Ć

wiczenia 12.

Pole baryczne i cyrkulacja atmosfery

Autotest:

1.

Cyrkulacja atmosfery jest skutkiem*:

a) różnej grubości atmosfery,

b) nierównomiernego dopływu energii do powierzchni Ziemi,

c) ruchu wirowego Ziemi,

2.

Latem nad lądami tworzą się........................................., natomiast

zimą.......................................... .

3.

Równikowy pas niskiego ciśnienia w lipcu jest przesunięty w

kierunku..........................a w styczniu na ......................... .

4.

Cechą charakterystyczną cyrkulacji atmosferyczne jest istnienie w

ciągu całego roku podzwrotnikowych pasów ........................... .

5.

Zaburzenia cyrkulacji atmosferycznej to skutek*:

a)

ruchu wirowego Ziemi,

b)

różnej ilości ozonu w atmosferze,

c)

nierównomiernego rozmieszczenia lądów i oceanów.

6.

Pasat to wiatr o zasadniczym kierunku ....................................

występujący w strefie ........................................ .

7.

Monsun jest wiatrem wiejącym w okresie letnim od ..................

w kierunku ............................ a w okresie zimowym odwrotnie.

8.

Podaj ogólny rozkład ciśnienia na kuli ziemskiej:

obszary okołobiegunowe:

obszary subpolarne:

obszary podzwrotnikowe:

obszary równikowe:

9.

Zaznacz za pomocą symbolu stosowanego w meteorologii

synoptycznej wiatr o prędkości 46 m/s i kierunku NE.

10.

Podaj

główne

i

pośrednie

terminy

obserwacji

meteorologicznych w czasie GMT:

*- wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia więcej niż jednej prawidłowej
odpowiedzi.

Pod pojęciem cyrkulacji atmosfery rozumiemy wszystkie
aspekty trójwymiarowe przepływu i wymiany energii na
skalę planetarną. Ziemia otrzymuje energię od Słońca w
postaci promieniowania krótkofalowego, lecz również sama
wypromieniowuje

taką

samą

jej

ilość

w

postaci

promieniowania długofalowego. W skali jednego regionu czy
krótszego okresu wielkości te nie bilansują się. Jednak ani w
pasie równikowym nie ma tendencji do zwiększania się
temperatury, ani obszary polarne nie staja się coraz
chłodniejsze. Jest to wynikiem przepływu ciepła z regionów
cieplejszych do chłodniejszych i pozwala utrzymać istniejącą
równowagę termiczną.

Ć

wiczenie

1.

Zaznacz układy ciśnienia na kuli ziemskiej
z rozróżnieniem

na

układy

stałe

oraz

sezonowe: letnie i zimowe (zaznacz numerem
na odpowiedniej mapce)

1.

Niż islandzki

2.

Wyż azorski

3.

Wyż hawajski

4.

Wyż grenlandzki

5.

Wyż południowo-atlantycki

6.

Wyż południowo-indyjski

7.

Wyż południowo-pacyficzny

8.

Okołoantarktyczna strefa niskiego ciśnienia

9.

Niż aleucki

10.

Niż śródziemnomorski

11.

Wyż azjatycki

12.

Wyż kanadyjski (północno-amerykański)

13.

Niż południowo-azjatycki

14.

Niż meksykański (północno-amerykański)

15.

Niż południowo-amerykański

16.

Niż australijski

17.

Wyż południowo-afrykański

18.

Wyż australijski

Ryc. 1. Ciśnienie atmosferyczne w miesiącach:

styczeń (A) i lipiec (B)

(A)

(B)

Podaj położenie okołorównikowej bruzdy niskiego ciśnienia:

•

w styczniu

od........... .do.................

•

w czerwcu

od........... .do.................

Podaj położenie na półkuli N zwrotnikowych pasów wysokiego ciśnienia:

•

w styczniu

od........... .do.................

•

w czerwcu

od........... .do.................

Podaj położenie strefy pomiędzy niżem islandzkim a wyżem azorskim:

•

w styczniu

od........... .do.................

•

w czerwcu

od........... .do.................

2.

Określ pod wpływem jakiego układu barycznego znajdują się poniższe miejscowości, jaki jest kierunek
cyrkulacji w tych miejscowościach oraz określ masy powietrza w jakich one się znajdują:

a)

latem;

b)

zimą.

1

Magadan

59N,151E

Kinszasa

4.20S,15.16E

Paryż

48.58N,7.27E

Tokyo

35.41N,139.46E

Rangun

16.46N,96.11E

Stanley

51.42S,57.51W

2

Barrow

71.18N,156.47W

Lima

12.00S,77.07W

Paramaribo

5.51N,55.10W

Santiago

33.27S,70.42W

Mexico City

19.24N,95.12W

San Francisco

37.47N,122.25W

3

Edmonton

53.34N,133.41W

Recife

8.01S,34.51W

Phoenix

33.26N,112.01W

Miami

25.48N,80.16W

Mendoza

31.53S,68.50W

Montevideo

34.52S,56.12W

4

Nowy Orlean

29.57N,90.04W

Wellington

41.17S,174.46E

Dżakarta

14N,107E

Dickson

73N,81E

Kapsztad

34S,18E

Madryt

41N,3W

5

Reykjavik

64.08N,21.56W

Kair

30.08N,31.34E

Lusaka

15.25S,28.19E

Mogadisz

3N,45E

Alice Springs

23.42S,133.53E

Ułan Bator

47N,106E

Uwaga! Kierunek cyrkulacji wyznacz według reguł dla wiatru geostroficznego.
Przy oznaczaniu mas powietrza stosuj następujące skróty:
PA – powietrze arktyczne
PP – powietrze polarne
PZ – powietrze zwrotnikowe
k – powietrze z obszaru źródliskowego kontynentalnego
m – powietrze z obszaru źródliskowego morskiego

TERMINOLOGIA
adwekcja
anabatyczny wiatr,

wstępujący wiatr

antarktyczny wyż
antycyklon
antypasaty
arktyczny wyż
Azorski Wyż
bai-u
baryczne prawo wiatru
berg
blizzard
bora
bruzda niskiego ciśnienia
bryza
buran
chamsin
chinook
cień wiatrowy
cisza atmosferyczna
ciśnienie atmosferyczne
cyklon
cyklon tropikalny
cyrkulacja atmosferyczna
Doldrums

dolinny wiatr
dowietrzna strona,

podwietrzna, nawietrzna

dywergencja, rozbieżność
fen
Ferrel’a komórka
geostroficzne prądy
górski wiatr
Hadley’a komórka
halny wiatr
harmattan
huragan
Islandzki Niż baryczny
katabatyczny wiatr,

zstępujący wiatr

klin wysokiego ciśnienia

(ridge

konwergencja, zbieżność
końskie szerokości
leste
leveche
lewanter
linie prądu
lodowcowy wiatr
międzyzwrotnikowa strefa

konwergencji

międzyzwrotnikowa strefa

zbieżności

mistral
monsun letni
monsun zimowy
monsunowa cyrkulacja
niż baryczny, cyklon
niż termiczny, depresja

termiczna

norther (norte)
oko cyklonu
orkan
pampero
papagayo
pasaty
podbiegunowy wyż
polarna strefa wiatrów

wschodnich

Południowoazjatycki Niż

baryczny

poziomy gradient ciśnienia
prądy strumieniowe
purga
rozbieżność
równikowa bruzda niskiego

ciśnienia

równikowa strefa wiatrów

zachodnich

róża wiatru
ryczące czterdziestki
samum
Santa Ana
siodło baryczne
sirocco, scirocco
skala Beauforta
strefa wiatrów zachodnich
suchowiej
Syberyjski Wyż baryczny
szkwał
tendencja baryczna
układ baryczny,
wał wysokiego ciśnienia
wiatr
wiatr górski i dolinny
wiatr przeważający
wyż baryczny, antycyklon
wyże zwrotnikowe
zatoka niskiego ciśnienia
zawietrzna strona,

odwietrzna strona

zbieżność
zonda