plik

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

Wstęp...................................................................................................................................... 3
Członkowie Korpusu SłuŜby Cywilnej .................................................................................. 3
Wymagania i zatrudnienie w Korpusie SłuŜby Cywilnej ...................................................... 3
Szef SłuŜby Cywilnej ............................................................................................................. 4
Rada SłuŜby Cywilnej ............................................................................................................ 5
Nabór i system ocen w SłuŜbie Cywilnej............................................................................... 5
WyŜsze stanowiska w SłuŜbie Cywilnej ................................................................................ 6
Przeniesienie........................................................................................................................... 7
Wygaśnięcie stosunku pracy .................................................................................................. 8
Obowiązki członka Korpusu SłuŜby Cywilnej ...................................................................... 9
Odpowiedzialność dyscyplinarna w SłuŜbie Cywilnej ........................................................ 10

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

Wst

Podstaw funkcjonowania korpusu słuŜby cywilnej w Polsce naleŜy szukać w artykule

153 Konstytucji – działa w celu „zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego,
bezstronnego politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa”. Te cele zostaną później
powtórzone w ustawie o słuŜbie cywilnej i w kodeksie słuŜby cywilnej.

Korpus słuŜby cywilnej jest z mocy samej Konstytucji zaliczony do administracji

rządowej, jego zwierzchnikiem jest Prezes Rady Ministrów. Jako zwierzchnik wydaje akty
regulujące strukturę i działanie korpusu.

JednakŜe bezpośrednią podstawą prawną funkcjonowania korpusu jest ustawa z 21

listopada  2008  r.,  która  określa,  kto  tworzy  korpus  słuŜby  cywilnej,  sposoby  nawiązywania
stosunku  pracy  w  słuŜbie  cywilnej,  obowiązki  członków  korpusu,  organizację  korpusu  oraz
powołuje centralny organ odpowiadający za działanie korpusu - Szefa SłuŜby Cywilnej oraz
Radę SłuŜby Cywilnej, jako organ pomocniczy Prezesa Rady Ministrów.

Członkowie Korpusu Słu

by Cywilnej

W rozumieniu ustawy członkami korpusu słuŜby cywilnej są pracownicy na

stanowiskach  urzędniczych,  zatrudnieni  na  podstawie  umowy  o  pracę  lub  mianowania  w
Kancelarii  Prezesa  Rady  Ministrów,  w  urzędach  ministrów  i  centralnych  organów
administracji  rządowej,  urzędach  wojewódzkich  i  urzędach  terenowych  organów
administracji  rządowej,  komendach,  inspektoratach  i  jednostkach  organizacyjnych
stanowiących  aparaty  pomocnicze  kierowników  zespolonych  wojewódzkich  i  powiatowych
słuŜb,  inspekcji  i  straŜy.  Do  korpusu  słuŜby  cywilnej  ustawa  włącza  takŜe  powiatowych  i
granicznych  lekarzy  weterynarii,  jak  równieŜ  pracowników  zatrudnionych  na  stanowiskach
urzędniczych  w  Biurze  Nasiennictwa  Leśnego  oraz  Urzędzie  Rejestracji  Produktów
Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Biobójczych.

Jak widać, korpus słuŜby cywilnej tworzą pracownicy całej administracji rządowej, od

urzędów najwyŜej w hierarchii, jak ministerstwa czy urzędy organów centralnych, przez
urzędy na szczeblu województwa aŜ do najniŜszych, na szczeblu powiatu?

Z korpusu słuŜby cywilnej wyłączeni są natomiast pracownicy urzędów jednostek

samorządu terytorialnego i pracownicy słuŜby zagranicznej – te materie są uregulowane w
ustawach o pracownikach samorządowych i słuŜbie zagranicznej.

Wymagania i zatrudnienie w Korpusie Słu

by Cywilnej

Osoba chcąca zostać członkami słuŜby cywilnej, czyli starająca się o zatrudnienie na

stanowisku urzędniczym w administracji rządowej musi spełniać następujące wymagania:
posiadać obywatelstwo polskie, korzystać z pełni praw publicznych, nie moŜe być skazana
prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo skarbowe,
posiada wymagane dla konkretnego stanowiska kwalifikacje oraz cieszy się nieposzlakowaną
opinią.

PowyŜsze wymagania mają na celu zapewnienie naleŜytego wykonania

podstawowego  zadania  słuŜby  cywilnej,  ujętego  zarówno  w  Konstytucji  jak  i  ustawie:
„zawodowego,  rzetelnego,  bezstronnego  i  politycznie  neutralnego  wykonywania  zadań
państwa”.  Zapewnienie  zawodowego  wykonania  zadań  realizuje  się  poprzez  wymóg

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

odpowiednich  kwalifikacji,  polityczną  neutralność  osiąga  się  poprzez  zatrudnianie  na
podstawie  obiektywnych  kryteriów,  kryteriów  nie  „klucza  politycznego”.  Wymóg
obywatelstwa  polskiego  ma  na  celu  ochronę  bezpieczeństwa  i  interesów  państwa  –
pracownicy  administracji  rządowej  nierzadko  mają  dostęp  do  informacji  tajnych  lub
niejawnych,  a  zatrudnienie  obywatela  państwa  obcego  na  wysokim  stanowisku  np.  w
ministerstwie spraw wewnętrznych mogłoby narazić bezpieczeństwo państwa.

Wymóg obywatelstwa polskiego został jednak złagodzony w przypadku stanowisk na

których  praca  nie  polega  bezpośrednio  lub  pośrednio  na  wykonywaniu  władzy  publicznej  i
nie  ma  związku  z  bezpieczeństwem  państwa.  O  zatrudnienie  na  takim  stanowisku  mogą  się
ubiegać  obywatele  państw  Unii  Europejskiej  lub  innych  państw,  z  którymi  Polska  zawarła
stosowną  umowę  międzynarodową  –  wprowadzono  jednak  wymóg  znajomości  języka
polskiego,  potwierdzonej  odpowiednim  dokumentem  (wykaz  uznawanych  dokumentów
znajduje się w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów).

Wymóg niekaralności równieŜ ma chronić interesy państwa – istnieje bowiem

uzasadniona obawa, Ŝe osoba która popełniła juŜ przestępstwo, moŜe je popełnić ponownie, a
będąc zatrudniona w administracji moŜe wyrządzić znaczne szkody – dotyczy to w
szczególności przestępstw skarbowych.

Ostatni wymóg moŜe się wydawać trudny do zweryfikowania ze względu na

nieostrość pojęcia, jednakŜe ma on swój istotny cel. Administracja rządowa i organy państwa
muszą działać zgodnie z zasadami ogólnymi Kodeksu Postępowania Administracyjnego, m.in.
zasadą pogłębiania zaufania do organów państwa i zasadą przekonywania. Naiwnością byłoby
sądzić, Ŝe obywatele będą mieli zaufanie do urzędu, gdzie zatrudniona jest osoba o wątpliwej
reputacji.

Drugą moŜliwością zatrudnienia w administracji rządowej, obok umowy o pracę jest

mianowanie.  Limit  mianowań  powiązany  jest  z  polityką  budŜetową,  gdyŜ  środki  na
wynagrodzenia  pochodzą  z  budŜetu  państwa  –  dlatego  limit  mianowań  określa  się  na  rok
budŜetowy,  a  nie  kalendarzowy.  Corocznie  Rada  Ministrów  określa  limit  mianowań  i
przedkłada go Sejmowi wraz z projektem ustawy budŜetowej.

KaŜdy obywatel ma prawo do informacji o wolnych stanowiskach w słuŜbie cywilnej,

nabór na stanowiska jest otwarty i konkurencyjny, co jest realizacją artykułu 60 Konstytucji,
który mówi, Ŝe wszyscy obywatele korzystający z pełni praw publicznych mają dostęp do
słuŜby publicznej na równych zasadach.

Szef Słu

by Cywilnej

Organem odpowiadającym za działanie słuŜby cywilnej jest Szef SłuŜby Cywilnej,

powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród urzędników słuŜby cywilnej, po
zasięgnięciu opinii Rady SłuŜby Cywilnej. Szef wyznacza spośród urzędników osobę, która w
razie konieczności będzie go zastępować.

Wymogi stawiane przed osobą mającą zająć to stanowisko są poszerzone o wymogi

posiadania  tytułu  naukowego  magistra  lub  równorzędnego,  znajomości  co  najmniej  jednego
języka urzędowego Unii Europejskiej, posiadanie co najmniej 5-cioletniego doświadczenia na
kierowniczym  stanowisku  w  administracji  publicznej.  Szef  SłuŜby  Cywilnej  nie  moŜe  być
takŜe  ukarany  zakazem  zajmowania  stanowisk  kierowniczych  ani  dysponowania  środkami

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

publicznymi. Ostatnim wymogiem jest zakaz bycia członkiem partii politycznej (nie moŜe
być Szefem równieŜ osoba, która w ciągu 5 lat była członkiem partii politycznej) – co jest
realizacją jednego z głównych celów słuŜby cywilnej – neutralnego politycznie wykonywania
zadań publicznych.

Szef SłuŜby Cywilnej składa corocznie Prezesowi Rady Ministrów sprawozdanie o

stanie  słuŜby  cywilnej  i  realizacji  jej  zadań.  Prezes  Rady  Ministrów  w  ciągu  3  miesięcy
przyjmuje  albo  odrzuca  sprawozdanie.  W  przypadku  odrzucenia  jest  to  przesłanką  do
odwołania  Szefa  SłuŜby  Cywilnej.  Szef  moŜe  zostać  równieŜ  odwołany,  jeŜeli  przestanie
spełniać  wymogi  swojego  stanowiska,  np.  zostanie  pozbawiony  praw  publicznych  lub
sprzeniewierzy się ślubowaniu, które musi złoŜyć obejmując stanowisko. Aby odwołać Szefa
SłuŜby Cywilnej konieczna jest opinia Rady SłuŜby Cywilnej.

Do zadań Szefa SłuŜby Cywilnej naleŜy czuwanie nad przestrzeganiem zasad słuŜby

cywilnej,  kierowanie  zarządzaniem  zasobami  ludzkimi  słuŜby  cywilnej,  przygotowywanie
projektów  aktów  dotyczących  SłuŜby  Cywilnej,  planowanie  i  organizowanie  szkoleń
centralnych,  nadzorowanie  środków  budŜetowych  przeznaczonych  na  wynagrodzenia  dla
urzędników  mianowanych,  upowszechnianie  informacji  o  wolnych  stanowiskach  w  słuŜbie
cywilnej  oraz  upowszechnianie  informacji  dotyczących  słuŜby  cywilnej.  Do  jego  zadań
naleŜy  teŜ  przygotowanie  dla  Rady  Ministrów  strategii  zarządzania  zasobami  ludzkimi  w
słuŜbie cywilnej (zawiera ramy finansowe, określenie celów strategicznych, sposób realizacji).

Rada Słu

by Cywilnej

Rada SłuŜby Cywilnej jest organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady

Ministrów,  zajmuje  się  opiniowaniem  projektów  strategii  zarządzania  zasobami  ludzkimi,
planów  szkoleń,  etyki  korpusu,  projektów  aktów  normatywnych  dot.  słuŜby  cywilnej,
projektu  ustawy  budŜetowej  (w  części  dot.  słuŜby  cywilnej).  Do  jej  zadań  naleŜy  teŜ  ocena
przebiegu  postępowań  kwalifikacyjnych.  Rada  moŜe  wysłać  swojego  przedstawiciela  by
obserwował  proces  naboru  na  wyŜsze  stanowisko  kierownicze.  JeŜeli  stwierdzi
nieprawidłowości, moŜe  zwrócić się do Szefa SłuŜby Cywilnej o ponowne przeprowadzenie
naboru.

Skład Rady to 15 członków, powołuje ich Prezes Rady Ministrów: 8 spośród osób

spełniających warunki dla członków słuŜby cywilnej, posiadających odpowiednią wiedzę,
doświadczenie i autorytet; 7 na wniosek klubów parlamentarnych. Kadencja Rady trwa 6 lat,
co 3 lata następuje wymiana połowy składu.

Nabór i system ocen w Słu

bie Cywilnej

Nabór na stanowiska w słuŜbie cywilnej przeprowadza dyrektor generalny urzędu.

Ogłoszenie o naborze umieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady
Ministrów. Z przeprowadzonego naboru sporządza się protokół, który zawierza liczbę
nadesłanych ofert, informację o metodach naboru wraz z uzasadnieniem dokonanego wyboru.
Z osobą podejmującą pracę po raz pierwszy w słuŜbie cywilnej podejmuje najpierw słuŜbę
przygotowawczą, która ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie. Jej czas i zakres
określa dyrektor generalny urzędu. Z obowiązku odbycia słuŜby przygotowawczej zwolnieni

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. SłuŜba przygotowawcza
zakończona jest egzaminem.

Po 8 miesiącach pracy następuje pierwsza ocena pracownika, dokonywana przez

bezpośredniego przełoŜonego. Ocenia on m.in. postawę pracownika, zaangaŜowanie, postępy
w  pracy,  relacje  z  innymi  pracownikami,  terminowość  wykonywania  zadań.  Na  pierwszą
ocenę  ma  równieŜ  wpływ  ocena  z  egzaminu  kończącego  słuŜbę  przygotowawczą  oraz
sprawozdanie pracownika z realizowanych przez niego zadań.

Ocena przełoŜonego jest kierowana do dyrektora generalnego urzędu wraz z

wnioskiem o zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony (w przypadku oceny pozytywnej)
albo o nie zawieranie umowy o pracę (w przypadku oceny negatywnej).

Pierwsza ocena nie dotyczy absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

gdyŜ domniema się, Ŝe takie osoby są dostatecznie przygotowane i nie ma potrzeby dalszej
weryfikacji ich umiejętności.

System ocen daje gwarancję, Ŝe zatrudniona zostanie osoba zdolna do zawodowego i

rzetelnego  wykonywania  zadań  publicznych,  co  jest  naczelnym  celem  słuŜby  cywilnej.
Warunki  i  sposób  dokonywania  pierwszej  oceny  znajdują  się  w  Rozporządzeniu  Prezesa
Rady Ministrów z 5 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad przeprowadzania ocen
urzędników  słuŜby  cywilnej.  Są  to  m.in.  wiedza  specjalistyczna  i  umiejętność  jej
wykorzystania, zorientowanie na osiąganie celów, doskonalenie zawodowe, postawa etyczna,
skuteczna  komunikacja,  pozytywne  podejście  do  obywatela  i  radzenie  sobie  w  sytuacjach
kryzysowych, kryzysowych takŜe samodzielność i inicjatywa.

Warto nadmienić, Ŝe absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej podejmują

pracę na stanowiskach wskazanych przez Prezesa Rady Ministrów, przedstawione przez Szefa
SłuŜby Cywilnej.

Stosunek pracy między pracownikiem administracji moŜe z czasem przekształcić się

w  stosunek  pracy  na  podstawie  mianowania,  co  ma  wpływ  na  wynagrodzenie  pracownika.
Urzędnikiem mianowanym moŜe zostać osoba, która posiada przynajmniej 3-letni staŜ pracy
w słuŜbie cywilnej, posiada tytuł naukowy magistra lub równorzędny, zna co najmniej jeden
język  obcy  i  jest  Ŝołnierzem  rezerwy.  PowyŜsze  wymagania  naleŜy  spełnić  łącznie  z
wymogami  stawianymi  przed  pracownikami  słuŜby  cywilnej.  Oprócz  tego  kandydat  musi
uiścić opłatę w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia. Krajowa Szkoła Administracji
Publicznej

przeprowadza

postępowanie

kwalifikacyjne,

obejmujące

trzyczęściowy

sprawdzian:  wiedzy,  umiejętności  i  predyspozycji  kierowniczych.  Szczegółowo  reguluje  tę
materię  Rozporządzenie  Prezesa  Rady  Ministrów  z  24  stycznia  2007  r.  w  sprawie  sposobu
przeprowadzania  postępowania  kwalifikacyjnego  w  słuŜbie  cywilnej.  Sprawdzian  obejmuje
m.in.  znajomość  prawa  administracyjnego,  konstytucyjnego,  Unii  Europejskiej,  finansów
publicznych,  procesów  decyzyjnych  w  administracji  publicznej,  polityki  zagranicznej,
organizacji  i  zarządzania.  Mianowania  dokonuje  Szef  SłuŜby  Cywilnej  w  imieniu  RP,
przyznając równocześnie urzędnikowi najniŜszy z 9 stopni słuŜbowych.

sze stanowiska w Słu

bie Cywilnej

Ustawa wylicza równieŜ szereg tzw. wyŜszych stanowisk w słuŜbie cywilnej – są to

stanowiska dyrektorów generalnych i kierowników departamentów (lub równorzędnych

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

jednostek) w urzędach organów centralnych i urzędów wojewódzkich oraz Kancelarii Prezesa
Rady Ministrów. Wymagania dla tych stanowisk są wyŜsze, dot. m.in. co najmniej rocznego
staŜu na stanowisku kierowniczym, a dla dyrektora generalnego 6-letniego staŜu na
kierowniczym stanowisku w jednostce sektora finansów publicznych.

Obsadzenie stanowiska następuje, jak w przypadku wszystkich stanowisk w słuŜbie

cywilnej,  w  drodze  otwartego  naboru,  –  ale  w  tym  przypadku  znacznie  większe  znaczenie
odgrywa doświadczenie kandydata. Nabór przeprowadza zespół powołany przez Szefa SłuŜby
Cywilnej  lub  dyrektora  generalnego  urzędu  (zaleŜnie  od  stanowiska,  które  ma  zostać
obsadzone).  Urzędnik  zatrudniony  na  wyŜszym  stanowisku  kierowniczym  nie  przechodzi
słuŜby przygotowawczej, nie podlega takŜe pierwszej ocenie.

Szczególną pozycję w słuŜbie cywilnej posiada dyrektor generalny urzędu. Ten organ

zapewnia funkcjonowanie i ciągłość pracy urzędu – aparatu pomocniczego organu
administracji, bez którego nie jest w stanie podejmować Ŝadnych działań. Dyrektor czuwa nad
fachową

obsługą

administracyjną

organów,

sprawuje

nadzór

nad

jednostkami

organizacyjnymi  urzędu,  dba  o  terminowość  wykonywanych  zadań,  gospodaruje  mieniem
urzędu,  udziela  zamówień  publicznych,  ustala  regulaminy  jednostek  organizacyjnych  oraz
regulaminy  pracy,  ogłasza  i  przeprowadza  nabory  na  stanowiska  w  strukturach  urzędu,
zawiera umowy o pracę a takŜe dysponuje funduszami nagród i świadczeń socjalnych.

Dyrektorzy generalni urzędów funkcjonują w urzędach ministrów, przewodniczących

komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, urzędach centralnych organów
administracji rządowej, urzędach wojewódzkich (pod jego jurysdykcją znajdują się urzędy
zespolonych słuŜb, inspekcji i straŜy) oraz Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Dyrektor generalny, aby zapewnić ciągłość pracy urzędu musi niezwłocznie po

objęciu stanowiska wskazać osobę, która w razie konieczności będzie go zastępować – dzięki
temu nawet w przypadku nieprzewidzianych okoliczności nie istnieje obawa, Ŝe prace urzędu
zostaną sparaliŜowane. Innym obowiązkiem dyrektora generalnego jest składanie corocznych
sprawozdań Szefowi SłuŜby Cywilnej z realizacji swoich ustawowych obowiązków.

Przeniesienie

JeŜeli zaistnieje konieczność i przemawiają za tym waŜne interesu urzędu lub słuŜby

cywilnej,  urzędnik  zatrudniony  na  wyŜszym  stanowisku  kierowniczym  moŜe  zostać
przeniesiony  na  inne  stanowisko,  ale  tylko  takie,  które  odpowiada  jego  kwalifikacjom  i
przygotowaniu  zawodowemu,  jest  równorzędne  pod  względem  płacy  ze  stanowiskiem,  jakie
zajmował  wcześniej,  zanim  objął  wyŜsze  stanowisko  oraz  znajduje  się  w  tej  samej
miejscowości.  Przeniesienia  dyrektora  generalnego  moŜe  dokonać  Szef  SłuŜby  Cywilnej  na
wniosek  kierownika  urzędu  (np.  na  wniosek  wojewody  w  odniesieniu  do  dyrektora
generalnego  urzędu  wojewódzkiego).  Przeniesienia  urzędnika  zajmującego  inne  wyŜsze
stanowisko moŜe dokonać dyrektor generalny urzędu.

Przeniesionemu urzędnikowi przysługuje dotychczasowe wynagrodzenie, jeŜeli jest

wyŜsze od wynagrodzenia na stanowisku, na które został przeniesiony przez okres od jednego
do trzech miesięcy, zaleŜnie od czasu, przez jaki zajmował poprzednie, lepiej płatne
stanowisko.

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

MoŜliwość przeniesienia wyŜszego urzędnika gwarantuje ciągłe i fachowe działanie

urzędu i jego jednostek organizacyjnych – jeŜeli nagle opróŜnione zostanie któreś z wyŜszych
stanowisk, dyrektor generalny jest w stanie szybko obsadzić wakat, dzięki czemu nie będzie
dłuŜszego przestoju w pracach urzędu, jaki mogłaby powodować procedura naboru na
stanowisko.

Analogicznie, pozostali urzędnicy równieŜ mogą być przeniesieni przez dyrektora

generalnego  urzędu,  ale  tylko  za  ich  zgodą.  Urzędnik  nie  moŜe  jednak  być  przeniesiony  do
urzędu  w  innej  miejscowości  na  okres  dłuŜszy  niŜ  dwa  lata.  Niedopuszczalne  jest
przeniesienie  urzędnika  więcej  niŜ  dwa  razy  w  trakcie  trwania  stosunku  pracy.
Niedopuszczalne jest teŜ przeniesienie na stanowisko do innej miejscowości kobiety w ciąŜy
lub  jedynego  opiekuna  dziecka  do  lat  15-stu.  W  przypadku  likwidacji  urzędu  urzędnicy  są
przenoszeni  do  innych  urzędów  w  tej  samej  miejscowości.  Na  decyzję  o  przeniesieniu
przysługuje urzędnikowi odwołanie do Prezesa Rady Ministrów.

JeŜeli wobec urzędnika zostało wszczęte postępowanie karne lub dyscyplinarne,

dyrektor generalny urzędu moŜe zawiesić go w pełnieniu obowiązków słuŜbowych. Okres
zawieszenia trwa do zakończenia postępowania, ale nie dłuŜej niŜ trzy miesiące. Zawieszenie
urzędnika nie ma wpływu na jego wynagrodzenie – tylko w przypadku tymczasowego
aresztowania urzędnika jego stosunek pracy z mocy prawa ulega zawieszeniu i otrzymuje on
tylko połowę wynagrodzenia.

Wyga

cie stosunku pracy

Stosunek pracy z urzędnikiem słuŜby cywilnej moŜe wygasa w wyniku

prawomocnego  orzeczenia  wobec  niego  w  ramach  kary  dyscyplinarnej  wydalenia  ze  słuŜby
cywilnej,  prawomocnego  skazania  za  przestępstwo  umyślne  lub  umyślne  skarbowe,  utraty
praw publicznych, orzeczenia zakazu pełnienia funkcji publicznych, upływu trzech miesięcy
nieobecności  w  pracy  z  powodu  aresztowania,  a  takŜe  odmowy  złoŜenia  ślubowania.
Rozwiązanie  stosunku  pracy  moŜe  równieŜ  nastąpić  w  przypadku  odmowy  wykonania
decyzji o przeniesieniu urzędnika na inne stanowisko.

Stosunek pracy z urzędnikiem ulega rozwiązaniu (z zachowaniem trzymiesięcznego

okresu  wypowiedzenia)  w  przypadku  wystawienia  urzędnikowi  dwóch,  następujących  po
sobie  negatywnych  ocen,  utraty  nieposzlakowanej  opinii,  stwierdzeniu  przez  lekarza
orzecznika  Zakładu  Ubezpieczeń  Społecznych  trwałej  niezdolności  do  pracy  lub  odmowy
poddania  się  takiemu  badaniu,  a  takŜe  likwidacji  urzędu  przy  równoczesnym  braku
moŜliwości przeniesienia urzędnika oraz osiągnięcia przez urzędnika wieku 65 lat.

Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia moŜe nastąpić w sytuacji cięŜkiego

naruszenia  obowiązków  słuŜbowych,  popełnienia  przestępstwa,  utraty  uprawnień
wymaganych  na  zajmowanym  stanowisku  z  winy  urzędnika  przy  równoczesnym  braku
moŜliwości  przeniesienia  na  inne  stanowisko,  odpowiadające  jego  kwalifikacjom.  Jest
moŜliwe równieŜ w przypadku spowodowanej chorobą nieobecności w pracy trwającej dłuŜej
niŜ rok.

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

Obowi

zki członka Korpusu Słu

by Cywilnej

Urzędnicy słuŜby cywilnej nie mogą być radnymi, członkami partii politycznych ani

publicznie manifestować swoich poglądów politycznych, ze względu na apolityczność słuŜby
cywilnej. Urzędnikom nie wolno takŜe uczestniczyć w strajkach ani akcjach protestacyjnych,
które mogą zakłócić funkcjonowanie urzędu. Urzędnicy na wyŜszych stanowiskach
kierowniczych ponadto nie mogą być członkami związków zawodowych.

Obowiązki członków korpusu słuŜby cywilnej to przestrzeganie prawa, ochrona

interesów  państwa,  praw  człowieka  i  obywatela,  racjonalne  gospodarowanie  środkami
publicznymi,  dochowanie  tajemnicy  ustawowo  chronionej,  rzetelne,  bezstronne,  sprawne  i
terminowe  załatwianie  spraw  a  takŜe  rozwijanie  wiedzy  zawodowej  i  godne  zachowanie  na
słuŜbie  i  poza  nią.  W  ramach  wykonywania  swoich  zadań  urzędnicy  nie  mogą  kierować  się
partykularnymi interesami.

Członkowie słuŜby cywilnej są zobowiązani wykonywać polecenia swoich

przełoŜonych.  JeŜeli  urzędnik  sądzi,  Ŝe  poleceni  jest  niezgodne  z  prawem  lub  moŜe  być
pomyłką,  jego  obowiązkiem  jest  poinformować  przełoŜonego  na  piśmie.  JeŜeli  przełoŜony
pisemnie potwierdzi polecenie, urzędnik musi je wykonać.

Między urzędnikami nie moŜe zaistnieć stosunek podległości, jeŜeli pozostają w

związku małŜeńskim, w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli, pokrewieństwa do
drugiego stopnia lub powinowactwa pierwszego stopnia. Takie sytuacje powodowałyby, Ŝe
urzędnicy nie są bezstronni.

W związku z wymogiem nieposzlakowanej opinii urzędnika oraz obowiązku godnego

zachowania niedopuszczalne jest wykonywanie przez urzędnika zajęć sprzecznych z ustawą
lub obniŜających zaufanie do słuŜby cywilnej.

Dodatkowe zajęcia zarobkowe urzędnik moŜe podjąć tylko za kaŜdorazową zgodą

dyrektora generalnego urzędu. Dyrektor urzędu musi uzyskać taką zgodę od Szefa SłuŜby
Cywilnej.

Co 24 miesiące sporządza się ocenę okresową kaŜdego urzędnika słuŜby cywilnej,

zatrudnionego  na  podstawie  umowy  o  pracę  na  czas  nieokreślony.  Oceny  dyrektorów
generalnych dokonują kierownicy ich urzędów, oceny kierowników departamentów dokonują
dyrektorzy  generalni,  a  oceny  pozostałych  urzędników  ich  bezpośredni  przełoŜeni.  W  razie
uzyskania oceny negatywnej, urzędnik jest oceniany ponownie po upływie 6 miesięcy. JeŜeli
po  raz  drugi  otrzyma  ocenę  negatywną,  jego  stosunek  pracy  moŜe  zostać  rozwiązany.
Urzędnikowi  przysługuje  prawo  do  sprzeciwu  w  ciągu  7  dni  po  zapoznaniu  się  z  oceną,  a
jeŜeli sprzeciw zostanie odrzucony, przysługuje mu odwołanie do sądu pracy.

Pracownicy i urzędnicy słuŜby cywilnej otrzymują wynagrodzenie zasadnicze,

dodatek specjalny wynikający ze specyfiki wykonywanych zadań oraz dodatek za wieloletnią
słuŜbę,  który  po  pięciu  latach  pracy  wynosi  5%  i  rośnie  co  roku  o  1%  aŜ  do  maksymalnie
20%. Urzędnicy posiadają stopnie słuŜbowe, od których uzaleŜniona jest wysokość dodatku,
jaki przysługuje urzędnikom za posiadany stopień. Urzędnik, który otrzymał dwie pozytywne
oceny  jedna  po  drugiej  moŜe  zostać  na  wniosek  swojego  przełoŜonego  awansowany  na
kolejny  stopień  słuŜbowy.  Oprócz  tego  członek  korpusu  moŜe  otrzymać  dodatek  zadaniowy
jako wynagrodzenie za dodatkowe zadania powierzone przez przełoŜonego.

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

Ponadto członkowie korpusu otrzymują nagrodę jubileuszową po 20 latach pracy w

wysokości 75% wynagrodzenia miesięcznego. Co kaŜde kolejne 5 lat przysługuje kolejna
nagroda o odpowiednio zwiększonej wysokości aŜ do 400% wynagrodzenia po 45 latach
pracy. W czas pracy wliczane są wszystkie okresy zatrudnienia, takŜe te poza słuŜbą cywilną.

Członkom korpusu słuŜby cywilnej przysługuje takŜe dodatkowe wynagrodzenie

roczne, tzw. „trzynastka”. Nadto, członek korpusu moŜe otrzymać nagrodę za szczególne
osiągnięcia zawodowe. Członkom korpusu odchodzącym na emeryturę przysługuje odprawa
w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.

JeŜeli urzędnik korpusu słuŜby cywilnej zostaje przeniesiony na stanowisko w

urzędzie  w  innej  miejscowości,  przysługuje  mu  mieszkanie  udostępnione  przez  urząd  albo
miesięczne  świadczenie  na  pokrycie  kosztów  najmu  mieszkania  –  jeŜeli  urzędnik  lub  jego
małŜonek  nie  posiada  lokalu  mieszkalnego  w  miejscowości  do  której  został  przeniesiony.
Ponadto  w  tej  sytuacji  urzędnikowi  przysługuje  jednorazowe  świadczenie  z  tytułu
przeniesienia  w  wysokości  trzykrotnego  wynagrodzenia  miesięcznego,  oraz  zwrot  kosztów
przejazdu urzędnika i jego rodziny oraz przewozu mienia.

Czas pracy członków słuŜby cywilnej nie moŜe przekraczać 8 godzin na dobę i

rednio 40 godzin tygodniowo. Za przepracowane na polecenie przełoŜonego godziny

nadliczbowe przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze. Urzędnikom w zamian za
pracę w niedziele i święta przysługują dni wolne. NaleŜy teŜ pamiętać, Ŝe jeŜeli wymagają
tego potrzeby urzędu, członkowie korpusu mogą otrzymać polecenie pracy nawet w nocy i w
ś

więta. Urzędnikom po 5 latach pracy przysługuje teŜ dodatkowy urlop, który po kaŜdym

roku jest zwiększany o jeden dzień aŜ do maksymalnie 12 dni.

Warto teŜ wspomnieć, Ŝe członkowie korpusu słuŜby cywilnej korzystają z ochrony

przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, co niewątpliwie podnosi powagę słuŜby
cywilnej.

W ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych i zapewnienia fachowego

wykonywania  zadań  publicznych,  członkowie  słuŜby  cywilnej  uczestniczą  w  szkoleniach.
WyróŜnia się cztery typy szkoleń: centralne (planowane, organizowane i nadzorowane przez
Szefa  SłuŜby  Cywilnej,  który  współdziała  w  tym  zakresie  z  Krajową  Szkołą  Administracji
Publicznej),  powszechne,  w  ramach  indywidualnego  programu  rozwoju  zawodowego  oraz
specjalistyczne.  Dyrektor  generalny  urzędu  moŜe  skierować  urzędnika  posiadającego
wykształcenie prawnicze na aplikację legislacyjną, zakończoną egzaminem.

Odpowiedzialno

ść

dyscyplinarna w Słu

bie Cywilnej

Ustawa o słuŜbie cywilnej szczegółowo reguluje kwestię odpowiedzialności

dyscyplinarnej. Do odpowiedzialności dyscyplinarnej moŜe zostać pociągnięty członek
słuŜby cywilnej za naruszenie obowiązków. Postępowanie dyscyplinarne nie moŜe być
wszczęte później niŜ trzy miesiące od momentu, w którym dyrektor generalny dowiedział się
o naruszeniu ani po upływie dwóch lat od popełnienia czynu. Nieobecność członka korpusu,
przez którą nie moŜe on złoŜyć wyjaśnień powoduje wstrzymanie biegu tego terminu. Kary za
przewinienie dyscyplinarne nie wymierza się, jeŜeli od czynu upłynęły 4 lata..

Kary dyscyplinarne wobec pracowników to upomnienie, nagana, obniŜenie

wynagrodzenia zasadniczego (nie więcej niŜ 25% na nie dłuŜej niŜ 6 miesięcy) miesięcy

Seria wydawnicza Paweł Czop przedstawia: opracowanie ustawy o SłuŜbie Cywilnej

wydalenie z urzędu. Wobec urzędników moŜna zastosować teŜ karę pozbawienia moŜliwości
awansowania na wyŜszy stopień słuŜbowy przez dwa lata lub obniŜenie stopnia słuŜbowego.
Wydalenie z urzędu niesie ze sobą dodatkową dolegliwość – przez pięć lat osoba skazana nie
moŜe podjąć pracy w korpusie słuŜby cywilnej.

W sprawach mniejszej wagi dyrektor generalny moŜe upomnieć członka korpusu na

piśmie. Po roku kara upomnienia ulega zatarciu. Na takie upomnienie przysługuje sprzeciw,
wnoszony do dyrektora generalnego. Wniesienie sprzeciwu powoduje przekazanie sprawy
rzecznikowi dyscyplinarnemu oraz wszczęcie postępowania wyjaśniającego.

Sprawy dyscyplinarne rozpatruje w I instancji komisja dyscyplinarna (powoływana

spośród  pracowników  urzędu  przez  dyrektora  generalnego),  w  II  instancji  WyŜsza  Komisja
Dyscyplinarna  SłuŜby  Cywilnej  (powoływana  w  składzie  15  członków  przez  Prezesa  Rady
Ministrów  na  wniosek  Szefa  SłuŜby  Cywilnej).  W  sprawach  dyscyplinarnych  dotyczących
dyrektorów generalnych w I i II instancji sprawę rozpatruje WyŜsza Komisja.

W I instancji komisje orzekają w składzie pięciu członków, jeŜeli rzecznik

dyscyplinarny wniósł o wydalenie z urzędu, w pozostałych przypadkach w składzie trzech
członków. W II instancji komisja orzeka w składzie pięciu członków.

Dyrektor generalny powołuje teŜ rzecznika dyscyplinarnego. Dla prowadzenia spraw

przeciw dyrektorom generalnym rzecznika powołuje Szef SłuŜby Cywilnej. Rzecznik
wszczyna postępowanie wyjaśniające i przekazuje sprawę dyscyplinarną do komisji. W
trakcie rozprawy rzecznik dyscyplinarny pełni rolę „oskarŜyciela”.

Obwinionemu przysługuje prawo do korzystania z pomocy wskazanego przez siebie

obrońcy. JeŜeli obwinionemu grozi wydalenie z urzędu, a nie wskazał on obrońcy, komisja
przyznaje mu obrońcę spośród członków korpusu.

Rozprawa jest jawna, nieusprawiedliwiona nieobecność nie powoduje jej odroczenia.

Komisja  wysłuchuje  rzecznika  dyscyplinarnego,  obwinionego  i  jego  obrońcy.  W
uzasadnionych przypadkach rozprawa moŜe być utajniona. Od orzeczenia komisji przysługuje
odwołanie  w  ciągu  14  dni  od  otrzymania  orzeczenia.  Od  orzeczeń  II  instancji  stronom  i
Szefowi  SłuŜby  Cywilnej  przysługuje  odwołanie  do  sądu  apelacyjnego  sądu  pracy  i
ubezpieczeń społecznych. Od orzeczenia sądu apelacyjnego nie przysługuje kasacja.