policja a zk

Biblioteka Policjanta Prewencji

Marian Batóg

Ireneusz Charko

Krzysztof Nowicki

ZADANIA POLICJI

W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

(materiał dydaktyczny)

Według stanu prawnego na styczeń 2012 roku

SŁUPSK 2012

Materiał opracowany w Zakładzie Prewencji i Ruchu Drogowego
Szkoły Policji w Słupsku

Redakcja techniczna i językowa oraz korekta: Grażyna Szot

Projekt okładki: Marcin Jedynak

Druk: Andrzej Block

Zatwierdzam i wprowadzam

do użytku jako materiał dydaktyczny

Wydawnictwo Szkoły Policji w Słupsku
Słupsk 2012

Spis treści

Wstęp

.............................................................................................................................................

1. Pojęcie sytuacji kryzysowej

...........................................................................................

2. Policja i jej zadania w warunkach stanów nadzwyczajnych

w państwie

.............................................................................................................................

3. Katastrofy naturalne i awarie techniczne

..................................................................

4. Odblokowanie budynku

...................................................................................................

5. Terroryzm

...........................................................................................................................................

5.1. Definicja terroryzmu

...............................................................................................

5.2. Podział terroryzmu

...................................................................................................

5.3. Działania terrorystyczne

........................................................................................

5.4. Motywy zamachów terrorystycznych

..............................................................

5.5. Polskie prawo wobec terroryzmu

......................................................................

5.6. Rola Policji w zwalczaniu terroryzmu

.............................................................

6. Imprezy masowe

.............................................................................................................................

6.1. Bezpieczeństwo imprez masowych

..................................................................

Zakończenie

................................................................................................................................

Bibliografia

..............................................................................................................................................

Ta strona jest pusta

Wstęp

Współczesny świat jest narażony na zwiększające się zagrożenie środowi-

ska naturalnego, bezpieczeństwa człowieka. Sytuacja ta powstaje w wyniku
szybkiego rozwoju cywilizacji, która wywołuje liczne katastrofy spowodowane
działalnością człowieka (katastrofy budowlane, katastrofy komunikacyjne itp.)
i siłami natury (powodzie, pożary, wichury itp.). Takie zdarzenie, gdy występuje
zagrożenie życia i zdrowia ludzi i ich mienia oraz zagrożenie środowiska natu-
ralnego, wyczerpuje znamiona kryzysu.

„Skala zdarzeń i potrzeba przeciwdziałania ich skutkom stały się podsta-

wą budowy systemu zarządzania w sytuacjach kryzysowych, a więc w sytu-
acjach, gdy zaistniałe zdarzenie może skutkować znacznym zagrożeniem bez-
pieczeństwa i naruszyć normalny stan funkcjonowania struktur. System ten
opiera się na dwóch podstawowych zasadach:
1)

zasadzie prymatu układu terytorialnego – polega na położeniu ciężaru po-
dejmowania decyzji i ponoszenia związanej z tym odpowiedzialności na
władzy funkcjonującej na poszczególnym stopniu podziału terytorialnego
kraju. Stosowanie tej reguły ogranicza możliwości dyrektywnej ingerencji
władzy wyższego szczebla. Podstawowym ogniwem reagowania jest organ
władzy powiatowej właściwy dla miejsca zdarzenia,

zasadzie jednoosobowej kompetencji i odpowiedzialności organu administra-
cji ogólnej za skutek działania i kierowanie w sytuacji kryzysowej.”

Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie

postępowania Policji w warunkach katastrofy naturalnej i awarii technicznej oraz w czasie
innych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu ludzi i środowisku (Dz.Urz. KGP Nr 3, poz. 8),
cz. I, pkt 2.

Ta strona jest pusta

1. Pojęcie sytuacji kryzysowej

O sytuacji kryzysowej możemy mówić, że jest to zazwyczaj zdarzenie lub

seria zdarzeń występujących niepożądanie i w najmniej spodziewanym momen-
cie. Może stanowić lub stanowi istotne zagrożenie stabilności oraz pozycji orga-
nizacji, której właśnie dotyczy. Sprawne rozwiązywanie problemów powstałych
w sytuacji kryzysowej będzie powodowało stabilizację w funkcjonowaniu tej
organizacji.

Według Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym

sytuacją kryzysową jest sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpie-
czeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca
znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej
ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków

Popularna encyklopedia internetowa Wikipedia sytuację kryzysową

określa jako „zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych, wpływających
na dany układ w taki sposób, iż zaczynają się i trwają w nim zmiany. Rezulta-
tem tych zmian może być jakościowo nowy układ lub nowa struktura i funkcja
w układzie istniejącym”

Natomiast Policja sytuację kryzysową określa jako „zdarzenie sprowa-

dzające niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzi lub mienia, spowodowane
bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra lub klęską żywiołową charak-
teryzujące się możliwością utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń albo eska-
lacji zagrożenia, w których do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego
niezbędne jest użycie większej liczby policjantów, w tym zorganizowanych
w oddziały lub pododdziały, w tym uzbrojone”

Z policyjnego punktu widzenia sytuację kryzysową często można utożsa-

miać z tzw. sytuacją szczególną, która charakteryzuje się dużą gwałtownością,
dużym zagrożeniem życia, zdrowia ludzi lub mienia o znacznych rozmiarach,
jak również zagrożeniem obiektów ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności
państwa, siedzib najwyższych organów władzy administracyjno-państwowej,
dla gospodarki i kultury narodowej oraz przedstawicielstw dyplomatycznych
i konsularnych obcych państw, do których opanowania potrzebne są dodatkowe,
ponadprzeciętne siły i środki policyjne.

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89,

poz. 590 z późn. zm.), art. 3 pkt 1.

www.pl.wikipedia.org, według stanu na 14 listopada 2011 r.

Zarządzenie nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie

metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach zagrożenia życia i zdro-
wia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku publicznego (Dz.Urz. Nr 5, poz. 49),
§ 2 pkt 6.

Sytuacje kryzysowe mogą powstawać w wyniku:

– zakłócenia porządku publicznego (manifestacje, blokady dróg, przejść gra-

nicznych, urzędów itp.),

– działań terrorystycznych,
– zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub konstytucyjnego ustroju państwa,
– zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, czyli zagrożenia wojną

(szczególna sytuacja kryzysowa),

– katastrof naturalnych i awarii technicznych.

Wśród przyczyn powstania sytuacji kryzysowej można również wyróżnić:

a) zagrożenia naturalne:

– silne wiatry, huragany,
– gwałtowne opady atmosferyczne,
– powodzie,
– susze,
– pożary,

b) zagrożenia cywilizacyjne:

– skażenia chemiczne, biologiczne, radiacyjne,
– epidemie chorób ludzi, zwierząt i roślin,
– przerwy w zasilaniu w energię, wodę, gaz,
– zagrożenia komunikacyjne, zakłócenia w transporcie, w ruchu drogowym,

kolejowym, powietrznym i telekomunikacji,

– zagrożenia budowlane,
– demonstracje, zamieszki, niezadowolenie i problemy społeczne,
– masową migrację do Polski,
– terroryzm,
– wojnę,

c) przyczyny nieznane, niejasne lub złożone.

2. Policja i jej zadania w warunkach stanów nadzwyczaj-

nych w państwie

Bezpieczeństwo państwa powinno się rozciągać na wielu płaszczyznach,

jak również na wiele sfer jego funkcjonowania, m.in. na kwestie gospodarcze,
społeczne, polityczne, militarne. Każde państwo w trosce o własne interesy na-
rodowe posiada i utrzymuje zorganizowany system obronności, który ma za-
pewnić integralność, obronę granic i interesów narodowych.

Polska zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia

2 kwietnia 1997 r. strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,

zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywa-
teli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kieru-
jąc się zasadą zrównoważonego rozwoju

Systemem obronnym będziemy nazywać całość sił i środków przeznaczo-

nych do realizacji zadań obronnych, odpowiednio do tych zadań zorganizowaną
i przygotowaną.

Na system obronny składają się trzy podstawowe elementy:

1) podsystem kierowania,
2) podsystem militarny – siły zbrojne RP,
3) podsystem pozamilitarny – pozamilitarne ogniwa obronne.

Celem systemu obronnego jest zachowanie nienaruszalności terytorialnej

państwa, zachowanie i utrzymanie bezpieczeństwa narodowego oraz wytworze-
nie i utrzymanie skutecznego systemu zapobiegania potencjalnym zagrożeniom
zewnętrznym.

Konstytucja RP w art. 228 umożliwia, w sytuacjach szczególnych zagro-

eń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, wprowadzenie od-

powiedniego stanu nadzwyczajnego: stanu wojennego (art. 229), stanu wyjąt-
kowego (art. 230) lub stanu klęski żywiołowej (art. 232).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach

Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległo

konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 2.1.

(1)

W razie zewn

trznego zagro

enia pa

stwa, w tym spowodowanego dzia-

łaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, zbrojnej
napa

ci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy mi

dzynarodowej

wynika zobowi

zanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypo-

spolitej Polskiej mo

e, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzi

stan wojenny na

ęś

ci albo na całym terytorium pa

stwa.

(…)
2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów okre

la przyczyny i obszar,

na którym ma by

wprowadzony stan wojenny, a tak

e odpowiednie do stopnia i cha-

rakteru zagro

enia, w zakresie dopuszczonym niniejsz

ustaw

, rodzaje ogranicze

wolno

ci i praw człowieka i obywatela.

Art. 3.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o któ-
rym mowa w art. 2 ust. 1, a nast

pnie wydaje rozporz

dzenie o wprowadzeniu stanu

wojennego albo postanawia odmówi

wydania takiego rozporz

dzenia. Rozporz

dzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
przedstawia Sejmowi w ci

gu 48 godzin od jego podpisania.

(…)
Art. 4.1. Stan wojenny obowi

zuje od dnia ogłoszenia rozporz

dzenia, o którym mo-

wa w art. 3 ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
(…)
Art. 8.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze
rozporz

dzenia, znosi stan wojenny, je

eli ustan

przyczyny, dla których stan wojenny

został wprowadzony, oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie pa

stwa.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483).

Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o stanie wyj

tkowym

Art. 2.1.

(1)

W sytuacji szczególnego zagro

enia konstytucyjnego ustroju pa

stwa,

bezpiecze

stwa obywateli lub porz

dku publicznego, w tym spowodowanego działa-

niami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie
mo

e by

usuni

te poprzez u

ycie zwykłych

rodków konstytucyjnych, Rada Mini-

strów mo

e podj

ąć

uchwał

o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

wniosku o wprowadzenie stanu wyj

tkowego [pogrubienie autorów].

(…)
2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów okre

la przyczyny wprowa-

dzenia i niezb

dny czas trwania stanu wyj

tkowego oraz obszar, na jakim stan wy-

tkowy powinien by

wprowadzony, a tak

e odpowiednie do stopnia i charakteru

zagro

enia, w zakresie dopuszczonym niniejsz

ustaw

, rodzaje ogranicze

wolno-

ci i praw człowieka i obywatela.

Art. 3.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o któ-
rym mowa w art. 2 ust. 1, a nast

pnie wydaje rozporz

dzenie o wprowadzeniu stanu

wyj

tkowego na czas oznaczony nie dłu

szy ni

90 dni lub postanawia odmówi

wy-

dania takiego rozporz

dzenia. Rozporz

dzenie o wprowadzeniu stanu wyj

tkowego

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ci

gu 48 godzin od jego

podpisania.
2. W rozporz

dzeniu o wprowadzeniu stanu wyj

tkowego okre

la si

przyczyny

wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza si

stan wyj

tkowy, oraz,

w zakresie dopuszczonym niniejsz

ustaw

, rodzaje ogranicze

wolno

ci i praw czło-

wieka i obywatela.
(…)
Art. 5.1. Je

eli pomimo zbli

cego si

upływu czasu, na jaki został wprowadzony

stan wyj

tkowy, nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało

przywrócone normalne funkcjonowanie pa

stwa, Prezydent Rzeczypospolitej Pol-

skiej mo

e, w drodze rozporz

dzenia, przedłu

czas trwania stanu wyj

tkowego na

okres nie dłu

szy ni

60 dni.

2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozpo-
rz

dzenia, znosi stan wyj

tkowy przed upływem czasu, na jaki został wprowadzony,

eli ustan

przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz zostanie przywrócone nor-

malne funkcjonowanie pa

stwa.

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie kl

ski

ywiołowej

Art. 2. Stan kl

ski

ywiołowej [pogrubienie autorów] mo

e by

wprowadzony dla

zapobie

enia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych nosz

cych zna-

miona kl

ski

ywiołowej oraz w celu ich usuni

cia.

(…)
Art. 4.1. Stan kl

ski

ywiołowej mo

e by

wprowadzony na obszarze, na którym wy-

piła kl

ska

ywiołowa, a tak

e na obszarze, na którym wyst

piły lub mog

wyst

skutki tej kl

ski.

2. Stan kl

ski

ywiołowej wprowadza si

na czas oznaczony, niezb

dny dla zapobie-

enia skutkom kl

ski

ywiołowej lub ich usuni

cia, nie dłu

szy ni

30 dni.

Art. 5.1. Rada Ministrów, w drodze rozporz

dzenia, mo

e wprowadzi

stan kl

ski

ywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek wła

ciwego wojewody.

2. W rozporz

dzeniu, o którym mowa w ust. 1, okre

la si

przyczyny, dat

wprowa-

dzenia oraz obszar i czas trwania stanu kl

ski

ywiołowej, a tak

e, w zakresie do-

puszczonym niniejsz

ustaw

, rodzaje niezb

dnych ogranicze

wolno

ci i praw

człowieka i obywatela.

(…)
Art. 6.1. Stan kl

ski

ywiołowej mo

e zosta

przedłu

ony na czas oznaczony, w dro-

dze rozporz

dzenia Rady Ministrów, po wyra

eniu przez Sejm zgody na to przedłu-

enie.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporz

dzenia, znosi stan kl

ski

ywiołowej na całym

obszarze jego obowi

zywania lub na cz

ęś

ci tego obszaru przed upływem czasu, na

który został wprowadzony, je

eli ustan

przyczyny jego wprowadzenia.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji określa podstawowe zadania

Policji, które są realizowane również w sytuacji zaistnienia stanów nadzwyczaj-
nych w państwie, do zadań tych należą:
1)

ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami
naruszającymi te dobra,

ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju
w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komuni-
kacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do po-
wszechnego korzystania,

inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popeł-
nianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współ-
działanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i orga-
nizacjami społecznymi,

wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,

nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi
uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych
przepisach,

kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych zwią-
zanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicz-
nych,

współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzyna-
rodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odręb-
nych przepisów,

8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 43,

poz. 277 z późn. zm.), art. 1 ust. 2.

3. Katastrofy naturalne i awarie techniczne

Pojawiające się zagrożenia można podzielić na katastrofy naturalne

i awarie techniczne. Z punktu widzenia policji należy je zaliczyć do tzw. sytu-
acji szczególnych, które możemy określić jako zdarzenia powodujące zwiększe-
nie wymiaru zadań oraz zintensyfikowanie działań jednostek Policji w związku
z zaistniałą dysproporcją między stanem sił i środków a zakresem czynności,
jakie należy wykonać w jak najkrótszym czasie.

Oba wspomniane zdarzenia mają charakter nagły i niespodziewany, mogą

powodować powszechne zagrożenie życia, bezpieczeństwa i zdrowia ludzi oraz
mienia o znacznej wartości.

Zgodnie z Zarządzeniem nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia

10 listopada 1998 r. w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach ka-
tastrof naturalnych i awarii technicznych definicje tych pojęć brzmią w następu-
jący sposób:

„Katastrofa naturalna

[pogrubienie autorów]

– sytuacja spowodowana

przez działanie sił natury, w szczególności powodzie, susze, pożary, wyładowa-
nia atmosferyczne, osuwiska, zjawiska lodowe na rzekach i zbiornikach wod-
nych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin i zwierząt albo ognisk
chorób zakaźnych ludzi, do których opanowania nie wystarczają rutynowe dzia-
łania odpowiednich służb oraz niezbędne jest uruchomienie dodatkowych sił i
ś

rodków.

Awaria techniczna

[pogrubienie autorów]

– sytuacja powstała w wyniku

gwałtownego zdarzenia zakłócającego przebieg procesów technologicznych lub
też w wyniku celowego albo niewłaściwego wykorzystania tych technologii w
procesie produkcji, transportu albo przechowywania, w wyniku czego nastąpiło
zagrożenie życia i zdrowia ludzi, ich niezbędnego zaopatrzenia lub mienia”

W związku z intensywnością działań należy pamiętać o odpowiednim pla-

nowaniu i organizacji działań prowadzonych w warunkach katastrof naturalnych
i awarii technicznych. W tym celu jednostki policji są zobowiązane do podej-
mowania odpowiednich przedsięwzięć realizowanych w ramach czterech faz:
1) zapobiegania,
2) przygotowania,
3) reagowania,
4) odbudowy.

W ramach realizacji zadań policja jest zobowiązana do wykonania działań

występujących w kolejno pojawiających się etapach (zakresach) i są to:
– zadania w zakresie alarmowania i ostrzegania,

Zarządzenie nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 listopada 1998 r.

w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach katastrof naturalnych i awarii tech-
nicznych (Dz.Urz. KGP z 1999 r. Nr 7, poz. 36), § 2.

– zadania w zakresie działań porządkowych,
– zadania w zakresie działań ratowniczych,
– zadania w zakresie działań mających na celu przywrócenie stanu istniejącego

przed wystąpieniem zagrożenia.

Poniższe schematy obrazują, jak zadania te są realizowane.

Schemat 1. Zadania i formy działania Policji

ETAPY PLANOWANIA

I ORGANIZACJI DZIAŁAŃ

ZADANIA POLICJI

FORMY DZIAŁANIA POLICJI

FAZA ZAPOBIEGANIA

SZACOWANIE I ANALIZA

RYZYKA

FAZA PRZYGOTOWANIA

PLANY DZIAŁANIA

FAZA REAGOWANIA

ZADANIA Z ZAKRESU ALAR-

MOWANIA I OSTRZEGANIA

DZIAŁANIA PORZĄDKOWE

BEZPOŚREDNIE DZIAŁANIA

RATOWNICZE

INTERWENCJE POLICYJNE

AKCJE POLICYJNE

OPERACJE POLICYJNE

FAZA ODBUDOWY

DZIAŁANIA PRZYWRACAJĄCE

STAN ISTNIEJĄCY

PRZED ZDARZENIEM

ródło: Opracowanie własne.

Schemat 2. Schemat działań Policji

FAZA PRZYGOTOWANIA

FAZA ZAPOBIEGANIA FAZA REAGOWANIA

FAZA ODBUDOWY

zadania w zakresie działań mających na celu

przywrócenie stanu istniejącego przed zdarzeniem

etap I

etap II

zadania w zakresie alarmowania i ostrzegania

zadania w zakresie działań porządkowych

zadania w zakresie działań ratowniczych

ródło: Opracowanie własne.

„I. Faza zapobiegania – w fazie tej realizuje się działania mające na celu zmi-
nimalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia albo w celu ogra-
niczenia jego skutków przez stałe analizowanie sytuacji mogących spowodować
zagrożenie. Ponadto należy uczestniczyć w opracowywaniu przez właściwe or-
gany różnych aktów prawnych ograniczających możliwość wystąpienia zagro-
ż

enia oraz stale egzekwować przepisy dotyczące bezpieczeństwa.

II. Faza przygotowania – podczas tej fazy realizowane są odpowiednie plany
i dokumenty określające sposób działania w przypadku wystąpienia ewentual-
nych zagrożeń oraz sposób właściwego, sprawnego reagowania. Ważną czynno-
ś

cią jest opracowanie planu działania opartego na informacjach o realnych

zagrożeniach występujących na danym obszarze, uzyskanych od innych pod-
miotów powołanych do działań ratowniczych. Oprócz tego należy przygotować
i odpowiednio zorganizować własne stanowisko dowodzenia, ustalić system
alarmowania stanów osobowych jednostki oraz przygotować odpowiednie
wyposażenie dla policjantów działających w ramach ewentualnej akcji ratowni-
czej. Na uwagę zasługuje konieczność prowadzenia przez jednostki policji lub
właściwe służby systematycznych szkoleń i ćwiczeń. Przygotowany plan dzia-
łania jest podstawowym dokumentem kierownika jednostki, określającym jego
obowiązki, organizację działań, zasób sił i środków oraz zasady podległości,
współdziałania i koordynacji wykonywanych zadań w warunkach katastrofy na-
turalnej i awarii technicznej. Plan działania kierownika jednostki jest częścią –
elementem składowym powiatowego planu działania.
III. Faza reagowania – w czasie jej trwania wyróżnia się dwa etapy:
> pierwszy to d z i a ł a n i a w s t ę p n e – obejmujące przyjęcie informacji
o zdarzeniu, jej weryfikację, powiadomienie właściwych służb i skierowanie do
rejonu zagrożonego jednostek patrolowych znajdujących się najbliżej,
> drugi etap to a k c j a r a t o w n i c z a – która obejmuje:

* zakres alarmowania i ostrzegania, w którym przewidziano do wykonania

następujące zadania:
1) uzyskiwanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o zaistniałym

zdarzeniu na potrzeby kierowania, dowodzenia i współdziałania,

2) przekazywanie informacji i komunikatów o zagrożeniu poprzez policyj-

ne systemy łączności oraz urządzenia rozgłoszeniowe,

3) udostępnianie policyjnych systemów i środków łączności innym orga-

nom i służbom ratowniczym w celu przekazywania informacji o zagro-
ż

eniu oraz dla potrzeb kierowania działaniami tych organów i służb,

z zachowaniem zasady, że te systemy i środki łączności będą obsługi-
wane wyłącznie przez funkcjonariuszy Policji,

* zakres działań porządkowych, w którym przewidziano do wykonania na-

stępujące zadania:
1) umożliwienie swobody dojazdu i wyjazdu ekipom i jednostkom ratow-

niczym,

2) zorganizowanie objazdów rejonów zagrożonych oraz informowanie

o objazdach,

3) ochrona porządku w miejscach pracy ekip ratowniczych oraz zabezpie-

czanie miejsc mogących stanowić dodatkowe zagrożenie dla życia
i zdrowia ludzi,

4) niedopuszczanie do tworzenia się zbiegowisk i zapobieganie objawom

paniki,

5) egzekwowanie przestrzegania przepisów i poleceń kierujących działa-

niami ratowniczymi,

6) pilotowanie kolumn transportu sił ratowniczych oraz pojazdów wywo-

żą

cych rannych w przypadku wystąpienia utrudnień w ich przemiesz-

czaniu,

7) pomoc w wyznaczaniu miejsc zbiórek lub parkowania pojazdów służą-

cych do ewakuacji,

8) informowanie ludności o kierunkach, odległościach, sposobie dojścia

lub dojazdu do miejsc zbiórek do ewakuacji,

9) kierowanie ruchem na drogach przemieszczania się ewakuowanej ludno-

ci i w zależności od potrzeb pilotowanie kolumn pojazdów z ewaku-

owanymi,

10) ochrona porządku w miejscach pracy punktów medycznych, punktów

zbiórek poszkodowanych itp.,

11) ochrona pozostawionego mienia,
12) ochrona miejsc składowania mienia porzuconego i ewakuowanego oraz

punktów pomocy humanitarnej,

13) przeszukiwanie terenu w celu zebrania, oznaczenia i zdeponowania po-

rzuconego mienia,

14) uzyskiwanie i przekazywanie informacji o miejscach pomocy medycznej

i miejscach przechowywania mienia,

15) identyfikacja i prowadzenie wykazów ofiar,

* zakres bezpośrednich działań ratowniczych, w którym przewidziano do

wykonania następujące zadania:
1) pomoc w ewakuacji osobom poszkodowanym, chorym i starszym po-

przez wyprowadzanie tych osób z rejonów zagrożonych oraz udostęp-
nianie policyjnych środków transportu na potrzeby ewakuacji osób i ich
mienia,

2) udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej poszkodowanym,
3) udostępnianie policyjnych środków transportu na potrzeby działań ra-

towniczych,

4) udostępnianie policyjnych obiektów na potrzeby kierowania działaniami

ratowniczymi,

5) udział w pracach zabezpieczających urządzenia techniczne lub tworze-

niu umocnień w sytuacji bezpośredniej eskalacji zagrożenia, gdy siły

i środki podmiotów odpowiedzialnych za te prace są niewystarczające
lub ich nie ma, a zaniechanie spowoduje powiększenie szkód.

W przypadku awarii technicznych należy pamiętać o wszczęciu czynności

dochodzeniowo-śledczych.
IV. Faza odbudowy – w fazie tej działania policji skoncentrowane są na reali-
zację zadań w ramach:

* zakresu działań mających na celu przywrócenie stanu istniejącego

przed wystąpieniem zagrożenia, w którym przewidziano do wykonania
następujące zadania:
1) regulację ruchu osób i pojazdów,
2) ochronę miejsc dystrybucji środków pomocy humanitarnej,
3) udzielanie informacji o miejscach pobytu poszkodowanych, przecho-

wywanego i zabezpieczonego mienia oraz informacji o aktualnym stanie
zagrożenia.”

Zgodnie z wytycznymi komendanta głównego Policji podczas katastrof

i awarii technicznych „w zależności od rozmiarów i lokalizacji zdarzenia, moż-
na zorganizować dowodzenie na trzech różnych poziomach, odpowiadających
trzem różnym obszarom działania:
1)

p o z i o m p o d s t a w o w y – i n t e r w e n c y j n y – oznacza czynności po-
dejmowane po zaistnieniu zdarzenia, które są realizowane bezpośrednio
w jego rejonie z wykorzystaniem sił znajdujących się aktualnie w służbie
i nadzorowanych przez dyżurnego jednostki,

p o z i o m a k c j i p o l i c y j n e j – oznacza szczebel dowodzenia i koordy-
nacji działań sił poziomu interwencyjnego oraz sił wsparcia znajdujących się
w dyspozycji jednostki. Tego typu działania realizowane są do szczebla ko-
mendy powiatowej (miejskiej) Policji,

p o z i o m o p e r a c j i p o l i c y j n e j – oznacza całokształt działań związa-
nych z kierowaniem siłami, koordynację i ich kontrolę w sytuacji, gdy zda-
rzenie obejmuje swoim zasięgiem obszar większy niż jednej jednostki, jak
również podczas działań przedłużających się w czasie, w warunkach narasta-
nia potrzeb wsparcia sił i środków oraz zaplecza logistycznego. Operacje po-
licyjne realizowane są na szczeblu KWP (stołecznej) lub KGP, ewentualnie
komendy powiatowej (miejskiej) w sytuacji dysponowania do działań siłami
innych jednostek”

Szybka i precyzyjna ocena sytuacji dokonana przez policjanta, który jako

pierwszy przybędzie na miejsce zdarzenia, pozwoli na szybką reakcję odpo-
wiednich służb niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w miej-
scu zagrożenia.

Tamże, § 3–6.

Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie

postępowania Policji w warunkach katastrofy…, dz. cyt., cz. IV, pkt 1, ppkt 1–3.

„Postępowanie policjanta, który pierwszy znalazł się na miejscu zda-

rzenia, powinno być następujące:
1) Zbliżyć się ostrożnie do miejsca zdarzenia.
2) Ocenić sytuację.
3) Powiadomić dyżurnego jednostki, podając:

–

dokładną lokalizację miejsca zdarzenia – charakterystyczne cechy terenu
itp.,

–

rodzaj zdarzenia,

–

faktyczne i potencjalne zagrożenie,

–

możliwości dojazdu do miejsca darzenia – najdogodniejsze trasy dojaz-
dowe, zablokowane drogi, skrzyżowania itp.,

–

szacunkową liczbę ofiar – uwięzionych, rannych, zabitych,

–

obecność na miejscu zdarzenia służb ratowniczych lub potrzebę ich przy-
bycia.

4) Podjąć działania interwencyjne poprzez:

–

zaprowadzenie porządku na miejscu zdarzenia – usunięcie osób postron-
nych, zapobieganie tworzeniu się zbiegowisk, panice, blokowaniu drogi,

–

udzielenie pomocy poszkodowanym lub zagrożonym,

–

zabezpieczenie mienia przed zniszczeniem lub kradzieżą,

–

wstępne zabezpieczenie śladów, które mogą stanowić materiały dowodo-
we.

5) Przekazać kierowanie działaniami ratowniczymi uprawnionemu funkcjona-

riuszowi specjalistycznej służby ratowniczej z chwilą przybycia tej służby na
miejsce zdarzenia.

Przekazać dowodzenie interwencyjne przybyłymi siłami policyjnymi upraw-
nionemu policjantowi.”

Pomocnymi w pracy na miejscu zdarzenia, gdzie zachodzi prawdopodo-

bieństwo wystąpienia niebezpiecznych substancji chemicznych, mogą być wska-
zówki zawarte w Wytycznych nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia
16 czerwca 2000 r.

„Dodatkowe wskazówki do postępowania policjanta w zdarzeniach

z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi:

Do miejsca zdarzenia zbliżać się od strony zawietrznej oraz z góry na dół,
jeśli do wypadku doszło na nierównym terenie.

Pojazd zaparkować w bezpiecznej odległości (około 100 metrów) i wyłączyć
silnik.

Przeprowadzić rozmowę z kierowcą pojazdu, o ile jest to możliwe, lub po-
dejść na odległość umożliwiającą odczytanie tablic (oznakowań).

Unikać kontaktu z substancją, która wydostała się na zewnątrz, w pobliżu
miejsca zdarzenia nie palić, nie używać radiostacji oraz nie uruchamiać silni-
ków samochodowych.

Tamże, cz. IV, pkt 2.

W przypadku awarii instalacji na terenie zamkniętym (zakłady chemiczne,
magazyny) zatrzymać się przy wejściu, bramie, zewnętrznym ogrodzeniu
itp., albo w bezpiecznej odległości od miejsca zdarzenia.

Zapewnić bezpieczeństwo własne i osobom postronnym poprzez ustawienie
znaków ostrzegawczych.

Nie zbliżać się do miejsca zdarzenia, chyba że jest to niezbędne dla ratowa-
nia życia ludzkiego i nie stwarza zagrożenia dla innych osób.

Utrzymywać osoby postronne z dala od miejsca zdarzenia. Jeżeli istnieją ja-
kiekolwiek wątpliwości co do bezpieczeństwa okolicy, zarządzić i przepro-
wadzić ewakuację wszystkich obecnych osób, w tym policjantów, oraz od-
izolować teren w promieniu co najmniej 100 metrów.

Po przybyciu straży pożarnej poinformować jej dowódcę o podjętych działa-
niach, od tej chwili kierowanie akcją zostaje przejęte przez straż pożarną.”

Bardzo ważnym elementem systemu reagowania jest dyżurny jednostki.

Jego wstępna analiza informacji otrzymanych z miejsca zdarzenia pozwala na
podjęcie trafnych decyzji. Warunkiem powodzenia działań policyjnych jest wy-
ciąganie przez niego właściwych wniosków i szybka reakcja na zaistniałe zda-
rzenie.

„Postępowanie dyżurnego powinno obejmować następujące czynności:

przyjąć informację o zdarzeniu,

zażądać dodatkowych szczegółowych informacji związanych ze zdarzeniem,

postawić zadania i kierować działaniami pierwszego funkcjonariusza na
miejscu zdarzenia,

powiadomić o zdarzeniu służbę dyżurną:
–

Państwowej Straży Pożarnej,

–

pogotowie ratunkowe,

–

innych służb – w zależności od rodzaju zdarzenia,

ogłosić alarm i skierować do miejsca zdarzenia podległe własne służby
w terenie, określając im zadania,

wyznaczyć funkcjonariusza do dowodzenia interwencyjnego skierowanymi
siłami policyjnymi na miejscu zdarzenia,

powiadomić kierownika jednostki,

powiadomić służbę dyżurną administracji publicznej właściwego terytorial-
nie szczebla,

powiadomić oficera prasowego jednostki,

10.

powiadomić dyżurnego jednostki nadrzędnej,

11.

zdarzenie i podjęte działania udokumentować w książce wydarzeń,

12.

zapewnić dyspozycyjność grupy operacyjno-dochodzeniowej,

13.

na bieżąco analizować rozwój sytuacji i przekazywać aktualne informacje
kierownikowi jednostki,

Tamże, cz. IV, pkt 2.

14.

przekazywać zainteresowanym polecenia kierownika jednostki dotyczące
wyznaczenia dowodzącego działaniami interwencyjnymi, alarmowania stanu
osobowego i inne,

15.

przygotować i przesłać do dyżurnego jednostki nadrzędnej meldunek o zaist-
niałym zdarzeniu,

16.

wprowadzić informację o zdarzeniu do podsystemu „BIULETYN” Z S I P”

„Natomiast dowodzenie na poziomie interwencyjnym powinno pole-

gać na:
1.

ustaleniu rodzaju zagrożenia i przekazaniu informacji,

odizolowaniu terenu i zorganizowaniu ruchu drogowego,

utrzymaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego,

ochronie mienia i ewakuacji,

czynnościach dochodzeniowo-śledczych (w przypadku wystąpienia awarii
technicznej),

udzieleniu pomocy przedlekarskiej poszkodowanym.

Do dowodzenia działaniami na poziomie interwencyjnym są upraw-

nieni w kolejności:
1.

policjant pierwszy na miejscu zdarzenia,

policjant wyznaczony przez dyżurnego jednostki,

komendant komisariatu Policji,

policjant wyznaczony przez komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.”

Kiedy sytuacja na miejscu zdarzenia wymaga podjęcia dodatkowych dzia-

łań oraz zachodzi potrzeba wprowadzenia większej ilości sił i środków policyj-
nych, należy zorganizować wyższy poziom działań – akcję policyjną. Do kiero-
wania (dowodzenia) akcją policyjną są uprawnieni:
1.

komendant powiatowy (miejski) Policji właściwy terytorialnie do miejsca zda-
rzenia (komendant komisariatu Komendy Stołecznej Policji) lub jego zastępca,

policjant wyznaczony przez ww. kierownika jednostki Policji.

„Dowodzenie działaniami realizowanymi w formie akcji policyjnej

polega w szczególności na:
1)

ocenie zagrożenia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,

określeniu celu działań,

wyznaczeniu zadań dla osób funkcyjnych na poszczególnych odcinkach i ko-
ordynowaniu ich wykonania,

ocenie wielkości sił i środków oraz wzywaniu ich według potrzeb,

wyznaczeniu własnego stanowiska dowodzenia (wysuniętego stanowiska
dowodzenia),

zorganizowaniu łączności na potrzeby dowodzenia,

wyznaczeniu oficera prasowego ds. związanych ze zdarzeniem,

współdziałaniu z kierującym działaniami ratowniczymi,

Tamże, cz. IV, pkt 3.

Tamże, cz. IV, pkt 4.

współdziałaniu z dowodzącym działaniami na poziomie operacji policyjnej
(jeżeli została powołana),

10)

współdziałaniu z organami administracji publicznej właściwego terytorialnie
szczebla,

11)

przygotowywaniu i przekazywaniu meldunków o sytuacji i realizowanych
działaniach do przełożonego.”

W przypadku, kiedy zdarzenie zaczyna obejmować swoim zasięgiem ob-

szar więcej niż jednej jednostki (lub istnieje duże prawdopodobieństwo takiego
zagrożenia) lub też działania te przedłużają się w czasie oraz narastają potrzeby
wsparcia sił i środków (także ze szczebla nadrzędnego) i istnieje konieczność
zorganizowania zaplecza logistycznego, należy zorganizować jeszcze wyższy
poziom dowodzenia operacją policyjną. Uprawnionymi do jej dowodzenia są:
– komendant powiatowy (miejski) Policji, komendant wojewódzki (Stołeczny)

Policji, komendant główny Policji lub ich zastępca,

– policjant wyznaczony przez ww. kierowników jednostek.

„Dowodzenie operacją policyjną polega w szczególności na:

1) ocenie zagrożenia poprzez ustalenie jego charakteru i prognozowanie rozwoju,
2) określeniu celu działań,
3) wyznaczeniu zadań dla dowódców podoperacji,
4) wystąpieniu o siły wsparcia,
5) nadzorowaniu wykonania zadań prowadzonych przez podległe siły,
6) koordynowaniu łączności na potrzeby działań,
7) koordynowaniu zaplecza logistycznego, medycznego i technicznego,
8) zorganizowaniu własnego stanowiska dowodzenia,
9) współdziałaniu z kierującym działaniami ratowniczymi,

10) współdziałaniu z organami administracji rządowej i samorządowej,

11) współdziałaniu ze środkami masowego przekazu,
12) przygotowywaniu i przekazywaniu meldunków o sytuacji i realizowanych

działaniach do przełożonego.”

Sztab dowódcy operacji, powołany decyzją kierownika jednostki, jest or-

ganem wspomagającym dowódcę w kierowaniu, koordynacji i kontroli działań,
w warunkach działań na poziomie akcji i operacji. Skład sztabu musi być dosto-
sowany do potrzeb wynikających z sytuacji. Do pracy w sztabie wyznacza się
policjantów etatowego sztabu jednostki oraz komórek:
– prewencji,
– ruchu drogowego,
– kryminalnej,
– łączności i informatyki,
– logistyki,
– oficera prasowego jednostki.

Tamże, cz. IV, pkt 5.

Tamże, cz. IV, pkt 6.

Spośród tych policjantów wyznacza się poszczególne zespoły robocze:

– zespół rozpoznania i analiz,
– zespół taktyczny,
– zespół łączności,
– zespół logistyczny,
– zespół obsługi sztabu,
– zespół prasowy.

Szefem sztabu w ramach operacji jest naczelnik etatowego sztabu komen-

dy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji. Natomiast szefem sztabu w ramach akcji
policyjnej realizowanej w komendzie powiatowej (miejskiej) Policji jest naczel-
nik sztabu etatowego, a w jednostkach, w których nie ma tej komórki organiza-
cyjnej – naczelnik wydziału prewencji.

Policja jest jednym z wielu uczestników działań w sytuacjach katastrof

naturalnych i awarii technicznych, podczas których współdziałanie będzie przy-
nosiło pozytywne rezultaty akcji ratunkowej. Pozytywne efekty współdziałania
można osiągnąć poprzez:
– znajomość zadań i sposobu ich wykonania przez organ współdziałający,
– jednolite zrozumienie celu podejmowanych działań,
– jasne sformułowanie zamiaru przez organ odpowiedzialny za organizowanie

i prowadzenie działań,

– zapewnienie niezawodnej łączności i stałe wzajemne informowanie się,
– wskazanie terminów i miejsca realizacji wspólnych zadań,
– wspólne wytyczenie sposobów i zakresu wymiany informacji między współ-

działającymi służbami,

– wytyczenie zakresu udzielania wzajemnej pomocy w sytuacjach szczególnych,
– wskazanie możliwości realizacji zadań na rzecz organu współdziałającego.

Należałoby przyjąć jedną zasadę, że współdziałanie organizuje ten pod-

miot, który do wykonania własnego zadania potrzebuje wsparcia innych uczest-
ników działań.

W zależności od rodzaju i zakresu prowadzonych działań Policja współ-

działa przede wszystkim:
– ze strażą pożarną,
– z pogotowiem ratunkowym,
– ze Strażą Graniczną,
– ze strażą gminną (miejską),
– z jednostkami WP,
– z inspekcją sanitarną,
– z inspekcją weterynaryjną,
– ze służbami komunalnymi,
– z Inspekcją Ochrony Środowiska,
– z ratownictwem chemicznym,
– z ogniwami reagowania kryzysowego organów administracji publicznej.

4. Odblokowanie budynku

„Odblokowanie obiektu – zespół przedsięwzięć organizacyjnych, tak-

tycznych i materiałowo-technicznych, polegających na usunięciu z obiektu osób
przebywających bezprawnie, stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa lub
stanowiących istotne zakłócenie porządku publicznego w celu umożliwienia
funkcjonowania tego obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

Obiekt – budynek lub zespół budynków wraz z przyległym terenem oraz

znajdującymi się tam urządzeniami i infrastrukturą. Obiektem może być także
pomieszczenie lub zespół pomieszczeń.”

Istotą odblokowania jest odparcie niebezpiecznego, bezpośredniego,

gwałtownego zamachu na:
1)

obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa,

siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów
administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości,

obiekty gospodarki lub kultury narodowej,

przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne państw obcych albo
organizacji międzynarodowych,

obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną na pod-
stawie odrębnych przepisów.

Przystąpienie do usuwania osób przez policję następuje wtedy, gdy ma

miejsce naruszenie porządku publicznego.

Podstawą prawną użycia sił policyjnych jest decyzja Prezesa Rady Mini-

strów podjęta na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych i admini-
stracji (w przypadkach niecierpiących zwłoki decyzję podejmuje minister właściwy
do spraw wewnętrznych, zawiadamiając o niej niezwłocznie Prezesa Rady Mini-
strów)

„Do interwencji sił policji może dojść dopiero po spełnieniu następują-

cych warunków:
a)

administrator (właściciel) obiektu powinien przeprowadzić negocjacje, okre-
ś

lając konsekwencje bezprawnego postępowania oraz wzywając do opusz-

czenia obiektu;

wskazane jest, aby w rozmowach z protestującymi uczestniczył prokurator,
który powinien poinformować o sankcjach prawnych grożących osobom
okupującym lokal (obiekt), wezwać do opuszczenia obiektu oraz zagrozić
użyciem środków przymusu bezpośredniego przez policję;

gdy wymienione przedsięwzięcia okazały się nieskuteczne, a administrator
(właściciel) obiektu wezwał w sposób formalny (tzn. potwierdzony na pi-

Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie

taktyki działania pododdziałów zwartych Policji w sytuacji zagrożenia lub naruszenia po-
rządku publicznego oraz pościgu za niebezpiecznym przestępcą, rozdz. VII, pkt 102.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji…, dz. cyt., art. 18 ust. 1 pkt 3 i ust. 2.

mie) w obecności prokuratora jednostkę policji do przywrócenia naruszone-

go porządku prawnego”

„Administrator (właściciel obiektu) w miarę możności, przez swoje służ-

by administracyjne, powinien:

–

zagwarantować możliwość sprawnego wejścia sił policyjnych do odbloko-
wywanego obiektu i poszczególnych pomieszczeń,

–

wyrazić pisemną zgodę na ewentualne zniszczenia spowodowane działania-
mi policji.”

„Odblokowanie określa się mianem akcji lub operacji policyjnej w zależ-

ności od wielkości obiektu, jego rodzaju i struktury, znaczenia istniejącego za-
grożenia oraz zaangażowanych do działań sił i środków, a także obranej takty-
ki.”

„Do realizacji zadań stawianych Policji w związku z odblokowaniem

obiektu powołuje się dowódcę akcji (operacji) – komendanta właściwej teryto-
rialnie jednostki Policji bądź wyznaczonego przez niego policjanta. Dowódcy
podlegają wszystkie siły i środki przydzielone do odblokowania obiektu.”

„Dowódca po przybyciu na miejsce jest zobowiązany:

potwierdzić wobec okupujących fakt wezwania pomocy sił policji przez
administratora (właściciela obiektu) i prokuratora,

upewnić się o nieskuteczności negocjacji wcześniej podjętych przez admini-
stratora (właściciela obiektu) i prokuratora,

zapewnić pomoc ze strony administratora, np. przez przydzielenie pracowni-
ka dysponującego kluczami do drzwi w okupowanych obiektach-pomiesz-
czeniach bądź wyrażenie pisemnej zgody na wyważanie drzwi,

ponownie wezwać do dobrowolnego opuszczenia obiektu oraz ostrzec o ko-
nieczności zastosowania środków przymusu bezpośredniego”

, np. „Na

podstawie przepisów prawa polecam niezwłocznie zaprzestać działań polega-
jących na okupacji budynku. Uprzedzam, że Policja nie ponosi odpowie-
dzialności materialnej za szkody w mieniu, powstałe w wyniku zastosowania
przymusu. Ponadto wzywam osoby posiadające immunitet do opuszczenia
tego miejsca”.

Komunikat o powyższej treści powinien zostać ogłoszony co najmniej

trzykrotnie w odstępach 15-minutowych. Jest to czas na podjęcie, przez blokują-
cych, decyzji o ewentualnym odstąpieniu od blokowania obiektu. Jeżeli ostrze-

Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r. w sprawie

postępowania Policji w warunkach katastrofy…, dz. cyt., cz. III, pkt 2.

Tamże, cz. III, pkt 2.

Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie

taktyki działania pododdziałów zwartych Policji…, dz. cyt., pkt 102.

Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia oddzia-

łami Policji w przypadku zagrożeń naruszenia porządku publicznego lub zbiorowego zakłóce-
nia porządku publicznego, cz. III.

Tamże, cz. III, pkt 2.

enia nie przynoszą oczekiwanych efektów, dowódca podejmuje decyzję

o wprowadzeniu do działań pododdziałów zwartych w celu usunięcia osób oku-
pujących z obiektu z użyciem siły.

Jeszcze przed wprowadzeniem pododdziałów do siłowego odblokowania

obiektu dowódca powinien zapewnić sobie obecność gospodarza obiektu i pro-
kuratora oraz wszechstronny dostęp informacji o budynku, terenie przyległym
i osobach, które tam bezprawnie przebywają. „Z policyjnego punktu widzenia
będziemy to nazywać rozpoznaniem, które powinno być przeprowadzone
w trzech kierunkach:
– rozpoznanie obiektu (tzw. rozpoznanie wewnętrzne),
– rozpoznanie terenu przyległego (tzw. rozpoznanie zewnętrzne),
– rozpoznanie osób uczestniczących w okupacji obiektu (tzw. rozpoznanie oso-

bowe).

R o z p o z n a n i e w e w n ę t r z n e obejmuje zebranie informacji o:

–

usytuowaniu budynków i przejść między nimi,

–

komunikacji wewnętrznej w budynkach (kondygnacjach, klatkach schodo-
wych, korytarzach, windach, przejściach itp.),

–

rozmieszczeniu punktów i pomieszczeń newralgicznych (urządzeń alarmo-
wych i rozgłaszających, central telefonicznych, miejsc składowania broni
straży przemysłowej, magazynów materiałów wybuchowych i środków ła-
twopalnych, głównych wyłączników prądu, ujęć wody, gazu, dyspozytorni,
urządzeń niebezpiecznych, np. dźwigów, suwnic).

W rozpoznaniu wewnętrznym należy wykorzystać dostępne plany archi-

tektoniczne, dokumentację techniczną oraz informacje ze źródeł osobowych.

R o z p o z n a n i e z e w n ę t r z n e obejmuje zebranie informacji o:

–

lokalizacji i najbliższym otoczeniu obiektu (topografii całego rejonu działa-
nia, szczególnie naturalnych uwarunkowaniach, sąsiadujących innych new-
ralgicznych obiektach, np. stacjach paliw),

–

drogach dojazdowych do obiektu,

–

wejściach, bramach, możliwych przejściach do obiektu,

–

zabezpieczeniu zewnętrznym obiektu (zabezpieczeniu technicznym i fizycz-
nym osób okupujących),

–

sytuacji społecznej (przyczynach, czasie i rodzaju zaistniałego konfliktu, na-
strojach społecznych w sytuacji kryzysowej).

W rozpoznaniu zewnętrznym należy wykorzystać plany topograficzne,

budowlane, architektoniczne, zdjęcia oraz obserwacje bezpośrednie.

R o z p o z n a n i e o s o b o w e obejmuje zebranie informacji o:

–

liczebności i rozmieszczeniu osób okupujących (również co do składu grupy
pod względem płci),

–

nastrojach, determinacji i zamiarach osób okupujących,

–

czy wśród okupujących są osoby o wykształceniu specjalnym (chemicy, piro-
technicy itp.),

–

możliwościach operacyjnego dotarcia do osób okupujących lub bezpośrednio
do organizatora,

–

przypuszczalnym zachowaniu się okupujących w chwili wkroczenia sił poli-
cyjnych,

–

wyposażeniu, środkach walki, jakie gromadzą lub jakimi mogą dysponować
okupujący,

–

ograniczeniach w dostępie do obiektu, jakie wprowadzili okupujący, oraz
systemie kontroli osób wchodzących i wychodzących.”

Na podstawie informacji z rozpoznania dowódca dokonuje oceny sytuacji

operacyjno-taktycznej, „która powinna polegać na uwzględnieniu takich ele-
mentów, jak:
–

dojazd do rejonu działania,

–

specyfika terenu pod względem wystawienia służby (posterunki, patrole,
blokady, kordony),

–

możliwe miejsca do parkowania środków transportu,

–

nastawienie osób postronnych,

–

sposoby działania przy próbie opuszczenia obiektu przez zorganizowane
grupy osób okupujących,

–

organizacja ruchu kołowego i pieszego w rejonie działania,

–

wielkość, topografia i komunikacja wewnątrz obiektu,

–

miejsca ewentualnego wkraczania do obiektu,

–

rozmieszczenie punktów newralgicznych w obiekcie,

–

sposoby postępowania przy zajmowaniu punktów newralgicznych,

–

liczebność, nastawienie i zamiary osób okupujących,

–

ewentualne przygotowania do stawiania czynnego oporu przez okupujących,

–

możliwość dotarcia operacyjnego do okupujących,

–

sposób ochrony obiektu (zabezpieczenie techniczne i fizyczne osób okupują-
cych),

–

podział organizacyjny sił własnych,

–

własne środki techniczne,

–

możliwość i zakres użycia środków przymusu bezpośredniego,

–

kolejność działania poszczególnych grup i pododdziałów,

–

działania pozoracyjne, czas rozpoczęcia działań,

–

wyposażenie i umundurowanie”

„Przy opracowywaniu taktyki odblokowania obiektu dowódca powinien

brać pod uwagę różnorodne warianty działania, m.in.:
–

sposób dojazdu do obiektu,

–

sposób wejścia na teren obiektu,

–

sposób działania wewnątrz obiektu,

–

zakres użycia środków przymusu bezpośredniego,

Tamże, cz. III, pkt 1, ppkt 1.

Tamże.

–

organizację współdziałania,

–

ubezpieczenie działań sił własnych,

–

organizację dowodzenia i łączności.

W ramach przygotowania sił i środków do działań dowódca powinien:

–

wyznaczyć odpowiednią ilość sił i środków,

–

dokonać podziału strukturalnego sił policyjnych na pododdziały lub grupy
(zespoły) specjalistyczne,

–

określić wyposażenie indywidualne, umundurowanie oraz środki wzmocnienia
działań, w tym również środki nagłaśniające do wygłaszania komunikatów ad-
resowanych do osób okupujących (dużej mocy na pojazdach oraz ręczne),

–

przeprowadzić szczegółowe instruktaże na temat przebiegu operacji ze
szczególnym uwzględnieniem użycia środków przymusu bezpośredniego,

–

przydzielić środki łączności oraz wyznaczyć łączników znających topografię
obiektu,

–

przewidzieć sprzęt specjalistyczny do działań (np. tarany ręczne, młoty for-
teczne, łomy, nożyce do cięcia metalu, piły łańcuchowe do drewna, kotwice
do rozciągania barykad i zabarykadowań wewnątrz budynków).

Organizując odblokowanie, należy kierować się zasadą, że działania policji

powinny powodować jak najmniejsze szkody i zniszczenia.

Dowódca z przydzielonych sił i środków wyznacza pododdziały lub grupy

specjalistyczne, które są niezbędne do opanowania, przeszukania i ewakuowania
z obiektu osób okupujących. Grupy specjalistyczne wydziela się w zależności
od potrzeb, na bazie analizy sytuacji operacyjnej i przyjętej koncepcji prowa-
dzenia operacji. Najczęściej są to:
–

grupa zabezpieczenia zewnętrznego,

–

grupa szturmowa,

–

grupa ubezpieczająca,

–

grupa przeszukująca,

–

grupa konwojowa,

–

grupa (grupy) rejestrująca przebieg działań,

–

odwód, którego skład, wyposażenie oraz rozmieszczenie umożliwią skutecz-
ne wsparcie grup biorących udział w działaniach

Zadania poszczególnych grup (zespołów) specjalistycznych

Grupa zabezpieczenia:

–

niedopuszczenie do wejścia na teren obiektu osób z zewnątrz,

–

uniemożliwienie wyjścia z obiektu zorganizowanych grup,

–

stworzenie optymalnych warunków dla sił policyjnych dokonujących odblo-
kowania,

–

zabezpieczenie obiektu po działaniach do czasu jego przejęcia przez osobę
uprawnioną.

Tamże, cz. III, pkt 1, ppkt 3 i 4.

Działania zabezpieczające są wykonywane w formie:

– blokady całkowitej – obejmującej rejon bezpośrednio przyległy do obiektu;

wykonuje się ją poprzez kordony policyjne, zapory z policyjnych środków
technicznych i przeszkód naturalnych, wykorzystując przeszkody terenowe
czy też naniesione sztucznie,

– blokady częściowej – obejmującej otoczenie dalsze obiektu spełniające funk-

cje regulacyjne; wykonuje się ją poprzez posterunki blokadowe, blokadowo-
-kontrolne, patrole piesze, posterunki obserwacyjne.

Grupa szturmowa:

–

sforsowanie wejść do obiektu,

–

stworzenie warunków użycia innych sił policyjnych,

–

obezwładnienie osób spośród okupujących, którym organizator protestu po-
wierzył ochronę (obronę) obiektu,

–

opanowanie punktów newralgicznych oraz systemów łączności i alarmowania,

–

sforsowanie przeszkód (barykad) i zatarasowań wewnątrz obiektu,

–

przekazanie osób zatrzymanych grupie konwojowej.

W zależności od sytuacji operacyjnej do grupy szturmowej można włą-

czyć np. zespół rozpoznania minersko-pirotechnicznego.

Grupa (grupy) przeszukująca:

–

lustracja odblokowanych budynków (pomieszczeń),

–

ujawnienie i zatrzymanie osób ukrywających się,

–

umiejscowienie i w miarę możliwości neutralizacja ewentualnych pułapek,
ładunków wybuchowych i zapalających,

–

ujawnienie innych niebezpiecznych przedmiotów oraz dowodów działalności
przestępczej.

Grupa ubezpieczająca:

–

przyjmowanie i ochrona odblokowanych przez grupy szturmowe budynków
i pomieszczeń oraz punktów newralgicznych obiektu,

–

okrążanie i izolacja budynków lub pomieszczeń, w których znajdują się oku-
pujący,

–

zapobieganie ponownemu zajmowaniu odblokowanych pomieszczeń,

–

niedopuszczenie do przemieszczania się okupujących wewnątrz obiektu,

–

odcięcie możliwości ucieczki osób przez okna i zadaszenia,

–

umożliwienie bezpiecznego opuszczenia obiektu osobom odstępującym od
jego blokowania,

–

zabezpieczenie wycofywania się zaangażowanych sił policyjnych w przy-
padku niepowodzenia działań.

Grupa konwojowania zatrzymanych:

–

sprawny odbiór zatrzymanych osób,

–

dokonywanie przeszukania osób,

–

odbiór przedmiotów (dowodów dokonywanych przestępstw),

–

sporządzenie protokołów z tych czynności,

–

zabezpieczenie dowodów rzeczowych,

–

dowożenie (doprowadzanie) zatrzymanych wraz z depozytem do punktów
zatrzymań lub miejsca pracy grupy dochodzeniowo-śledczej.

W składzie tej grupy powinna znajdować się grupa dochodzeniowo-

-śledcza.

Grupa dokumentująca:

–

procesowe udokumentowanie przebiegu odblokowania oraz utrwalenie śla-
dów przestępczej działalności osób okupujących.

Dokumentację procesową prowadzą i zabezpieczenie śladów wykonują

policjanci wydziałów dochodzeniowych i laboratoriów kryminalistycznych
przydzieleni do dyspozycji dowódcy.

Całość działań odblokowujących należy rejestrować na taśmie wideo (wy-

korzystując własnych kamerzystów).

Zespół medyczny:

lekarze, sanitariusze:
– udzielanie pierwszej pomocy wszystkim osobom poszkodowanym (za-

równo policjantom, jak i okupującym obiekt) oraz podejmowanie decyzji
o ewentualnej hospitalizacji,

– dokonywanie oględzin ciała osób, które doznały obrażeń lub zgłaszają do-

legliwości, i dokumentowanie tych czynności zgodnie z obowiązującymi
przepisami.

Odblokowanie winno charakteryzować się aktywnością, zdecydowaniem,

różnorodnością podejmowanych przedsięwzięć, tempem i ciągłością ich prowa-
dzenia, a także stopniowaniem oddziaływania na okupujących. Czynnikiem de-
cydującym o powodzeniu działań jest szybkość ich przeprowadzenia, stosowa-
nie niekonwencjonalnych metod i środków, a także dezorientacja okupujących.
Pożądane jest wejście grup (pododdziałów) z kilku kierunków, również pozoro-
wane, z ewentualnym wykorzystaniem efektów psychologicznych. Działania
powinny zapewnić osiągnięcie celu w jak najkrótszym czasie, z zachowaniem
zasady wyrządzenia możliwie najmniejszej szkody osobom okupującym i sta-
nowi technicznemu obiektu.

Należy pamiętać, iż podczas działań odblokowujących można użyć środ-

ków chemicznych, zasłon dymnych czy też materiałów wybuchowych (o czym
należy poinformować okupujących w wezwaniu, o którym mowa wyżej), ale
tylko w ściśle określonym „celu:
–

wyparcia okupujących z zajmowanych pomieszczeń,

–

zmuszenia do opuszczenia blokowanych przejść, barykad, miejsc gromadze-
nia się,

–

obezwładnienia i dezorientacji okupujących,

–

maskowania działań sił policyjnych,

–

uniemożliwienia przemieszczania się okupujących wewnątrz obiektu,

–

otwierania zamkniętych drzwi lub zamknięć specjalnych,

–

tworzenia nowych wejść do budynków lub pomieszczeń,

–

psychologicznego oddziaływania na okupujących,

–

zapewnienia bezpieczeństwa działającym siłom policyjnym,

–

przekazywania umówionych sygnałów i poleceń”

„Po usunięciu osób okupujących obiekt i przeszukaniu pomieszczeń oraz

ewentualnej neutralizacji niebezpiecznych przedmiotów, urządzeń i materiałów,
dowódca operacji dokonuje zabezpieczenia tego obiektu poprzez wystawienie
systemu posterunków i patroli do czasu przejęcia obiektu przez osobę upraw-
nioną (gospodarza).”

„W toku działań odblokowujących dowódca operacji ponosi pełną od-

powiedzialność [pogrubienie autorów] za bezpieczeństwo osób znajdujących
się w rejonie działania sił policji od momentu rozpoczęcia do zakończenia ope-
racji. Dowódca odpowiada [pogrubienie autorów] również za praworządne po-
stępowanie podległych policjantów oraz za użycie środków przymusu bezpo-
ś

redniego odpowiednio do stawianego oporu przez osoby okupujące obiekt.”

5. Terroryzm

Terroryzm był postrzegany w XX w. jako zagrożenie drugorzędne i nie-

mające charakteru militarnego, u progu XXI w. stał się jednym z największych
wyzwań dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Po krótkim okresie euforii,
jaki nastąpił po zakończeniu zimnej wojny, już kilkanaście lat później stało się
jasne, że świat w nowym stuleciu nie jest wcale bezpieczniejszy.

Bezprecedensowym wstrząsem dla porządku współczesnego świata był

zamach 11 września 2001 r. w Nowym Jorku, który zmusił polityków oraz ba-
daczy społeczeństw i kultur do weryfikacji myślenia o specyfice współczesnego
ś

wiata. Rozpoczęła się zagorzała dyskusja nad przyszłością istniejącego porząd-

ku polityczno-ekonomicznego i nad sposobami obrony przed wszelkiego rodza-
ju fundamentalizmami prowadzącymi do terroryzmu.

5.1. Definicja terroryzmu

W Encyklopedii spraw międzynarodowych i ONZ pod red. Osmańczyka

terroryzm zdefiniowany jest jako „stosowanie gwałtu dla osiągnięcia celów poli-
tycznych lub ekonomicznych w stosunkach międzynarodowych. Forma inter-

Tamże, cz. III, pkt 3, ppkt 2.

Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w sprawie

taktyki działania pododdziałów zwartych Policji…, dz. cyt., rozdz. VII, pkt 125.

Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia oddzia-

łami Policji…, dz. cyt., rozdz. III, pkt 4.

wencji przemocą dokonywanej przez specjalne oddziały wojskowe lub policyj-
ne, albo przez organizacje terrorystyczne”

Według Boruckiego terroryzm „jest to precyzyjnie zaplanowane i zorga-

nizowane działanie grup, organizacji – rzadziej pojedynczych osób – mające na
celu wymuszenie od władz państwowych lub społeczeństwa ustępstw, różnych
ś

wiadczeń, podjęcie lub zaniechanie jakichś działań, najczęściej ze szkodą dla

innych. Terroryści posługują się szantażem, naruszają obowiązujący porządek
prawny, postępują okrutnie i bezwzględnie, są zupełnie obojętni na cierpienia
osób postronnych. Charakteryzuje ich nie tylko brak szacunku dla cudzego ży-
cia, ale i dla własnego”

Zdaniem Handzlika terroryzm należy postrzegać przez pryzmat wojny

cywilizacji, kultur, narodów i religii. Jego celem jest spotęgowanie strachu
i wywołanie efektu chaosu oraz paniki w państwach uznanych przez terrorystów
za wrogie ideologicznie, kulturowo i cywilizacyjnie

„Terroryzm – pojęcie najczęściej definiowane jako użycie siły lub prze-

mocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu
zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw
w drodze do realizacji określonych celów.”

„Terroryzm – metoda działania polegająca na przemocy wobec pojedyn-

czych osób aparatu władzy (terroryzm indywidualny) lub wobec przypadko-
wych członków społeczeństwa, przez zamachy na urzędy, lokale publiczne, ko-
szary (terroryzm zbiorowy). Celem tych aktów przemocy jest wymuszenie
ustępstw legalnych władz (np. religijnych, politycznych, społecznych). Celem
działania terrorystów jest również destabilizacja władzy przez zastraszenie ludzi
biorących udział w jej sprawowaniu. Podstawowymi środkami terrorystów są
zabójstwa, zamachy bombowe, porwania.”

„Terroryzm – wszystkie działania przestępcze skierowane przeciwko pań-

stwom, których celem jest wytworzenie stanu terroru w umysłach ludzi, grup
osób lub społeczeństwa.”

Od wydarzeń w 2001 r. coraz częściej mówi się o nowym albo jak niektó-

rzy eksperci twierdzą, o odnawiającym się terroryzmie. Bioterroryzm – jest to
prowadzenie działań terrorystycznych poprzez użycie lub groźbę użycia biolo-
gicznie czynnych substancji toksycznych lub patogenów drobnoustrojowych
wywołujących choroby zakaźne albo biologicznych środków masowego rażenia.

E. Osmańczyk, Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.

M. Borucki, Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa 2002, s. 5.

M. Handzlik, Społeczność międzynarodowa wobec zagrożenia terrorystycznego

i proliferacji broni masowego rażenia, [w:] K. Liedel (red.), Terroryzm. Anatomia zjawiska,
Warszawa 2006, s. 105.

www.wikipedia.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.

www.portalwiedzy.onet.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.

Konwencja Ligi Narodów z dnia 16 listopada 1937 r. o zapobieganiu i karaniu ter-

roryzmu.

Mówiąc o substancjach toksycznych lub patogenach drobnoustrojowych, mamy
na myśli czynniki wywołujące choroby śmiertelne, które szybko się rozprze-
strzeniają, a są to m.in. wirusy dżumy, wirusy ospy prawdziwej, bakterie jadu
kiełbasianego, jak również różnego rodzaju bakterie m.in. Salmonella, Shigella,
bakterie cholery, Escherichia coli, wirusa wenezuelskiego zapalenia mózgu czy
gronkowca enterotoksyna B. W drodze szybkiego rozwoju inżynierii genetycz-
nej powstały i będą powstawały nowe wirusy. Obecnie znane wirusy to wirus
Nipah, wirus Hanta czy wirus żółtej febry.

Skutki terroryzmu mogą obejmować znaczną liczbę ofiar, uszkodzenia bu-

dynków, zakłócenia w dostępie do podstawowych usług, takich jak: elektrycz-
ność, dostawy wody, opieka medyczna, telekomunikacja, komunikacja miejska.

Obiekty ataków terrorystycznych:

– obiekty dyplomatyczne i rezydencje wszystkich krajów, w zależności od stop-

nia zagrożenia, oraz siedziby firm amerykańskich i zachodnich, z uwzględnie-
niem obiektów i terenów przylegających,

− porty lotnicze z uwzględnieniem portów cargo oraz lotnisk lotnictwa cywil-

nego,

− obiekty rządowe,
− centra handlowe, multikina, duże dworce kolejowe i autobusowe,
− ważne dla bezpieczeństwa społecznego obiekty i urządzenia (np. ujęcia wody

pitnej, przepompownie, filtry, zapory, zbiorniki wody, duże mosty, anteny te-
lekomunikacyjne),

− zakłady produkujące materiały niebezpieczne lub firmy je dystrybuujące,
− transporty z substancjami niebezpiecznymi,
− świątynie,
− obiekty sportowe w trakcie trwania imprez masowych (koncerty).

Możliwe zagrożenia z punktu widzenia Policji:

* Zagrożenie życia i zdrowia obywateli objętych atakiem i możliwość szybkie-

go rozprzestrzeniania się zagrożenia na tereny jeszcze niezagrożone.

* Próba wymuszenia określonego działania na organach władzy i administracji

rządowej.

* Spowodowanie znacznych strat w obiektach użyteczności publicznej, infra-

struktury drogowej i kolejowej.

* Przerwanie dostaw energii elektrycznej.
* Wzrost zachorowań i zgonów związanych ze skażeniem promieniotwórczym.
* Niechęć do opuszczenia miejsc zamieszkania czy też przebywanie ludności

w strefie zagrożonej.

* Dewastacja i grabież mienia prywatnego i publicznego pozostawionego na

czas ewakuacji ludności z terenu objętego skażeniem promieniotwórczym.

* Powstanie chaosu w miejscu prowadzonych działań ratowniczych oraz za-

kłócenie bezpieczeństwa i porządku publicznego w czasie prowadzonej akcji
ratowniczej.

* Wystąpienie zakłóceń na ciągach komunikacyjnych tras przewidzianych do

ewakuacji ludności, dojazdów służb policyjnych i ratowniczych.

* Możliwy wzrost zachorowań i zgonów wśród funkcjonariuszy Policji i in-

nych osób biorących udział w działaniach ratowniczych.

* Ograniczona możliwość działania służb medycznych, związana z przepełnie-

niem szpitali, punktów medycznych i niewystarczającymi ilościami środków
opatrunkowych i farmakologicznych.

5.2. Podział terroryzmu

Terror jest efektem sposobu działania, terroryzm zaś swoistą filozofią

działania (opartą na przemocy) dla osiągnięcia zamierzonego celu. Aktami
przemocy i gwałtu terroryści chcą, m.in., zwrócić uwagę świata na sprawę lub
problem, o który walczą, a jednocześnie zaprezentować się publicznie jako siła,
z którą trzeba się liczyć i której nie można ignorować. Dlatego też ataki terrory-
styczne są bardzo często starannie przemyślane i opracowane w drobiazgach,
tak wyreżyserowane, by zwróciły na siebie uwagę radia, telewizji i prasy, za-
równo krajowej, jak i międzynarodowej

Podłoże działalności terrorystycznej może być związane z różną motywacją

do podejmowania zbrodniczego działania (terror), które może mieć charakter:
– polityczny – oparty na motywach wynikających z postrzegania świata w ka-

tegoriach systemów politycznych. Podstawowym celem tej odmiany terrory-
zmu jest zniszczenie istniejącego stanu rzeczy i wprowadzenie częściowych
lub całościowych zmian w systemie politycznym

– separatystyczny – wyrażony w dążeniu do oddzielenia się, wyodrębnienia

z jakiejś całości (grupy narodowościowej), do utworzenia własnego państwa

– nacjonalistyczny – wyrażony w postawie społeczno-politycznej i ideologicz-

nej postulującej nadrzędność interesów własnego narodu, wyrażanej w ego-
izmie narodowym, dyskryminowaniu innych narodów, nietolerancji i wrogo-
ś

ci w stosunku do innych

– fundamentalistyczny – wyrażony w dążeniu fanatycznych wyznawców danej

religii do ustanowienia jej jako obowiązującej w swoim lub innym kraju,
a także pragnieniu zniszczenia wszystkiego, co jest niezgodne z nakazami
głoszonymi przez wyznawców tej religii, jak też fizycznym unicestwieniu
krytycznie do niej nastawionego społeczeństwa w swoim lub obcym pań-

J. Muszyński, Istota terroryzmu politycznego, [w:] J. Muszyński (red.), Terroryzm

polityczny, Warszawa 1981, s. 23.

W. Feler, Terroryzm – ważne wyzwanie dla bezpieczeństwa narodowego, „Wojsko

i Wychowanie” 1999, nr 10, s. 89.

Słownik języka polskiego, Warszawa 1989, t. 3, s. 198.

Tamże, t. 2, s. 243.

stwie, religia ma być prawem stanowionym i obowiązującym każdego do
stosowania życiu codziennym

– religijny – wyrażony w dążeniu do spełnienia „posłanniczej misji”, przeka-

zanej od Boga, „zbawienia świata”, w skrajnym przypadku związanym z uni-
cestwieniem życia na ziemi jako wypełnieniem „kary boskiej”,

– ideologiczny – wyrażony w dążeniu do zmiany istniejącego porządku, sys-

temu ekonomicznego i prawnego w państwie, przede wszystkim kapitali-
stycznym, przez ugrupowania terrorystyczne o zabarwieniu lewackim lub
marksistowskim, które postrzegają go jako skrajnie złego i antyproletariac-
kiego. Ideologia stanowi system poglądów, idei, pojęć politycznych, socjolo-
gicznych, prawnych, etycznych, religijnych lub filozoficznych jednostki albo
grupy osób. W praktyce grupy terrorystyczne, działające z pobudek ideolo-
gicznych, dążą do zastąpienia jednej ideologii przez drugą, uznawaną przez
nich za jedynie słuszną

– rasistowski – wyrażony w pogardzie dla ludzi o odmiennym kolorze skóry

lub pochodzeniu (mniejszości narodowe), dążeniu do ich izolowania, a nawet
fizycznej likwidacji. Jest to pseudonaukowy system poglądów mówiący
o wyższości jednej rasy ludzkiej nad drugą,

– terroryzm kryminalny – wynikający z działań zmierzających do osiągania

zysku lub z zamachów na takie dobra jednostki, jak: wolność, życie, niety-
kalność osobista

Wśród najnowszych kart historii uwidocznił się terroryzm morski, który

jest skierowany głównie na ataki przeciwko obiektom pływającym (statkom pa-
sażerskim, pasażersko-towarowym, promom pasażerskim, statkom turystycz-
nym itp.), statkom przewożącym niebezpieczne ładunki (gaz, ropę naftową,
ś

rodki chemiczne itp.), jednostkom marynarki wojennej, morskim platformom

wiertniczym

5.3. Działania terrorystyczne

Wśród działań terrorystycznych da się wyodrębnić pięć kategorii ataków,

a mianowicie: zamachy na życie, zamachy bombowe, uprowadzenia samolotów
(lub statków), uprowadzenia osób i branie zakładników. Istota niektórych z tych
zamachów wymaga przybliżenia.

K. Jałoszyński, Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]

M. Enerlich, J. Wojtal, M. Milewicz (red.), Ochrona osób i mienia, Toruń 2000, s. 243.

Słownik języka polskiego, dz. cyt., t. 1, s. 767.

J. Szafrański, Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i policji w walce z ter-

roryzmem, Szczytno 2004, s. 25.

http://www.bezpiecznie.zafriko.pl/str/terroryzm___morski, według stanu na 2 kwie-

tnia 2009 r.

Zamachy na życie

Jak podaje Kozdrowski, „doświadczenie specjalistów od spraw terrory-

zmu uczy, że praktycznie zabić można każdego człowieka, bez względu na ja-
kość jego systemu ochrony osobistej. Wszystko zależy od splotu konkretnych
okoliczności, które są rozmaite, indywidualne w każdym przypadku. Zamacho-
wiec decydujący się na skrytobójczy czyn dokładnie planuje swoją operację ter-
rorystyczną”

. Każde zdarzenie jest inne, ale da się ustalić wspólne wątki, które

przeplatają się w większości ataków. Można je określić jako stadia, etapy zama-
chu. Chodzi tutaj o wybór celu ataku, opracowanie planu przestępstwa, wywiad
terrorystyczny i opracowanie taktyki działania.

Wybór celu ataku to początek każdej akcji przestępczej, jeżeli jej celem

będzie konkretna osoba, wybrana jako ofiara zamachu. Opracowanie planu
przestępstwa to kolejny etap preparacji przyszłej akcji przestępczej. Zdaniem
Kozdrowskiego „plan zawiera nie tylko cel, ale także metody (jak dokonać za-
machu?), siły (kto to zrobi?) i środki (czym zostanie ofiara zaatakowana?)”

Kolejny etap przygotowania zamachu to wywiad terrorystyczny, który dotyczy
praktycznego działania. Fazę wyboru celu i obmyślania środków jego osiągnię-
cia zamachowiec ma już za sobą. Podczas wywiadu terrorystycznego interesują
go wszelkie informacje na temat osoby wybranej do zaatakowania, a przede
wszystkim: nawyki, plany, rutynowe czynności w życiu zawodowym i osobi-
stym, z kim podróżuje, stan zdrowia, upodobania, sympatie, antypatie, kontakty
towarzyskie, rodzinne i inne, trasa dojazdu, dojścia do pracy, z pracy, środek
lokomocji, czas przemieszczania się, inne szczegóły, np. dokładny wygląd, ro-
dzaj ubioru.

Opracowanie taktyki działania to ważny problem dla zamachowca. Jego

działania zmierzają do uzyskania przewagi taktycznej nad ochroną. I tak się fak-
tycznie dzieje.

To zamachowiec, dysponując dowolnie swoim czasem, ma moż-

liwość działania przez zaskoczenie

Zamachy bombowe

Istotą tej metody działania – jak sama nazwa wskazuje – jest podkładanie

bomb w celu zabicia osoby (osób), zniszczenia mienia lub wywołania psychicz-
nego terroru w danym środowisku (często dla żartu, kawału). W praktyce terro-
rystycznej stosowane są bardzo różnorodne bomby, np. zapalające, burzące, sa-
mochodowe, pocztowe

, bomby własnej konstrukcji, od prymitywnych do pro-

fesjonalnych, oraz bomby i materiały wybuchowe wojskowe (fabryczne), np.
plastik. Elementy taktyki działania zamachowca, który używa bomb, są zbliżone

S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]

S. Kozdrowski (red.), Kurs na drugi stopień licencji w zakresie ochrony osób i mienia, Słupsk
2000, s. 144.

Tamże, s. 144.

Tamże, s. 145.

M. Olbrycht, J. Rutkowski, Zasady przeciwdziałania terroryzmowi bombowemu, [w:]

Cz. Grzeszczyk (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996, s. 281.

do tych, które występują w operacjach terrorystycznych z użyciem broni palnej
(lub innych niebezpiecznych narzędzi, np. noża). Jak podaje Kozdrowski: „za-
machowiec bombowy realizuje sześć etapów działania, a mianowicie:
1)

wybór celu ataku – obiekty (np. lotniska, urządzenia morskie, systemy ener-
getyczne, miejsca magazynowania paliw, sieć łączności, budynki administra-
cji, hurtownie, urzędy) lub osoby (każdy może być celem ataku: polityk, po-
licjant, celnik, komornik),

inwigilację celu (śledzenie, obserwowanie) – jest potrzebna do zebrania
wszystkich informacji oraz informacji wywiadowczych dla udanego zamachu,

planowanie terrorystyczne – występuje po zebraniu informacji o wybranym
celu i warunkach ataku,

wykonywanie prób i akcji na sucho (np. sprawdzenie, czy bomba eksploduje
– próbny wybuch),

atak – wykonywanie planu – tzn. podłożenie bomby i jej detonowanie,

ucieczka, czyli wymknięcie się z miejsca ataku

Oczywiście należy mieć świadomość, że nie zawsze występują wszystkie

wskazane tu elementy taktyczne. Czasami zdarza się, że sprawca pomija wy-
wiad terrorystyczny i etap planowania, a także fazę próbnych wybuchów. W in-
nych przypadkach zdarza się, że skonstruowana bomba pocztowa wybucha nie
przy wstrząsach, lecz w chwili otwarcia przesyłki, w której została umieszczona.
Wtedy mamy do czynienia jedynie z dwoma etapami działania zamachowca. Są
to mianowicie wybór celu i nadanie przesyłki zawierającej pocztową bombę.
Uprowadzanie osób

W tym przypadku sprawca przestępstwa działa przede wszystkim w celu

wymuszenia okupu. Uprowadzenie nie jest więc formą skrytobójczego zamachu,
ale mimo to należy zakwalifikować taki czyn jako atak na osobę. Z reguły zabi-
cie ofiary porwania nie jest bezpośrednią intencją porywacza. Z jego punktu wi-
dzenia ofiara żywa jest cenniejsza niż martwa, chociaż grozi jej śmierć, jeżeli
żą

dania nie zostaną spełnione. Uprowadzenie jest najbardziej wyszukaną formą

ataku na osobę, wymaga bowiem precyzyjnego planu działania. Sprawcy po-
rwania (uprowadzenia) na ogół stanowią zorganizowaną grupę przestępczą,
w której role są podzielone. Istnieje:
1)

zespół atakujący, który bezpośrednio jest zaangażowany w realizację porwania,

zespół wywiadowczy, którego zadaniem z kolei jest zbieranie i weryfikacja
wszelkich przydatnych informacji o celu ataku i warunkach jego przeprowa-
dzenia, a także przygotowanie miejsca przetrzymywania porwanej osoby,

zespół logistyczny, którego zadaniem jest zapewnienie środków transportu,
łączności, przedmiotów używanych w trakcie porwania (np. masek, plastrów,
ś

rodków usypiających, sznurów),

zespół negocjujący – są to szefowie gangów, którzy nawiązują kontakt z ro-
dziną porwanego i ustalają warunki okupu

S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu…, dz. cyt., s. 149.

Większość porwań ma miejsce podczas drogi z domu do pracy (lub szko-

ły, przedszkola – gdy celem porwania jest dziecko). Sprzyjającą okolicznością
jest moment wchodzenia lub wychodzenia z pojazdu rano lub wczesnym popo-
łudniem. Dzieci nie tylko są porywane dla okupu, ale także w celach seksual-
nych. Atak pedofila jest również starannie przemyślany. Często używa on pod-
stępu. Przedmiotem wywiadu jest uzyskanie i analiza informacji o wytypowa-
nym celu (ofierze) ataku.

Sposób przeprowadzenia porwania w każdym przypadku jest różny, ale

zawsze pierwszym celem jest wyeliminowanie ochrony osobistej, które polega
na zabiciu lub obezwładnieniu ochroniarza (np. silne uderzenie w głowę twar-
dym przedmiotem na tzw. bombę)

. Natomiast ofiara jest obezwładniana i siłą

wrzucana do przygotowanego samochodu. Niekiedy porywacze dokonują jej
uśpienia (np. eterem), zaklejają usta plastrem lub głowę przykrywają workiem.
Wszystko to może się wydarzyć w biały dzień na oczach przechodniów, którzy
z reguły niczego nie zauważają. Cała akcja przebiega błyskawicznie.

W dalszym etapie akcji pozostaje już tylko szybkie oddalenie się ekipy

uderzeniowej z uprowadzoną osobą na wcześniej przygotowaną „melinę”. Tam
dopiero następuje finał celu porwania. Uprowadzony staje się kartą przetargową
do uzyskania okupu. Przestępcy nawiązują telefoniczny (lub inny) kontakt z ro-
dziną porwanego. Stawiają twarde warunki finansowe i nie tylko. Często grożą
zamordowaniem porwanego lub czynieniem poniżających szykan. Czasami
przesyłają taśmę z nagraniem wizji i fonii, na której porwany błaga bliskich
o pomoc i spełnienie wszystkich żądań porywaczy. Istnieje zawsze ryzyko, że
szantażyści spełnią groźby. Zadaniem policji jest ich wykrycie, ujęcie i uwol-
nienie osoby porwanej

Branie zakładników

Branie zakładników jest popularną formą działania terrorystów, ponieważ

przyciąga uwagę środków masowego przekazu przez dłuższy okres. Często koń-
czy się żądaniem opinii publicznej, aby władze spełniły warunki terrorystów
w celu uzyskania zwolnienia zakładników. Obecnie obserwujemy zmniejszanie
skali tego zjawiska, chociaż nadal pozostaje ono jedną z metod działania wielu
grup terrorystycznych. Poziom bezpieczeństwa porywacza jest wysoki. To on
dyktuje warunki. Dlatego dość często dochodzi do spełnienia jego żądań

Istotą kidnapingu jest sytuacja, w której w nieznanym miejscu przetrzy-

muje się osoby wbrew ich woli w celu użycia ich jako elementu przetargowego
lub w innym celu (np. seksualnym) i odmawia poddania się policji

. Sytuacja

z zakładnikami jest zupełnie odmienna. Przestępcy wraz z niewinnymi ludźmi

Tamże, s. 150.

Tamże, s. 151.

Tamże.

T. Niwiński, Problematyka prewencyjno-antyterrorystyczna, [w:] Cz. Grzeszczyk

(red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996, s. 277.

wziętymi jako zakładnicy znajdują się w znanym miejscu. Miejsce jest otoczone
przez siły policyjne, antyterrorystyczne. Celem działania osaczonych terrory-
stów jest wydostanie się z pułapki za cenę życia zakładników

. To trudny pro-

blem. Pracownik ochrony może się właśnie znaleźć w roli zakładnika. Pisaliśmy
wyżej, jak powinien wówczas postąpić. Impas w negocjacjach może trwać od
kilku kwadransów do kilku godzin, a nawet kilku dni.

Międzynarodowe grupy terrorystyczne preferują branie zakładników, po-

nieważ uzyskują bardziej intensywny rozgłos ze względu na niebezpieczną sy-
tuację zakładników. Z tego, co wyżej powiedzieliśmy, dość wyraźnie wynika, że
różnice między porwaniem osoby a wzięciem zakładnika można sprowadzić do
dwóch istotnych elementów: motywów działania sprawców oraz informacji
o miejscu przebywania przestępców i ich ofiar. Przy kidnapingu porywacze kie-

S. Kozdrowski jako przykłady brania zakładników podaje takie, jak: Sprawa z Mal-

ty: W dniu 23 listopada 1985 r. pięciu terrorystów z Grupy Abu Nidala porwało samolot od-
rzutowy lecący nad Morzem Śródziemnym i zmusiło pilotów do wylądowania na maltańskim
lotnisku. Prawie natychmiast terroryści zaczęli strzelać do pasażerów, żądając jedynie zatan-
kowania samolotu. Dwóch pasażerów zabito, a trzech poważnie zraniono. Strzelanina ustała
na kilka godzin, a o godzinie 21.15 egipska grupa szturmowa dokonała wybuchowego wejścia
do samolotu. Efektem tego było 57 zabitych (47 pasażerów, 6 komandosów i czterech terro-
rystów) oraz 30 rannych (19 pasażerów, 10 komandosów i jeden terrorysta). Działanie ko-
mandosów przyniosło fatalne skutki.

Sprawa z Mogadiaszu: Porywacze uzbrojeni w pistolety i plastikowe materiały wy-

buchowe przejęli kontrolę nad samolotem i rozkazali skierować go do Rzymu w celu dotan-
kowania. śądali wypuszczenia 11 swoich kumpli uwięzionych w Niemczech i dwóch w Tur-
cji oraz 5 mln dolarów. Przystanki na tankowanie miały miejsce w Rzymie, na Cyprze,
w Bahrajnie, Dubaju, Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz w Adenie w Południowym
Jemenie, gdzie pilot został zabity przez przywódcę porywaczy. Samolot odleciał z Adenu do
Somalii, lądując w Mogadiaszu. Niemieccy komandosi, którzy zostali przywiezieni samolo-
tem do Mogadiaszu, wysadzili wyjście awaryjne samolotu, wpadli do kabiny pasażerskiej
i zabili dwóch porywaczy. Trzeci zmarł w szpitalu w Somalii. Jedna kobieta porywacz zra-
niona. Rany odniosło dziewięciu pasażerów i jeden niemiecki komandos. Asari, zraniona ter-
rorystka, została skazana na 20 lat więzienia przez sąd w Rzymie (2 VI 1981 r.). Był to budu-
jący przykład sprawnej akcji niemieckich komandosów.

Sprawa z Bangkoku: Drugim przykładem udanej akcji antyterrorystycznej była ope-

racja w Bangkoku. Oto jej przebieg. Wkrótce po starcie terroryści uzbrojeni w pistolety, kara-
biny maszynowe, granaty ręczne oraz dynamit przejęli kontrolę nad samolotem i zażądali
wypuszczenia 20 osób przetrzymywanych ponoć przez rząd Indonezji. Polecieli do Penang
w Malezji, gdzie zwolnili starszą kobietę i dotankowali samolot. Następnie udali się do Bang-
koku w Tajlandii. Podczas negocjacji z władzami żądali wypuszczenia aż 84 osób oraz
1,5 mln dolarów. Grozili wysadzeniem samolotu, jeżeli ich żądania nie zostaną spełnione.
Poprosili, ale im odmówiono, o pozwolenie na wyjazd do Sri Lanki. W dniu 29 marca 1981 r.
jeden z pasażerów uciekł z samolotu. Później porywacze zastrzelili członka załogi i jednego
pasażera podczas jego próby ucieczki. Dnia 31 marca 1981 r. połączone oddziały indonezyj-
skie i tajlandzkie przeprowadziły udaną operację ratunkową. Podczas około trzyminutowej
strzelaniny porywacze, pilot i jeden żołnierz zostali śmiertelnie ranni. Wszyscy pasażerowie
i pozostali członkowie załogi zostali uratowani. Zob. S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu…,
dz. cyt., s. 152–154.

rują się w zasadzie chęcią uzyskania korzyści materialnej (okup) lub osobistej,
podczas gdy branie zakładników ma na celu utorowanie drogi ucieczki z miejsca
przestępstwa.

5.4. Motywy zamachów terrorystycznych

Kozdrowski podaje, że „dla uproszczenia, »motyw« należy rozumieć jako

całość czynników natury psychicznej i fizjologicznej służącej uzasadnieniu po-
dejmowanych działań, czyli jakiejś akcji ukierunkowanej na cel”

. Da się wy-

różnić kilka takich motywów, jak np. rewolucyjne lub polityczne, ekonomiczne,
ideologiczne, osobiste czy psychologiczne.
Powody rewolucyjne lub polityczne

Historia dowodzi, iż prawie każdy naród doświadczył skrytobójstw czy

ich usiłowań skierowanych przeciwko swoim przywódcom. Zawsze powodowa-
ły one poruszenie wśród społeczeństw i były szeroko komentowane. Jako przy-
kłady współczesnych zamachów z powodów rewolucyjnych lub politycznych
Kozdrowski wymienia zamachy na takie osoby, jak:
– prezydent USA John F. Kennedy – zamordowany,
– premier Margaret Thatcher – usiłowanie zabójstwa,
– papież Jan Paweł II – usiłowanie zabójstwa,
– premier Szwecji Olof Palme – zamordowany,
– prezydent USA Ronald Reagan – usiłowanie zabójstwa,
– prezydent Chile Augusto Pinochet – usiłowanie zabójstwa,
– Imelda Marcos – usiłowanie zabójstwa,
– prezydent Egiptu Anwar al-Sadat – usiłowanie zabójstwa,
– prezydent elekt Libanu Bashir Gemayel – zamordowany,
– prezydent Pakistanu Muhammad Zia ul-Haq – zamordowany,
– prezydent Korei Chung Hee Park – usiłowanie zabójstwa,
– były prezydent Nigerii Anastasio Somoza Garcia – zamordowany

Są to tylko wyszczególnione przykłady zamachów, gdyż w rzeczywistości

lista ofiar zamachów jest znacznie dłuższa. Jak zauważa Kozdrowski, „nie
wszystkie usiłowania zamachów na ważne osoby w państwie są ujawniane opi-
nii publicznej. Jest to podyktowane względami bezpieczeństwa tychże osób”

Grupy fanatyków lub poszczególni osobnicy w swoich programach napraw-
czych dość często sięgają do terroryzmu indywidualnego. Z tego powodu mogą
być atakowani liderzy legalnych partii, urzędnicy różnej rangi i różnego szcze-
bla władzy centralnej, lokalnej czy samorządowej. Nie tylko chodzi tu o osoby
reprezentujące państwo, rząd lub parlament. W wytypowanych do ataku oso-
bach zamachowcy upatrują przyczyn niesprawiedliwości, prześladowań itd. Kie-
rując się taką właśnie oceną sytuacji, zamachowiec dąży do polepszenia lub

Tamże, s. 140.

Tamże, s. 141.

Tamże.

zmiany stanu rzeczy poprzez wyeliminowanie konkretnych przedstawicieli
władz politycznych, administracyjnych lub samorządowych. Przy czym mogą tu
działać zawodowcy, zabójcy na zamówienie lub amatorzy.
Powody ekonomiczne

Kolejnym elementem terrorystycznego działania są pobudki ekonomicz-

ne. W tych wypadkach motywem działania sprawcy jest przede wszystkim
przekonanie, że konkretna osoba jest przyczyną tego, że niezadowalająca jest
sytuacja gospodarcza kraju, regionu, gminy, że grupa ludzi żyje w biedzie,
a przede wszystkim dotyczy to samego zamachowca(-ów).
Powody ideologiczne

Powody ideologiczne należą do najczęstszych przyczyn zachowań terro-

rystycznych. Motywy tego działania zwykło się określać w ten sposób, że mamy
do czynienia z fanatykami. W świadomości zamachowca istnieje przekonanie,
ż

e ofiara zagraża zasadom mającym dla niego największe znaczenie, np. regu-

łom sekty religijnej. Zamachowiec żywi nadzieję, że poprzez eliminację klu-
czowych (w jego mniemaniu) postaci zmieni istniejącą sytuację lub przynajm-
niej zwróci uwagę opinii publicznej (a zwłaszcza mediów) na swoją grupę
i poglądy. Takie zachowanie zdaniem Kozdrowskiego stosuje „jako środek do
tego celu”

Powody osobiste

Wśród innego rodzaju powodów terrorystycznego działania sprawców na-

leży wymienić również powody osobiste. Jest to bowiem najczęściej spotykana
motywacja, popychająca ludzi od wieków do zabójstw skrytobójczych i wszel-
kich zamachów. Przesłanki działania mogą być różne. Można wymienić przede
wszystkim: nienawiść, zazdrość, zemstę, szał, inne osobiste, np. chęć pozbycia
się świadka przestępstwa, konkurenta lub wspólnika w biznesie. Wyrafinowany
zamachowiec stara się z premedytacją opracować plan i sprawnie go wykonać
(np. zabić wroga lub podpalić jego mienie: dom, zboża na polu, samochód)

Oczywiście, że są też sprawcy, którzy w stanie emocji działają niejako „w afek-
cie” – jak to określa prawo karne.
Powody psychologiczne

Poza wymienionymi powyżej powodami działań terrorystycznych na

uwagę zasługują powody psychologiczne. Występują one głównie u osobników
dotkniętych chorobą psychiczną, niezrównoważonych emocjonalnie czy osób
z innymi wadami umysłu. Człowiek, który zabija drugiego człowieka, zawsze
takim czynem daje dowód istnienia psychicznych problemów – niezależnie od
faktycznej motywacji (np. ekonomicznej, rewolucyjnej). Nie jest i nie może być
uznane za normalne zabijanie ludzi poprzez rozmaite formy terroryzmu. Kwe-
stią odmienną jest wojna, w której żołnierze z bronią w ręku walczą na śmierć
i życie.

Tamże.

Podsumowując wskazane motywy zamachów terrorystycznych, można

wysnuć wniosek, że nie da się wyczerpać wszystkich, które popychają spraw-
ców zamachów do tego typu działań. Może to być np. porywanie ludzi dla oku-
pu i zabijanie ofiar w przypadku niespełnienia żądań szantażysty. Zdarza się, że
przestępca, złapany w pułapkę, ujmuje zakładnika i w ten sposób toruje sobie
drogę odwrotu z miejsca przestępstwa. Są także przypadki podkładania bomb –
dla samego podkładania, chęci bycia „kimś ważnym”, kawału i swoistej satys-
fakcji z oglądania grozy w oczach ludzkich

5.5. Polskie prawo wobec terroryzmu

Walka z terroryzmem przebiega w dwóch kierunkach:

1) walka z terrorystami czy z organizacjami terrorystycznymi – jako walka doraźna,
2) likwidacja przyczyn terroryzmu.

Oba sposoby są bardzo trudne do realizacji. Pierwszy z nich, czyli walka

z terrorystami, jest obszarem mało skutecznym, wszystkich terrorystów nie da
się zwalczyć, w każdym momencie do ich organizacji mogą przecież dołączyć
nowi ochotnicy. Drugim sposobem, prawdopodobnie skuteczniejszym, jest li-
kwidacja przyczyn terroryzmu. W tym miejscu należy zastanowić się, co jest
przyczyną terroryzmu. Najczęściej jest nią niezadowolenie społeczeństwa, które
w swoim przekonaniu twierdzi, że jedyną drogą poprawienia sytuacji jest terro-
ryzm czy też stosowanie środków i metod terrorystycznych. Aby zlikwidować
przyczyny, należałoby poprawić sytuację ekonomiczną ludzi zamieszkujących
tereny, gdzie występowanie terroryzmu jest największe. Oprócz tego konieczne
jest zaspokojenie potrzeb religijnych, światopoglądowych, wolnościowych,
edukacyjnych czy doprowadzenie do ogólnej akceptacji systemu politycznego.
Walka z terroryzmem

W polskim prawie karnym nie istnieje wyrażenie „terroryzm” – odnosi się

ono do sformułowania „przestępczość o charakterze terrorystycznym”. Najbliż-
szą definicję można znaleźć w Ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny,
w rozdziale XX Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu
(art. 163 i dalsze), a także w rozdziale XXXII Przestępstwa przeciwko porząd-
kowi publicznemu (art. 252 § 1 i dalsze)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

Art. 252. § 1. Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu pa

stwowego lub samorz

dowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej

albo grupy osób do okre

lonego zachowania si

podlega karze pozbawienia wolno

ci na czas nie krótszy od lat 3.

Tamże, s. 142.

K. Leszczyński, Terroryzm. Jego polityczne i społeczne źródła oraz efekty. Publikacja

internetowa z dnia 5 września 2001, http://www.teksty.gildia.pl/kret/teroryzm_zrodla_i_efekty,
według stanu na 14 listopada 2011 r.

Do kodeksu karnego wprowadzono definicję przestępstwa o charakterze

terrorystycznym, bez której trudno wyobrazić sobie jakikolwiek spójny system
przeciwdziałania temu zjawisku.

Zgodnie z dyspozycją art. 115 § 20 k.k. „przestępstwem o charakterze ter-

rorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, któ-
rej górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu:
– poważnego zastraszenia wielu osób,
– zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego

państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniecha-
nia określonych czynności,

– wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej

Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej – a także groźba
popełnienia takiego czynu”

Według obowiązującego w Polsce kodeksu karnego odpowiedzialność za

akty terrorystyczne może być ścigana zgodnie ze zdefiniowanymi przestęp-
stwami w nim zawartymi. Jak zauważa Kozdrowski, „terroryści mogą działać,
np. grożąc wysadzeniem elektrowni, ciepłowni, zatruciem pożywienia, spowo-
dowaniem pożaru czy innej katastrofy”

, a więc te przestępcze zachowania

mogą wyczerpywać znamiona innych przestępstw, zależnie od zachowania
sprawców aktów terroryzmu. Przykładowo art. 166–167 k.k. przewidują odpo-
wiedzialność za akty terroryzmu klasycznego: przejęcie kontroli nad statkiem
wodnym lub powietrznym (porwania), umieszczanie niebezpiecznych urządzeń
lub substancji na takich statkach (np. bomby), uszkadzanie urządzeń nawigacyj-
nych statku

Przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym oznacza rów-

noczesne jej pozbawienie przez osobę uprawnioną. Terroryści osiągają ten cel
poprzez stosowanie podstępu, gwałtu na osobie lub groźby użycia gwałtu. Typy
kwalifikowane uzależnione są od skutków tego przestępstwa (art. 166 § 2 i 3
k.k.). I tak, § 2 uznaje za okoliczność kwalifikującą bezpośrednie niebezpie-
czeństwo życia lub zdrowia wielu osób (np. porwanie samolotu), § 3 uzależnia
stosowną odpowiedzialność od skutku w postaci śmierci człowieka lub ciężkie-
go uszczerbku na zdrowiu wielu osób. Z kolei art. 167 k.k. określa odpowie-
dzialność za umyślne skutkowe przestępstwo umieszczenia na statku wodnym
lub powietrznym urządzeń lub substancji zagrażających bezpieczeństwu osób
czy służących do niszczenia albo czynienia niezdatnymi do użytku urządzeń
nawigacyjnych albo uniemożliwienie ich obsługi.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).

S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu…, dz. cyt., s. 130.

Polska ratyfikowała Konwencję w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom

przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej, sporządzoną w Rzymie 10 marca 1988 r. (Dz.U.
z 1994 r. Nr 129, poz. 635) oraz Konwencję o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami
powietrznymi, sporządzoną w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r. (Dz.U. z 1972 r. Nr 25,
poz. 181).

Karalne jest także przygotowanie do niektórych przestępstw, a mianowicie:

z art. 170 k.k. – przygotowanie do piractwa morskiego. Jest to przestępstwo
formalne

z art. 163 § l k.k. – m.in. sprowadzenie pożaru, eksplozji materiałów wybu-
chowych,

z art. 165 § l k.k. – m.in. zagrożenia epidemiologiczne, choroby zakaźne,

z art. 166 § l k.k. – porwanie statku wodnego lub powietrznego,

z art. 167 § l k.k. – umieszczenie na statku wodnym lub powietrznym sub-
stancji lub urządzeń zagrażających bezpieczeństwu osób

Kodeks karny przewiduje również odpowiedzialność za zachowanie mo-

gące sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne, które może się wiązać z za-
chowaniami terrorystycznymi, jak chociażby nielegalną produkcją materiałów
wybuchowych, radioaktywnych i podobnie niebezpiecznych substancji, niele-
galnym obrotem tymi materiałami (art. 171 k.k.). Kozdrowski wskazuje, że
„w grę wchodzi także przepis art. 172 k.k., który penalizuje działania, polegają-
ce na przeszkadzaniu w akcji zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia lub
zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach (np. przeszkadzanie ak-
cjom straży pożarnej, pogotowia

ratunkowego, pogotowia energetycznego)”

Wśród innych czynów zabronionych przewidzianych w kodeksie karnym

związek z zamachami terrorystycznymi może mieć przestępstwo dotyczące
sprowadzenia katastrofy komunikacyjnej. Zgodnie z wykładnią Sądu Najwyż-
szego sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym polega na spowodowaniu ta-
kiego wydarzenia, które zakłóca w sposób nagły i groźny ruch lądowy, sprowa-
dzając konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę ludzi lub
mienia w znacznych rozmiarach oraz niosące za sobą zagrożenie bezpieczeń-
stwa powszechnego. Jak podkreśla Surkont, „katastrofą jest takie zdarzenie
w ruchu, które już spowodowało znaczne szkody w mieniu, a równocześnie gro-
ziło w momencie jej przebiegu życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu wiel-
kich rozmiarów, tym bardziej gdy nastąpiła śmierć lub ciężki uszczerbek na
zdrowiu wielu osób lub szkody w mieniu w wielkich rozmiarach”

Czyn z art. 173 § l k.k. może być popełniony tylko z winy umyślnej, ale

w praktyce jest to sytuacja wyjątkowa. Może ją spowodować umyślne działanie
terrorysty.

Inne zachowania sprawcze także mogą naruszać dyspozycje przepisu

prawnego zawartego w kodeksie karnym. Można tu wyszczególnić np. odpo-
wiedzialność za zniszczenie prawnie chronionego obiektu (art. 187 k.k.), odpo-
wiedzialność za zniszczenie środowiska (art. 181 k.k.), odpowiedzialność za
zgwałcenie, wykorzystanie seksualne zakładników (art. 197 k.k., art. 200 k.k.),
naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 k.k.), znieważenie (art. 216 k.k.),

M. Surkont, Prawo karne, podręcznik dla studentów administracji, Sopot 1998, s. 25.

S. Kozdrowski, Pojęcie terroryzmu…, dz. cyt., s. 130.

Tamże, s. 131.

Cyt. za M. Surkontem, Prawo karne..., dz. cyt., s. 163.

handel bronią (art. 263 k.k.). Należy nadmienić, iż nie jest to oczywiście cały
katalog czynów przestępczych związanych z działaniami o podłożu terrory-
stycznym. Wskazano niektóre z nich, aby zasygnalizować, iż polskie prawo jest
przygotowane na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej tych sprawców
przestępstw, które swoim działaniem mogą być kwalifikowani jako terroryści.

5.6. Rola Policji w zwalczaniu terroryzmu

Policja jest jedną z wielu służb umundurowanych i uzbrojonych, która

zgodnie z ustawowymi obowiązkami służy społeczeństwu oraz jest przeznaczo-
na do ochrony bezpieczeństwa, życia i zdrowia ludzi i ich mienia przed bez-
prawnymi zamachami naruszającymi te dobra, również przed zamachami terro-
rystycznymi. Policja odgrywa bardzo dużą rolę w walce z terroryzmem. Należy
pamiętać, że terrorysta to nikt inny jak pospolity przestępca, który swoim czy-
nem poważnie łamie ustanowione prawo, więc należy traktować go jak każdego
innego groźnego przestępcę, takiego jak porywacz czy morderca. Działania Po-
licji w tym zakresie powinny mieć szeroki zasięg i obejmować wiele zagadnień.
Poniżej zostaną opisane najważniejsze z nich.

Zał

cznik do zarz

dzenia nr 1429 Komendanta Głównego Policji

z dnia 31 grudnia 2004 r.

Procedura reagowania kryzysowego

Zagro

enie atakiem terrorystycznym – Sytuacja nr 2

(…)

3. Zadania (przedsi

wzi

cia, czynno

ci) realizowane w jednostce Policji

I. W zakresie czynno

ci operacyjno-rozpoznawczych:

1. Rozpoznanie operacyjne dotycz

ce obywateli polskich oraz cudzoziemców za-

mieszkałych na stałe lub przebywaj

cych czasowo na terenie podległym słu

bowo,

co do których zachodzi podejrzenie działalno

ci o charakterze terrorystycznym,

uczestniczenie w grupach, organizacjach lub zwi

zkach podejrzewanych o działal-

ść

terrorystyczn

lub jej wspieranie.

2. Prowadzi

rozpoznanie operacyjne grup, organizacji i zwi

zków, co do których

istnieje podejrzenie o działalno

ść

terrorystyczn

oraz finansowanie takiej działalno

w kraju lub poza jego granicami.
3. Pozyskiwa

poufne osobowe

ródła informacji wywodz

ce si

z ww. struktur

przest

pczych lub umo

liwiaj

ce bezpo

rednie dotarcie do

rodowisk posiadaj

cych

wiedz

o nich lub których kontakt z ww. jest podyktowany wykonywaniem zawodu

(np. obsługa hoteli, schronisk, noclegowni, restauracji, instruktorów tzw. szkół prze-
trwania, agencji towarzyskich).
4. Prowadzi

rozpoznanie operacyjne

rodowisk wywodz

cych si

z pa

stw tzw. wy-

sokiego ryzyka (Afganistan, Algieria, Egipt, Irak, Iran, Jordania, Liban, Libia, Pakistan,
Palestyna, Sudan, Syria, pa

stw muzułma

skich Wspólnoty Niepodległych Pa

stw

i republik kaukaskich wchodz

cych w skład Federacji Rosyjskiej) celem uzyskiwania

informacji o osobach wywodz

cych si

z tych

rodowisk, a w szczególno

ci:

– o ich liczebno

ci, legalno

ci pobytu i zamiarach,

– o ich ewentualnej przest

pczej działalno

ci,

– o istniej

cych grupach przest

pczych.

5. Rozpoznanie osób posiadaj

cych zaburzenia psychiczne, które pod wpływem

aktualnej sytuacji na

wiecie mog

zdolne do podj

cia czynów o charakterze ter-

rorystycznym.

II. W zakresie przedsi

wzi

ęć

porz

dkowo-ochronnych:

1. Dokona

analizy zagro

rejonów i obiektów, ze szczególnym uwzgl

dnieniem

miejsc newralgicznych, w tym placówek dyplomatycznych i obiektów u

ytkowanych

przez przedstawicielstwa USA, Izraela, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Hiszpanii,
Turcji i Włoch (pa

stwa, które w przeszło

ci były obiektem zamachów terrorystycz-

nych).
2. Rejony nara

one, zwłaszcza miejsca przebywania du

ej liczby ludno

ci (dworce

kolejowe i autobusowe i inne obiekty komunikacji, centra handlowe, rejony urz

dów

administracji publicznej, miejsc organizowania imprez masowych itp.) obj

ąć

wzmoc-

nion

słu

patrolow

3. Zintensyfikowa

działania prewencyjne w rejonach lotnisk, w tym prywatnych,

oraz portów lotniczych, zwi

kszaj

c słu

patrolow

i cz

stotliwo

ść

kontroli. Nawi

kontakt z osobami odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpiecze

stwa tych obiek-

tów w celu okre

lenia stanu ich zabezpieczenia i uzgodnienia sposobu powiadamia-

nia w przypadku zagro

enia.

4. Utrzymywa

cisły nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochron-

nymi, zwłaszcza wykonuj

cymi zadania ochronne w obiektach produkcji i przecho-

wywania niebezpiecznych substancji chemicznych,

rodków uzbrojenia i materiałów

wybuchowych poprzez:
a) sprawdzenie, czy wszystkie obszary, obiekty i urz

dzenia podlegaj

ce obowi

kowej ochronie posiadaj

uzgodnione plany ochrony oraz czy ochrona wykonywana

jest według przygotowanych planów,
b) nawi

zanie kontaktu z osobami odpowiedzialnymi za bezpiecze

stwo, poinfor-

mowanie ich o mo

liwych zagro

eniach, przedstawienie rozwi

dotycz

cych: –

zwi

kszenia rygorów pełnienia słu

by i stawiania zada

, – wzmo

enia nadzoru nad

tymi słu

bami w zakresie prawidłowo

ci podejmowanych przez nich działa

c) wyst

pienie do organów samorz

dowych, na terenie których działaj

stra

e gmin-

ne, o obj

cie przez te stra

e ochron

obiektów komunalnych.

5) Wzmo

enie nadzoru nad konwojowaniem osób, dokumentów i przedmiotów o szcze-

gólnym nadzorze.
6) Obj

cie szczególn

ochron

prewencyjn

osób i obiektów podlegaj

cych ochronie.

7) Wdro

enie kontroli bezpiecze

stwa: samolotów, pasa

erów, baga

u w komunika-

cji lotniczej krajowej i mi

dzynarodowej.

III. W zakresie przygotowania sił i

rodków do działa

1. Zapewni

natychmiastowe, w trybie alarmowym, skierowanie do interwencji ze-

społów minersko-pirotechnicznych, oddziału prewencji i negocjatorów policyjnych.
2. Zwi

kszy

mobilno

ść

pododdziałów antyterrorystycznych poprzez zwi

kszenie

liczby policjantów pełni

cych dy

ury domowe i przeprowadzenie szkole

w zakresie

alarmowego uruchamiania tych pododdziałów.
3. Dokona

przegl

du, aktualizacji i uzgodnie

z wła

ciwymi słu

bami pozapolicyj-

nymi procedur post

powania w przypadku wyst

pienia zdarze

z u

yciem niebez-

piecznych

rodków chemicznych, biologicznych lub radiacyjnych.

4. Dokona

przegl

du i rozdziału dla policjantów indywidualnych

rodków ochrony

przed zagro

eniami chemicznymi, biologicznymi i radiologicznymi.

IV. W zakresie wymiany informacji i współdziałania:

1. Zapewni

sprawny obieg informacji o mo

liwych zagro

eniach i zdarzeniach

w systemie funkcjonowania słu

b dy

urnych podległych jednostek.

2. Utrzymywa

cisł

wymian

informacji z innymi słu

bami o zagro

eniach.

3. Uzgadnia

wspólne działania w ramach wojewódzkich i powiatowych (miejskich)

zespołów reagowania kryzysowego celem zapewnienia ochrony wytypowanych
obiektów infrastruktury (uj

ęć

wody, stacji przeka

nikowych urz

dze

energetycznych

i telekomunikacyjnych, miejsc składowania substancji niebezpiecznych itp.).

V. W zakresie działa

w chwili wyst

pienia ataku:

Powoła

sztab kryzysowy, w którego skład b

wchodziły siły policyjne i pozapoli-

cyjne. Zadaniem tego sztabu b

dzie mi

dzy innymi:

1. Analiza sytuacji zagro

enia.

2. Skierowanie sił i

rodków na miejsce zdarzenia.

3. Monitoring sytuacji.
4. Zabezpieczenie logistycznego zaplecza.
5. Prowadzenie czynno

ci procesowych.

6. D

ąż

enie do opanowania kryzysowej sytuacji w jak najkrótszym czasie.

7. Zapewnienie sprawnego obiegu informacji.

Policja w zakresie walki z terroryzmem będzie współpracowała z:

– Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencją Wywiadu, Agencją Kontr-

wywiadu, śandarmerią Wojskową i Strażą Graniczną,

– Międzynarodową grupą PWGT (Police Working Group on Terrorism) w za-

kresie rozpoznawania i zwalczania terroryzmu,

– Europolem i Interpolem,
– Biurem Ochrony Rządu,
– ministerstwem zdrowia,
– ościennymi państwami w ramach współdziałania i współpracy trans granicz-

nej,

– Państwową Strażą Pożarną oraz Strażą Ochrony Kolei celem monitorowania

transportów oraz miejsc składowania substancji szkodliwych stanowiących
zagrożenie bezpieczeństwa powszechnego,

– mediami.

Współczesny terroryzm to szerokie spektrum możliwości dzięki dostępo-

wi do najnowszych technologii i osiągnięć naukowo-technicznych (niekiedy
powszechnie dostępnych, np. sprzęt komputerowy). Istnieje przy tym możliwość
stosowania wielości metod, od zamachów bombowych, użycia środków biolo-
gicznych, chemicznych, radioaktywnych, a kończąc na broni jądrowej. Z kolei
wraz z korzyściami płynącymi z rozwoju technik teleinformatycznych pojawiły
się poważne zagrożenia, np. istotne elementy państwa znajdują się w zasięgu
łatwego do przeprowadzenia przez terrorystów ataku informacyjnego. Dla sku-
teczności podejmowanych działań uprawnione służby do walki z terroryzmem
powinny wydzielać odpowiednie siły i środki w celu izolowania mediów. Izola-
cja ta powinna koncentrować się przede wszystkim na oślepianiu sensorów ter-
rorystów i odcięciu od informacji rozpoznawczych (np. mediów), zablokowaniu

ich źródeł i wykonaniu właściwego ataku w celu uniemożliwienia ich działań.
Istotą informacyjnej izolacji jest atak informacyjny sił kontrterrorystycznych
i antyterrorystycznych na elementy systemów informacyjnego komunikowania
się terrorystów.

Współczesne środowisko międzynarodowe podlega nowym zagrożeniom

powstałym w wyniku rozpadu zimnowojennego układu dwubiegunowego po-
rządku świata. Zjawisko terroryzmu w stopniu większym niż kiedykolwiek
wpływa na bezpieczeństwo i utrzymanie pokoju na świecie. Zagrożenia terrory-
styczne stały się częścią współczesnych stosunków międzynarodowych. Dlatego
podjęto inicjatywy mające na celu ich minimalizację lub całkowitą eliminację.
Temu procesowi towarzyszy powszechne przekonanie, że są to zjawiska stano-
wiące poważne zagrożenia zarówno państw, jak i społeczeństw. Z niepokojem
odnotowywano dążenia niektórych krajów do posiadania broni masowego raże-
nia i powiększania istniejących arsenałów broni konwencjonalnej.

6. Imprezy masowe

Poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa porządku publicznego są cy-

kliczne i okazjonalne imprezy masowe o charakterze rozrywkowym oraz spor-
towym. Należy zwrócić uwagę na fakt, że notowane podczas imprez zakłócenia
porządku publicznego są zazwyczaj spowodowane antagonizmami między
przedstawicielami poszczególnych subkultur kibiców sportowych. Postawa
i wzajemne relacje między poszczególnymi drużynami pseudokibiców są źró-
dłem zagrożenia porządku publicznego. Skala tych zjawisk wymaga doskonale-
nia metod i form zapobiegania zakłócenia porządku publicznego. Policja, której
jednym z podstawowych zadań jest reagowanie na sytuacje mogące powodować
zagrożenie życia i zdrowia obywateli, dąży do wypracowania takich mechani-
zmów działania, które będą skuteczne w utrzymaniu porządku publicznego.

Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących problematykę

bezpieczeństwa imprez masowych jest Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bez-
pieczeństwie imprez masowych. Ustawa – jako skuteczne narzędzie do egze-
kwowania bezpieczeństwa i porządku publicznego – reguluje zasady i tryb wy-
dawania zezwoleń na przeprowadzenie imprezy oraz zasady odpowiedzialności
organizatorów za szkody wyrządzone w związku z organizowaniem imprezy
masowej. Ponadto ustawa określa zasady gromadzenia i przetwarzania informa-
cji w zakresie bezpieczeństwa imprez oraz precyzuje określenia dotyczące im-
prez masowych.

Impreza masowa jest to impreza artystyczno-rozrywkowa lub sportowa,

w tym mecz piłki nożnej, z wyjątkiem imprez:
– organizowanych w teatrach, operach, operetkach, filharmoniach, kinach, mu-

zeach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki lub w innych podob-
nych obiektach,

– organizowanych w szkołach i placówkach oświatowych przez zarządzają-

cych tymi szkołami i placówkami,

– organizowanych w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży,
– sportowych organizowanych dla sportowców niepełnosprawnych,
– sportu powszechnego o charakterze rekreacji ruchowej, ogólnodostępnym

i nieodpłatnym, organizowanych na terenie otwartym,

– zamkniętych organizowanych przez pracodawców dla ich pracowników, je-

eli rodzaj imprezy odpowiada przeznaczeniu obiektu lub terenu, gdzie ma

się ona odbyć

Przez pojęcie masowa impreza artystyczno-rozrywkowa należy rozu-

mieć imprezę o charakterze artystycznym, rozrywkowym lub zorganizowane
publiczne oglądanie przekazu telewizyjnego na ekranach lub urządzeniach
umożliwiających uzyskanie obrazu o przekątnej przekraczającej 3 m, która ma
się odbyć:
– na stadionie, w innym obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umoż-

liwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na których liczba udostęp-
nionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami
prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożaro-
wej, wynosi nie mniej niż 1 000,

– w hali sportowej lub w innym budynku umożliwiającym przeprowadzenie im-

prezy masowej, w których liczba udostępnionych przez organizatora miejsc
dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami
dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż 500

Masowa impreza sportowa jest to impreza masowa mająca na celu

współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizo-
wana na:
– stadionie lub w innym obiekcie niebędącym budynkiem, na którym liczba

udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z prze-
pisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciw-
pożarowej, wynosi nie mniej niż 1 000, a w przypadku hali sportowej lub in-
nego budynku umożliwiającego przeprowadzenie imprezy masowej – nie
mniej niż 300,

Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62,

poz. 504 z późn. zm.), art. 3 pkt 1.

Tamże, art. 3 pkt 2.

– terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, na którym licz-

ba udostępnionych przez organizatora miejsc dla osób wynosi nie mniej niż
1 000

Mecz piłki nożnej jest to masowa impreza sportowa mająca na celu

współzawodnictwo w dyscyplinie piłki nożnej, organizowana na stadionie lub
w innym obiekcie sportowym, na którym liczba udostępnionych przez organiza-
tora miejsc dla osób, ustalona zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz
przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej, wynosi nie mniej niż
1 000

Impreza masowa podwyższonego ryzyka jest to impreza masowa,

w czasie której, zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub do-
tychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi zachowania osób uczestniczą-
cych, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji

. W przypadku

organizacji tego typu imprezy masowej liczby udostępnionych przez organizato-
ra miejsc dla osób wynoszą nie mniej niż:
– 300 – dla stadionu, innego obiektu niebędącego budynkiem lub terenu umoż-

liwiającego przeprowadzenie imprezy masowej,

– 200 – dla hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowa-

dzenie imprezy masowej,

– 200 – dla meczu piłki nożnej.

6.1. Bezpieczeństwo imprez masowych

Za bezpieczeństwo imprezy masowej w miejscu i w czasie jej trwania

odpowiada jej organizator.

Bezpieczeństwo imprezy masowej obejmuje spełnienie przez organizatora

wymogów w zakresie:
1) zapewnienia bezpieczeństwa osobom uczestniczącym w imprezie,
2) ochrony porządku publicznego,
3) zabezpieczenia pod względem medycznym,
4) zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego obiektów budowlanych wraz

ze służącymi tym obiektom instalacjami i urządzeniami technicznymi, w szcze-
gólności przeciwpożarowymi i sanitarnymi

W celu właściwego zapewnienia bezpieczeństwa organizator zapewnia:

– spełnienie wymogów określonych, w szczególności, w przepisach prawa bu-

dowlanego, w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony
przeciwpożarowej,

– udział służb porządkowych, służb informacyjnych oraz kierującego tymi

służbami kierownika do spraw bezpieczeństwa,

Tamże, art. 3 pkt 3.

Tamże, art. 3 pkt 4.

Tamże, art. 3 pkt 5.

Tamże, art. 5 ust. 2.

– pomoc medyczną,
– zaplecze higieniczno-sanitarne,
– wyznaczenie dróg ewakuacyjnych oraz dróg umożliwiających dojazd pojaz-

dom służb ratowniczych i Policji,

– warunki do zorganizowania łączności pomiędzy podmiotami biorącymi

udział w zabezpieczeniu imprezy masowej,

– sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze niezbędne do zabezpiecze-

nia imprezy masowej w zakresie działań ratowniczo-gaśniczych,

– wydzielone pomieszczenia dla służb kierujących zabezpieczeniem imprezy

masowej,

– identyfikację osób uczestniczących w meczu piłki nożnej lub masowej im-

prezie sportowej podwyższonego ryzyka

Organizator opracowuje i udostępnia osobom uczestniczącym w imprezie

masowej regulamin obiektu oraz regulamin imprezy masowej z określonymi
warunkami uczestnictwa i zasadami zachowania. Ponadto opracowuje instrukcję
postępowania w przypadku powstania pożaru. Osoby uczestniczące w imprezie
są zobowiązane zachowywać się w sposób niezagrażający bezpieczeństwu in-
nych osób oraz przestrzegać regulaminu obiektu i regulaminu imprezy masowej.

Uczestnikom imprezy masowej zabrania się wnoszenia i posiadania broni

lub innych niebezpiecznych przedmiotów, materiałów wybuchowych, wyrobów
pirotechnicznych, materiałów pożarowo niebezpiecznych, napojów alkoholo-
wych, środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Na imprezie masowej, z wyłączeniem imprezy masowej podwyższonego

ryzyka, dozwolone są sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów alkoholowych
(zawierających nie więcej niż 3,5% alkoholu) wyłącznie w miejscach do tego
wyznaczonych. Zabrania się sprzedaży napojów alkoholowych w twardych opa-
kowaniach, w szczególności wykonanych ze szkła, metalu lub tworzyw sztucz-
nych, które wykorzystane niezgodnie z ich przeznaczeniem mogą stanowić za-
grożenie życia lub zdrowia ludzkiego.

Organizator lub podmiot uprawniony przez organizatora podczas sprzeda-

y biletów wstępu na imprezę masową może zażądać od kupującego okazania

dokumentu potwierdzającego jego tożsamość. A w uzasadnionych przypadkach
może odmówić wstępu na imprezę i przebywania osobie, której dane znajdują
się w bazie danych dotyczących bezpieczeństwa imprez masowych oraz objętej
zakazem klubowym lub zakazem zagranicznym. Organizator jest uprawniony do
utrwalania i przechowywania przez okres 12 miesięcy przebiegu imprezy ma-
sowej, a w szczególności zachowania osób w niej uczestniczących, za pomocą
urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Materiały zgromadzone podczas utrwa-
lania przebiegu imprezy masowej, mogące stanowić dowody pozwalające na
wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia
lub dowody mogące mieć znaczenie dla toczących się takich postępowań, orga-

Tamże, art. 6 ust. 1.

nizator niezwłocznie przekazuje prokuratorowi rejonowemu właściwemu ze
względu na miejsce przeprowadzonej imprezy masowej lub właściwemu teryto-
rialnie komendantowi powiatowemu (miejskiemu, rejonowemu) Policji, w razie
potrzeby z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego lub z wnioskiem
o ukaranie, chyba że sam zawiadomi o przestępstwie albo wystąpi z wnioskiem
o ukaranie w sprawach o wykroczenia. Wykaz stadionów, obiektów lub tere-
nów, na których utrwalanie przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń
rejestrujących obraz i dźwięk jest obowiązkowe, sporządza w drodze decyzji
administracyjnej wojewoda w uzgodnieniu z komendantem wojewódzkim (ko-
mendantem Stołecznym) Policji i z komendantem wojewódzkim Państwowej
Straży Pożarnej, oraz po zasięgnięciu opinii właściwego polskiego związku
sportowego.
Bezpieczeństwo meczu piłki nożnej

Organizator meczu piłki nożnej zapewnia identyfikację osób uczestniczą-

cych w imprezie. Sprzedaż biletu wstępu na mecz piłki nożnej lub przekazanie
innego dokumentu uprawniającego do przebywania na nim osoby następuje po
okazaniu dokumentu tożsamości.

Organizator meczu piłki nożnej lub podmiot uprawniony do dystrybucji

może odmówić sprzedaży biletu wstępu lub przekazania innego dokumentu
uprawniającego do przebywania na meczu osobie, wobec której:
– zostało wydane orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę,
– zastosowano zakaz klubowy (polegający na zakazie uczestniczenia w kolej-

nych imprezach masowych przeprowadzanych przez organizatora meczu pił-
ki nożnej, nakładany przez tego organizatora na osobę, która dopuściła się
naruszenia regulaminu obiektu lub regulaminu imprezy masowej),

– zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w miejscu i w czasie trwania imprezy

może stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa imprezy masowej.

Wstęp na mecz piłki nożnej osoby małoletniej do lat 13 następuje wyłącz-

nie pod opieką osoby pełnoletniej.
Służby porządkowe i służby informacyjne

Służby informacyjne i porządkowe działają na rzecz bezpieczeństwa

uczestników imprezy poprzez informowanie ich o przyjętych rozwiązaniach or-
ganizacyjnych oraz czuwają nad bezpieczeństwem i porządkiem publicznym
w czasie i w miejscu trwania imprezy masowej. Służby porządkowe i informa-
cyjne są uprawnione do:
– sprawdzania i stwierdzania uprawnień osób do uczestniczenia w imprezie

masowej, a w przypadku stwierdzenia braku takich uprawnień – wezwania
ich do opuszczenia imprezy masowej,

– legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości,
– przeglądania zawartości bagaży i odzieży osób w przypadku podejrzenia, że

osoby te wnoszą lub posiadają broń lub inne niebezpieczne przedmioty, ma-
teriały wybuchowe, wyroby pirotechniczne, napoje alkoholowe, środki odu-
rzające lub substancje psychotropowe,

– wydawania poleceń porządkowych osobom zakłócającym porządek publicz-

ny lub zachowującym się niezgodnie z regulaminem imprezy masowej lub
regulaminem obiektu (terenu), a w przypadku niewykonania tych poleceń –
wezwania ich do opuszczenia imprezy masowej,

– ujęcia, w celu niezwłocznego przekazania Policji, osób stwarzających bezpo-

rednie zagrożenie dóbr powierzonych ochronie oraz osób dopuszczających

się czynów zabronionych,

– stosowania siły fizycznej w postaci chwytów obezwładniających lub podob-

nych technik obrony oraz kajdanek lub ręcznych miotaczy gazu, w przypad-
ku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na członka
służby porządkowej, służby informacyjnej lub inną osobę.

Służby porządkowe organizatora:

Odmówią wstępu na imprezę masową osobie:
– wobec której sąd wydał orzeczenie zakazujące wstępu na imprezę maso-

wą lub zobowiązujące do powstrzymania się od przebywania w miejscach
przeprowadzania imprez masowych,

– nieposiadającej biletu wstępu lub innego dokumentu uprawniającego do

przebywania na imprezie masowej,

– wobec której został wydany zakaz klubowy lub zagraniczny,
– odmawiającej poddania się czynności legitymowania, przeglądania zawar-

tości bagaży i odzieży w przypadku podejrzenia, że wnosi broń, materiały
wybuchowe, wyroby pirotechniczne, materiały pożarowo niebezpieczne,
napoje alkoholowe, środki odurzające lub substancje psychotropowe,

– znajdującej się pod widocznym wpływem alkoholu, środków odurzają-

cych, psychotropowych lub innych podobnie działających środków,

– posiadającej broń lub inne przedmioty, materiały wybuchowe i pożarowo

niebezpieczne, wyroby pirotechniczne, napoje alkoholowe, środki odurza-
jące lub substancje psychotropowe,

– zachowującej się agresywnie, prowokacyjnie albo w inny sposób stwarza-

jącej zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego.

W przypadku, gdy ww. działania podjęte przez służby porządkowe orga-

nizatora są nieskuteczne, organizator lub kierownik do spraw bezpieczeństwa
występuje do Policji o udzielenie pomocy, niezwłocznie potwierdzając ten fakt
pisemnym zgłoszeniem.
2.

Usuną z miejsca przeprowadzania imprezy masowej osoby, które swoim za-
chowaniem zakłócają porządek publiczny lub zachowują się niezgodnie z re-
gulaminem obiektu (terenu) lub regulaminem imprezy masowej.

Służby informacyjne są obowiązane do:

– informowania o udogodnieniach i wymogach bezpieczeństwa określonych

przez organizatora lub służby ratownicze oraz umiejscowieniu punktów po-
mocy medycznej, punktów gastronomicznych i sanitarnych,

– nadzorowania bezpiecznego wejścia i wyjścia osób uczestniczących w im-

prezie masowej,

– niedopuszczania osób uczestniczących w imprezie masowej do miejsc nie-

przeznaczonych dla publiczności,

– niezwłocznego reagowania na incydenty i zagrożenia oraz podejmowania

niezbędnych działań zaradczych, w szczególności poprzez informowanie
o nich służb porządkowych,

– obserwowania wszystkich obszarów potencjalnego zagrożenia i przeciwdzia-

łania nadmiernemu zagęszczeniu osób,

– pilnowania przestrzegania postanowień regulaminu obiektu (terenu) i regu-

laminu imprezy masowej,

– reagowania na skargi składane przez osoby uczestniczące w imprezie masowej.
Wydawanie zezwoleń na przeprowadzenie imprezy masowej

W celu przeprowadzenia imprezy masowej organizator, nie później niż na

30 dni przed planowanym terminem jej rozpoczęcia:
1.

Występuje do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze
względu na miejsce przeprowadzenia imprezy, z wnioskiem o wydanie ze-
zwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej.

Zwraca się do właściwych miejscowo: komendanta powiatowego (rejonowe-
go, miejskiego) Policji i komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej
Straży Pożarnej, dysponenta zespołów ratownictwa medycznego i państwo-
wego inspektora sanitarnego z wnioskiem o wydanie opinii o niezbędnej
wielkości sił i środków potrzebnych do zabezpieczenia imprezy masowej, za-
strzeżeniach co do stanu technicznego obiektu (terenu) oraz o przewidywa-
nych zagrożeniach.

Powiadamia właściwego miejscowo:
– komendanta oddziału Straży Granicznej, w przypadku przeprowadzania

imprezy masowej w strefie nadgranicznej,

– komendanta terenowej jednostki organizacyjnej śandarmerii Wojskowej,

w przypadku przeprowadzania imprezy masowej na terenach będących
w zarządzie jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych
ministrowi obrony narodowej lub nadzorowanych przez niego.

Organizator do wniosku dołącza:

1) graficzny plan obiektu (terenu), na którym ma być przeprowadzona impreza

masowa, wraz z jego opisem, zawierający:
– oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się osób uczestniczących w im-

prezie masowej, dróg ewakuacyjnych i dróg dojazdowych dla pojazdów
służb ratowniczych i Policji,

– oznaczenie punktów pomocy medycznej, punktów czerpalnych wody do

picia i do celów przeciwpożarowych oraz punktów informacyjnych,

– oznaczenie lokalizacji hydrantów przeciwpożarowych, zaworów, przyłą-

czy wody, gazu i energii elektrycznej oraz innych elementów mających
wpływ na bezpieczeństwo użytkowników obiektu lub terenu,

– informacje o rozmieszczeniu służb porządkowych oraz służb informacyj-

nych, rozmieszczeniu osób uczestniczących w imprezie masowej i ewen-

tualnym rozdzieleniu ich według sektorów oraz o rozmieszczeniu punk-
tów gastronomicznych i sanitariatów,

2) instrukcję postępowania w przypadku powstania pożaru,
3) terminarz rozgrywek meczów piłki nożnej lub terminarz innych imprez ma-

sowych – w przypadku imprez masowych organizowanych cyklicznie,

4) informację o:

– liczbie miejsc dla osób na imprezie masowej,
– przewidywanych zagrożeniach bezpieczeństwa i porządku publicznego,
– liczbie, organizacji, oznakowaniu, wyposażeniu i sposobie rozmieszcze-

nia służby porządkowej oraz służby informacyjnej,

– osobie wyznaczonej na kierownika do spraw bezpieczeństwa,
– sposobie zapewnienia identyfikacji osób biorących udział w imprezie ma-

sowej – w przypadku meczu piłki nożnej lub imprezy masowej podwyż-
szonego ryzyka,

– informację o zainstalowanych urządzeniach rejestrujących obraz i dźwięk,
– harmonogramie udostępnienia obiektu lub terenu uczestnikom imprezy

masowej oraz harmonogramie opuszczenia przez nich tego obiektu lub te-
renu, jeżeli regulamin imprezy masowej przewiduje zmienną liczbę osób
w czasie jej trwania,

– rozmieszczeniu miejsc i czasie, w których będą sprzedawane, podawane

lub spożywane napoje alkoholowe.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce

przeprowadzenia imprezy, wydaje zezwolenie albo odmawia jego wydania
w terminie co najmniej siedmiu dni przed planowanym terminem przeprowa-
dzenia imprezy masowej. Zezwolenie lub odmowa wydania następuje w drodze
decyzji administracyjnej.

Zezwolenie zawiera:

– nazwę organizatora,
– określenie rodzaju imprezy masowej,
– nazwę imprezy masowej,
– warunki przeprowadzenia imprezy masowej, tj.: miejsce jej przeprowadzenia,

czas jej rozpoczęcia i zakończenia, maksymalną liczbę osób, które mogą
w niej uczestniczyć, liczbę członków służby porządkowej oraz służby infor-
macyjnej, informację o zainstalowaniu urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta stwierdza w zezwoleniu, że jest to

impreza masowa podwyższonego ryzyka, w przypadku gdy wynika to z:
– informacji o przewidywanych zagrożeniach,
– opinii komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji,
– wniosku podmiotu zarządzającego rozgrywkami.
Gromadzenie i przetwarzane informacji dotyczących bezpieczeństwa im-
prez masowych przez Policję

W celu zapobiegania przestępstwom i wykroczeniom związanym z im-

prezami sportowymi Policja gromadzi i przetwarza informacje dotyczące bez-

pieczeństwa imprez masowych. Przetwarzanie ww. informacji odbywa się
zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych bez obowiązku informowa-
nia osób, których one dotyczą.

Informacje dotyczące imprez gromadzi się celu realizacji zadań związa-

nych z:
1) rozpoznaniem i analizą ryzyka,
2) opiniowaniem masowych imprez sportowych,
3) współdziałaniem z organizatorami imprez sportowych i innymi podmiotami

pozapolicyjnymi odpowiedzialnymi za ich zabezpieczenie,

4) organizowaniem, w miarę potrzeby, zabezpieczenia przejazdów kibiców,
5) współdziałaniem z innymi podmiotami w zakresie prowadzenia działań pro-

filaktycznych ukierunkowanych na zapobieganie i zwalczanie zjawisk agresji
i przemocy.

W celu rozpoznania, zapobiegania oraz zwalczania przestępstw i wykro-

czeń popełnianych w związku z imprezami sportowymi w komendach woje-
wódzkich Policji oraz powiatowych komendach Policji (na podstawie dokonanej
analizy zagrożeń, w zależności od potrzeb) tworzy się zespoły zadaniowe, tzw.
zespoły do spraw kibiców.

W skład zespołu do spraw kibiców wchodzą:

1) kierownik zespołu i jego zastępca,
2) policjanci komórek właściwych do spraw kryminalnych,
3) policjanci komórek właściwych do spraw wywiadu kryminalnego,
4) policjanci komórek właściwych do spraw prewencji,
5) policjanci i pracownicy komórki właściwej do spraw sztabowych,
6) policjanci innych komórek organizacyjnych, w zależności od potrzeb.

Do zadań zespołów do spraw kibiców należy:

1) koordynacja działań podejmowanych przez jednostki i komórki organizacyj-

ne Policji na podległym terenie, w zakresie zadań zespołu,

2) wymiana informacji dotyczących bezpieczeństwa imprez sportowych z jed-

nostkami i komórkami organizacyjnymi Policji,

3) gromadzenie i przetwarzanie informacji w ramach zadań wojewódzkiego

punktu kontaktowego,

4) pomoc jednostkom podległym w prowadzonych działaniach w zakresie bez-

pieczeństwa imprez masowych,

5) współpraca z podmiotami pozapolicyjnymi na rzecz bezpieczeństwa w związ-

ku z masowymi imprezami sportowymi,

6) pozyskiwanie podmiotów pozapolicyjnych dla wsparcia działań Policji

w prowadzeniu profilaktyki w zakresie bezpieczeństwa imprez masowych,

7) inicjowanie opracowywania programów profilaktycznych propagujących

uczestnictwo w imprezach masowych w sposób niestwarzający zagrożenia
bezpieczeństwa i porządku publicznego,

8) monitorowanie sposobu przekazywania i rejestrowania informacji o kibicach

w Systemie Informacji Operacyjnej,

9) analizowanie informacji gromadzonych w Systemie Informacji Operacyjnej

dotyczących kibiców sportowych, głównie piłki nożnej, oraz ich bieżące
konfrontowanie z informacjami gromadzonymi w Policyjnym Rejestrze Im-
prez Masowych (PRIM),

10) monitorowanie przebiegu postępowań przygotowawczych i postępowań

o wykroczenia w sprawach zakłóceń bezpieczeństwa i porządku publicznego
podczas imprez sportowych oraz realizacji postępowań, w których osobami
podejrzanymi są osoby będące w zainteresowaniu Policji jako pseudokibice,

11) koordynowanie przepływu informacji dotyczących pseudokibiców pomiędzy

funkcjonariuszami służb kryminalnych i prewencyjnych,

12) przygotowywanie analizy ryzyka na podstawie rozpoznanych zagrożeń, na

potrzeby jednostek realizujących zabezpieczenia imprez sportowych.

Zakończenie

miało można stwierdzić, że Policja jako formacja, której głównym zada-

niem jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, bezpieczeństwa
obywatelom, jest ważnym ogniwem w polskim systemie reagowania na zdarze-
nia, które mogą stanowić poważne zagrożenie życia i zdrowia ludzi i ich mienia,
a także zagrożenia środowiska, ważnych obiektów i instytucji.

Aby te działania były skuteczne, podstawowym warunkiem jest przygo-

towanie i stosowanie jasnych i czytelnych procedur postępowania na rzecz ra-
towania ludzi i ich mienia, właściwa organizacja tych działań, jak również od-
powiednie przygotowanie zintegrowanego planu współdziałania różnych służb
i instytucji.

Nie można zapominać o systematycznym prowadzeniu ćwiczeń jednostek

policyjnych, stałym podnoszeniu tzw. sprawności bojowej tych jednostek.

Za realizację tych przedsięwzięć odpowiedzialne są Zespoły Zarządzania

Kryzysowego przy jednostkach organizacyjnych Policji w całym kraju.

Bibliografia

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78,
poz. 483).

Konwencja Ligi Narodów z dnia 16 listopada 1937 r. o zapobieganiu i karaniu
terroryzmu.
Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi,
sporządzona w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r. (Dz.U. z 1972 r. Nr 25, poz. 181).
Konwencja w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom przeciwko
bezpieczeństwu żeglugi morskiej, sporządzona w Rzymie 10 marca 1988 r.
(Dz.U. z 1994 r. Nr 129, poz. 635).

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r.
Nr 43, poz. 277 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62,
poz. 558 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. Nr 113,
poz. 985 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Na-
czelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym
organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 156, poz. 1301 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89,
poz. 590 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U.
Nr 62, poz. 504 z późn. zm.).

Zarządzenie nr 24 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 listopada 1998 r.
w sprawie realizacji przez Policję zadań w warunkach katastrof naturalnych
i awarii technicznych (Dz.Urz. KGP z 1999 r. Nr 7, poz. 36).
Zarządzenie nr 1429 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2004 r.
w sprawie wprowadzenia w Policji procedur reagowania w sytuacjach kryzyso-
wych (Dz.Urz. z 2005 r. Nr 3, poz. 8).
Zarządzenie nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r.
w sprawie metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach
zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku
publicznego (Dz.Urz. Nr 5, poz. 49).

Rozkaz nr 13 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 sierpnia 1995 r. w spra-
wie taktyki działania pododdziałów zwartych Policji w sytuacji zagrożenia lub
naruszenia porządku publicznego oraz pościgu za niebezpiecznym przestępcą.

Wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 2000 r.
w sprawie postępowania Policji w warunkach katastrofy naturalnej i awarii
technicznej oraz w czasie innych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu ludzi
i środowisku (Dz.Urz. KGP Nr 3, poz. 8)

Procedury postępowania Policji w zakresie taktyki działania i dowodzenia od-
działami Policji w przypadku zagrożeń naruszenia porządku publicznego lub
zbiorowego zakłócenia porządku publicznego.

Borucki M., Terroryzm. Zło naszych czasów, Warszawa 2002.
Feler W., Terroryzm – ważne wyzwanie dla bezpieczeństwa narodowego, „Woj-
sko i Wychowanie” 1999, nr 10.
Handzlik M., Społeczność międzynarodowa wobec zagrożenia terrorystycznego
i proliferacji broni masowego rażenia, [w:] Liedel K. (red.), Terroryzm. Anato-
mia zjawiska, Warszawa 2006.
Jałoszyński K., Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, [w:]
Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M. (red.), Ochrona osób i mienia, Toruń 2000.
Kozdrowski S., Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych,
[w:] Kozdrowski S. (red.), Kurs na drugi stopień licencji w zakresie ochrony
osób i mienia, Słupsk 2000.
Leszczyński K., Terroryzm. Jego polityczne i społeczne źródła oraz efekty,
http://www.teksty.gildia.pl/kret/teroryzm_zrodla_i_efekty, według stanu na
14 listopada 2011 r.
Muszyński J., Istota terroryzmu politycznego, [w:] Muszyński J. (red.), Terro-
ryzm polityczny, Warszawa 1981.
Niwiński T., Problematyka prewencyjno-antyterrorystyczna, [w:] Grzeszczyk
Cz. (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa 1996.
Olbrycht M., Rutkowski J., Zasady przeciwdziałania terroryzmowi bombowemu,
[w:] Grzeszczyk Cz. (red.), Vademecum agenta ochrony i detektywa, Warszawa
1996.
Osmańczyk E., Encyklopedia spraw międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1974.
Słownik języka polskiego, Warszawa 1989.
Surkont M., Prawo karne, podręcznik dla studentów administracji, Sopot 1998.
Szafrański J., Współdziałanie jednostek obrony terytorialnej i policji w walce
z terroryzmem, Szczytno 2004.

www.bezpiecznie.zafriko.pl/str/terroryzm___morski, według stanu na 2 kwiet-
nia 2009 r.
www.wikipedia.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.
www.portalwiedzy.onet.pl, według stanu na 14 listopada 2011 r.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1 4 Fazy ZK
9 1 2 policja siły środki
ZK 15
Hołubiczko Artura Współpraca Policji z samorządem w sprawie wykroczeń
highwaycode pol c20 sygnaly policjii innych (str 104,105)
policjant
Policja odmawia
instrukcja współpracy z Policją, Licencja Pracownika Ochrony-Różne dokumenty
f3, policja
JAKICH SZTUCZEK UŻYWAJĄ POLICJANCI PODCZAS PRZESŁUCHAŃ, psychologia
Legenda AT, Policja, AT
SPOTKANIA Z POLICJANTEM, AWANS ZAWODOWY(1)
ZK
Spotkanie z policjantem Scenariusz zajęć
Prawa czlowieka a policja id 38 Nieznany
2011 09 19 Wyzsza Szkola Policj Nieznany (2)
ZK v03 Zlozenia

więcej podobnych podstron