uchwała SN z dnia 1991.04.05 III CZP 21/91
OSNC 1991/10-12/121

Drukuj

1. Jeżeli powstanie roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia
pieniężnego, to uzyskuje ono byt niezależny od długu głównego i według własnych reguł ulega
przedawnieniu.

2. Roszczenie o odsetki staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym
przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Centrum Naukowo-Produkcyjnego w W. przeciwko Zakładom
Radiowym (...) w B. o zapłatę po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego,
przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 23 stycznia 1991 r. do
rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

1) czy roszczenie o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego przedawnia się wraz
z upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego, czy też powstawszy raz przedawnia się
według własnych reguł i może istnieć zarówno po wygaśnięciu wskutek przedawnienia świadczenia
głównego, jak i po upływie terminu przedawnienia dla tego roszczenia, jeżeli zostało ono wcześniej
spełnione;

2) czy roszczenie o odsetki staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym
przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia?

podjął następującą uchwałę:

1. Jeżeli powstanie roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia
pieniężnego, to uzyskuje ono byt niezależny od długu głównego i według własnych reguł ulega
przedawnieniu.

2. Roszczenie o odsetki staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym
przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia.



Sąd Apelacyjny w Gdańsku rozpoznając rewizję pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego
zasądzającego odsetki przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne
sformułowane w sentencji uchwały (art. 391 § 1 k.p.c.). Wątpliwość Sądu Apelacyjnego powstała w
związku z istnieniem w doktrynie i orzecznictwie dwóch różnych poglądów dotyczących przedawniania
się roszczeń o odsetki. Jeden pogląd zakłada, że roszczenie o odsetki za opóźnienie w zapłacie
należności pieniężnej, jako roszczenie uboczne dzieli w zakresie przedawnienia losy roszczenia
głównego, tj. przedawnia się tak jak i roszczenie główne, natomiast drugi, nie negując akcesoryjności
roszczenia o odsetki za opóźnienie w stosunku do roszczenia głównego, przyjmuje, że roszczenie o
odsetki jest akcesoryjne w tym znaczeniu, że jego powstanie i zakres zależy od powstania i zakresu
żądania głównego, poza tym roszczenie o odsetki ma byt samodzielny, niezależny od wierzytelności
głównej, a więc może podlegać odmiennym regułom co do wymagalności i przedawnienia.



Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Odsetki stanowią wynagrodzenie za używanie cudzych pieniędzy lub innych rzeczy zamiennych,
płatne z reguły w rzeczach zamiennych tego samego rodzaju co dług główny, w stosunku do jego
wysokości i czasu trwania używania. Obowiązek płacenia odsetek nie może powstać bez obowiązku

zapłaty sumy głównej. Jest przeto długiem ubocznym, czyli akcesoryjnym. Skoro jednak raz
powstanie, uzyskuje byt niezależny od długu głównego i może istnieć nawet po jego wygaśnięciu. Cały
okres opóźnienia znany jest wierzycielowi dopiero po spełnieniu świadczenia głównego. Odsetki
należą się za czas opóźnienia, poczynając od dnia wymagalności długu, czyli bieg wymagalności
odsetek rozpoczyna się już z pierwszym dniem opóźnienia, a kończy się w dniu dokonania zapłaty.
Roszczenie p

ieniężne staje się wymagalne z chwilą, gdy wierzyciel uzyskuje prawną możliwość

żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, a dłużnik zostaje obarczony obowiązkiem
spełnienia świadczenia. Z reguły z chwilą nadejścia terminu wykonania zobowiązanie staje się
wymagalne, a dłużnik dopiero wtedy może popaść w opóźnienie. W dziedzinie zobowiązań
bezterminowych (np. z czynów niedozwolonych) wierzyciel może żądać spełnienia z chwilą ich
powstania. W zasadzie także dłużnik ma obowiązek świadczenia z tą samą chwilą. Sytuacja taka
odpowiada więc wymagalności roszczenia. Nie łączy się ona jednakże jeszcze z terminem spełnienia
świadczenia. Ten termin zostanie określony w omawianych zobowiązaniach za pomocą wezwania do
zapłaty. Dopiero bezskuteczny upływ tego terminu będzie oznaczać opóźnienie dłużnika.

W orzeczeniu z dnia 19 stycznia 1990 r. IV CR 294/89 Sąd Najwyższy wyjaśnił: "roszczenie o zapłatę
odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, uzyskuje byt niezależny od długu
głównego i według własnych reguł ulega przedawnieniu. Może więc ono istnieć, tak po wygaśnięciu
wskutek przedawnienia świadczenia głównego, jak i po upływie terminu przedawnienia
przewidzianego dla tego roszczenia, jeżeli zostało ono wcześniej spełnione". Sąd Najwyższy w
ob

ecnym składzie podziela to stanowisko.

Już wyżej podkreślano, że odsetki należą się za czas opóźnienia, tj. poczynając od dnia
wymagalności długu, a kończąc na dniu jego zapłaty. Na ten zamknięty okres składają się
poszczególne dni opóźnienia, a należność z tytułu odsetek narasta sukcesywnie, podwyższa się
bowiem z każdym dniem o stosowną kwotę pieniężną.

Rozróżnienie to ma wpływ na przedawnienie roszczenia o odsetki, które określa się za każdy dzień
osobno.

Z tych przyczyn udzielono odpowiedzi jak w sen

tencji uchwały.