• Bezrobocie

Jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy
i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych
powodów.

Stopa bezrobocia – jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej

kategorii ludności.

Bezrobocie płynne – nie przekracza 4-5 %. Powody:

◦ przekwalifikowania

◦ zmiana pracy
◦ dowolne bezrobocie

◦ sezonowość

Bezrobocie strukturalne – powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą
pracy i popytem na pracę. Jest ono konsekwencją zmian technologicznych i ewolucji
struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce.

Bezrobocie technologiczne – wynikające z postępu technicznego, które powoduje
zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy do
chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych zastosowań.

Bezrobocie koniunkturalne – związane z cyklicznymi zmianami produktywności
gospodarki. I tak w okresie:

◦ Recesji – spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co

wywołuje spadek produkcji, co powoduje spadek zapotrzebowania na pracę.

◦ Koniunktury – popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa

wzrasta, co wywołuje wzrost produkcji, co powoduje wzrost zapotrzebowania na
pracę.

Najważniejsze przyczyny bezrobocia:

◦ okresowe osłabienie koniunktury,

◦ zmiany strukturalne w gospodarce,
◦ działalność związków zawodowych,

◦ ustalenie płacy minimalnej,
◦ programy pomocy socjalnej,

◦ trudności proceduralne w prowadzeniu własnego biznesu,
◦ bezrobocie technologiczne,

◦ zamożność społeczeństw,
◦ rosnąca konkurencja międzynarodowa,

◦ koszty pracy.

Metody przeciwdziałania:

◦ aktywizacja bezrobotnych,

◦ ulgi podatkowe – szczególnie dla młodych,
◦ niekonwencjonalne formy zatrudnienia – praca zdalna,

◦ uwzględnienie bezrobotnych w negocjacjach płacowych,
◦ zmniejszenie kosztów lokacji pracowników,

◦ ograniczenie roli związków zawodowych,
◦ ograniczenie zasiłków,

◦ ułatwienie mobilności – budowanie dróg, autostrad itp.
◦ zmiany w systemie edukacji,

◦ wspieranie inwestycji,

◦ zachęcanie do przyjmowania bezrobotnych przez subwencje,
◦ większa elastyczność w kształtowaniu płacy minimalnej,

◦ popieranie zakładania nowych przedsiębiorstw.

Szkoła rynku pracy – niska aktywność bezrobotnego. Charakterystyczna dla Europy.

Skupia się na funkcjach osłonowych oraz dawaniu czasowego zatrudnienia bezrobotnemu

z funduszów publicznych. W tym przypadku bezrobocie definiuje się jako resztkę siły

roboczej, która została na rynku pracy bez zajęcia, która wymaga pomocy
i zagospodarowania.
Około 2000 r. kraje zaczęły się z tego wycofywać.

Szkoła integralnego podejścia – charakterystyczna dla USA.

Dla obniżenia bezrobocia ma powstaje ogólna polityka gospodarcza, głównym jej
aspektem powinno być promowanie zatrudnienia. Programy rynku pracy mogą czasem
pomagać. Brak zasiłków – należy robić wszystko ażeby bezrobocie nie rosło, zamiast je
utrzymywać za pomocą zasiłków.

Wskaźnik A. Okuna (inaczej wskaźnik ubóstwa) – suma stopy bezrobocia oraz poziomu
inflacji. Im mniejszy tym lepiej.

Dla Polski: s. bezrobocia (13%) + s. inflacji (4%) = 17 %

• Inflacja

Stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez
ludność.

Neoklasyczna ekonomia – dostrzega problem inflacji, jednak jest ona zjawiskiem
przejściowym korygowana przez mechanizmy równoważące.

Teoria Keynsa – wyjaśnia inflację poprzez czynniki ciągnięte przez popyt oraz czynniki
pchane przez koszty.

Wzrost popytu globalnego w warunkach niewykorzystywanych zdolności produkcyjnych
niekoniecznie powoduje wzrost cen. Może powodować wzrost produkcji i wzrost
zatrudnienia.
Wąskie gardła – pojawiają się wówczas wzrost popytu globalnego podczas występowania
wąskich gardeł, które to ograniczają wzrost produkcji.

Dwa rodzaje inflacji:

◦ inflacja ciągniona przez popyt – ludzie kupują więcej niż gospodarka może im

zaoferować.

◦ Inflacja pchana przez koszty – powody:

▪ związki zawodowe – wymuszają wzrost płac,
▪ monopole – zwiększają ceny w pogoni za zyskami,

▪ wzrost cen strategicznych surowców,
▪ ciąg przyczyn o charakterze politycznym,

▪ klęski żywiołowe,
▪ spadek kursu wymiennego waluty krajowej

Monetarystyczna teoria inflacji – nawiązuje do ilościowej teorii pieniądze. Założenia:
krótki czas obiegu pieniądza jak również realny poziom dochodu narodowego są const.
Poziom cen rynkowych będzie się zmieniał proporcjonalnie do wzrostu podaży pieniądza.
Umiejętność regulacji podaży pieniądza w obiegu = brak inflacji.

Współczesne teorie Neokeynessowskie – założenia: wzrostowi realnego dochodu
narodowego towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen przy założeniu, że zdolności

produkcyjne nie są w pełni wykorzystane.

Sposoby hamowania wzrostu cen:

◦ polityka dochodowa – hamowanie wzrostu płac,
◦ polityka fiskalna – ograniczenia nadmiernego deficytu budżetowego,

◦ polityka monetarna – odpowiednia regulacja dopływu pieniądza do obiegu za

pośrednictwem banku centralnego.

Inflacja popytowa – zjawisko spadku siły nabywczej pieniądza, zachodzące gdy podaż
pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług.

Inflacja podażowa – powstaje w wyniku szoków skutkujących obniżeniem podaży. Szoki
mogą być spowodowane przez klęski żywiołowe, wojny itp.

Inflacja strukturalna – powstaje w sytuacjach gdy:

◦ producenci nie są w stanie szybko zmienić struktury produkcji w odpowiedzi na

zmianę struktury,

◦ zmiana popytu na produkt,
◦ zmiana technologii wytwarzania,

◦ zmiana konkurencji.

Inflacja ukryta – trudności z nabyciem produktów nie są spowodowane wzrostem cen,
lecz brakiem towarów w sklepach i niemożliwością ich zakupu. Zjawisko powszechne w
krajach centralnie kierowanych. Skutki są następujące:

◦ kolejki,

◦ spekulacja,
◦ brak motywacji do pracy,

◦ gospodarka niedoboru,
◦ olbrzymi spadek wzrostu gospodarczego.

Krzywa Phillipsa – ilustruje związek pomiędzy stopą inflacji oraz stopą bezrobocia.

NAIRU – jest to ekonomiczna teoria
bezrobocia stabilizującego poziom inglacji.
Bezrobocie NAIRU pojawia się gdy płace
odpowiadające wymaganiom pracowników
zrównują się z płacami zgodnymi z realiami
gospodarczymi czyli przy ustabilizowanej
dynamice procesów inflacyjnych.

W 1968 r. monetaryści odrzucają krzywą
Phillipsa, teorię keynessowską bezrobocia
p r z y m u s o w e g o . O p i e r a j ą s i ę n a
neoklasycznej bezrobocia przymusowego.

Chęć podjęcia pracy nie zawsze może się
zrealizować. Stopa bezrobocia minimalnego

nie zależy od stopy inflacji.

Bezrobocie wzrasta płace maleją zwiększa się rentowność produkcji rozbudowa
wzrost zatrudnienia

Bezrobocie spada poniżej 4-5% płace rosną zmniejsza się rentowność produkcji
zmniejszają się rozmiary produkcji wzrost bezrobocia do poziomu stopy naturalnej

• Rzadkość, a możliwości produkcyjne

Istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania zasobów. Musimy wybierać spośród
alternatywnych sposobów wykorzystania zasobów. Z każdym wyborem związany jest
koszt.

Tak długo jak nasze zasoby są rzadkie i możemy wybierać między nimi wszystko co

robimy ma jakiś koszt.

Koszt danego dobra określamy wartością tego, co może być nabyte w zamian.

Koszt alternatywny – wartość najbardziej cennej, ale niewykorzystanej alternatywy.

Krzywa możliwości produkcyjnej (KMP) – jest graficznym przestawieniem różnych
kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone, gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie
wykorzystane.

Liniowa krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje, że ilość dobra, z której trzeba
zrezygnować w zamian za konkretną ilość dobra drugiego pozostaje stałe.

Wypukła KMP wskazuje, że gdy wzrasta produkcja trzeba zrezygnować z coraz to
większej ilości drugiego dobra.

Wybór między inwestycjami, a konsumpcją.

Ekonomiczne skutki wyboru dóbr inwestycyjnych (DI):

◦ uzyskiwane są kosztem dóbr konsumpcyjnych (DK),
◦ zwiększają majątek produkcyjny, bo są środkami produkcyjnymi,

◦ DI zwiększają przyszłe możliwości produkcyjne,
◦ przesuwanie KMP w prawo jest przejawem wzrostu gospodarczego,

◦ przesuwanie KMP powoduje wzrost możliwości konsumpcji.

Tak zwiększona przyszła konsumpcja nie wymaga zmniejszenia przyszłych inwestycji.
Inwestycje również wzrastają.

◦ Zwiększone zdolności inwestycyjne powiększają potencjał przyszłego wzrostu,

◦ im bardziej zaciska się pasa tym szybciej następuje bardziej widoczne

przesunięcie KMP w prawo.

Długookresowy wzrost gospodarczy danego kraju w bardzo dużej mierze zależy od
rezygnacji z bieżącej konsumpcji w celu inwestowania. Położenie KMP zależy od rodzaju
projektów inwestycyjnych, które są obecnie realizowane.

Wybór między dobrami prywatnymi, a publicznymi.

Dobro prywatne jest wykorzystywane przez niewielką liczbę osób.

Dobro publiczne wykorzystywane jest przez dużą liczbę osób.

Produkowane przez państwo dobra najczęściej są nieefektywne.

Sposoby bardziej efektywnego wykorzystania rzadkich zasobów:

◦ substytucja zasobów,
◦ specjalizacja pracy – zwiększenie produkcji,

◦ korzyści skali – obniżka kosztu jednostkowego wywołana zwiększeniem

wielkości produkcji,

◦ dyzekonomia skali – przeinwestowanie powoduje wzrost kosztów produkcji,

◦ pieniądz – skrócił czas na szukanie partnerów handlowych,
◦ handel pozwala na gromadzenie korzyści dzięki uzyskaniu oszczędności na

kosztach produkcji,

◦ korzyści komparatywne.

• Przedsiębiorstwo i jego formy organizacyjne.

Organizacja wyodrębniona ekonomicznie i prawnie, której celem najczęściej jest
przynoszenie zysków. Odrębność ekonomiczna oznacza wyłączne dysponowanie
majątkiem przez właścicieli.

Efektywność – stosunek uzyskanych efektów do wydatkowanych czynników produkcji.

Skuteczność – stopień realizacji celów.

Podział przedsiębiorstw:

◦ kryterium własności: państwowe, prywatne, spółki, komunalne, spółdzielcze,
◦ kryterium pozycji: doskonale konkurencyjne, o ograniczonej konkurencji,

monopole, oligopole (kilka firm monopolistycznych),

◦ kryterium wielkości: małe, średnie, duże:

▪ zalety małych i średnich: łatwość przestawienia produkcji, wysoko

wykwalifikowana kadra, bardziej innowacyjna;

▪ wady: trudności w pozyskaniu kapitału, pełna odpowiedzialność

przedsiębiorcy;

◦ kryterium rodzaju działalności: produkcyjne, usługowe.

Formy organizacyjne:

◦ własność indywidualna
◦ osobowa (odpowiedzialność przypisana do konkretnej osoby, cywilna, jawna,

komandytowa)

◦ kapitałowa: z.o.o., akcyjna
◦ cywilna – powstaje na podstawie umowy cywilnej zawartej między wspólnikami,

nie ma osobowości prawnej (nie jest podmiotem prawa), wspólnicy wnoszą

wkłady kapitałowe, za zobowiązania wspólnicy odpowiadają solidarnie, reguluje
kodeks postępowania cywilnego, dochód do 800 tys. euro w ciągu 2 lat

◦ jawna – tak jak w cywilnej, własny majątek, powstaje w drodze pisemnej

umowy, reguluje prawo gospodarcze, musi być wpisana do rejestru handlowego,
jeden lub kilku wspólników prowadzi spółkę, sprawy spółki można powierzyć
osobie trzeciej;

◦ partnerska – spółkę tworzą partnerzy w celu wykonywania wolnego zawodu,

wspólnikami mogą być tylko osoby fizyczne wpisane do rejestru krajowego

i sądowego, odpowiedzialność wspólników jest ograniczona.

◦ Komandytowa – za zobowiązania spółki odpowiada komandytariusz (jeden

wspólnik), odpowiedzialność drugiego jest ograniczona.

◦ Komandytowa akcyjna – odpowiada jeden wspólnik (komandytariusz), drugi

akcjonariusz – nie odpowiada, różnice od poprzedniej: kapitał zakładowy min.

5000zł, akt notarialny, walne zgromadzenie, rada nadzorcza.

◦ Spółki kapitałowe – różnice od osobowych: mają osobowość prawną,

zarządzanie może być oddzielone od własności kapitału, funkcjonuje bez

względu na to kto ją zarządza, właściciele mogą być anonimowi, może być ich
wielu i żaden musi sprawować kontroli, właściciele nie ryzykują całym swoim
majątkiem, łatwiej pozyskać kapitał.

◦ Z.O.O. - wspólnicy odpowiadają adekwatnie do ilości wniesionego kapitału, min.

kapitał zakładowy 5000zł, kapitał ten dzieli się na udziały, udziały mają charakter
imienny, może być udziałowcem jedna osoba, która jest wpisana do rejestru
handlowego i sądowego.

◦ Akcyjna – min. kapitał akcyjny to 50 tys. zł podzielony na akcje o równej

wartości, dotyczy większych przedsiębiorstw, notowane na giełdzie,
funkcjonowanie objęte przepisami dot. obrotu papierów wartościowych, znana
kondycja, akcje mogą być sprzedawane i kupowane na rynku zamkniętym, skład
właścicieli może się zmienić, jedynie posiadacze dużych akcji pow. 5% muszą
się ujawnić.

◦ Korporacja ( duża spółka akcyjna, zarządza zarząd kontrolowany przez radę

nadzorczą wybierany przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, żaden
akcjonariusz, nie ma pakietu większościowego (pow. 51%), na walne
zgromadzenie przychodzą więksi akcjonariusze posiadający pakiet kontrolny.

◦ Postać holdingu – spółka matka, córki

Wartość akcji spółki według ich ceny rynkowej nazywamy kapitalizacją. Kapitalizacja
świadczy o wielkości.

• Metody pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwo.

Koszty wejścia na rynek:

◦ rejestracja,
◦ rekrutacja,

◦ zgromadzenie kapitału,
◦ czas,

◦ reklama,
◦ pozyskanie kapitału,

◦ łapówki

Wejście na rynek:

◦ franczyza – firma wykupuje odpowiednie licencje, know-how, itp. otrzymuje

w zamian możliwość działalności pod rozpoznawaną marką.

◦ Przejęcie firmy funkcjonującej – wszystko, co potrzebne do prowadzenia

biznesu już jest.

Źródła finansowania:

◦ kapitał własny: udziałowy, akcyjny

◦ kapitał obcy (dłużny): kredyt, obligacje, leasing etc.

Każdy kapitał ma swój koszt. W przypadku kapitału własnego jest to oczekiwany przez
inwestora zysk. Dla obcego – odsetki.

Koszt kapitału to średnia ważona kosztów kapitału ze wszystkich źródeł finansowania, z

których uzyskuje się dany kapitał dla danego przedsięwzięcia.

Teoria Modiglianego-Millera – w tej teorii struktura finansowania nie ma znaczenia.
Występuje stała oczekiwana stopa zysku uzależniona jedynie od aktywów (majątek

produkcyjny). Koszt kapitału jest stały.

Teoria tradycyjna – dowodzi, że istnieje optymalny poziom finansowania dający

minimalny koszt kapitału. Wraz ze zmianą ryzyka następuje zmiana oczekiwanej stopy

zysku. Im wyższe ryzyko tym wyższy zysk.

Najważniejsze źródła finansowania działalności w Polsce:

◦ Emisja akcji – akcja – pakiet praw własności, która uprawnia inwestora do

uzyskania dywidendy. Akcje dzielimy na:
▪ zwykłe – zmienna, reinwestowana dywidenda,

▪ uprzywilejowane – stała, niereinwestowana dywidenda.

◦ Kredyt bankowy – standardowy sposób pozyskania kapitału. Długo i

krótkookresowy instrument finansowy.

▪ Kredyt krótkookresowy – 1 rok (obrotowy 18-20%)
▪ Kredyt długookresowy – 3-5 lat (inwestycyjny 9-13%)

◦ Bony komercyjne – służą do finansowania krótkookresowego, emitowane są w

Polsce o 1992 r. Po wielokrotnym rolowaniu mogą stać się instrumentem
długookresowym. Główne zalety bonów to:
▪ tanie źródło pozyskania kapitału,

▪ szybkie źródło,
▪ uproszczona procedura emisji,

▪ elastyczność finansowania.

◦ Emisja obligacji przedsiębiorstw – źródło kapitału obcego. Zobowiązanie

dłużne emitenta wobec każdego kolejnego inwestora. Emitent zobowiązuje się
zwrócić dług jak również wypłacić odsetki. Finansowanie długookresowe.

◦ Obligacje zamienne na akcje – element długu, ale zasadnicza ich konsturkcja,

wskazuje, że są wymieniane na akcje.

◦ Faktoring – pożyczka pieniędzy pod zastaw niezapłaconej faktury. Koszt tego

źródła jest porównywalny do kredytu obrotowego, jednak jest szybszy
w uzyskaniu.

◦ Leasing – łatwiejsza forma finansowania firmy. Leasingodawca pozostaje

właścicielem danego przedmiotu. Dowolny sposób spłacania raty. Uproszczona
procedura. Wartość środka trwałego wlicza się do kosztów uzyskania
przychodu. Każdy przedsiębiorca, który finansuje swoje inwestycje leasingiem
może ubiegać się o dofinansowanie ze środków unijnych. Wyróżniamy
następujące:
▪ operacyjny – pozwala powiększyć koszt uzyskania przychodów, nie

pogarsza wskaźnika zadłużenia, nie jest uwidoczniony jako zobowiązanie
w bilansie.

▪ Finansowy – pozwala jedynie na odpisanie odsetek.
▪ Zwrotny – polega na odsprzedaniu przedmiotu, a następnie jego

wyleasingowaniu.

▪ Konsumencki - od 2011r. Dostępny dla każdego przeciętnego obywatela,

dalej właścicielem przedmiotu pozostaje leasingodawca.

◦ New connect – dla nowych przedsiębiorstw – sprzedaż akcji, których cena

uwzględnia przyszłe wyniki spółki. Koszt to 3 tys. zł.Można wejść na platformę
na dwa sposoby:
▪ oferta prywatna – skierowana do max 99 inwestorów

▪ oferta publiczna – te same mechanizmy co na GPW

◦ Anioły biznesu – 50 – 500 tys. zł. Musi podzielić się zyskiem, bądź firmą.

Szybkie tempo rozwoju, nisze w ustabilizowanych sektorach. Anioł najczęściej

sprzedaje swoje udziały.

• Pojęcie oraz rodzaje podatków.

Uregulowane prawem podstawowe świadczenie pieniężne na rzecz państwa. Ma ono
charakter powszechny, przymusowy, bezzwrotny. Podatnik nie otrzymuje żadnego
świadczenia wzajemnego.

Funkcje podatków:

◦ fiskalna – zapewniają państwu dochody,

◦ stymulacyjna – umożliwiają prowadzenie polityki budżetowej, istnieje możliwość

stymulacji rozwoju,

◦ redystrybucyjne – zmniejszanie nierówności społecznych.

Cztery zasady dobrego opodatkowania:

◦ podmioty powinny wspierać rząd analogicznie do możliwości,
◦ jasny,

◦ ściągany w możliwie najlepszy sposób,
◦ jak najmniej zniekształca rynek

Podatki:

◦ bezpośrednie – obciążający bezpośrednio podatnika, stanowi jego koszt;

podatnik ma obowiązek odprowadzenia podatku do organu podatkowego;
przykładowo: PIT (dochodowy 18%, 32%), CIT (19% od przedsiębiorców), rolny,
leśny, od spadków i darowizn.

◦ Pośrednie – podatek jest zawarty w cenie nabywanego dobra lub usług;

przykładowo: VAT, akcyza, podatek od gier losowych.

Krzywa Laffera

Wzrost stopy opodatkowania początkowo skutkuje wzrostem wpływów budżetowych z
podatków, ale po przekroczeniu pewnego poziomu wpływy te spadają.
T dochód; t stawka opodatkowania;
t* stawka opodatkowania maksymalizująca wpływy do budżetu; stopy t

1

i t

3

dają takie

same wpływy budżetowe.

Koncepcja teoretyczna, która za pomocą krzywej ilustruje zależność między stawką
opodatkowania a dochodami budżetowymi państwa z tytułu podatków.

• Aktywa finansowe

Płynność – cecha pożądana przez inwestorów, szczególnie w warunkach ryzyka.

Podzielność – minimalny odcinek na jakie opiewają aktywa finansowe.

Okres – czas trwania; odpowiada liczbie lat, po których instrument zostanie wykupiony
przez emitenta, jeżeli nabywca jest upoważniony do zamiany na inną formę aktywów.

Zwrot – wielkość dochodów inwestora (dywidenda) powiększonych o różnicę między ceną
zbycia i nabycia. Wielkość tego zwrotu określa w sposób jednoznaczny dzisiejsza wartość
instrumentu finansowego. Inwestor stara się robić wszystko by maksymalizować zwrot.

Ryzyko – podstawowa cecha każdego instrumentu finansowego i w bardzo dużym stopniu
określa jego wartość. Jest to niemożliwość określenia przyszłych strumieni pieniądza
płynących do inwestora.

Najważniejsze funkcje rynku finansowego:

◦ jest miejscem, gdzie otrzymuje się informacje na temat zwrotu z aktywów,
◦ tworzenie mechanizmu, dzięki któremu inwestor może w każdej chwili sprzedać

posiadane walory

◦ ograniczenie kosztów transakcji

Fundusze inwestycyjne (FI) – w Polsce od 1992 r. Stanowią część rynku finansowego.
Największe zainteresowanie przypada na lata 2003-2007. Stopa zwrotu wielokrotnie
przekraczała 50%.
Polega na gromadzeniu środków pieniężnych od różnych podmiotów, które stanowią
pewną pulę, którą fundusz dysponuje, zarządza i inwestuje. Aby znaleźć się w takim
funduszu należy nabyć jednostki uczestnictwa (f. otwarty) lub certyfikat inwestycyjny
(f. zamknięty). Funkcje FI na rynku finansowym:

◦ pośrednik finansowy,

◦ emitent,
◦ inwestor nie musi posiadać specjalistycznej wiedzy.