuje w sytuacji, gdy wydatki budżetowe przekraczają jego wpływy.
Deficyt budżetowy może być finansowany na trzy sposoby:



pożyczką krajową – przez emisję obligacji i bonów skarbowych;



pożyczką z zagranicy;



emisją pieniądza.

Nadmierna emisja pieniądz grozi inflacją, natomiast pożyczki w kraju i za granicą powodują zadłużanie się
państwa.
W taki sposób powstaje dług publiczny.

43. Scharakteryzuj pojęcie „dług publiczny”.
Dług publiczny jest to suma pozostających do spłacenia pożyczek państwowych

44. . Jakie są główne dochody polskiego budżetu państwa?
Główne dochody polskiego budżetu państwa:



Podatki i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu
terytorialnego, funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych;



cła;



wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;



dywidendy;



wpłaty z zysku Narodowego Banku Centralnego;



wpłaty z nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków
obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych
państwowych jednostek budżetowych;



dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile przepisy szczególne nie stanowią

inaczej;



dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnych charakterze składników majątkowych
Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;



odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy
szczególne nie stanowią inaczej;



odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku
bieżącym budżetu państwa;



odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;



grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów
innych jednostek sektora finansów publicznych;



spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

45. Jakie są główne wydatki polskiego budżetu państwa?
Główne wydatki polskiego budżetu państwa:



Utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa;



Zadania wykonywane przez administrację rządową;



Funkcjonowanie sądów i trybunałów;



Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;



Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;



Środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej "środkami własnymi Unii Europejskiej";



Subwencje dla partii politycznych;



Dotacje na zadania okupa ustawami;



Obsługę długu publicznego;



Finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki pochodzące z budżetu
Unii Europejskiej, zwane dalej "współfinansowaniem";



Realizację Wspólnej Polityki Rolnej.

46. Omów teorię krzywej Laffera.
Krzywa Leffera informuje, że tylko do pewnego poziomu zwiększanie stawek podatkowych, może
zwiększać dochody budżetowe.
Skutki nadmiernego wzrostu podatków:



malejące przyrosty wpływów;



zwiększenie udziału budżetu w dochodach przedsiębiorstw;



ukrywanie dochodów (szara strefa);



zmniejszenie motywacji do działalności gospodarczej;



przeniesienie miejsca rejestracji spółki.

Krzywa Laffera obrazuje związek między stopą
podatkową a wielkością wpływów z podatków.
Umiarkowany wzrost stóp opodatkowania zwiększa
sumę wpływów podatkowych ale do pewnego
poziomu. Jest to tak zwany punkt nasycenia,
odpowiadający stawce maksymalizującej przychody
podatkowe.
Z rysunku jasno wynika, że przy stopie opodatkowania
równej zeru, wpływy do budżetu państwa z tytułu
podatków wynosiłyby również zero. W drugiej skrajnej
sytuacji, gdy podatek dochodowy wynosiłby 100%,
wpływy budżetowe także wynosiłyby zero, ponieważ
obywatele nie mieliby żadnej motywacji do pracy. W
innych przypadkach wzrost stawki opodatkowania
wywołuje dwa różne efekty – z jednej strony państwo
zwiększa swoje wpływy budżetowe poprzez większy
udział w dochodach podmiotów gospodarczych, z
drugiej zaś podmioty gospodarcze zgłaszają mniejszy

dochód do opodatkowania. Ten drugi efekt jest wynikiem ukrywania dochodów oraz zmniejszania się
motywacji do pracy wraz ze wzrostem stopy opodatkowania. Poruszając się po krzywej w prawą stronę
zaczynamy od stopy podatku równej zeru i wraz z niewielkim jej wzrostem zapewniamy budżetowi
uzyskanie pewnych wpływów. Dochody budżetu początkowo rosną w miarę wzrostu stopy podatkowej,
jednak po przekroczeniu pewnego jej poziomu oznaczonego na rysunku jako t*, przeważa brak motywacji
do pracy spowodowany zbyt wysokimi obciążeniami podatkowymi, a co za tym idzie wpływy z podatków
zmniejszają się, aby osiągnąć poziom zerowy przy stopie równej 100%.




47. Deficyt, nadwyżka i równowaga budżetowa – omów pojęcia.
Deficyt budżetowy – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji są wyższe niż jej dochody.
Nadwyżka budżetowa – przeciwieństwo deficytu, czyli występuje, gdy suma dochodów przewyższa
wydatki.
Równowaga budżetowa – stan, w którym wydatki budżetu są w całości pokryte dochodami tych
jednostek.


48. . Omów różnicę między liniową a progresywną (progową) skalą podatkową.
Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka opodatkowania (procent płaconego podatku) rośnie
wraz ze wzrostem dochodu podatnika. Oznacza to, że podatnik o wyższych dochodach będzie odprowadzał
większą część swojego dochodu w formie podatku, niż podatnik o niższym dochodzie. Stanowi to wyraźną
różnicę w stosunku do podatku liniowego, gdzie każdy podatnik płaci taką samą część swoich dochodów w
formie podatku (np. 19 %)


49. . Wymień i scharakteryzuj instrumenty polityki pieniężnej, realizowanej przez bank centralny.
Instrumenty polityki pieniężnej można podzielić na 3 grupy:

1. Instrumenty kontroli ogólnej – oddziałują jednocześnie z jednakowym natężeniem na wszystkie

banki komercyjne; umożliwiają regulację zasobów pieniądza, które pozostają do dyspozycji
bankow komercyjnych.

2. Instrumenty kontroli selektywnej – kontrola rozmiarów udzielonych pożyczek, kontrola stóp

procentowych a także system rezerw obowiązkowych.

3. Oddziaływanie przez perswazję – polega na przekazywaniu sugestii w sprawie pożądanych

kierunków polityki banków prywatnych. Bank centralny (nieoficjalnie) formułuje zalecenia i
naciski, które są kierowane do banków na rzecz zaniechania lub podjęcia określonych działań.

50. Scharakteryzuj podział rynku finansowego.
W zależności od przedmiotu obrotu na danym rynku finansowym wyróżniamy:



Rynek pieniężny –część rynku finansowego na którym przedsiębiorstwa w krótkich okresach
lokują posiadane nadwyżki finansowe, a także finansują bieżącą działalność poprzez
krótkookresowe kredyty, przeznaczony na finansowanie działalności bieżącej. Zapadalność
instrumentów finansowych oferowanych na tym rynku nie przekracza 1. roku.



Rynek kapitałowy – miejsce pozyskiwania kapitałów lub lokowania środków finansowych na
okres dłuższy niż rok. Na rynku kapitałowym dokonuje się pozyskiwanie kapitału
długoterminowego, przeznaczanego na inwestycje rozwojowe przedsiębiorstwa. Środki na
inwestycje długoterminowe uzyskuje się poprzez emisję papierów wartościowych, stanowiących
udział w określonej części majątku emitenta (akcje) lub wyrażających dług ich wystawcy w
stosunku do wierzyciela (obligacje).



Rynek walutowy - tworzą transakcje zagranicznymi środkami płatniczymi polegające na
sprzedaży wyrażonego w jednej walucie instrumentu finansowego za instrument finansowy
wyrażony w innej walucie.



Rynek derywatów (instrumentów pochodnych) - jest elementem rynku finansowego, którego
instrumenty zobowiązują strony do zawarcia w przyszłości transakcji na warunkach określonych w
chwili zawierania kontraktu.

51. Wymień i scharakteryzuj główne instytucje systemu bankowego.
Główne instytucje systemu bankowego:



Bank Centralny –NARODOWY BANK POLSKI- bank państwowy, jest regulatorem całego
obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, jak również jest bankiem
państwa w zakresie kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi
budżetu;



Banki komercyjne – instytucje, kontrolowane przez organy nadzoru bankowego, które zajmują
się pośrednictwem między oszczędzającymi a inwestorami; istotą działalności jest przyjmowanie
środków pieniężnych, które podlegają zwrotowi oraz udzielania pożyczek i kredytów na własny
rachunek; przedmiotem działalności jest obrót pieniądza; dwa główne cele: dążenie do
maksymalizacji zysku oraz zapewnienie bezpieczeństwa środków deponentów;



Pozostałe instytucje finansowe o charakterze bankowym (para banki) – podmioty wykonujące
czynności bankowe, ale nie posiadają statusu banku.

52.
Scharakteryzuj wybrane (2) instrumenty finansowe rynku kapitałowego.
Podstawowe instrumenty finansowe rynku kapitałowego:



Akcja – papier wartościowy, dokument świadczący o udziale jego właściciela w kapitale spółki
akcyjnej, uprawniający go do otrzymania dywidend (część zysku netto spółki, przyznana do
wypłaty akcjonariuszom) i uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy.



Obligacja – papier wartościowy, w którym emitent (podmiot wystawiający papiery wartościowe
we własnym imieniu) stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i
zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (płacenia obligatariuszowi
określonej sumy pieniędzy – zazwyczaj w określonych przedziałach czasu oraz do wypłacenia
pełnej kwoty pożyczki w terminie wykupu)

ZAGADNIENIA

1. Podaj defmicję ekonomii.
2. Na jakie pytania odpowiada nauka ekonomii?
3. Jak dzielimy naukę ekonomii?
4. Czym zajmuje się mikroekonomia?
5. Czym zajmuje się makroekonomia?
6. Podaj różnice między mikroekonomią a makroekonomią.
7. Wymień i scharakteryzuj poglądy na zagadnienia ekonomiczne trzech przedstawicieli
starożytnej Grecji i Rzymu.
8. Przedstaw założenia gospodarcze merkantylistów.
9. Wymień głównych przedstawicieli ekonomii klasycznej i scharakteryzuj ich poglądy
gospodarcze.
10. Scharakteryzuj założenia ekonomii keynesowskiej.
11. Przedstaw założenia polityki gospodarczej monetarystów.
12. Proszę podać defmicję rynku.
13. Wymień i scharakteryzuj znane czynniki produkcji.
14. Scharakteryzuj pojęcia: koszt całkowity

,

koszt stały, koszt zmienny, koszt przeciętny,

koszt krańcowy.
15. Scharakteryzuj spółki handlowe.
16. Proszę narysować w prostokątnym układzie współrzędnych jak przebiegają krzywe
kosztów (całkowity, koszt stały, koszt zmienny)

:

17

.

Przedstaw teorię progu rentowności.

18. Jakie czynniki wywołują korzyści i niekorzyści skali?
19. Przedstaw założenia i warunki występowania konkurencji doskonałej.
20. Przedstaw założenia i warunki występowania monopolu.
21. Scharakteryzuj maksymalizację zysku w monopolu.
22. Przedstaw założenia i warunki występowania konkurencji monopolistycznej.
23. Przedstaw założenia i warunki występowania oligopolu.
24. Przedstaw maksymalizację zysku w oligopolu.
25. W jaki sposób państwo może wpływać na gospodarkę na przykładzie teorii obiegu
okrężnego.
26. Podaj definicje produktu krajowego brutto.
27. Podaj defmicje produktu narodowego brutto.
28. Czym różnią się od siebie PKB i PNB?
29. Wymień i scharakteryzuj dwie metodologie liczenia PKB.
30. Czym różnią się od siebie PKB w cenach czynników produkcji, a PKB w cenach
rynkowych?
31

.

Kiedy mamy do czynienia z deficytem

,

kiedy z nadwyżką, a kiedy z równowagą

handlową?
32. Przedstaw definicję inflacji.
33. Przedstaw i scharakteryzuj rodzaje inflacji ze względu na tempo narastania zjawisk
inflacyjnych.
34. Scharakteryzuj negatywne skutki inflacji.
35. Podaj przyczyny powstawania inflacji.
36. Scharakteryzuj teorię krzywej Philipsa.
37. Podaj definicję pieniądza.
38. Wymień i scharakteryzuj funkcje pieniądza.
39. Wymień i scharakteryzuj narzędzia wpływu banku centralnego na wielkość podaży
pieniądza.
40. Co to jest polityka monetarna?
41. Co to jest budżet państwa?
42. Scharakteryzuj zagadnienia deficytu budżetowego państwa.
43. Scharakteryzuj pojęcie "dług publiczny".
44. Jakie są główne dochody polskiego budżetu państwa?
45. Jakie są główne wydatki polskiego budżetu państwa?
46. Omów teorię krzywej Laffera.
47. Deficyt, nadwyżka i równowaga budżetowa - proszę omówić pojęcia.
48. Omów różnice między liniową a progresywną (progową) skalą podatkową.
49. Wymień i scharakteryzuj instrumenty polityki pieniężnej, realizowanej przez bank
centralny.
50. Scharakteryzuj podział rynku finansowego.
51. Wymień i scharakteryzuj główne instytucje systemu bankowego.
52. Scharakteryzuj wybrane (dwa) instrumenty fmansowe rynku kapitałowego.