Praca socjalna

z rodziną niepełną

i wielodzietną

Paulina Ołdak

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

ZOD Ełk

Różnica między pedagogiką społeczną

a pracą socjalną – cztery różne podejścia

w literaturze:

1.

Pedagogika społeczna i praca socjalna są odrębnymi

dyscyplinami naukowymi

2.

Są one teoretycznie tożsame z uwagi na zbieżność ich

przedmiotu zainteresowań

3.

Praca socjalna stanowi dziedzinę pedagogiki

społecznej jako jej nurt aplikacyjny

4.

Nauka o pracy socjalnej proponuje rodzaj dyskursu,

dzięki któremu nie tylko pedagogika społeczna, ale być

może wszelka pedagogika zyskuje status

prawomocnej refleksji teoretycznej

Pojęcie pracy socjalnej

Praca socjalna jest specyficzną działalnością profesjonalną,

której zadaniem jest ułatwienie wzajemnego przystosowania

jednostek, rodzin, grup i środowiska społecznego, w którym

żyją, oraz rozwijanie poczucia własnej wartości

indywidualnej poprzez wykorzystanie możliwości tkwiących
w ludziach, w stosunkach interpersonalnych, oraz zasobach

udostępnianych przez społeczności lokalne

(Rezolucja nr 16 (67) Rady Europy)

Praca

socjalna

obejmuje

działalność

profesjonalną

ukierunkowaną na poprawę warunków życia jednostek
i zbiorowości, niesienie ulgi w cierpieniu i rozwiązywanie
problemów

społecznych.

Pracownicy

socjalni

jako

„specjaliści od pomocy” pracują z ludźmi po to, by wzmocnić
ich kompetencje i poprawić funkcjonowanie społeczne,
umożliwić im dostęp do różnych form wsparcia społecznego
i zasobów, tworzyć humanitarne i wrażliwe na ludzkie
potrzeby usługi społeczne oraz działają na rzecz zwiększenia
zasięgu oddziaływania instytucji świadczących pomoc.

Funkcje rodziny

•

Prokreacyjna

•

Produkcyjna

•

Usługowo – opiekuńcza

•

Socjalizująca

•

Psychohigieniczna

Typy rodzin

Liczba dzieci

Małodzietna

Wielodzietna

Struktura

rodziny

Pełna

Pełna

biologicznie

Rekonstruowana

Adopcyjno-

przysposobiona

Zastępcza

Trwała

Kontraktowa

Niepełna

Osierocona

Rozbita

Czasowo

niepełna

Niepełna

biologicznie

Według danych ze spisu powszechnego z 2002 roku

19,4% rodzin w Polsce stanowiły rodziny niepełne.

•

Rodzina niepełna – rodzina,
w której dziecko jest
wychowywane przez jedną
osobę dorosłą; nazywana także
rodziną „monoparentną”,
„monorodzicielską” czy też
„minimalną”. Rodzina niepełna
powstaje najczęściej wskutek
rozwodu, długotrwałej
nieobecności czy też śmierci
jednego z rodziców.
W zależności od charakteru
nieobecności wyróżnia się
rodziny niepełne czasowo,
okresowo lub stale.

17% rodzin w Polsce to rodziny wielodzietne.

•

Rodzina wielodzietna –
pojęcie to jest używane
w wielu krajach świata na
określenie rodzin z wyższą
niż przeciętna liczbą dzieci.
Polskie prawo definiuje
rodzinę wielodzietną jako
rodzinę, która posiada
minimum troje dzieci.

W Polsce oba typy rodzin mogą liczyć na wsparcie ze
strony państwa. Art. 71 Konstytucji zapewnia takim
rodzinom szczególną opiekę:

"Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej

uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej

sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne

i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony

władz publicznych."

Rodzina jako środowisko

wychowawcze

Wśród środowisk wychowawczych naturalnych szczególne

znaczenie dla rozwoju i wychowania młodej generacji ma

rodzina. W rodzinie dokonuje się podstawowy proces

wychowania dziecka i wprowadzania go w krąg kontaktów

społecznych

(R. Wroczyński)

Wydolność wychowawcza rodzin

według Stanisława Kawuli

•

Rodziny wzorowe

•

Rodziny normalne

•

Rodziny jeszcze wydolne wychowawczo

•

Rodziny niewydolne wychowawczo

•

Rodziny patologiczne

Problemy współczesnych

rodzin

•

Wzrastająca liczba rodzin rozbitych

•

Matka pracująca poza domem

•

Niezadowalająca rola ojca

•

Wielodzietność

•

Wykształcenie rodziców

•

Alkoholizm

•

Gęstość zaludnienia mieszkań

•

bezrobocie

•

ubóstwo

•

liberalizacja poglądów w dziedzinie etyki

•

zawężenie aktywności kulturalnej członków rodziny

•

ograniczenie kontrolnej funkcji rodziny wskutek

procesów autonomizacji

•

zawężenie funkcji opiekuńczo – wychowawczej

Dwie zasady pracy

we wspomaganiu rodziny

• Wspomaganie, nie wyręczanie w

wypełnianiu zadań, którym rodzina
sama jest w stanie sprostać

Pomoc

• Pomoc społeczna w sytuacjach,

gdy rodzina zupełnie sobie nie
radzi

Interwencja

Oferowane formy wsparcia

Finansowe

• zasiłki pieniężne

Pozafinansowe

• dożywianie dzieci w szkołach

• pomoc rzeczowa w formie

odzieży i paczek

żywnościowych

• pomoc w edukacji dzieci –

wyprawki szkolne

• pomoc w znalezieniu

zatrudnienia

• dofinansowanie letniego

wypoczynku dzieci i

młodzieży

Formy pracy socjalnej

z rodzinami dysfunkcyjnymi

•

wizyty

•

interwencje

•

konsultacje

•

organizacja czasu wolnego

•

porady indywidualne

•

aktywizacja i pomoc w nawiązywaniu kontaktów ze

środowiskiem

•

terapia rodzinna oraz działania resocjalizacyjne

Najczęściej stosowane

metody pracy z rodziną

•

Metoda indywidualnego przypadku (intensive case work)

•

Metoda omawiania przypadku (case conference

approach)

•

Metoda organizacji społeczności lokalnej (community

orgnization approach)

•

Metoda multi service approach

Etapy pracy socjalnej

z rodziną z dziećmi

1.

Zapoznanie się z potrzebami i oczekiwaniami rodziny

2.

Opis i analiza sytuacji rodziny z dziećmi

3.

Zbudowanie diagnozy - oceny sytuacji rodziny

z dziećmi

4.

Określenie celów pracy socjalnej z rodziną

5.

Stworzenie planu/projektu działania i budowa

indywidualnego pakietu usług

6.

Realizacja planu działania

7.

Monitorowanie i ocena rezultatów (ewaluacja)

8.

Zakończenie działania

Dziękujemy

Bibliografia

•

Ewa Marynowicz-Hetka, Jacek Piekarski, Danuta Urbaniak-Zając (red.), Pedagogika społeczna

i praca socjalna: przegląd stanowisk i komentarze, Katowice 1998.

•

Kazimiera Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Katowice 1998.

•

Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998.

•

Maria Ziemska, Rodzina a osobowość, Warszawa 1977.

•

Jolanta Kędzior, Andrzej Ładyżyński (red.), Współczesne wyzwania pracy socjalnej, Toruń 2006.

•

Wojciech Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, Warszawa 1993.

•

Ryszard Wroczyński, Pedagogika społeczna, Warszawa 1976.

•

Ewa Jarosz, Ewa Wysocka, Diagnoza psychopedagogiczna: podstawowe problemy i rozwiązania,

Warszawa 2006.

•

Aleksander Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej, Warszawa 1980.

•

Krzysztof Piątek (red.), Polityka społeczna na drodze do Unii Europejskiej, Włocławek 1997.

•

Adam Kurzynowski (red.), Rodzina w okresie transformacji systemowej, Warszawa 1995.

•

Józefa Brągiel, Piotr Sikora (red.), Praca socjalna – wielość perspektyw: Rodzina-

Multikulturowość-Edukacja, Opole 2004.

•

Ewa Marynowicz-Hetka, Praca socjalno-wychowawcza z rodziną niepełną, Warszawa 1985.

•

Dorota Ławniczak, Magdalena Marszałkowska, Beata Mierzejewska, Danuta Polczyk, Lidia

Zeller, Standard pracy socjalnej z rodziną z dziećmi, Projekt 1.18 „Tworzenie i rozwijanie

standardów usług pomocy i integracji społecznej”, dostęp online 18.11.2013:

http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/SPS_RZD_23luty.pdf