PROCEDURY BUDŻETOWE

Zawartość

Wykład 1 20.02.2012 ................................................................................................................... 1

wykład 2 nie było 05.03.2012 ....................................................................................................... 3

wykład 3

19.03.2012 ................................................................................................................... 3

wykład 4

02.04.2012 ................................................................................................................... 5

wykład 23.04.2012 .................................................................................................................................. 7

wykład 14.05 ........................................................................................................................................... 8

Wykład 28 maj ....................................................................................................................................... 11

Wykład 4.06 ........................................................................................................................................... 11

Wykład 1

20.02.2012

5.03 brak wykładu – 4.06 odrabiamy na tej samej godzinie w auli B

LITERATURA

ciupek, Famulska, walasik; system finansów publicznych wa-wa 2008

red Owsiak Planowanie budżetowe, a alokacja zasobów 2008

derech, Sobiech, …. 2001 PWE Fin. Publ

ust o fin publ

Egzamin :

Pisemny – 30 pytań (2 zestawy:

1.

test wielokrotnego wyboru (daje 0,5) (15pytań, nie wszystkie dobre, ponieważ musi być
wybór

2.

test P/F (prawda/nieprawda)

Poprawkowy ustny chyba że dużo obleje

Procedura budżetowa –to prawnie wyznaczone reguły, które stosują Jednostki Sektora Finansów
Publicznych (4 Państwo, Gmina, Powiat, Województwo) w celu wykonywania swoich zadań, których
podstawą jest budżet.

Pod pojęciem procedury budżetowej rozumie się całokształt prawnie określonych zasad
postępowania z budżetem.

Etapy procedury budżetowej:

I.

Przygotowanie projektu budżetu – zbadanie zgodności z konstytucją - prawem, (JST – do 15
listopada)

II.

Uchwalanie budżetu – Państwo: przekazywana do rąk prezydenta, może przekazać do
trybunału konstytucyjnego,

III.

Wykonywanie budżetu – największe pole do kontroli

IV.

Sprawozdawczość i kontrola –różnie traktowany czasami kontrola pomijana, a czasami jako
etap V, kontrola tak naprawdę jest na każdym etapie

Sprawozdawczość budżetowa już realizowana w III etapie – sporządzana sprawozdawczość
miesięczna, kwartalna… po zamknięciu budżetu sprawozdawczość finansowa bilans, RZiS…

Uchwalony budżet może różnić się od projektu

BUDŻET – podstawa gospodarki gospodarki finansowej w sferze budżetowej

Słowo „budżet” może oznaczać:

•

Zasób pieniężny państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

•

Roczny plan gromadzenia i wykorzystywania środków pieniężnych gospodarki państwa lub
JST

•

akt normatywny upoważniający do gromadzenia dochodów oraz ich wydatkowania zgodnie z
planowanymi ustaleniami

Budżet

plan

roczny

gromadzenie i wydatkowanie

akt normatywny

(rok kalendarzowy)

(ustawa, uchwała)

Budżet – to plan finansowy samodzielnego prowadzenia gospodarki finansowej w sposób jawny,
uchwalony na okres roku kalendarzowego

Budżetem nazywa się plan dochodów i wydatków sektora publicznego uchwalany corocznie przez
organa przedstawicielskie, czyli Sejm, rady gmin, powiatów i Senat

Socjologia – dopuszcza się nazywanie budżetów gospodarstwa domowego…

Suma dochodów <> suma wydatków = budżet – matematyczne wyjaśnienie (wyrażenie) ogromu
wątpliwości

Funkcje budżetu:

1.

Rozdzielcza (redystrybucyjna) – przejmowanie na rzecz budżetu części zasobów pieniężnych –
przydzielenie określonych części tych zasobów innym jednostkom

2.

Kontrolna – wykorzystywanie procesów gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych do
kontroli przebiegu procesów systemu budżetowego

Zasady budżetowe – to postulaty nauki:

1.

Zasada powszechności (zupełności) – wszystkie dochody i wydatki zawarte w jednym akcie
normatywnym – niemożliwe, bo mamy fundusze, inne środki krążące po za budżetem, bo
wtedy ujmowałby ZU i FOŚ, KRUS… - wymysł teorii

2.

Zasada Jedności Formalnej/Jedności Materialnej (Niefunduszowania) –

a.

zasada jedności formalnej godzi się z tym, że są jakieś środki po za budżetem, ale jeśli
mówimy już o budżecie to może być tylko jeden (miasto na prawach powiatu ma
tylko jedną uchwałę budżetową) – nie ma odzwierciedlenia wprost

b.

zasada jedności materialnej – zapisana w ustawie budżetowej art. 42 ust o fin. publ.

budżecie gminy – 2 parafundusze

wykład 2 nie było

05.03.2012

wykład 3

19.03.2012

3.

zasada szczegółowości – zawarta jest w ust. o fin. Publ. I polega na tym że dochody ujęte są
wg źródeł i działów klasyfikacji budżetowej, a wydatki wg przeznaczenia
prawnym wyrazem zasady szczegółowości jest klasyfikacja budżetowa (zapis dochodów i
wydatków i sprawozdanie, a nie urządzenie księgowe)– rozumiana jako grupowania
dochodów i wydatków wyodrębnionych według jednolitych kryteriów na określone podziałki
przez jednolity system symboli cyfrowych

klasywikacja

budżetowa

paragrafy

wydatków

paragrafy

dochodów

rozdziały

pierwsze 3 z działu

i potem kolejne nr

działy (3cyfrowe)

części (tylko w

budżecie państwa)

- jest 99

4.

zasada jawności

-

w ustawie rozdział IV – jawne debaty nad budżetem; debata

nad projektem, uchwalaniem, sprawozdaniem z wykonania; publikowanie ustaw
budżetowych; zapewnia się radnym dostęp do dowodów księgowych…;

5.

zasada przejrzystości -

w ustawie rozdział IV – sposób podawania informacji

6.

zasada równowagi (fundamentalna wraz z szczegółowości przy tworzeniu budżetu) –
dochody = wydatki – klasyczna złota równowaga
nie wydawaj więcej niż masz bo wpadniesz w biedę – spirala długów

Gdy określona w budżecie kwota dochodów różni się od kwoty planowanych wydatków – budżet
określa sposób finansowania wydatków nie znajdujących pokrycia w dochodach lub przeznaczenie tej
części dochodów, która stanowi nadwyżkę ponad planowany poziom wydatków.

Gdy: Dochody > Wydatki
nadwyżkę dochodów przeznacza się na (rozchodowanie):

spłatę rat kredytu, pożyczki,

wykup obligacji skarbowych, komunalnych,

spłatę poręczeń udzielonych z budżetu,

udzielenie pożyczek.

Podział nadwyżki dochodów stanowi rozchody budżetu.

Gdy: D < W
niedobór dochodów pokrywa się:

nadwyżka budżetowa z lat poprzednich,

wolnymi środkami (przychody – rozchody),

kredytem, pożyczką,

emisją obligacji (drogi pieniądz),

przychodami z prywatyzacji mienia.
Źródła pokrycia niedoboru dochodów stanowią przychody budżetu

Dochody + Przychody = Wydatki + Rozchody

Kredyt a pożyczka

KREDYT

POŻYCZKA

oprocentowane

prawo bankowe

zawsze umowa

nie może być umorzony

tylko bank

oprocentowane lub nieoprocentowane

kodeks cywilny

może być umowna

może być umorzona

każdy podmiot

Zasady czasu budżetu

7.

zasada roczności

8.

zasada uprzedniości

9.

zasada prowizorium – uchwalenie planu wpływów i wydatków na okres krótszy niż rok; jst
mogą uchwalić prowizorium budżetowe tylko wtedy gdy jest uchwalone dla budżetu państwa

10.

zasada prorogacji – tylko w fazie teorii, nie znalazła odzwierciedlenia w praktyce, można
przedłużyć ważność budżetu w kolejny rok kalendarzowy

wykład 4

02.04.2012

Struktura budżetu państwa:

Budżet państwa

1.

budżet własny (art. 110ufp)

a.

dochody (D) + przychody (P)

=

b.

wydatki (W) + rozchody (R)

2.

budżet środków europejskich (art. 117ufp)

a.

dochody z budżetu UE (fundusze)

≠ (znak równości będzie gdy Polska wejdzie do strefy euro)

b.

wydatki na programy

Struktura (źródła) dochodów budżetu państwa:

1.

dochody podatkowe

a.

podatki pośrednie

•

podatek od towarów i usług

•

podatek akcyzowy

•

podatek od gier

b.

podatki bezpośrednie

•

podatek dochodowy od osób prawnych

•

podatek dochodowy od osób fizycznych

•

podatek tonażowy (od statków przewożących towary)

2.

dochody niepodatkowe

a.

dywidendy spółek skarbu państwa

b.

cło

c.

dochody państwowych jednostek budżetowych

d.

pozostałe dochody niepodatkowe

e.

wpływy JST

f.

dochody zagraniczne

3.

środki z budżetu UE

3a. środki z innych źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi

Struktura (źródła) wydatków budżetu państwa:

1.

bieżące

a.

płace

•

wypłaty

•

świadczenia

b.

rzeczowe

c.

dotacje

•

`podmiotowe (kultura; bary mleczne;)

•

Celowe (podlegają zwrotowi gdy źle wykorzystane lub nie wykorzystane)

d.

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

2.

Majątkowe

a.

Inwestycje

b.

Zakupy inwestycyjne (użytkowanie powyżej 1 roku)

c.

Dotacje celowe

3.

na obsługę długu

a.

oprocentowanie

b.

prowizje

c.

wypłaty związane z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami

4.

subwencja ogólna dla

a.

gmin

b.

powiatów

c.

województw

Struktura budżetu JST

1.

budżet własny

a)

dochody + przychody

b)

wydatki +rozchody

a)

budżet bieżący

•

dochody bieżące

•

wydatki bieżące

•

DB=WB – uchwała wykonanie

i.

Gdy WB>DB przychody mogą być nadwyżką budżetową lub wolne
środki

ii.

Gdy DB>WB zasilają dochody majątkowe, nadwyżka przychodów z
tytułu nadwyżki budżetowej i/lub wolnych środków

b)

budżet majątkowy

•

dochody majątkowe

•

wydatki majątkowe

2.

plan finansowy zadań zleconych i powierzonych

a)

dotacje

b)

wydatki

DOCHODY JST

1.

własne

a.

podatki

b.

opłaty

c.

inne niepodatkowe

2.

udziały w podatkach dochodu budżetu państwa

3.

subwencja ogólna

4.

dotacje

a.

na zadania własne

b.

na zadania zlecone

dochody wg źródeł

1.

majątkowe

a.

dochody ze sprzedaży majątku

b.

dotacje i środki otrzymane za inwestycje

c.

dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności

2.

bieżące

WYDATKI BUDŻETU SAMORZĄDOWEGO

1.

bieżące

a.

płacowe

b.

rzeczowe

c.

świadczenia na rzecz osób fizycznych

d.

dotacje

•

celowe

•

podmiotowe

•

przedmiotowe (nie może przekraczać 50% kosztów zakładu
budżetowego)

2.

majątkowe

a.

inwestycje

b.

zakupy inwestycyjne

c.

dotacje celowe

d.

zakup i objęcie PW

3.

na obsługę długu

a.

oprocentowanie

b.

prowizja

c.

wypłaty związane z udzielonymi poręczeniami i gwarancjami

wykład 23.04.2012

VIII. Procedura budżetowa – budżet państwa

Tylko Rada Ministrów ma inicjatywę budżetową!

ETAP I – Projektowanie budżetu państwa

Przepisy ustawy o finansach publicznych nie określają precyzyjnie terminu rozpoczęcia prac nad
projektem budżetu (art. 138 ust.1 UoFP)

Fazy:
1) Przełom marca i kwietnia – Minister Finansów sporządza i przedstawia Radzie Ministrów założenia
do projektu budżetu państwa na rok następny
2) Przełom kwietnia i maja – sporządza się założenia makroekonomiczne i przedstawia Komisji
Trójstronnej do uzgodnienia
3) Początek maja – Minister Finansów sporządza tzw. notę budżetową, czyli szczegółowe zasady,
tryby i terminy sporządzenia materiałów do projektu budżetu – rozporządzenie (w tym roku
przyspieszono – 08.03.2011)

4) II i III dekada maja – dysponenci części budżetu czyli podmioty otrzymujące środki budżetowe
bezpośrednio z centralnego rachunku budżetu państwa (części) sporządzają projekty planów
rzeczowych (plan rzeczowy to plan dochodów i wydatków) do 28.03
5) W połowie lipca – Minister Finansów przekazuje dysponentom części budżetu informacji o
wstępnych limitach wydatków
6) W ciągu 21 dni od otrzymania informacji o limitach dysponenci części budżetowych przedstawiają
MF projekty planów poszczególnych części, a dysponenci środków funduszy celowych przedstawiają
projekty planów finansowych funduszy celowych
7) W III dekadzie września – RM uchwala projekt ustawy budżetowej i przekazuje go Marszałkowi
Sejmu
8) 30 września (najpóźniej) projekt ustawy budżetowej wraz z uzasadnieniem powinien wpłynąć do
Sejmu (art.122 ust.1 UoFP w zw. z art. 222 Konstytucji RP)

ETAP II - Uchwalanie budżetu państwa

Fazy:
1) Marszałek Sejmu dokonuje wstępnej kontroli przedstawionego projektu ustawy budżetowej z
punktu widzenia wymogów konstytucyjnych i regulaminowych i nadaje bieg inicjatywie ustawodawcy
RM.
2) Rozpatrywanie przez Sejm projektów ustaw odbywa się w tzw. „czytaniach”. Dla ustaw
szczególnych przewidziane są 3 czytania. Szczególny tryb dla ustawy budżetowej wiązany jest z
faktem Konstytucyjnego Ograniczenia do 4 miesięcy czasu trwania postępowania

ustawodawczego. Jeżeli do tego czasu ustawa budżetowa nie zostanie przedstawiona prezydentowi
do podpisu – jest on uprawniony do zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu.
3) I czytanie – odbywa się na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Premier lub Minister Finansów w formie
tzw. expose budżetowego przedstawia rządowy projekt ustawy budżetu.
4) Projekt ustawy przekazany do Sejmowej Komisji Finansów Publicznych, która analizuje całość
projektu i koordynuje dalsze prace nad nim.
5) Poszczególne części projektu rozpatrują właściwe komisje Sejmowe przy uczestnictwie
przedstawicieli Komisji Finansów Publicznych. Komisje mogą zadawać pytania poszczególnym
autorom części oraz Ministerstwu Finansów.
6) II czytanie – przedstawia Sejmowi sprawozdania Komisji Finansów Publicznych. Przeprowadzenie
debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków.

wykład 14.05

7) III czytanie – przedstawienie przez posła sprawozdawcę Komisji Finansów Publicznych poprawek
lub wniosków z II czytania – głosowanie.
8) Marszałek Sejmu przesyła Marszałkowi Senatu oraz Prezydentowi potwierdzony swoim podpisem
tekst uchwalonej przez Sejm ustawy.
9) Komisje Senatu oceniają ustawę budżetową i przesyłają opinie do Senackiej Komisji Gospodarki i
Finansów Publicznych, która koordynuje całością prac nad ustawą w Senacie. Senat nie ma prawa
odrzucenia ustawy budżetowej przyjętej przez Sejm – może wnieść poprawki w ciągu 20 dni od
przekazania mu ustawy budżetowej. Uchwałę senatu proponującą poprawki uznaje się za przyjętą
jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów.
10) Ostateczny tekst ustawy budżetowej potwierdzony podpisem Marszałka Sejmu zostaje
przekazany niezwłocznie Prezydentowi. Art. 224 ust.1 Konstytucji RP określa uprawnienia Prezydenta

RP wobec ustawy. Nie ma on prawa odmowy podpisu i skierowania ustawy ponownie do Sejmu.
Może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją. Po
podpisaniu ustawy Prezydent zarządza ogłoszenie jej w „Dz.U.RP”.
11) Zgodnie z art. 145 ust.1 UoFP jeżeli ustawa budżetowa nie zostanie ogłoszona przed 01.01 to do
czasu jej ogłoszenia podstawą gospodarki finansowej państwa jest przedstawiony przez Radę
Ministrów projekt ustawy budżetowej.

IX. Procedura budżetowa jednostki samorządu terytorialnego

ETAP I – Przygotowanie projektu budżetu JST

Przepisy ustawy o finansach publicznych nie określają precyzyjnie terminu rozpoczęcia prac nad
projektem budżetu JST (art. 235 UoFP).

Projekt ustawy wnosi wójt, burmistrz lub prezydent (jednoosobowy organ wykonawczy) - orkan
wykonawczy jako jedyny posiada inicjatywę ustawodawczą.

Termin graniczny 15.11 przedstawienia projektu organowi stanowiącemu (radzie…) w uzasadnionych
przypadkach może być później. Oraz musi go przesłać do regionalnej izby obrachunkowej. (jeżeli 15
dzień wolny od pracy to można późnie)

Procedurę uchwalania budżetu gminy oraz rodzaje i szczegółowość materiałów informacyjnych
towarzyszących projektowi określa Rada Gminy (art.53 ust.1 UoSG – Ustawa o Samorządzie
gminnym).

Rada Powiatu określa tryb prac nad projektem uchwały budżetowej powiatu oraz rodzaje i
szczegółowość materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi (art.53 UoSG) określa rada
powiatu.

Do wyłącznej właściwości Sejmiku Województwa należy podejmowanie uchwały w sprawie trybu
prac nad projektem uchwały budżetowej (art.18 pkt.4 UoSG).

ETAP II – Uchwalanie budżetu JST

Uchwałę budżetową organ stanowiący JST uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego, w
szczególnie uzasadnionych przepadkach nie później niż do 31.01 (art.239 UoFP).

Jeżeli organ stanowiący nie uchwali w wyżej wymienionym terminie ustala go RIO do końca lutego
(art. 240 ust.3 UoFP).
Treść uchwały budżetowej i stopień jej szczegółowości określa art.212 UoFP.

WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA (WPF) – złożona do 15 listopada

ZASADY:
1)

Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały ws. WPF i jej zmian należy wyłącznie do
organu wykonawczego JST

2)

Projekt uchwały ws. WPF lub jej zmiany organ wykonawczy przedstawia wraz z projektem
uchwały budżetowej do organu stanowiącego RIO

3)

Organ stanowiący JST podejmuje uchwały ws. WPF nie później niż uchwałę budżetową

4)

Nie można uchwalić uchwały ws. WPF nie podejmując nowej

5)

Zmiana kwot w WPF z wyłączeniem zmian limitów zobowiązań i kwot wydatków na
przedsięwzięcia dokonuje organ wykonawczy JST

WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA OBEJMUJE: (art.227 UoFP)

OKRES ROKU BUDŻETOWEGO ORAZ CO NAJMNIEJ 3 KOLEJNYCH LAT

ELEMENTY: art.226 UoFP

DOCHODY BIEŻĄCE
DOCHODY MAJĄTKOWE

WYDATKI BIEŻĄCE:

na obsługę długu i poręczeń

na wynagrodzenia i pochodne

WYDATKI MAJĄTKOWE

I

II

III

IV

V

VI

WYNIK BUDŻETU

PRZEZNACZENIE NADWYŻKI

SPOSÓB FINANSOWANIA DEFICYTU

PRZYCHODY BUDŻETU
W tym dług planowany do zaciągnięcia

ROZCHODY BUDŻETU
W tym dług zaciągnięty

KWOTA DŁUGU

W TYM ROCZNE OBCIĄŻENIE BUDŻETU DŁUGIEM

(relacja z art.243 UoFP)

SPOSÓB FINANSOWANIA SPŁATY DŁUGU

OBJAŚNIENIA PRZYJĘTYCH WARTOŚCI

WIELOLETNI PROGRAM INWESTYCYJNY OBEJMUJĄCY ODRĘBNIE DLA KAŻDEGO

PRZEDSIĘWZIĘCIA:

Nazwę i cel

Jednostkę odpowiedzialną

Okres realizacji i łączne nakłady finansowe

Limit wydatków w poszczególnych latach

Limit zobowiązań

Wykład 28 maj

Nie byłam
ETAP III – Wykonanie budżetu

WYKONANIE BUDŻETU:

1)

Państwo - W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części
budżetowych przekazują jednostkom podległym informacje o kwotach dochodów i wydatków w
tym wynagrodzeń (art. 146 UoFP)

2)

JST - W terminie 21 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej Zarząd JST opracowuje budżet w
szczegółowości działów, rozdziałów, paragrafów dochodów i wydatków (art. 249 ust.1 UoFP)

HARMONOGRAM REALIZACJI BUDŻETU:
1)

Państwo – opracowuje Minister Finansów i obejmuje on:

prognozę dochodów budżetu państwa w poszczególnych miesiącach roku

wielkość wydatków planowanych do sfinansowania w poszczególnych miesiącach (art.147
UoFP)

2)

JST – Może opracować Zarząd JST (art.249 ust.6 UoFP)

Harmonogram realizacji budżetu państwa jest obowiązkowy, natomiast dla JST fakultatywny.

Zasady gospodarki finansowej
Zasady gospodarki finansowej określa art.162, 164, 165 dla budżetu państwa oraz dla JST art. 254 i
256 UoFP

W toku wykonywania budżetu państwa obowiązują następujące zasady gospodarki finansowej
(stosowane w trakcie):
1) Ustalenie, pobieranie i odprowadzanie dochodów następuje na zasadach i w terminach
wynikających z obowiązujących przepisów.
2) Pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i harmonogramem.
3) Dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie finansowym, z
uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w
sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych
nakładów.
4) Zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty z
uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych.
5) Wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności wynikają z tytułów egzekucyjnych lub
wyrobów sądowych, mogą być dokonywane bez względu na poziom środków finansowych
zaplanowanych na ten cel.
Odpowiednia zmiana planu wydatków powinna nastąpić w trybie przeniesień wydatków z innych
podziałek klasyfikacji wydatków lub rezerw celowych.

Wykład 4.06

Nie byłam
Zasady gospodarki finansowej związane z wykonaniem budżetu dotyczące końca roku:

Zasada kasowa wykonywania wydatków budżetu (art.181 ust.1 oraz art.263 ust.1 UoFP) –
wydatki można ponosić do 31.12, jeżeli wydatek nie zostanie do tego terminu dokonany wówczas
wygasa (nie ma tytułu do wydatku).

Zasada niewygasania wydatków (art.181 ust.2-5 oraz art.263 ust.2-7 UoFP) – można przedłużyć
realizację budżetu – stosowana do niektórych wydatków (a nie budżetu) z różnych ważnych przyczyn,
dotyczy to tylko 2 sytuacji:

1)

wykonawca nie zdążył wykonać całości zlecenia lub zlecenie wykonał ale go nie
zafakturował,

2)

przetarg został późno rozstrzygnięty i nie podpisano umowy.

W przypadku Budżetu państwa ustala się termin realizacji maksymalnie do 31.03 w formie
rozporządzenia Rady Ministrów – kwotę wynikającą w rozporządzenia należy przelać z
rachunku głównego na subkonto.
W przypadku JST rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki – tak samo, ale termin jest
dłuższy, bo do 30.06.
Jeżeli wydatek do tego terminu nie został wykonany pieniądze są przelewane z subkonta na
rachunek główny jako „pozostałe dochody budżetu państwa” tzw. „niewygasy”.

Zasada memoriałowa wykonywania dochodów (art. 6 ust.1 UoR) – zasada dotyczy obydwu
budżetów (państwa i JST); w trakcie nowego roku budżetowego można księgować przychody i
wpływy ale należy je wliczać do roku którego dotyczą (czyli również roku poprzedniego).

Wydatki – kasowo (zasada 1)
Dochody – memoriałowo (zasada 3 np. CIT ze stycznia)

ETAP IV – Sprawozdawczość

SPRAWOZDAWCZOŚĆ
Budżetowa

Finansowa

Opisowa
(formalnie nie ma nazwy)

Terminy sporządzania:

miesięczna

kwartalna

półroczna

roczna

Na podstawie UoR zawiera:

bilans

RZiS

Zmiany w funduszu

Wykonywana corocznie (31.12)
SF są tylko roczne

JST wykonują ją w formie:

Informacji o wykonaniu
budżetu do 31.08

Sprawozdania z wykonania
budżetu

(sprawozdanie

roczne) do 31.03

Różnice (między JST a budżetem państwa)

terminy

w

niewielkim

stopniu

zakres

W administracji rządowej nie
sporządza się bilansu natomiast
JST

sporządzają

bilans

skonsolidowany.

Różnią

się

terminami

sporządzania

Sprawozdawczość budżetowa i opisowa zaczynają się już w Etapie III. Sprawozdawczość finansowa do
czysty Etap IV (po wykonaniu budżetu).

Rachunkowość opisowa – informacje i sprawozdania składane są do RIO, która przesyła je do NIKu z
dopiskiem „liczby są zgodne z tymi wykazanymi w RB”
RB – raporty budżetowe
RBS – raporty budżetowe samorządowe (do 20.02)
W praktyce występuje wiele różnych raportów, niektóre z nich dotyczą wyłącznie gmin, województw,
US. Najwcześniej składane są raporty o dotacje dla JST z Budżetu państwa.

Absolutorium do 30.06
Do 31.05 radni muszą otrzymać SF, następnie formułują wniosek o udzielenie absolutorium.
Dodatkowo miasta powyżej 150tys. mieszkańców mają obowiązek badania SF przez biegłego
rewidenta i złożenia ich do 31.05 (termin jest ten sam) – zwiększa to koszty funkcjonowania gmin i
województw.
W przypadku nie uzyskania absolutorium ogłaszane jest referendum (i jeśli jest zbyt mała frekwencja
wówczas prezydent zostaje).

KONTROLA ZEWNĘTRZNA (nie jest to wyłącznie Etap IV)
Budżet Państwa

Budżet JST

Sejm – kontrola merytoryczna
NIK – legalność, gospodarność, celowość (jedyna
instytucja, która bada gospodarkę finansową
Budżetu państwa)

Organ stanowiący – merytoryczna
RIO – legalność (sprawdzają uchwały np. o
zaciągnięciu kredytu) występują:

•

kontrola bieżąca/problemowa

•

kontrola kompleksowa (raz na 4 lata)

•

kontrola doraźna (na wniosek)

NIK – legalność, gospodarność
US – Urząd Skarbowy
W przypadku JST nie ma kontroli celowości

Różnice między NIK a RIO:

NIK jest jedna, ma 16 oddziałów.

RIO jest 16, każde województwo ma swoją.

X. Procedura budżetowa Unii Europejskiej (NIE WCHODZI DO EGZAMINU)

Opisana jest w art. 272 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Rozpoczyna się najpóźniej 1
września roku poprzedzającego rok budżetowy. Inicjatywa w sprawie budżetu należy do Komisji
Europejskiej.
Budżet UE jest budżetem rocznym.

ETAP I Komisja Europejska przedstawia wstępny projekt budżetu z uwzględnieniem kierunków
określonych przez Parlament Europejski i Radę podczas rozmów trójstronnych.
Projekt wstępny może być zmieniony przez Komisję drogą pisma prostującego w celu uwzględnienia
nowych elementów.

ETAP II Po dojściu do porozumienia Rada UE większością kwalifikowaną przyjmuje projekt budżetu i
przekazuje do Parlamentu Europejskiego.
W pierwszym czytaniu Parlament Europejski może uchwalić większością oddanych głosów propozycję
zmian w wydatkach obowiązkowych (czyli m.in. kwot przyznanych dotacji krajom UE) oraz
większością bezwzględną poprawki w wydatkach nieobowiązkowych.
W drugim czytaniu Rada UE przyjmuje wydatki obowiązkowe i może zmienić wydatki
nieobowiązkowe. Projekt wraca do Parlamentu Europy, który przyjmuje wydatki nieobowiązkowe.
Parlament przyjmuje budżet a Przewodniczący Parlamentu zatwierdza budżet ostateczny.
Ewentualne odrzucenie budżetu przez Parlament większością 2/3 oddanych głosów skutkuje
rozpoczęciem od nowa procedury w oparciu o nowy projekt.
Unia funkcjonuje wtedy w oparciu o miesięczne środki równe 1/12 poprzedniego budżetu
wykonanego.

ETAP III Komisja Europejska wykonuje roczny budżet na swoją odpowiedzialność.

ETAP IV Trybunał Obrachunkowy (którego byłym członkiem był Jacek Uczkiewicz) bada wykonanie
budżetu rocznego za poprzedni rok oraz publikuje sprawozdanie roczne.