Health and Safety
Executive

1 z 7 stron

Bezpieczeństwo użytkowania
drabin przystawnych i rozstawnych

Wytyczne dla pracodawców

Wersja broszury INDG042
przystosowana do potrzeb
publikacji w Internecie

Wstęp

1

Jedna trzecia wszystkich zgłaszanych wypadków związanych z upadkiem z wysokości

to wypadki przy pracy z użyciem drabin przystawnych lub rozstawnych – oznacza
to przeciętnie 14 zgonów oraz 1200 poważnych obrażeń odnotowywanych wśród
pracowników każdego roku. Do wielu z tych obrażeń dochodzi na skutek niewłaściwego lub
nieprawidłowego użycia drabin. Niniejsze wytyczne mają za zadanie pomóc pracodawcom:

podjąć decyzję o tym kiedy należy skorzystać z drabiny,

■

dobrać odpowiednią drabinę do danej pracy,

■

użytkować drabinę w odpowiedni sposób,

■

przeprowadzać stosowną konserwację drabiny oraz

■

podejmować rozsądne środki ostrożności.

■

2

Inspektorat Zdrowia i Bezpieczeństwa Pracy (HSE) uważa, iż niewłaściwe użytkowanie

drabin w pracy można częściowo tłumaczyć sposobem użytkowania drabin w domu. Tak
jak w przypadku wszelkiego sprzętu roboczego, użytkownicy powinni zostać odpowiednio
pouczeni i przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania drabin przystawnych i
rozstawnych. Konieczne jest zapewnienie odpowiedniego nadzoru, aby zapewnić stałe
stosowanie bezpiecznych praktyk w pracy.

3

Wytyczne te nie obejmują drabin mocowanych na stałe (np. na budynkach, urządzeniach

lub pojazdach), innych środków stałego dostępu (schodki metalowe itp.), specjalistycznych
drabin strażackich, drabin dachowych, taboretów, schodów magazynowych/schodów
jezdnych, bądź też schodów tymczasowych lub stałych.

Kiedy drabina jest najbardziej odpowiednim
środkiem dostępu?

4

Wybór odpowiedniego środka dostępu powinien uwzględniać następującą

hierarchię ryzyka:

1

w pierwszej kolejności, o ile to możliwe, należy unikać prac na wysokości,

■

następnie należy zapobiegać upadkom z wysokości, a jeśli to nie poskutkuje,

■

należy ograniczać skutki upadku.

■

5

W przypadku gdy prace na wysokości są konieczne, należy sprawdzić czy drabina

jest bardziej odpowiednim środkiem dostępu niż inne dostępne rozwiązania. Należy
w tym celu przeprowadzić ocenę ryzyka uwzględniając powyższą hierarchię.

6

Planując użycie drabiny przystawnej lub rozstawnej, należy wziąć pod uwagę

następujące czynniki:

2 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Bezpieczne użytkowanie drabin przystawnych i rozstawnych. Przewodnik dla pracodawców

Czy jest to odpowiednia praca?

7

Dotyczy to rodzaju oraz czasu trwania pracy. Drabinę należy stosować tylko:

przez maksymalnie 30 minut, jeśli ciało pozostaje w jednej pozycji,

■

w „pracach lekkich” – drabiny nie nadają się do wykorzystania w pracach uciążliwych

■

i ciężkich. Jeśli dana praca wymaga przenoszenia przez pracownika ciężaru o wadze
powyżej 10 kg (pełne wiadro) po szczeblach drabiny lub schodach, konieczne jest
przeprowadzenie szczegółowej oceny ryzyka związanego z transportem ręcznym, aby
sprawdzić taka praca jest dopuszczalna;
jeśli dostępne są uchwyty do rąk;

■

jeśli możliwe jest utrzymanie trzech punktów kontaktu (ręce i stopy) w pozycji roboczej.

■

W przypadku drabiny przystawnej, gdzie uchwycić się rękoma można tylko przez krótki
czas, konieczne jest zastosowanie innych środków ostrożności, aby zapobiec upadkowi
lub ograniczyć jego ewentualne skutki. W przypadku drabiny rozstawnej, gdzie nie ma
możliwości uchwycenia się rękoma, konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka, w celu
sprawdzenia czy zastosowanie takiej drabiny jest bezpieczne (bardziej szczegółowe
informacje znajdują się w par. 10).

8

W przypadku użytkowania drabiny przystawnej lub rozstawnej nie należy:

przeciążać drabiny – waga użytkownika wraz z towarzyszącym mu ciężarem nie

■

może przekraczać maksymalnego dopuszczalnego obciążenia podanego na drabinie,
nadmiernie się wychylać – sprzączka paska (pępek) powinna się znajdować między

■

bocznicami drabiny, a obie stopy na tym samym szczeblu aż do zakończenia pracy
(patrz: Rysunki 1a oraz 1b).

9 Podczas

użytkowania

drabiny rozstawnej należy unikać prac, które wymagają

obciążenia bocznego, takich jak wiercenie w pełnym materiale (np. cegły lub beton)
bokiem do drabiny, poprzez takie ustawienie drabiny, aby jej stopnie znajdowały się
na wprost wykonywanej pracy (patrz: Rysunek 2a oraz 2b). Jeśli nie można uniknąć
obciążenia bocznego , należy zabezpieczyć drabinę przed przewróceniem się, na
przykład przymocowując stopnie do odpowiedniego punktu. Jeśli nie jest to możliwe,
należy zastosować inny, bardziej odpowiedni środek dostępu.

10 Należy także unikać wchodzenia na drabinę z zajętymi rękoma (na przykład dzięki
zastosowaniu pasów na narzędzia):

na

■

drabinie przystawnej, jeśli konieczne jest trzymanie czegoś w ręku, należy zapewnić

drugą rękę wolną, aby możliwe było uchwycenie się drabiny;
na

■

drabinie rozstawnej, jeśli nie ma możliwości uchwytu (np. dzięki odłożeniu pudła

z narzędziami na półkę), należy rozważyć zastosowanie tej drabiny biorąc pod uwagę
następujące kwestie:
- wysokość na jakiej wykonywana jest praca,
- dostępność bezpiecznego miejsca uchwytu dla rąk na drabinie,
- charakter wykonywanej pracy – czy jest to praca lekka czy ciężka (patrz: par. 7),
- czy możliwe jest uniknięcie bocznego obciążania drabiny (patrz: par. 9),
- czy nie dochodzi do zbytniego wychylenia ciała (patrz: par. 8),
- czy stopy użytkownika mają zapewnione pełne oparcie, a także
- czy możliwe jest przymocowanie drabiny (patrz: par. 16).

Wybór/zakup bezpiecznych drabin i elementów podporowych

11 Kupując nową drabinę, należy brać pod uwagę najgorszy rodzaj podłoża występujący
w pracy (np. gładkie, mokre płytki podłogowe). Producenci powinni określać rodzaj
powierzchni, na której ich produkty mogą być użytkowane bez zabezpieczenia (mocowania).
Należy kupować tylko takie drabiny oraz pomocnicze elementy podporowe, których
producent zapewnia, że będą dostatecznie stabilne bez konieczności zabezpieczenia
w najgorszych warunkach możliwych w danej pracy. W innym przypadku należy podjąć
dodatkowe środki w celu zabezpieczenia drabiny (patrz: par. 14-16).

Rysunek 1b Prawidłowo –
użytkownik utrzymuje 3 punkty
kontaktu

✓

Rysunek 2a Nieprawidłowo –
drabina jest ustawiona bokiem
do wykonywanej pracy

✗

Rysunek 1a Nieprawidłowo
– użytkownik jest nadmiernie
wychylony i nie utrzymuje
3 punktów kontaktu

✗

Rysunek 2b Prawidłowo
– stopnie drabiny znajdują
się na wprost wykonywanej
pracy

✓

3 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Bezpieczne użytkowanie drabin przystawnych i rozstawnych. Przewodnik dla pracodawców

12 HSE oraz BERR (Ministerstwo ds. Biznesu, Przedsiębiorczości i Reformy Regulacyjnej)
rekomendują stosowanie w pracy drabin przystawnych lub rozstawnych klasy 1

2,3

(przemysłowej) lub zgodnych z normą EN131

4

. Należy zapewnić, aby wysokość drabiny

była odpowiednia dla danej pracy (patrz: par. 9 oraz 22).

Czy użycie drabiny przystawnej lub rozstawnej
w tym miejscu jest bezpieczne?

13 Punkt ten dotyczy konkretnego miejsca, w którym drabina ma zostać ustawiona i być
użytkowana. Drabinę przystawną lub rozstawną należy użytkować tylko:

na twardej powierzchni lub konieczne jest równomierne rozłożenie ciężaru (np. dzięki

■

wykorzystaniu płyty),
na równej powierzchni – w przypadku

■

drabiny rozstawnej należy postępować zgodnie

z zaleceniami producenta, w przypadku drabiny przystawnej maksymalny bezpieczny
kąt nachylenia terenu o odpowiedniej powierzchni (o ile producent nie określi inaczej)
jest następujący:
- kąt 16° w przypadku ustawienia drabiny powyżej poziomu terenu – przy czym wciąż

konieczne jest wypoziomowanie drabiny (patrz: Rysunek 3);

- kąt 6° w przypadku ustawienia drabiny poniżej poziomu terenu (patrz: Rysunek 3);
na czystych, utwardzonych powierzchniach (płyty chodnikowe, podłogowe itp.).

■

Powierzchnie takie powinny być czyste (nie mogą być zatłuszczone, omszone ani pokryte
liśćmi lub materiałami luzem takimi jak piasek, opakowania, itp.), tak by zapewnić dobrą
przyczepność stóp. Błyszczące powierzchnie podłogowe mogą być śliskie, nawet jeśli nie
są zabrudzone;
jeśli została odpowiednio zabezpieczona.

■

14 Możliwości zabezpieczenia drabiny są następujące:

przymocowanie drabiny do odpowiedniego punktu, przy czym konieczne jest

■

przymocowanie obu bocznic (patrz: Rysunki 4, 5, 6 i 7);
o ile przymocowanie drabiny nie jest możliwe, należy korzystać z bezpiecznej

■

nieprzymocowanej drabiny lub drabiny wyposażonej w odpowiednie elementy
podporowe (patrz: par. 11);
jeśli nie jest to możliwe, należy bezpiecznie skutecznie zaklinować drabinę, na

■

przykład przy ścianie;
jeśli żadne z powyższych rozwiązań nie jest możliwe, należy zablokować drabinę

■

stopą. Jest to ostateczność, której w miarę możliwości należy unikać i stosować
inne rozwiązania.

Levelling

device

Rysunek 4 Mocowanie na
wysokości górnych końców
bocznic (prawidłowo do pracy,
nie do dostępu)

Rysunek 5 Mocowanie
w połowie wysokości

Rysunek 6 Mocowanie przy
podstawie

Rysunek 3 Maksymalny kąt
drabiny 16° w przypadku
ustawienia powyżej poziomu
terenu oraz 6° w przypadku
ustawienia poniżej poziomu
terenu

✓

Rysunek 7 Zabezpieczenie
podstawy drabiny

✓

✓

✓

✓

4 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Bezpieczne użytkowanie drabin przystawnych i rozstawnych. Przewodnik dla pracodawców

15 Drabiny przystawne wykorzystywane w celu uzyskania dostępu na inny poziom
należy przymocować (patrz: Rysunek 8). Drabin rozstawnych nie należy stosować w celu
uzyskania dostępu na inny poziom, o ile nie są przeznaczone do tego celu.

16 Należy zapewnić przymocowanie drabiny rozstawnej o ile jest to możliwe i korzystne dla
wykonywanej pracy (np. w przypadku pracy bokiem lub jeśli praca wymaga dwóch wolnych rąk).

17 Drabiny przystawne i rozstawne należy stosować tylko w następujących przypadkach:

drabina została zabezpieczona przed uderzeniem przez pojazd za pomocą odpowiednich

■

barierek lub pachołków ostrzegawczych;
drabina została zabezpieczona przed uderzeniem przez inne elementy, takie jak drzwi lub

■

okna, poprzez zabezpieczenie drzwi (nie mogą to być wyjścia awaryjne) oraz okien przed
otwieraniem, tam gdzie jest to możliwe. Jeśli nie jest to możliwe, należy wyznaczyć osobę
odpowiedzialną za pilnowanie drzwi lub poinformować pracowników o zakazie otwierania
okien do momentu odwołania takiego zakazu;
drabina została zabezpieczona przed ruchem pieszym (pod drabiną lub w jej pobliżu)

■

poprzez umieszczenie barierek, pachołków ostrzegawczych, a w ostateczności
wyznaczenie osoby, która będzie stała przy podstawie drabiny i pilnowała dostępu do niej;
jeśli

■

drabinę przystawną można ustawić pod prawidłowym kątem 75°. Kąt należy określić

posługując się wskaźnikiem zaznaczonym na bocznicy w przypadku niektórych drabin
lub kierując się zasadą 1 na 4 (tj. odsunięcie podstawy drabiny od ściany na szerokość
jednego odcinka na cztery odcinki wysunięte w górę, tak jak to pokazano na Rysunku 10);
pod warunkiem, że możliwe jest pełne otwarcie elementów mocowania umieszczonych na

■

drabinach rozstawnych. Konieczne jest też aktywowanie wszelkich blokad.

18 Użytkując drabinę przystawną lub rozstawną:

nie należy pracować w odległości 6 m poziomo od wszelkich przewodów wysokiego

■

napięcia, o ile właściciel przewodów nie odłączył ich lub nie pokrył tymczasową izolacją.
Jeśli występuje konieczność regularnego wykonywania danej pracy, należy sprawdzić czy
nie ma możliwości usunięcia przewodów wysokiego napięcia;
należy w każdym przypadku stosować drabinę lub stopnie wykonane z materiałów nie

■

przewodzących prąd, w przypadku wykonywania wszelkich koniecznych

5

prac pod napięciem;

nie należy opierać

■

drabin przystawnych na górnej wysokości o nietrwałe elementy

(np. szyby lub rynny plastikowe). Można ewentualnie zastosować rozpórki lub elementy
zapewniające odpowiednią odległość od ściany (patrz: Rysunek 9).

Czy użytkowanie drabiny przystawnej lub rozstawnej
jest bezpieczne?

19 Przed rozpoczęciem użytkowania drabiny należy sprawdzić czy stan techniczny drabiny
pozwala na jej bezpieczne użytkowanie. Należy stosować tylko drabiny, które:

są pozbawione widocznych defektów. Stan drabiny należy kontrolować każdego dnia

■

roboczego przed rozpoczęciem użytkowania;
są na bieżąco poddawane szczegółowej inspekcji wzrokowej. Inspekcję taką należy

■

przeprowadzać zgodnie z zaleceniami producenta. Drabiny, które stanowią element
rusztowania powinny być obejmowane inspekcją co 7 dni;
nadają się do użytku profesjonalnego. Powinny to być drabiny klasy przemysłowej 1

■

2,3

lub

zgodne z normą EN 131

4

, ponieważ drabiny do użytku domowego (klasa 3

2,3

) nie nadają

się zwykle do użytkowania w pracy;
są konserwowane i przechowywane zgodnie z zaleceniami producenta.

■

Na czym polegają kontrole przed użytkowaniem oraz szczegółowe inspekcje wzrokowe?

20 Celem kontroli przed użytkowaniem oraz inspekcji wzrokowej, jest zidentyfikowanie
oczywistych i widocznych defektów, różnią się one tylko poziomem szczegółowości.
Zarówno kontrolę, jak i inspekcję można przeprowadzić w miejscu użytkowania (szkolenie
użytkownika powinno obejmować kontrolę przed użytkowaniem). Szczegółowe inspekcje
wzrokowe wymagają sporządzenia stosownego protokołu. Kontrolą i inspekcją należy też
objąć elementy podporowe oraz inne akcesoria, zgodnie z zaleceniami producenta. Kontrolą

Rysunek 8 Drabiny
wykorzystywane jako środek
dostępu na inny poziom
należy przymocować i
powinny one wystawać na
wysokość conajmniej 1 m
powyżej poziomu oparcia

✓

Rysunek 9 Element
zapewniający odpowiednią
odległość od ściany i
maksymalna wysokość pracy
na drabinie

✓

1

4

Rysunek 10 Prawidłowy
kąt ustawienia drabiny wg
zasady 1 na 4 (zabezpieczenia
pominięto w celu lepszej
przejrzystości rysunku)

✓

5 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Bezpieczne użytkowanie drabin przystawnych i rozstawnych. Przewodnik dla pracodawców

należy objąć dolne końce drabiny. Odgrywają one kluczową rolę w zabezpieczeniu podstawy
drabiny przystawnej przed poślizgiem. Brakujące dolne końce drabiny rozstawnej powodują
jej chybotliwość. Dolne końce drabiny powinny być:

w dobrym stanie (nie mogą być poluzowane, odłamane, połamane, nadmiernie zużyte,

■

niezabezpieczone itp.), a także
czyste – dolne końce drabiny muszą być w kontakcie z gruntem.

■

21 Dolne końce drabiny przystawnej należy także sprawdzić podczas przenoszenia drabiny
z miękkiego/nieutwardzonego podłoża (np. skopana ziemia, sypki piasek/kamienie, brudny
warsztat) na gładkie, utwardzone podłoże (np. płyty chodnikowe), aby zapewnić, że to dolne
końce drabiny a nie brud (np. piasek, zaklinowane kamienie lub opiłki) są w kontakcie z gruntem.

Czy pracownicy użytkujący drabiny wiedzą jak z nich
korzystać w bezpieczny sposób?

22 Punkt ten określa podstawowe zasady ustawiania i użytkowania drabin pod
bezpośrednią kontrolą użytkownika. Użytkownicy powinni też zostać pouczeni
o ograniczeniach omówionych w pozostałych punktach tej broszury. Pracownicy
powinni użytkować drabinę przystawną, rozstawną lub element podporowy tylko jeśli:

są kompetentni – powinni zostać przeszkoleni i poinstruowani w zakresie bezpiecznego

■

użytkowania danego sprzętu;
drabina przystawna lub rozstawna ma odpowiednią długość –

■

w przypadku drabin przystawnych:
- nie należy korzystać z 3 ostatnich szczebli (patrz: Rysunek 9);
- drabiny służące do dostępu na wyższy poziom powinny wystawać na wysokość

co najmniej 1 m powyżej poziomu oparcia i powinny być przymocowane; w innym
przypadku konieczne jest zapewnienie bezpiecznego i stabilnego miejsca uchwytu
dla rąk (patrz: Rysunek 8);

w przypadku drabin rozstawnych:
- nie należy korzystać z 2 ostatnich stopni drabiny rozstawnej, o ile nie ma odpowiedniego

uchwytu dla rąk (patrz: Rysunek 11);

- nie należy korzystać z 3 ostatnich stopni drabiny rozstawnej jednostronnej lub

dwustronnej, w której stopień stanowi jednocześnie szczyt drabiny (patrz: Rysunek 12);

szczeble lub stopnie drabiny przystawnej lub rozstawnej są równe. Można to ocenić gołym

■

okiem. Drabiny przystawne można wypoziomować posługując się specjalnie do tego
przeznaczonymi urządzeniami poziomującymi, ale nie wolno do tego celu wykorzystywać
cegieł ani innych materiałów dostępnych w miejscu pracy;
warunki atmosferyczne są odpowiednie – nie należy korzystać z drabin w przypadku

■

silnego lub porywistego wiatru (należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta
w zakresie bezpiecznych praktyk);
użytkownicy są wyposażeni w odpowiednio mocne obuwie (np. półbuty/buty lub obuwie

■

sportowe ochronne). Podeszwy nie mogą być oberwane, sznurowadła zbyt długie lub
rozwiązane, a buty nie powinny być zabłocone czy też zabrudzone w inny sposób
ograniczający ich przyczepność do podłoża;
użytkownicy wiedzą jak zabezpieczyć drabiny przed nieupoważnionym dostępem osób

■

trzecich oraz pozostałych pracowników;
użytkownicy posiadają dostateczną sprawność fizyczną – użytkowanie drabin może być

■

zabronione w przypadku niektórych chorób, przyjmowania leków, znajdowania się pod
wpływem alkoholu lub substancji odurzających. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości
należy się skonsultować z lekarzem medycyny pracy;
użytkownicy wiedzą jak należy odpowiednio przymocować drabinę przystawną lub rozstawną.

■

23 Korzystając z drabiny przystawnej lub rozstawnej, nie wolno:

przesuwać drabiny stojąc na jej szczeblach/stopniach;

■

mocować drabiny korzystając ze szczebli lub stopni znajdujących się przy podstawie;

■

zsuwać się po bocznicach drabiny;

■

rozstawiać drabiny na ruchomym podłożu, takim jak palety, cegły, dźwigi, rusztowania

■

wieżowe, łyżka koparki, samochód dostawczy lub ruchome podesty robocze;
przedłużać drabiny przystawnej stojąc na jej szczeblach.

■

Rysunek 11 Prawidłowo –
2 widoczne szczeble drabiny.
Użytkując drabinę rozstawną
tego typu nie należy pracować
na wyższych szczeblach.

✓

Rysunek 12 Prawidłowo –
3 widoczne stopnie drabiny.
Użytkując drabinę rozstawną
tego typu nie należy pracować
na wyższych stopniach.

✓

6 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Bezpieczne użytkowanie drabin przystawnych i rozstawnych. Przewodnik dla pracodawców

Materiały źródłowe i pomocnicze

Materiały źródłowe

1

The Work at Height Regulations 2005 (as amended): A brief guide Broszura INDG401

(wersja 1) HSE Books 2007 (pojedyncze egzemplarze są dostępne bezpłatnie, można też
zamówić odpłatnie zestawy po 10 sztuk ISBN 978 0 7176 6231 9).

2

BS 1129: 1990 Specification for portable timber ladders, steps, trestles and lightweight

stagings British Standards Institution.

3

BS 2037: 1994 Specification for portable aluminium ladders, steps, trestles and

lightweight stagings British Standards Institution.

4

BS EN 131-1 Ladders. Terms, types, functional sizes (2007 r.) oraz BS EN 131-2

Ladders. Specification for requirements, testing, marking (1993 r.) oraz BS EN 131-3
Ladders. User instructions (2007 r.) oraz BS EN 131-4 Ladders. Single or multiple hinge-joint
ladders (2007 r.) British Standards Institution.

5

Memorandum of guidance on the Electricity at Work Regulations 1989. Guidance on

Regulations HSR25 HSE Books 2007, ISBN 978 0 7176 6228 9.

Materiały pomocnicze

A toolbox talk on leaning ladder and stepladder safety Broszura INDG403 HSE Books
2005 r. (pojedyncze kopie są dostępne bezpłatnie, można też zamówić odpłatnie zestawy
po 5 sztuk ISBN 978 0 7176 6106 0).

Top tips for ladder and stepladder safety Poradnik kieszonkowy INDG405 HSE Books
2005 r. (pojedyncze egzemplarze są dostępne bezpłatnie, można też zamówić odpłatnie
zestawy po 25 sztuk ISBN 978 0 7176 6127 5).

Evaluating the performance and effectiveness of ladder stability devices RR205 HSE Books
2004 r. ISBN 978 0 7176 2822 3.

Ergonomics evaluation into the safety of stepladders. Literature and standards review
Phase 1 CRR418 HSE Books 2002 r. ISBN 978 0 7176 2302 0.

Ergonomics evaluation into the safety of stepladders. User profile and dynamic testing –
Phase 2 CRR423 HSE Books 2002 r. ISBN 978 0 7176 2315 0.

Informacje poświęcone upadkom z wysokości na stronach serwisu internetowego HSE:
www.hse.gov.uk/falls/index.htm.

7 z 7 stron

Health and Safety
Executive

Publikacja: Inspektorat Zdrowia i Bezpieczeństwa Pracy (HSE)

INDG402PL

Pozostałe informacje

Zarówno płatne jak i bezpłatne publikacje HSE można zamówić pocztą pod adresem
HSE Books, PO Box 1999, Sudbury, Suffolk CO10 2WA, telefonicznie pod nr
tel.: [phone], faksem pod nr: 01787 313995 lub online pod adresem:
www.hsebooks.co.uk (płatne publikacje Inspektoratu można też zakupić w księgarniach,
a bezpłatne broszury można pobrać na stronach serwisu Inspektoratu pod adresem:
www.hse.gov.uk).

Informacje na temat zdrowia i bezpieczeństwa można otrzymać kontaktując się
z Inspektoratem telefonicznie pod nr Infolinii: 0845 345 0055, faksem pod nr:
0845 408 9566, nr tel. tekstowego: 0845 408 9577, pocztą elektroniczną:
[e-mail] lub pocztą tradycyjną: HSE Information Services,
Caerphilly Business Park, Caerphilly CF83 3GG.

Niniejsza broszura określa zasady dobrej praktyki, których przestrzeganie nie
jest obowiązkowe, ale mogą być one pomocne przy podejmowaniu decyzji
o tym jak postępować.

Niniejsza publikacja jest dostępna odpłatnie w zestawach 5 egzemplarzy, które można
zamówić w Dziale Publikacji (HSE Books), ISBN 978 0 7176 6105 3. Pojedyncze
egzemplarze są dostępne bezpłatnie w HSE Books.

© Prawa autorskie zastrzeżone dla Crown Niniejsza publikacja może być powielana bez
ograniczeń, z wyłączeniem wykorzystania dla celów reklamy, rekomendacji lub sprzedaży.
Data pierwszej publikacji: 10/05. Jako źródło publikacji należy wskazać HSE.