DIAGNOSTYKA I USPRAWNIANIE W WIEKU

ROZWOJOWYM

A) ROZWÓJ DZIECKA :

1.

Kierunki rozwoju:

-cefalo – kaudalny (od głowy do dołu)
-proksymalno – dystalny
-od linii środkowej ciała do boku (orientacja ciała)
-od ruchów globalnych do precyzyjnych
-od umiarkowanej mobilności do stabilności do kontrolowanej
mobilności
-od maksymalnych do średnich zakresów ruchu
-od umiarkowanej asymetrii (asymetrii fizjologicznej) do kontrolowanej
symetrii do kontrolowanej asymetrii

2.Mechanizmy odruchu postawy :

-umiejętność przeciwstawiania się sile grawitacji
-umiejętność opanowania wzorców ruchowych (płynnie)
-poruszanie się
-stabilizacja odcinków ciała

składowe odruchu postawy:

-prawidłowe napięcie mięśni posturalnych (stabilizacja)

a)m. poprzeczny
b)m. soleus (płaszczkowaty)

-prawidłowe wzorce postawy i ruchu (zakodowane)
-recyprokalne unerwienie (agoniści się napinają, antagoniści się
rozluźniają)

3.Rozwój odruchów i reakcji w 1 r.ż. :

-odruch postawy (0 – 6 miesiąc życia)
-reakcje prostowania (0 – 12 miesiąc życia)
-reakcje równowagi (6 – 12 miesiąc życia)

4.Rozwój prawidłowy :

Prawidłowy rozwój dziecka zależy od jego możliwości przemieszczania się. Już
we wczesnym okresie ciąży płód porusza się, ssie kciuk, odgina głowę, porusza
kończynami
Ok. 8 tyg. pierwsze ruchy płodu

Ok. 16 tyg. ruchy płodu odczuwane przez matkę

5.Rozwój sensoryczno – motoryczny zależy od:

-rozwoju i stopnia dojrzałości centralnego układu nerwowego (determinuje rozwój
dziecka)
-wrodzonych predyspozycji
-plastyczności układu nerwowego (plastyczność rozwojowa)
-motywacji (poprzez zabawę)
-możliwości uczenia się
-doświadczeń

6.

Rozwój dziecka – cechy charakterystyczne:

ROZWÓJ AKTYWNOŚCI W LEŻENIU TYŁEM :

pozycja dziecka:

•

barki – protrakcja, uniesione

•

szyja - skrócona

•

łopatki – odstające

•

kkg – ułożone w „skrzydełka”, dłonie na zewnątrz w pronacji, kciuk
zasiśnięty

•

głowa – na boku

•

uda – zgięte, lekko odwiedzione

•

stopy – zgięcie grzbietowe, palce zgięte

•

miednica – w przodopochyleniu

-odruch chwytny

– utrzymuje się dłużej, nawet do 12 miesiecy

-odruch szukania

– przy dotknięciu policzka, zwrot głowy w stronę dotyku

-odruch ssania

– cokolwiek dziecko włoży do buzi zaczyna ssać

-odruch Moro

- do 2, 6 miesiąca przy gwałtownym hałasie lub pociągnięciu

kocyka lub pieluszki wywoła rozszerzenie i odwiedzenie rąk i nóg i zaciśnięcie
spowrotem (wynika to z ruchu głową, obrona przed zmianą pozycji by nie
utrudnić oddychania)

1 MIESIĄC :

-okres płodowy, zgięciowy
-dziecko zaczyna otwierać rączki
-nogi pracują nisko nad podłożem (słaby brzuch), zaczyna czynnie przywodzić
nogi
-początkowo na chwilę utrzymuje głowę symetrycznie, przez moment skupia
wzrok na twarzy, podąża wzrokiem za

CZERWONĄ

zabawką w prawo i w

lewo do kąta 45 st., widzi z odległości 30 cm (tzw. odległość pielęgnacyjna),
nie trzyma główki przy podciągnięciu za ręce (próba trakcji), wrażliwy na
hałas, światło

2 MIESIĄC :

-odruchy postawy toniczno – statyczne (tak długo jak działa bodziec)
-6 tydz. – pierwszy uśmiech 

•

ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny) do 6 miesiąca
(najbardziej widoczny między 2 a 6 miesiącem) – głowa odwrócona w
prawo, prawa ręka i noga wyprostowana, lewa strona zgięta

(DZIECKO ZDROWE NIGDY NIE MA PEŁNEGO ATOS-U)

•

STOS (Symetryczny Toniczny Odruch Szyjny) do 6 miesiąca – zgięcie
głowy powoduje zgięcie kończyn górnych i wyprost kończyn dolnych,
wyprost głowy powoduje wyprost kończyn górnych i zgięcie kończyn
dolnych

•

TOB (Toniczny Odruch Błędnikowy) – do 4 tyg. w leżeniu tyłem
większe napięcie prostowników, w leżeniu przodem większe napięcie
zginaczy

•

Odruch Galanta – zgięcie w stronę zadziałania bodźca

-początek łączenia stron
-chwilowe utrzymanie głowy w symetrii oraz przy podnoszeniu
-śledzi wzrokiem za poruszającą się osobą

3 MIESIĄC :

-bardzo ważny w ocenie dziecka
-

KAMIEŃ MILOWY

– symetria względem osi podłużnej ciała

-zrównoważone napięcie mięśni
-głowa w osi ciała; aktywne, symetryczne trzymanie głowy; przy podnoszeniu
za ręce utrzymuje na chwilę głowę (mocniejsze mięśnie brzucha)
-widzi dłonie (zaczyna wsadzać palce do buzi) i kolana  budowa schematu
własnego ciała ( P i L strony)
-koordynacja P i L półkuli mózgu
-społeczny uśmiech
-pośrednia pozycja miednicy (neutralna)
-nogi zgięte w stawach biodrowych i kolanowych do kąta 90 st.
-stopy zgięte grzbietowo (synergia mięśni czworogłowych uda)

4 MIESIĄC :

-odruchy prostowania (stato - kinetyczne) pozwalające przezwyciężyć siłę
grawitacji (pomocne w uzyskaniu pozycji dwunożnej a następnie chodu)
-kończyny górne – odrywanie łokci od siebie, ramiona i ręce coraz wyżej
-wyciąga ręce do kolan (chwyta się za śpiochy), widzi stopy
-stabilizacja tułowia
-gawoży, głośno się śmieje

5 MIESIĄC :

-odwrót UN – BLOCK (przetoczenie się na bok  ręka do zabawki  głowa
 druga ręka  nogi obie ugięte (odruchy prostowania  ODRUCH
SZYJNY TONICZNY PROSTUJĄCY)
-nogi bardziej zgięte, chwyt za stopy
-rozwija się ciekawość dziecka  przekręca się na boki

6 MIESIĄC :

-palce stóp kierowane do buzi
-kołysanie na boki
-OBRÓT ŚRUBOWY – podobnie do un – block, ale noga i ręka, po której
zachodzi skręt są proste  element rotacyjny – z tej pozycji dziecko już może
przejść do leżenia na brzuchu i do siadu
-potrafi trzymać samodzielnie zabawkę i przekładać ją
-CELEM tego miesiąca jest chwyt za stopy i powrót
-podciągnięte za ręce potrafi usiąść
-aktywność mięśni, kontrola tułowia  idealna symetria
-koniec pozycji w leżeniu tyłem
-pełne przystosowanie się do życia pozapłodowego
-

KAMIEŃ MILOWY

– przewracanie (

OBRÓT ŚRUBOWY

)

ROZWÓJ AKTYWNOŚCI W LEŻENIU PRZODEM:

pozycja dziecka :

•

bardzo stymuluje do rozwoju dziecka

•

pierwsze podnoszenie głowy toniczne (aby podnieść się efektywnie
musi mieć wystarczająco silne mięśnie przodu)

•

kształtuje lordozę

•

poprawia pole widzenia

•

stanowi masaż brzucha

•

TOB

•

dłonie poniżej barków, oparte na kłębach kciuka (zaciśnięte)

•

pupa uniesiona do góry, podpiera się na kolanach, podudzia w górze

•

przodopochylenie miednicy

•

głowa leży na boku (DZIOBANIE główką jeśli chce skręcić)

•

kończyny górne przywiedzione, łokcie blisko tułowia

•

kończyny dolne odwiedzione, zgięte, stopy zgięte grzbietowo

1, 2 MIESIĄC :

-

DZIOBANIE

jeśli chce skręcić głowę

-miednica stopniowo jest opuszczana na podłoże (dąży do wyprostu)
-kończyny dolne odwiedzione na zewnątrz, stopy razem
-powolne wysuwanie ramion w przód, pośrednie ustawienie przedramion
-chwiejnie unosi głowę

3 MIESIĄC :

-miednica na podłożu (kolce biodrowe muszą dotykać podłoża), nogi lekko
odwiedzione, kolana jeszcze zgięte
-CELEM w tym miesiącu jest wyciągnięcie rąk do przodu, ręce otwarte, kciuk
na zewnątrz, przedramiona oparte, łokcie poniżej linii barków, łopatki
przysuwają się do kręgosłupa (kształtuje się prawidłowy podpór), wzmacniają
się mięśnie grzbietu
-unoszenie głowy (klatka piersiowa podtrzymuje), zwiększa się pole widzenia,
dziecko się rozgląda, trzyma zabawkę oburącz, spotkanie rąk (dziecko bawi się
przed sobą, ale kiedy zabawka ucieknie wyciąga tylko jedną rękę i upada 

POZYCJA ZAWIESZONA

4 MIESIĄC :

-barki wysuwają się bardziej do przodu,

AKTYWNY PODPÓR NA

PRZEDRAMIONACH

, brzuch utrzymuje ciało

-unoszenie głowy i utrzymywanie jej, 45 st. zgięcie

5 MIESIĄC :

-podpór na wyprostowanych rękach, na dłoniach z przodu
-środek ciężkości przenosi się coraz bardziej w dół
-

PŁYWANIE

– dziecko unosi obie ręce i nogi a opadając nogi się prostują 

płynny ruch jak w pływaniu
-

OBROTY

na ziemi, dookoła np. po piłkę (ręce + nogi)

6 MIESIĄC :

-

FOCZENIE

– odpycha się na prostych rękach – ruch w tył, podciąga się na

rękach – ruch w przód
-

REAKCJA AMFIBII

–

KAMIEŃ MILOWY 

wyciągnięcie ręki do

przodu, do góry i podciągnięcie zgiętej w stawie kolanowym nogi  z tej
pozycji dziecko może przejść do: leżenia bokiem, leżenia tyłem, siadu oraz do
czworaków
-chwyt zabawki jedną ręką
-jaskółka na brzuchu

7 MIESIĄC



8 MIESIĄC :

-

PRZEJŚCIE Z AMFIBII DO POZYCJI CZWORACZEJ

–

KAMIEŃ

MILOWY 

biodra i kolana w zgięciu 90 st., nogi odwiedzione na szerokość

bioder, stopy przylegają do podłoża (szukanie równowagi) osiowe obciążenie
na ręce, bez przeprostów w łokciach, brzuch napięty (pogłębiona lordoza)
-budowa czucia głębokiego (bujanie się w przód i w tył – może usiąść na
piętach (ręce przy kolanach na podłożu) – początek RACZKOWANIA (w
pierwszej kolejności 10 – 14 dni dziecko chodzi w tył, potem do przodu)
-posadzone na chwilę siedzi

-

czworakowanie uporządkowuje układ nerwowy

(jak najdłużej gdyż

zapobiega dysgrafii, dysleksji)
-z czworakowania  w łóżeczku podciąga się na ramionach  podchodzi
bliżej na kolanach  klęk prosty  klęk jednonóż  wstawanie z podporem
 chód bokiem (kształtuje sklepienie podłużne stóp)  stanie z podporem
jednej ręki  nie trzyma się  zwykle upada  raczej biega nie chodzi

8 MIESIĄC



9 MIESIĄC :

-

POZYCJA NIEDŹWIADKA

- z pozycji raczkowania  pupa do góry i

pozycja niedźwiadka ( albo dziecko wstaje z tej pozycji, albo tak chodzi
(wspinanie z klęku prostego)
-bawi się w pozycji siedzącej
-wymawia 2 sylabowe słowa

12, 13 MIESIĄC :

-zaczyna chodzić

7.

Komponenty kamieni milowych rozwoju motorycznego :

Prawidłowy rozwój kontroli posturalnej (umiejętność utrzymania prawidłowej
postawy ciała i jego kontroli) wymaga doświadczenia przez dziecko różnorodnych
pozycji ciała. Podstawą rozwoju kontroli postawy ciała jest mechanizm
FEEDBACK (sprzężenie zwrotne, uczenie się poprzez błędy) oraz
FEEDFORWARD (antycytacja, przewidywanie, badanie danego obszaru np.
podczas sięgania po zabawkę ocena odległości).

8.Rozwój chwytu :

•

1 MIESIĄC – odruch chwytny (kciuk wewnątrz), pronacja

•

2 MIESIĄC – faza przejściowa, otwieranie dłoni

•

3 – 4 MIESIĄC – uwolnienie kciuka w leżeniu tyłem, zabawa rękami,
wkłada ręce do ust, podpiera się w leżeniu przodem

•

5 – 6 MIESIĄC – chwyt dłoniowy (globalny), przekładanie zabawki z
jednej ręki do drugiej

•

7 – 8 MIESIĄC – chwyt nożycowy (opuszki i kciuk), podobny do
cylindrycznego

•

10 MIESIĄC – chwyt pensetowy (kciuk i wskaziciel = proste palce),
dziecko podnosi okruszki z podłogi

•

11 MIESIĄC – chwyt szczypcowy (kciuk i wskaziciel = palce zagięte)

9.Rozwój chwytu warunkuje :

•

jakość podporu (pełna dłoń)

•

ustawienie łopatki blisko kręgosłupa

•

obniżenie barków

•

głowa kości ramiennej centruje na panewkę (kiedy przestają działać
zginacze)

•

pobudzanie eksteroreceptorów

Cechy te dają AKTYWNY PODPÓR a tym samym pobudzanie receptorów
czuciowych i stymulację wzrokową.

Co uniemożliwia chwyty :

•

brak jakiś etapów

•

brak podporu

•

przetrwałe odruchy postawy :

-ATOS : przeszkodzi w: przekraczaniu linii środkowej ciała, w stymulacji
wzrokowej, wystąpi brak obrotów, podporu, nie będzie zmieniać pozycji
-STOS : przeszkodzi w: osiągnięciu wyższych pozycji

10.Różnice w chodzie dziecka i dorosłego :

•

krótsza faza przenoszenia

•

nogi bardziej odwiedzione

•

nie występuje przetaczanie stopy

•

ugięte nogi

•

większa częstotliwość kroku

•

kołysze się na boki

•

koślawe ustawienie kolan