Grupa I

1.Skład obornika i jego działanie na rośliny i zwierzęta
Obornik- to przefermentowana mieszanina odchodów zwierzęcych i ściółki. Zawiera wszystkie niezbędne dla roślin składniki pokarmowe makro- i
mikroelementy. Z obornikiem dostarcza się do gleby znaczne ilości substancji organicznej, która korzystnie oddziałuje na właściwości fizyczne,
fizykochemiczne i biologiczne gleby. Nawóz ten stanowi ważne ogniwo w obiegu składników pokarmowych w gospodarstwie ,gdyż znaczna część
soli mineralnych pobranych z gleby przez rośliny wraca do niej z powrotem w postaci obornika. Skład chemiczny obornika jest zróżnicowany i
zależy od wielu czynników: gatunku i wieku zwierząt, składu chemicznego paszy , rodzaju i składu chemicznego ściółki oraz od sposobu
przechowywania i stopnia rozkładu.
Skład chemiczny:
Zawartość wody w %-75
Zawartość suchej masy w % -25
N-0,5%
P-0,3%
K-0,7%
Ca-0,36%
Mg-0,15%
Obornik zawiera wszystkie makro i mikroelementy i jest to nawóz pełny, jego skład może być bardzo zróżnicowany i zależy od: zawartości wody i
sposobu przechowywania.
Obornik wzbogaca glebę w próchnicę, działa strukturo i próchniczo twórczo, poprawia żyzność i aktywność biologiczną gleby, nie powoduje jej
zakwaszenia.
Obornik zawiera wszystkie składniki pokarmowe potrzebne roślinom do życia i rozwoju, słusznie więc nazywamy go nawozem pełnowartościowym.
Prócz tego obornik jest doskonałą pożywką dla pożytecznych drobnoustrojów glebowych, wywołujących w glebie korzystne przemiany, polepsza
więc żyzność i sprawność roli. Wiadomo z praktyki, że rola obficie i często nawożona obornikiem zawiera więcej próchnicy, staje się ciemniejsza i
bardziej pulchna, lepiej utrzymuje wilgoć i odznacza się większą sprawnością i urodzajnością niż rola słabo nawożona.

2.Scharakteryzuj troposferę i reakcje tam zachodzące
Troposfera – jest najniższą i najcieńszą warstwą atmosfery, w której skupia się 80% masy powietrza oraz prawie cała para wodna. W warstwie tej
zachodzą procesy, które kształtują pogodę i klimat na powierzchni Ziemi. Grubość troposfery zależy od szerokości geograficznej. Nad równikiem
sięga ona do 17 km, natomiast nad biegunami do 8 km. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza spada średnio o 0,6°C co 100 m
14 stop. C średnia temperatura przy powierzchni ziemi
smog londyński- smog klasyczny
4CH+5O

2

-->4CO

2

+2H

2

O

4CH+3O

2

-->4CO+2H

2

O

4CH+O

2

-->C+H

2

O

SO

2

+H

2

O-->H

+

+HSO

3

-

2HSO

4

-

+O

2

|Fe;Mn>2H

+

+2SO

4

2-

Kwaśny deszcz to taki którego pH< 5,65

CO

2

+H

2

O=H

2

CO

3

słaby kwas węglowy

smog fotochemiczny- z Los Angeles
O+N

2

=NO+N

N+O

2

= NO+O

3.Zawartość tlenu w 1kg wody
1 kg wody= 1000g wody
M(H

2

O)=18g

M(O)=16g
18 g H

2

O---16 g O

1000 g H

2

O---x g O

x=888,88g tlenu

4.Ile jest węgla w 1t ditlenku węgla
1t CO

2

=1000 kg CO

2

M(CO

2

)=44g

M(C)=12g
44 kg CO

2

---12 kg C

1000 kg CO

2

---x kg C

x=272,72kgC

Grupa II

1.Jakim reakcją ulega azot i w jakich formach występuje
Azot występuje w glebie zarówno w formie organicznej, jak i mineralnej, przy czym
zdecydowanie dominują połączenia organiczne, które mogą stanowić do 99% całkowitej zawartości azotu.
Azot występuje w formach
organicznych reprezentowanych przez:
- swoiste związki próchniczne
- aminokwasy
- aminocukry
- kwasy nukleinowe
Ponadto niewielkie ilości azotu występują w glebie w postaci glicerofosforanów, amin,
witamin i pestycydów oraz produktów ich rozkładu
W wodzie azot występuje w formie rozpuszczalnej, w postaci jonów: azotanowego (NO3), azotynowego (NO2) i amonowego (NH4), a także w
postaci cząsteczek N2 i związków organicznych
Reakcje jakim ulega azot :
Amonifikacja- Przekształcenie związków organicznych azotu do amoniaku (NH3). Proces ten może przebiegać zarówno w warunkach tlenowych jak
też beztlenowych
Nitryfikacja- utlenianie amoniaku do azotynów przez bakterie z rodzaju Nitrosomonas, utlenienie NO2- do NO3- przez bakterie z rodzaju Nitrobacter.
Do normalnego przebiegu procesu potrzebna jest dostateczna ilość w glebie P, Ca i innych makroskładników oraz odpowiedni stosunek Mn do Cu.
Denitryfikacja - redukcja azotanów do azotynów (denitryfikacja właściwa) i następnie wydzielenie wolnego azotu (denitryfikacja całkowita)

występuje w głębszych warstwach gleby lub w wierzchnich, gdy odcięty jest dostęp tlenu. Optimum temperatury wynosi ok. 25oC,
najodpowiedniejszy jest odczyn obojętny lub słabo zasadowy.
Adsorpcja - podlega tu jon amonowy [KS]NH4+ jest adsorbowany wymiennie.
Adsorpcja amoniaku niewymienna odbywa się w przestrzeniach międzypakietowych minerałów pierwotnych i wtórnych o budowie pakietowej.
Posiada to wernikulit, dalej illit, smektyt, kaolinit. Chroni to amoniak przed wymywaniem, ale zmniejsza formy przyswajalne dla roślin. Może mieś
duże znaczenie dla gleb z lessu i glin.
Immobilizacja- włączenie N mineralnego pochodzącego z gleby lub z nawozów w biomasę mikroorganizmów. Bezpośrednio przy produkcji białka
włączony jest azot III-wartościowy N- NH4+ , ponieważ taki azot
występuje również w białkach

2.Wymień i scharakteryzuj nawozy fosforowe
Nawozy fosforowe wywierają silny wpływ na jakość plonu, natomiast w mniejszym stopniu zwiększają jego ilość. Ponadto wpływają na efektywność
nawożenia azotem. Fosfor z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest pobierany przez rośliny zaledwie w 20 - 30%. Pozostałe
ilości fosforu są zatrzymywane przez glebę. Przyjmuje się, że w ciągu kilku lat po zastosowaniu wykorzystanie fosforu przez rośliny dochodzi do 40
-60%. Z tego względu zaleca się stosowanie nawozów fosforowych na zapas. Pod wpływem nawożenia fosforem wzrasta zawartość tego składnika w
wierzchniej warstwie gleby i to zarówno jego ogólnej ilości, jak i form dostępnych dla roślin. Gromadzenie się fosforu w glebie pod wpływem
nawożenia nie zależy od jej odczynu. Najbardziej rozpowszechnione są nawozy otrzymywane z fosforytów.
Nawozy fosforowe ze względu na szybkość działania dzieli się na:
szybko działające - rozpuszczalne w wodzie (superfosfaty); najszersze zastosowanie w rolnictwie mają superfosfaty, które różnią się między sobą
zawartością fosforu i formą. wolno działające - rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (supertomasyna obecnie nie stosowana);
bardzo wolno działające - słabo rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (mączki fosforytowe i kostne).
Rodzaje nawozów fosforowych:
Superfosfat pylisty (pojedynczy), Superfosfat granulowany (prosty), Superfosfat ,,Supermag", Superfosfat potrójny- granulowany, Superfosfat
potrójny- granulowany- borowany, Mączki fosforytowe

3.Kompostowanie na czym polega
Kompostowanie to procesy biologiczne zachodzące w warunkach tlenowych. W wyniku tych procesów następuje unieszkodliwianie i
zagospodarowanie odpadów, polegające na rozkładzie substancji organicznej przy udziale mikroorganizmów (bakterie termofilne, promieniowce,
grzyby) z wytworzeniem humusu. Poza humusem powstaje dwutlenek węgla, woda, amoniak uwalniane do atmosfery oraz ciepło w pryzmie
kompostowej.
W kompostowaniu zachodzą równolegle 2 procesy biochemiczne:
a) mineralizacja ( utleniania substancji organicznej do dwutlenku węgla, wody, azotanów, siarczanów, fosforanów i innych składników w najwyższym
stopniu utleniania. Są to reakcje egzotermiczne, które wywołują proces samozagrzewania się pryzm)
b) humifikacja ( syntezy składników rozkładu w wielocząsteczkowe substancje próchnicze).
Reakcja zachodząca podczas procesów kompostowania:
materia organiczna ( Ca Hb Oc Nd Se)+O

2

z powietrza+P+N+mikroorganizmy =H

2

O+CO

2

+NH

3

+energia cieplna+kompost (humus + związki

mineralne)

4.Jak przeciwdziałać skutkom zanieczyszczenia metalami ciężkimi
ograniczenie wnoszenia metali ciężkich do gleby,
- łagodzenie skutków zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi.
Proponowane są różne techniki zapobiegania nad-miernemu włączaniu metali ciężkich zawartych w zanieczyszczonych glebach w dalszy obieg w
środowisku. W ich obrębie można wyróżnić metody chemiczne, biologiczne i fizyczne.
*Metody chemiczne polegają na unieruchomieniu metali ciężkich w zanieczyszczonych glebach, poprzez wprowadzenie naturalnych lub
syntetycznych substancji chemicznych. Do substancji naturalnych należy zaliczyć nawozy wapniowe i materiały organiczne * Metody fizyczne
oznaczają usuwanie przynajmniej części metali ciężkich z gleby, co może odbywać się po-przez ekstrakcję, wyparowywanie lub zastosowanie metod
elektrokinetycznych * Metody biologiczne to wykorzystanie roślin do oczyszczania gleby, które od niedawna (od połowy lat 90) zaczęto nazywać
fitoremediacją

5.Przyczyny zakwaszenia środowiska
Złe nawożenie;
Kwaśne deszcze;
Emisja tlenków siarki;
Skała macierzysta;
Procesy glebotwórcze.
Zakwaszenie środowiska powodowane jest przez zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w glebach i wodach, a szerzej rzecz biorąc poprzez
zaburzenia zdolności buforowych środowiska. W warunkach naturalnych stopień zakwaszenia środowiska zależy od szeregu czynników, w tym
zwłaszcza od składu mineralnego biologicznie czynnej warstwy gleby, pokrywy roślinnej oraz lokalnych warunków klimatycznych. Zakwaszanie
gleb, jednego z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego, jest powodowane przez wody glebowe i opadowe, które ługują w pierwszej
kolejności wapń i magnez, uwalniane podczas wietrzenia minerałów. Zjawisko to przyspieszane jest w miarę wzrostu kwasowości środowiska oraz
gdy przesiąkająca woda zawiera rozpuszczony CO2, mocne kwasy nieorganiczne (HNO3 i H2SO4), a także kwasy organiczne (np. humusowe).
Kwasy organiczne powstają m.in. w wyniku zachodzących w pokrywie glebowo-roślinnej procesów biologicznych. Wzrost zakwaszenia gleb
powodowany jest także przez rośliny korzeniowe (pobieranie kationów i wydzielanie jonów wodoru przez korzenie roślin) oraz mikroorganizmy
glebowe (wytwarzanie kwasów organicznych i mineralnych).

6.Scharakteryzować stratosferę i reakcje w niej zachodzące
Stratosfera - druga od dołu warstwa atmosfery ziemskiej, położony nad troposferą, a pod mezosferą. Zaczyna się od wysokości ok. 16-20 km nad
powierzchnią Ziemi, a kończy na wysokości ok. 45-55 km. W dolnej części stratosfery panuje prawie stała temperatura powietrza, począwszy od
wysokości 30-50 km temperatura rośnie wraz ze wzrostem wysokości. Temperatura w górnej części wzrasta do 15 stopni Celsjusza. W niej znajduje
się warstwa ozonowa, która odpowiada za filtrowanie promieni ultrafioletowych docierających do Ziemi ze Słońca. Stratosfera skupia około 21%
masy powietrza. Występują w niej chmury iryzujące (perłowe).
Największe stężenie ozonu jest na 25km w stratosferze. W dolnych warstwach stratosfery jest ozon zły.
Klasyfikacja biologiczna promieniowania UV:
-UV-A-315-400nm-7%promieniowania -UV-B-280-315nm-1,5%promieniowania
-UV-C-<280nm-0,5%promieniowania
Filtry przeciwsłoneczne:
Salicylan lub cynamonian benzylu-abs.250-325nm SPF sun protection factor 15 pochlania 93% UV-B
UV-A jest obojetny , nie jest szczegolnie niebezpieczny
UV-B nibezpieczny dla zywych organizmów

UV-C szybko niszczy, każdy zywy organizm
Choroby spowodowane przez promieniowanie UV to czerniak złośliwy i rak podstawno komórkowy
Cykl Chapmana (1930)
Synteza i rozpad zachodzą w stratosferze przy udziale promieniowania słonecznego
Synteza:
O

2

+hv(λ<240mm)-->O+O

O+O

2

+M-->O

3

+M

Rozkład:
O

3

+hv( λ~290-320mm)-->O

2

+

+O

+

O

+

+O

3

-->O

2

+O

2

Grupa III

1.Wpływ metali ciężkich na biosferę
metale ciężkie- pierwiastki niezbędne dla żywych organizmów jak i zbyteczne dla ich wzrostu o gęstości powyżej 5 g/cm3 i liczbie atomowej
większej niż 20
największe toksyczne działania: Cd, Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Sb, Bi
Rozproszenie związków metali ciężkich w biosferze jest zazwyczaj produktem ubocznym działalności technologicznej i eksploracyjnej człowieka. Na
intensywność migracji metali ciężkich w biosferze ma wpływ wiele
czynnikow, m.in.: geochemiczne, fizyczno-chemiczne, klimatyczne i biologiczne.
Metale ciężkie można podzielić na dwie grupy:
metale niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów tzw. mikroelementy (należą do nich np. Zn, Cu, Fe)
metale całkowicie zbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów, wręcz zaburzające procesy życiowe (należą do nich np. Pb, Cd, Hg, Cr, Ni)

- emisje pyłowe przemysłowe i komunalne, składowiska odpadów komunalnych, górniczych i przemysłowych
- spalanie paliw kopalnianych, różnych materiałów znajdujących się w użytkowaniu człowieka
Zanieczenia pyłowe podstawowe źródło!!!
- nawozy i pestycydy produkty odpadowe stosowane do nawozów i rekultywacji
- do utwardzania plastiku sole metali ciężkich najczęściej chrom
Nawozy fosforowe produkowane są z fosforytu i apartu zawierające metale ciężkie
Skutki:
Toksyczne działanie niektórych pierwiastków na rośliny
Wizualne symptomy
Arsen-czerwono brunatne plamy nerkotyczne na starych liściach , żółtobrunatne korzenie, hamowanie wzrostu Kadm- brunatny brzeg liścia, chloroza,
pomarszczenie liści Korzenie zwykle nagromadzają znacznie więcej metali a niżeli części zielone roślin

2.Podział i kryteria wyboru nawozów wapniowych do odkwaszania gleby
Nawozy wapniowe pomagają w obniżeniu kwasowości gleby zakwaszonej na skutek ubytków wapnia spowodowanego czynnikami naturalnymi bądź
działalnością rolniczą.
Określenie potrzeb wapniowania
1)orientacyjna metoda Schachtschabela polegająca na pomiarze pH w ocenia wapnia o stężeniu 0,5 mola dm3 (1:2,5)
2) Metoda Kappena służąca do pomiaru kwasowości hydrolitycznej gleby
3) na podstawie pH KCL i składu granulometrycznego
Wapniowanie:
Glaba bardzo lekka do 10
Lekka 11-20
Średnia 21-35
Ciężka od 36
Zalecane dawki nawozów wapniowych ( t CaO ha)
Bardzo lekkie 3
Lekkie 3,5
Średnie 4,5
Ciężkie 6,0

3.Reakcje w troposferze
Troposfera – jest najniższą i najcieńszą warstwą atmosfery, w której skupia się 80% masy powietrza oraz prawie cała para wodna. W warstwie tej
zachodzą procesy, które kształtują pogodę i klimat na powierzchni Ziemi. Grubość troposfery zależy od szerokości geograficznej. Nad równikiem
sięga ona do 17 km, natomiast nad biegunami do 8 km. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza spada średnio o 0,6°C co 100 m
14 stop. C średnia temperatura przy powierzchni ziemi
smog londyński- smog klasyczny
4CH+5O

2

-->4CO

2

+2H

2

O

4CH+3O

2

-->4CO+2H

2

O

4CH+O

2

-->C+H

2

O

SO

2

+H

2

O-->H

+

+HSO

3

-

2HSO

4

-

+O

2

|Fe;Mn>2H

+

+2SO

4

2-

Kwaśny deszcz to taki którego pH< 5,65

CO

2

+H

2

O=H

2

CO

3

słaby kwas węglowy

smog fotochemiczny- z Los Angeles
O+N

2

=NO+N

N+O

2

= NO+O

4.Skład chemiczny obornika i wpływ na glebę i rośliny
Obornik- to przefermentowana mieszanina odchodów zwierzęcych i ściółki. Zawiera wszystkie niezbędne dla roślin składniki pokarmowe makro- i
mikroelementy. Z obornikiem dostarcza się do gleby znaczne ilości substancji organicznej, która korzystnie oddziałuje na właściwości fizyczne,
fizykochemiczne i biologiczne gleby. Nawóz ten stanowi ważne ogniwo w obiegu składników pokarmowych w gospodarstwie ,gdyż znaczna część
soli mineralnych pobranych z gleby przez rośliny wraca do niej z powrotem w postaci obornika. Skład chemiczny obornika jest zróżnicowany i
zależy od wielu czynników: gatunku i wieku zwierząt, składu chemicznego paszy , rodzaju i składu chemicznego ściółki oraz od sposobu
przechowywania i stopnia rozkładu.
Skład chemiczny:
Zawartość wody w %-75

Zawartość suchej masy w % -25
N-0,5%
P-0,3%
K-0,7%
Ca-0,36%
Mg-0,15%
Obornik zawiera wszystkie makro i mikroelementy i jest to nawóz pełny, jego skład może być bardzo zróżnicowany i zależy od: zawartości wody i
sposobu przechowywania.
Obornik wzbogaca glebę w próchnicę, działa strukturo i próchniczo twórczo, poprawia żyzność i aktywność biologiczną gleby, nie powoduje jej
zakwaszenia.
Obornik zawiera wszystkie składniki pokarmowe potrzebne roślinom do życia i rozwoju, słusznie więc nazywamy go nawozem pełnowartościowym.
Prócz tego obornik jest doskonałą pożywką dla pożytecznych drobnoustrojów glebowych, wywołujących w glebie korzystne przemiany, polepsza
więc żyzność i sprawność roli. Wiadomo z praktyki, że rola obficie i często nawożona obornikiem zawiera więcej próchnicy, staje się ciemniejsza i
bardziej pulchna, lepiej utrzymuje wilgoć i odznacza się większą sprawnością i urodzajnością niż rola słabo nawożona.

5.Podział i charakterystyka nawozów potasowych
nawozy mineralne których głównym składnikiem jest potas w formie kationu K+, będący makroskładnikiem pokarmowym dla roślin, niezbędny przy
asymilacji dwutlenku węgla (CO2) oraz do biosyntezy związków organicznych - jego niedobór powoduje mniejsze wytwarzanie cukrów
Nawozami potasowymi są wydobywane i mielone sole mineralne np. saletra potasowa (azotan potasu, 45-46% K2O, 12% N2), kainit (nawóz
potasowo-magnezowy), sylwin, ewentualnie produkty z ich przerobu,
Wśród nawozów potasowych możemy wydzielić: chlorkowe, stosowane dla roślin niewrażliwych na nadmiar chloru, gdzie potas występuje w postaci
chlorku potasu (KCl), np. kainit (8-10% K2O), sole potasowe;
siarczanowe, tu potas występuje w postaci siarczanu potasu, może je stosować dla wszystkich roślin, np. kalimagnezja (26-30% K2O nawóz
potasowo-magnezowy);
Nawozy potasowe dzieli się również na nisko- i wysokoprocentowe (32-51% K2O), np. sole potasowe, siarczan potasu, metafosforan potasu. W
Polsce gleby zazwyczaj są ubogie w ten składnik pokarmowy, wprowadza się go zwykle w postaci nawozów wieloskładnikowych (nawozy potasowo-
magnezowe można zaliczyć do nawozów potasowych).

6.Reakcje fosforu w glebie i formy występowania
Fosfor w glebie może występować w związkach organicznych jak i mineralnych.
Związki organiczne fosforu to przede wszystkim:
fityna 2 - 50% P-org.,
fosfolipidy 1 - 5% P-org.,
kwasy nukleinowe 0,2 - 2,5% P-org.
Związki mineralne wystepują w formie fosforanów wapnia, żelaza i glinu.
Przy udziale mikroorganizmów oraz na skutek reakcji chemicznych nierozpuszczalne sole H3PO4 [np. Ca3(PO4)2] przechodzą w postać soli
rozpuszczalnych [np. Ca(H2PO4)2], z których rośliny pobierają pokarm

Grupa IV

1.Scharakteryzuj procesy zachodzące w atmosferze
to jedna z powłok ziemskich, w tym przypadku jest to ta najbardziej zewnętrzna. Atmosfera to nic innego jak mieszanina gazów o stałym udziale do
100 kilometrów. Ta warstwa nosi nazwę powietrze i składa się z: Gaz % objętości azot 78,08 tlen 20,95 argon 0,93 dwutlenek węgla 0,03 krypton,
ksenon, neon, hel, wodór, ozon i inne gazy 0,01 Reakcje zachodzące: O

3

+hv-->O

2

+O ; O+H

2

O-->2OH

-

NO

2

+OH-->HNO

3

2.Formy występowania i przemian fosforu w glebie Fosfor w glebie może występować w związkach
organicznych jak i mineralnych.
Związki organiczne fosforu to przede wszystkim:
fityna 2 - 50% P-org.,
fosfolipidy 1 - 5% P-org.,
kwasy nukleinowe 0,2 - 2,5% P-org.
Związki mineralne wystepują w formie fosforanów wapnia, żelaza i glinu.
Przy udziale mikroorganizmów oraz na skutek reakcji chemicznych nierozpuszczalne sole H3PO4 [np. Ca3(PO4)2] przechodzą w postać soli
rozpuszczalnych [np. Ca(H2PO4)2], z których rośliny pobierają pokarm

3.Źródła metali ciężkich w środowisku Źródła metali w środowisku przyrodniczym można podzielić na dwie podstawowe grupy: naturalne i
antropogeniczne. Należy oczekiwać, że na terenach zamieszkanych, szczególnie w ośrodkach przemysłowych oraz dużych miastach, działalność
człowieka jest czynnikiem warunkującym podwyższone koncentracje metali w atmosferze, wodach czy glebach. Najważniejszymi źródłami
antropogenicznymi są w tym przypadku hutnictwo i przemysł metalurgiczny, choć z drugiej strony duże znaczenie ma również spalanie paliw
kopalnych, transport czy zrzuty ścieków. O tym, który z tych czynników w największym stopniu wpływa na zanieczyszczenie środowiska decyduje
specyfika badanego obszaru (obecność lub brak dużych ośrodków przemysłowych, natężenie transportu, gęstość zaludnienia, pora roku). Poruszając
temat metali ciężkich większość osób kojarzy je z ich szkodliwym działaniem. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na biodostępność, czyli
zdolność do przyswajania pierwiastka przez organizmy żywe. Sama obecność pierwiastka w środowisku nie świadczy jeszcze o jego szkodliwości.
Aby dany element mógł wywołać określony efekt (korzystny czy szkodliwy) musi znajdować się w formie biodostępnej. Wiele z metali zaliczanych
do grupy metali ciężkich odgrywa bardzo ważną rolę biochemiczną w organizmie człowieka np. Zn, Fe. Także dawka określana jako bezpieczna jest
różna dla różnych pierwiastków – warto tu przywołać zasadę, że trująca jest nie jakość, ale ilość

4.Podział i kryteria wyboru nawozów wapniowych do odkwaszania gleby
Nawozy wapniowe pomagają w obniżeniu kwasowości gleby zakwaszonej na skutek ubytków wapnia spowodowanego czynnikami naturalnymi bądź
działalnością rolniczą.
Określenie potrzeb wapniowania
1)orientacyjna metoda Schachtschabela polegająca na pomiarze pH w ocenia wapnia o stężeniu 0,5 mola dm3 (1:2,5)
2) Metoda Kappena służąca do pomiaru kwasowości hydrolitycznej gleby
3) na podstawie pH KCL i składu granulometrycznego
Wapniowanie:
Glaba bardzo lekka do 10
Lekka 11-20
Średnia 21-35
Ciężka od 36
Zalecane dawki nawozów wapniowych ( t CaO ha)

Bardzo lekkie 3
Lekkie 3,5
Średnie 4,5
Ciężkie 6,0

5.Podział i charakterystyka nawozów azotowych
nawozy, których głównym składnikiem jest azot. Mają duże znaczenie gospodarcze, są powszechnie stosowane w rolnictwie.
Azot z nawozów przyswajany jest przez rośliny, mikroorganizmy, a część przedostaje się w głąb gleby wraz z wodami opadowymi.
Nawozy azotowe przyczyniają się do wzrostu plonów, jednak mogą powodować zmniejszenie w roślinach ilości różnych substancji naturalnie tam
występujących i przez to obniżyć jakość upraw.
Nawozy azotowe można podzielić na szybko działające (azot w formie azotanowej i amonowej) oraz wolnodziałające (azot w formie amidowej i
amonowej).
Nawozy azotowe można podzielić na:
- amonowe: siarczan (21% N), chlorek amonu (25% N), węglan amonu, ortofosforan(V) amonu, woda amoniakalna
- saletrzane (azotanowe(V)): saletra wapniowa (14% N), saletra sodowa (15% N), saletra potasowa (14% N)
- saletrzano-amonowe: mieszaniny soli amonu i saletr oraz saletra amonowa (34% N), saletrzak
- amidowe np. cyjanamid wapnia (azotniak) (20,5% N), mocznik (46% N).
Do szybko działających nawozów azotowych zaliczane są azotanowe i amonowe, do wolnodziałających amidowe i amonowe

6.Ile kg superfosfatu potrójnego należy zastosować aby wprowadzić 30kg P/ha?
M P

2

O

5

= 142g/ mol

M P

2

=62g/mol

0,062 kg P

2

---0,142kg P

2

O

5

30 kg P

2

---x kg P

2

O

5

x=68,7 kg P

2

O

5

- tyle P

2

O

5

trzeba wprowadzić

liczę ile to nawozu
100% nawozu---x kg
46% nawozu---68,7kg
x= 149 kg
należy wprowadzić 149 kg nawozu superfosfatu prostego

Grupa V

1.Scharakteryzować procesy zachodzące w hydrosferze
jedna z geosfer, ogół wód na Ziemi obejmujący wody podziemne i powierzchniowe: rzeki, jeziora, morza, oceany, lodowce i lądolody oraz bagna, a
także zawarta w atmosferze i biosferze.
Hydrosferę można podzielić na dwie części: oceanosferę i wody na lądach. Jej zasoby wodne to około 1,4 mld km³. Corocznie przybywa około
0,3 km³ wody na skutek procesów naturalnych, takich jak gazowa synteza wody oraz wydzielanie wód juwenilnych. Rekompensowane jest to
fotodysocjacją wody w górnych warstwach atmosfery, chemicznym wiązaniem wody w skałach oraz innymi procesami. Również człowiek wpływa
na zmiany ilości wody w hydrosferze, m.in. w procesach chemicznych i technologicznych. Ważną rolę odgrywa również spalanie paliw kopalnianych,
które wydziela rocznie około 5 km³ pary wodnej. Hydrosferę w większości tworzą wody słone, bo aż ok. 97,5%. Woda słodka to nieco ponad 2,5%.
69% wody słodkiej skoncentrowane jest w lodowcach, stałej pokrywie śnieżnej i wiecznej zmarzlinie w Antarktyce i Arktyce oraz w wysokich
partiach gór (zobacz: linia wiecznego śniegu). Pozostała część wód słodkich przypada na wody podziemne, część jezior, rzeki oraz bagna. Udział wód
bezpośrednio wykorzystywanych przez człowieka to zaledwie 0,4% objętości wód słodkich. Oznaczanie alkaliczności wody: HCO

3

-

+H

+

<--

>H

2

O+CO

2

; CO

3

2_

+2H

+

<-->H

2

O+CO

2

i miareczkować do pH=4

2.Formy występowania i przemian azotu w glebie Azot występuje w glebie zarówno w formie organicznej, jak
i mineralnej, przy czym zdecydowanie dominują połączenia organiczne, które mogą stanowić do 99% całkowitej zawartości azotu.
Azot występuje w formach
organicznych reprezentowanych przez:
- swoiste związki próchniczne
- aminokwasy
- aminocukry
- kwasy nukleinowe
Ponadto niewielkie ilości azotu występują w glebie w postaci glicerofosforanów, amin,
witamin i pestycydów oraz produktów ich rozkładu
W wodzie azot występuje w formie rozpuszczalnej, w postaci jonów: azotanowego (NO3), azotynowego (NO2) i amonowego (NH4), a także w
postaci cząsteczek N2 i związków organicznych
Reakcje jakim ulega azot :
Amonifikacja- Przekształcenie związków organicznych azotu do amoniaku (NH3). Proces ten może przebiegać zarówno w warunkach tlenowych jak
też beztlenowych
Nitryfikacja- utlenianie amoniaku do azotynów przez bakterie z rodzaju Nitrosomonas, utlenienie NO2- do NO3- przez bakterie z rodzaju Nitrobacter.
Do normalnego przebiegu procesu potrzebna jest dostateczna ilość w glebie P, Ca i innych makroskładników oraz odpowiedni stosunek Mn do Cu.
Denitryfikacja - redukcja azotanów do azotynów (denitryfikacja właściwa) i następnie wydzielenie wolnego azotu (denitryfikacja całkowita)
występuje w głębszych warstwach gleby lub w wierzchnich, gdy odcięty jest dostęp tlenu. Optimum temperatury wynosi ok. 25oC,
najodpowiedniejszy jest odczyn obojętny lub słabo zasadowy.
Adsorpcja - podlega tu jon amonowy [KS]NH4+ jest adsorbowany wymiennie.
Adsorpcja amoniaku niewymienna odbywa się w przestrzeniach międzypakietowych minerałów pierwotnych i wtórnych o budowie pakietowej.
Posiada to wernikulit, dalej illit, smektyt, kaolinit. Chroni to amoniak przed wymywaniem, ale zmniejsza formy przyswajalne dla roślin. Może mieś
duże znaczenie dla gleb z lessu i glin.
Immobilizacja- włączenie N mineralnego pochodzącego z gleby lub z nawozów w biomasę mikroorganizmów. Bezpośrednio przy produkcji białka
włączony jest azot III-wartościowy N- NH4+ , ponieważ taki azot występuje również w białkach

3.Jak przeciwdziałać skutkom zanieczyszczenia metalami ciężkimi
ograniczenie wnoszenia metali ciężkich do gleby,
- łagodzenie skutków zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi.
Proponowane są różne techniki zapobiegania nad-miernemu włączaniu metali ciężkich zawartych w zanieczyszczonych glebach w dalszy obieg w
środowisku. W ich obrębie można wyróżnić metody chemiczne, biologiczne i fizyczne.
*Metody chemiczne polegają na unieruchomieniu metali ciężkich w zanieczyszczonych glebach, poprzez wprowadzenie naturalnych lub

syntetycznych substancji chemicznych. Do substancji naturalnych należy zaliczyć nawozy wapniowe i materiały organiczne * Metody fizyczne
oznaczają usuwanie przynajmniej części metali ciężkich z gleby, co może odbywać się po-przez ekstrakcję, wyparowywanie lub zastosowanie metod
elektrokinetycznych * Metody biologiczne to wykorzystanie roślin do oczyszczania gleby, które od niedawna (od połowy lat 90) zaczęto nazywać
fitoremediacją

4.Przyczyny zakwaszenia środowiska
Złe nawożenie;
Kwaśne deszcze;
Emisja tlenków siarki;
Skała macierzysta;
Procesy glebotwórcze.
Zakwaszenie środowiska powodowane jest przez zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w glebach i wodach, a szerzej rzecz biorąc poprzez
zaburzenia zdolności buforowych środowiska. W warunkach naturalnych stopień zakwaszenia środowiska zależy od szeregu czynników, w tym
zwłaszcza od składu mineralnego biologicznie czynnej warstwy gleby, pokrywy roślinnej oraz lokalnych warunków klimatycznych. Zakwaszanie
gleb, jednego z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego, jest powodowane przez wody glebowe i opadowe, które ługują w pierwszej
kolejności wapń i magnez, uwalniane podczas wietrzenia minerałów. Zjawisko to przyspieszane jest w miarę wzrostu kwasowości środowiska oraz
gdy przesiąkająca woda zawiera rozpuszczony CO2, mocne kwasy nieorganiczne (HNO3 i H2SO4), a także kwasy organiczne (np. humusowe).
Kwasy organiczne powstają m.in. w wyniku zachodzących w pokrywie glebowo-roślinnej procesów biologicznych. Wzrost zakwaszenia gleb
powodowany jest także przez rośliny korzeniowe (pobieranie kationów i wydzielanie jonów wodoru przez korzenie roślin) oraz mikroorganizmy
glebowe (wytwarzanie kwasów organicznych i mineralnych).

5.Wymień i scharakteryzuj nawozy fosforowe
Nawozy fosforowe wywierają silny wpływ na jakość plonu, natomiast w mniejszym stopniu zwiększają jego ilość. Ponadto wpływają na efektywność
nawożenia azotem. Fosfor z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest pobierany przez rośliny zaledwie w 20 - 30%. Pozostałe
ilości fosforu są zatrzymywane przez glebę. Przyjmuje się, że w ciągu kilku lat po zastosowaniu wykorzystanie fosforu przez rośliny dochodzi do 40
-60%. Z tego względu zaleca się stosowanie nawozów fosforowych na zapas. Pod wpływem nawożenia fosforem wzrasta zawartość tego składnika w
wierzchniej warstwie gleby i to zarówno jego ogólnej ilości, jak i form dostępnych dla roślin. Gromadzenie się fosforu w glebie pod wpływem
nawożenia nie zależy od jej odczynu. Najbardziej rozpowszechnione są nawozy otrzymywane z fosforytów.
Nawozy fosforowe ze względu na szybkość działania dzieli się na:
szybko działające - rozpuszczalne w wodzie (superfosfaty); najszersze zastosowanie w rolnictwie mają superfosfaty, które różnią się między sobą
zawartością fosforu i formą. wolno działające - rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (supertomasyna obecnie nie stosowana);
bardzo wolno działające - słabo rozpuszczalne w słabym kwasie cytrynowym (mączki fosforytowe i kostne).
Rodzaje nawozów fosforowych:
Superfosfat pylisty (pojedynczy), Superfosfat granulowany (prosty), Superfosfat ,,Supermag", Superfosfat potrójny- granulowany, Superfosfat
potrójny- granulowany- borowany, Mączki fosforytowe

6.Ile kg wapna węglanowego zawierającego 60% CaCO

3

należy zastosować aby wprowadzić dawkę nawozu równą 1500kg CaO/ha?

M CaCO

3

= 100g/ mol

M CaO=56g/mol
0,056 kg CaO---0,1 kg CaCO

3

1500 kg CaO---x kg CaCO

3

x= 2678 kg CaCO3 - tyle CaCO

3

trzeba wprowadzić

liczę ile to nawozu
100% nawozu---x kg
60% nawozu---2678kg
x= 4463 kg
należy wprowadzić 4463 kg nawozu zawierającego 60% CaCO3

Grupa VI

1.Reakcje w troposferze
Troposfera – jest najniższą i najcieńszą warstwą atmosfery, w której skupia się 80% masy powietrza oraz prawie cała para wodna. W warstwie tej
zachodzą procesy, które kształtują pogodę i klimat na powierzchni Ziemi. Grubość troposfery zależy od szerokości geograficznej. Nad równikiem
sięga ona do 17 km, natomiast nad biegunami do 8 km. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza spada średnio o 0,6°C co 100 m
14 stop. C średnia temperatura przy powierzchni ziemi
smog londyński- smog klasyczny
4CH+5O

2

-->4CO

2

+2H

2

O

4CH+3O

2

-->4CO+2H

2

O

4CH+O

2

-->C+H

2

O

SO

2

+H

2

O-->H

+

+HSO

3

-

2HSO

4

-

+O

2

|Fe;Mn>2H

+

+2SO

4

2-

Kwaśny deszcz to taki którego pH< 5,65

CO

2

+H

2

O=H

2

CO

3

słaby kwas węglowy

smog fotochemiczny- z Los Angeles
O+N

2

=NO+N

N+O

2

= NO+O

2.Z czego powstaje superfosfat i jaki to nawóz
Przemysł chemiczny wytwarza superfosfat zwykły i superfosfat podwójny.
Superfosfat zwykły jest nawozem najbardziej rozpowszechnionym i produkowanym w
duzych ilosciach. Gotowy produkt ma postac sypkiego proszku (lub granulek) o
barwie szarej i podstawowym jego składnikami sa fosforan jednowapniowy
Ca(H2PO4)2

・H2O i siarczan wapniowy CaSO4・½H2O. W skład superfosfatu wchodza

domieszki: fosforany zelaza i glinu, krzemionka oraz kwas fosforanowy. Produkcja
superfosfatu polega na działaniu kwasem siarkowym na minerały fosforanowe.
Otrzymywanie superfosfatu przez działanie kwasu siarkowego na fluoroapatyt jest
procesem wielofazowym, przebiegajacym głównie na obszarze dyfuzyjnym. W
procesie tym wyróznia sie dwa stadia.
W pierwszym stadium zachodzi dyfuzja kwasu siarkowego do czastek apatytu,
której towarzyszy szybka reakcja chemiczna na powierzchni czastek, co prowadzi do

całkowitego przereagowania kwasu siarkowego i wytracenia sie siarczanu
wapniowego wg reakcji:
Ca5F(PO4)3+5H2SO4+2½H2O5(CaSO4

・½H2O)+3H3PO4+HF+Q (1)

W drugim stadium zachodzi dyfuzja powstajacego kwasu fosforowego w porach
czastek nierozłozonego surowca, której towarzyszy reakcja:
Ca5F(PO4)3+7H3PO4+5H2O5Ca(H2PO4)

・H2O+HF+Q (2)

Powstajacy fosforan jednowapniowy znajduje sie poczatkowo w roztworze
i dopiero po przesyceniu roztworu zaczyna krystalizowac.
Reakcja (1) dobiega konca w komorze reakcyjnej w ciagu 30-60 min. W tym
czasie nastepuje zatezenie, a nastepnie zakrzepniecie masy, spowodowane
stosunkowo szybka krystalizacja słabo rozpuszczalnego siarczanu wapniowego.
Ostatnim stadium procesu jest dojrzewanie superfosfatu, tzn. powstawanie i
krystalizacja fosforanu jednowapniowego.
Superfosfat – nawóz fosforowy składający się z mieszaniny wodorofosforanu wapnia i gipsu. Otrzymywany głównie z fosforytów i apatytów przez
działanie na nie kwasem siarkowym. Jest rozpuszczalny w wodzie i łatwo przyswajalny przez rośliny. W glebie podlega sorpcji i przechodzi w
związki nierozpuszczalne w wodzie.Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4

3.Źródła azotanów w glebie i co one powodują

Nawóz zwierzęcy jest doskonałym źródłem azotu i może znacząco przyczynić się do poprawy jakości gleby. Nawóz zwierzęcy zawiera około 5 kg N
na tonę, obornik drobiowy około 10 kg; i pozostałości roślin strączkowych od 10 do 40 kg. Około połowa tego azotu organicznego może zostać
zamieniona na azotany gleby.
Nadmierna aplikacja obornika może mieć toksyczny poziom azotanów w uprawach pastewnych. Dodawanie nawozów fosforanowych do obornika
może zmniejszyć zawartość azotanów w wyprodukowanych roślinach.
Ścieki z obiektów unieszkodliwiania odpadów zwierzęcych mogą uwolnić około 50 procent swojej zawartości azotu do atmosfery, podobnie gdy jest
on stosowany do gleby.
Korzystanie z dodatków do paszy zwierzęcej może znacząco zwiększyć stężenie niektórych pierwiastków, takich jak miedź, cynk, arsen itp na
pastwiskach lub podobnych miejscach. Takie odpady stale stosowane do gleb mogą ostatecznie doprowadzić do zbyt wysokiego poziomu
toksyczności gleby dla roślin i często zwierząt.
Oczyszczone odpady organiczne mogą zawierać mały procent azotu i innych niezbędnych składników odżywczych dla roślin.
Źródłem azotu w glebach uprawnych są: resztki pożniwne, nawozy zielone, obornik,
nawozy mineralne oraz sole amonowe i azotany pochodzące z opadów atmosferycznych.

4.Nawozy wapniowe rodzaje i kryteria stosowania

Ubytki wapnia następują na skutek wymywania go przez wody przesiąkające w głąb profilu glebowego oraz pobierania przez rośliny jako składnika
pokarmowego. Wapń niezbędny jest również w glebie do neutralizowania zakwaszającego działania niektórych

nawozów sztucznych

. Stosowane w

rolnictwie nawozy wapniowe zawierają wapń w formie tlenkowej, węglanowej i krzemianowej. Nawóz wapniowy tlenkowy (wapno rolnicze palone)
zawiera 80% lub 60% tlenku wapniowego (CaO). Jest szczególnie dobrym nawozem na gleby ciężkie i średnie ze względu na dużą aktywność.
Należy go stosować na 2-4 ty godnie przed siewem nasion. Wapno rolnicze mieszane, o zawartości 50% CaO, jest mieszaniną zmielonej skały
wapiennej i wapna palonego, a zatem zawiera wapń w formie CaO i CaC03. Nadaje się przede wszystkim na gleby o średniej zwięzłości. Nawóz
wapniowy węglanowy zwyczajny (wapniak mielony rolniczy), o zawartości 45% CaO w formie węglanowej, nadaje się na wszystkie gleby, a
zwłaszcza na gleby lekkie ze względu na łagodne działanie. Nawóz wapniowy węglanowy posodowy (kreda posodowa) o zawartości 45% CaO w
formie węglanowej, otrzymywany jest jako produkt uboczny w procesie produkcji sody. Nadaje się na wszystkie gleby, działa powoli, można go
stosować również na krótko przed siewem roślin. Poza wymienionymi nawozami wapniowymi w handlu znajdują się też różne produkty odpadowe,
jak wapno po celulozowe, wapno poflotacyjne, wapno łąkowe, kreda jeziorna, wapno defekacyjne i inne. Większość tych surowców wtórnych
dostarczana jest jako nawozy wapniowe węglanowe z domieszką innych składników, często wartościowych w żywieniu roślin, Wapna te stosuje się
tak jak inne nawozy wapniowe. Dawki nawozów wapniowych określane są przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze i mieszczą się one w granicach
1-4 t CaO na 1 ha. Wapnowanie gleb przeprowadza się co 4 lata. Nawozy wapniowe należy rozsiewać w czasie suchej pogody w lecie lub jesienią, a
więc przed podorywką lub przed orką przedzimową. Konieczny jest równo mierny rozsiew i staranne wymieszanie nawozów z glebą

5.Opisać gnojówkę i gnojownice

gnojówka - Gnojówka jest to przefermentowany mocz zwierzęcy. Zawiera 0,2 - 0,3% azotu (N) w formach łatwo dostępnych dla roślin, 0,6% potasu
(K2 O) oraz niewielką ilość fosforu. Aby uniknąć strat azotu, należy przechowywać ją w szczelnie zamkniętych zbiornikach oraz chronić przed
dostępem powietrza, a także przed nagrzewaniem się Stosuje się ja w ilości do 10 t/ha. Rozlewając gnojówkę należy zawsze stosować nawozy
fosforowe w ilości 60-80 kg P2O5, w czystym składniku. Gnojówkę można stosować bez rozcieńczenia - przedsiewnie pod rośliny okopowe, a po
rozcieńczeniu wodą - pogłównie w międzyrzędzia np. buraków, lub na łąkach i pastwiskach wczesną wiosną lub zaraz po pokosie. Nawożąc
pogłównie, zwłaszcza buraki, należy uważać, aby gnojówka nie dostawała się na liście, gdyż może je poparzyć, szczególnie jeżeli zawiera dużo
amoniaku lub gdy jest długo przechowywana. Gnojówkę rozcieńczamy stosując na jedną jej część 2 - 3 części wody.
Po zastosowaniu gnojówki na gruntach ornych, należy ją natychmiast wymieszać z glebą, aby zapobiec stratom azotu. Do rozlewania gnojówki
niezbędne są specjalne urządzenia, jak beczkowozy czy rozlewacze. Gnojowica - Gnojowica jest nawozem zbliżonym w swoim działaniu do
gnojówki, składa się z moczu, kału i wody używanej do spłukiwania stanowisk w oborach czy chlewniach bezściołowych. Skład chemiczny
gnojowicy zależy od rodzaju zwierząt, ich wieku oraz od sposobu ich żywienia.

Gnojowica w świeżej masie zawiera: bydlęca:
– 0,31 – 0,50% N,
– 0,15 P2O5
– 0,33% K2O trzody chlewnej:
– 0,30 - 0,50% N,
– 0,11- 0,15% P2O5
– 0,17 - 0,25% K2O

Około 50 - 60% azotu znajdującego się w gnojowicy występuje w formie mineralnej. Gnojowica przechowywana jest w specjalnych zbiornikach, w
których ulega fermentacji. Już po kilku dniach przechowywania może być stosowana do nawożenia pól w dawkach 20000 – 40000 l na 1 ha. ( 20-30
t/ha, max 50 t/rok). Podobnie jak przy gnojówce należy równolegle stosować nawożenie fosforowe w ilości 40-60 kg P2O5. Na łąkach i pastwiskach
gnojowicę stosuje się, z konieczności, pogłównie tj. wczesną wiosną lub po każdym pokosie czy wypasie, a na gruntach ornych najczęściej
przedsiewnie, chociaż może też być stosowana pogłównie. Do rozlewania gnojowicy służą beczkowozy. Można ją również rozlewać za pomocą

deszczowni

6.Ile ditlenku trzeba spalić aby otrzymać 1t węgla

1t C = 1000kg C

M CO

2

= 44g

M C = 12g

44kg CO

2

--- 12kg C

x kg CO

2

---1000kg C

x=3666,66 kg CO

2

trzeba spalić 3666,66 CO

2

aby otrzymać 1t C

Grupa VII

1.Scharakteryzować procesy zachodzące w hydrosferze
jedna z geosfer, ogół wód na Ziemi obejmujący wody podziemne i powierzchniowe: rzeki, jeziora, morza, oceany, lodowce i lądolody oraz bagna, a
także zawarta w atmosferze i biosferze.
Hydrosferę można podzielić na dwie części: oceanosferę i wody na lądach. Jej zasoby wodne to około 1,4 mld km³. Corocznie przybywa około
0,3 km³ wody na skutek procesów naturalnych, takich jak gazowa synteza wody oraz wydzielanie wód juwenilnych. Rekompensowane jest to
fotodysocjacją wody w górnych warstwach atmosfery, chemicznym wiązaniem wody w skałach oraz innymi procesami. Również człowiek wpływa
na zmiany ilości wody w hydrosferze, m.in. w procesach chemicznych i technologicznych. Ważną rolę odgrywa również spalanie paliw kopalnianych,
które wydziela rocznie około 5 km³ pary wodnej. Hydrosferę w większości tworzą wody słone, bo aż ok. 97,5%. Woda słodka to nieco ponad 2,5%.
69% wody słodkiej skoncentrowane jest w lodowcach, stałej pokrywie śnieżnej i wiecznej zmarzlinie w Antarktyce i Arktyce oraz w wysokich
partiach gór (zobacz: linia wiecznego śniegu). Pozostała część wód słodkich przypada na wody podziemne, część jezior, rzeki oraz bagna. Udział wód
bezpośrednio wykorzystywanych przez człowieka to zaledwie 0,4% objętości wód słodkich. Oznaczanie alkaliczności wody: HCO

3

-

+H

+

<--

>H

2

O+CO

2

; CO

3

2_

+2H

+

<-->H

2

O+CO

2

i miareczkować do pH=4

2.Przyczyny i stan zakwaszenia gleb w Polsce

Zakwaszenie gleb w Polsce stanowi jeden z najważniejszych czynników ograniczających produkcję roślinną. Przyczyniają się do niego zarówno
warunki klimatyczno - glebowe, jak i działalność człowieka. W ponad 90% obszarów kraju występują gleby wytworzone z kwaśnych skał
osadowych, z których intensywnie następowało wymywanie kationów o charakterze zasadowych. Procesy te stymulują opady oraz niskie
temperatury, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Nie bez znaczenia pozostają także procesy mikrobiologiczne. Stąd też oddziaływanie
czynników naturalnych w sposób szczególny przyczynia się do zakwaszenia gleby. Natomiast niezwykle silne oddziaływanie człowieka na
pogarszanie odczynu gleby polega, przede wszystkim, na stosowaniu nawożenia oraz odprowadzaniu z plonem kationów zasadowych. Szczególnie
niebezpieczne jest wykorzystywanie nawozów fizjologicznie kwaśnych przy niedostatecznych dawkach nawozów wapniowych, których zużycie
dalece odbiega od faktycznych potrzeb.
Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych, na których odczyn jest czynnikiem ograniczającym dobór i wielkość plonów roślin wynosi niezmiennie
około 58 % powierzchni gruntów ornych, wahając się od 30 do ponad 80% w skali województw. Udział gleb o odczynie obojętnym i zasadowym, nie
wymagających wapnowania, nie przekracza 18 %. To sprawia, że Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym zakwaszenie użytków rolnych ma
tak duże rozmiary.
Rozkład odczynu gleb w Polsce ma charakter wyraźnie strefowy (rys.1). Bardzo silnie zakwaszone są gleby w południowej części Polski - Karpaty i
Sudety. Podobne pod względem składu granulometrycznego i również silnie zakwaszone gleby występują na Pobrzeżu Południowo - Bałtyckim.
Wyjątkowo silnie zakwaszone są gleby w rejonie wzniesień południowo - mazowieckich. Duże powierzchnie gleb kwaśnych występują we
wschodniej i północno - wschodniej Polsce.

3.Makro i mikroelementy

Makroelementy występują w glebach w dużych stężeniach i stosunkowo duże ich ilości pobierają rośliny, których wzrost może ulegać zahamowaniu
z powodu niedoboru tych składników. Nadmiar makroelementów na ogół nie jest szkodliwy dla roślin, poza niektórymi, jak np. azot. Do
makroelementów należą: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, potas, wapń, magnez, sód, siarka, żelazo.

Mikroelementy występują w glebach w znikomych ilościach. Rośliny potrzebują ich bardzo mało, ale są one niezbędne jako katalizatory procesów
fizjologicznych, takich jak: fotosynteza, oddychanie, powstawanie chlorofilu itd. Niedobór i nadmiar mikroelementów jest szkodliwy dla roślin i
zwierząt. Do mikroelementów należą: mangan, cynk, miedź, bór, molibden, chlor, kobalt, jod, fluor, ołów.

4.Podział i charakterystyka nawozów potasowych
nawozy mineralne których głównym składnikiem jest potas w formie kationu K+, będący makroskładnikiem pokarmowym dla roślin, niezbędny przy
asymilacji dwutlenku węgla (CO2) oraz do biosyntezy związków organicznych - jego niedobór powoduje mniejsze wytwarzanie cukrów Nawozami
potasowymi są wydobywane i mielone sole mineralne np. saletra potasowa (azotan potasu, 45-46% K2O, 12% N2), kainit (nawóz potasowo-
magnezowy), sylwin, ewentualnie produkty z ich przerobu,
Wśród nawozów potasowych możemy wydzielić: chlorkowe, stosowane dla roślin niewrażliwych na nadmiar chloru, gdzie potas występuje w postaci
chlorku potasu (KCl), np. kainit (8-10% K2O), sole potasowe;
siarczanowe, tu potas występuje w postaci siarczanu potasu, może je stosować dla wszystkich roślin, np. kalimagnezja (26-30% K2O nawóz
potasowo-magnezowy);
Nawozy potasowe dzieli się również na nisko- i wysokoprocentowe (32-51% K2O), np. sole potasowe, siarczan potasu, metafosforan potasu. W
Polsce gleby zazwyczaj są ubogie w ten składnik pokarmowy, wprowadza się go zwykle w postaci nawozów wieloskładnikowych (nawozy potasowo-
magnezowe można zaliczyć do nawozów potasowych)

5.Opisz saletrę amonową i saletrzak
Saletra amonowa

NH

4NO3 Jest to najpopularniejszy i najcenniejszy oraz najtańszy jednoskładnikowy nawóz mineralny, powstający w wyniku

neutralizacji kwasu azotowego amoniakiem. Ma postać granul o białym, perełkowatych lub innym zabarwieniu zależnym od rodzaju dodatków
antyzbrylających (środki powierzchniowo czynne i dodatki do stopu). Saletra amonowa jest produktem bardzo higroskopijnym, łatwo
rozpuszczalnym w wodzie i mocno reaktywnym chemicznie, działa szybko dostarczając roślinie azot, który zawarty jest w dwóch formach. Pierwsza
to szybko działająca forma azotanowa, druga to forma amonowa, zatrzymywana przez kompleks sorpcyjny gleby i udostępniona roślinie w dłuższym
okresie po wysiewie, dlatego saletra amonowa nadaje się do zarówno do nawożenia przedsiewnego jak i pogłównego.

Układ taki zapewnia maksymalne zaopatrzenie rośliny w azot w każdych warunkach glebowych i we wszystkich technologiach upraw. Stosowanie
saletry amonowej wpływa na poprawę wielkości i jakości plonu, wypełnienie ziarna, przedłużenie okresu wegetacji, wzrost masy nadziemnej części
rośliny. Zwiększa zawartość, jakość aminokwasów i białek w roślinie oraz polepsza wartość technologiczną plonów.
Aby zapewnić optymalną skuteczność na glebach alkalicznych i świeżo wapnowanych, należy ją wymieszać z glebą. Saletra amonowa może być
stosowana pod wszystkie rośliny uprawne i na wszystkich glebach.
Saletrę amonową można mieszać bezpośrednio przed wysiewem z superfosfatem granulowanym, fosforanem amonu, nawozami potasowymi oraz
większością nawozów wieloskładnikowych

Saletrzak NH4NO3+CaCO3 Należy do grupy nawozów amonowo-saletrzanych. Zawiera połowę azotu w formie amonowej a drugą połowę w formie
saletrzanej. Jest zgranulowaną mieszaniną azotanu amonowego z dodatkiem drobno zmielonego dolomitu. Produkowany jest w postaci granulek o
barwie żółtoszarej. Łatwo jest go przechowywać, gdyż minimalnie chłonie wodę. Obecność środka antyzbrylającego naniesionego powierzchniowo
zabezpiecza nawóz przed zbryleniem w czasie trwania transportu i magazynowania.Saletrzak jest nawozem uniwersalnym, nadającym się do każdego
rodzaju gleby, szczególnie jednak nadaje się na gleby kwaśne i ubogie w magnez. Zalicza się do grupy nawozów azotowych o szybkim i trwałym
działaniu. Saletrzak jest szczególnie poszukiwanym nawozem do przedsiewnego zasialania zbóż jarych, buraków cukrowych i pastewnych oraz
pogłównego nawożenia wszystkich roślin na glebach lekkich, zakwaszonych i do nawożenia użytków zielonych. Saletrzak po zastosowaniu wymaga
wymieszania z glebą za pomocą brony lub kultywatora w celu uniknięcia strat azotu. Nadaje się on w zasadzie na wszystkie gleby i pod wszystkie
rośliny.

6.Ile kg wodoru znajduje się w 1t wody
1t H

2

O = 1000kg H

2

O

M H

2

O=18g

M H

2

=2g

18kg H

2

O---2kg H

1000kg H

2

O---x kg H

x=111,11 kg H
w tonie wody znajduje się 111,11 kg H