682

Nr 11–12

WIADOMOŚCI LEKARSKIE 2004, LVII, 11–12

Maciej Owecki, Wanda Horst-Sikorska, Jerzy Sowiński

MECHANIZMY DZIEDZICZENIA CUKRZYCY

Z Katedry i Kliniki Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych

Akademii Medycznej w Poznaniu

Cukrzyca jest chorobą dziedziczną o złożonym mechanizmie dziedziczenia. Praca przedstawia współczesne poglądy na genetyczne

uwarunkowania tej choroby. Omówiono układy HLA związane z cukrzycą typu 1 oraz wielogenowe podłoże cukrzycy typu 2. [Wiad Lek
2004; 57(11–12): 682–685]

Słowa kluczowe: cukrzyca, geny, dziedziczenie.

Wieloletnie badania dotyczące etiologii cukrzycy do-

wodzą, że jej wystąpienie determinują uwarunkowania
dziedziczne. Rolę w ujawnieniu choroby odgrywają także
czynniki środowiskowe, nakładając się na predyspozy-
cje genetyczne. Rodzinne występowanie cukrzycy za-
obserwowano już przed 3000 lat. Pierwsze historyczne
wzmianki na ten temat pochodzą z Indii. Hinduski le-
karz Sushruta opisał wówczas dwa rodzaje cukrzycy –
– jeden u ludzi młodych, często występujący rodzinnie,
drugi u starszych, wiążący się z nieodpowiednią dietą.

Badania populacyjne i genetyczne, coraz dokładniej-

sze dzięki osiągnięciom biologii molekularnej, umożli-
wiły lepsze poznanie mechanizmów dziedziczenia cu-
krzycy. Pierwsze teorie mówiły, że cukrzyca jest cho-
robą dziedziczoną przez jeden gen autosomalny rece-
sywny (homozygoty zapadać miały na typ 1, heterozy-
goty na typ 2), inne dowodziły, że przyczyną choroby
jest jeden gen o zmiennej penetracji (słabsza penetracja
miała powodować wystąpienie cukrzycy typu 2, pełna
penetracja – typu 1). Poglądy te nie zostały potwierdzone.

Genetyczne tło cukrzycy potwierdza wskaźnik zgod-

ności zapadalności na tę chorobę u bliźniąt jednojajo-
wych, wynoszący blisko 100% dla typu 2 i 50% dla
typu 1. Cukrzyca typu 1 występuje u potomstwa 4-
-krotnie częściej, gdy chory jest ojciec [1]; przyczyną
może być zróżnicowanie ekspresji materiału genetycz-
nego, zależnie od tego, czy pochodzi od matki, czy od
ojca. Poza tym rzadsze występowanie cukrzycy u po-
tomstwa chorych matek przypisuje się ochronnemu
wpływowi środowiska płodowego, które przyczynia się
do powstania tolerancji u płodu. Autorzy norwescy po
kilkuletniej obserwacji 1,4 mln dzieci podkreślają zwią-
zek między starszym wiekiem matki a wzrastającym
ryzykiem zachorowania na cukrzycę. Prawdopodobnie
wpływa na to zmienione środowisko wewnątrzmacicz-
ne [2]. W cukrzycy typu 2 zachodzi sytuacja odwrotna
– dziedziczenie w linii matczynej stwarza większe ryzy-
ko wystąpienia choroby. Alcolado i wsp. tłumaczą to
rolą mutacji mitochondrialnego DNA, mogącej odpo-
wiadać za rozwój cukrzycy. Przyjmuje się jednak, że

cukrzyca dziedziczona w ten sposób stanowi 1%
wszystkich postaci tej choroby [3]. Mimo tak przeko-
nujących wyników badań i coraz lepszego poznania pa-
tomechanizmu choroby, ciągle nie udaje się precyzyjnie
określić zmian w genomie, prowadzących do jej roz-
woju. Przyjmuje się, że wiąże się ona z zaburzeniem
ekspresji wielu różnych genów, czego przyczyną może
być występowanie mutacji. Przeszkodą w badaniach
genetycznych jest wpływ czynników środowiskowych
(jak dieta, wysiłek fizyczny i wiek, a także palenie pa-
pierosów [4]), oddziałujących na fenotyp w ciągu ca-
łego życia i modyfikujących ekspresję genową, co
w znacznym stopniu utrudnia badania genotypu.

Uwarunkowania genetyczne cukrzycy typu 1

Genami, z którymi kojarzona jest predyspozycja do

wystąpienia cukrzycy typu 1, są geny głównego układu
zgodności tkankowej (major histocompatibility complex –
– MHC) zlokalizowane na krótszym ramieniu chromo-
somu 6 i obejmujące 3,5 miliona par zasad. Geny MHC
kodują antygeny zgodności tkankowej HLA (human leu-
cocyte antigen). Układ HLA zawiera co najmniej 128
genów [5]. Geny MHC dzielą się na trzy regiony: pierw-
szy zawiera loci genów A, C, B kodujących antygeny
HLA klasy I, drugi – loci genów DQ, DP, DR kodują-
cych antygeny klasy II, trzeci – geny kodujące składni-
ki dopełniacza C2 i C4, czynnik properdynowy Bf, biał-
ka szoku termicznego, czynnik martwicy nowotworu
oraz białko transportujące antygen (antigen transpor-
ting protein – TAP) do siateczki śródplazmatycznej.

Predyspozycja do zachorowania na cukrzycę typu 1

wiąże się z występowaniem określonych haplotypów
drugiego regionu układu MHC, czyli antygenów HLA
klasy II, głównie HLA-DQ i DR. U większości chorych
na cukrzycę typu 1 stwierdzono antygeny HLA-DR3
i/lub DR4. Pozostałe allele predysponujące do występo-
wania cukrzycy to DR1, DR8 i DR16, DQ2 i DQ8, DR3
i DR4 oraz DRB1 i DQA1 [6,7]. Cząstki HLA u chorych
z wymienionymi haplotypami prawdopodobnie odpowia-
dają za patologiczną aktywację układu odpornościowe-

683

Nr 11–12

Dziedziczenie cukrzycy

go. Mogą one prezentować autoantygeny komórki

β

w sposób prowadzący do autoagresji.

Wiele badań wykazało również obecność genotypów

układu HLA o działaniu ochronnym. Z polskich badań
wynika, że do wystąpienia cukrzycy predysponują alle-
le HLA-DRB1*04 i HLA-DRB1*03, rolę ochronną ma
natomiast allel BRB1*0403 [8]. W populacji brazylijskiej
z działaniem predysponującym do wystąpienia cukrzy-
cy wiązały się allele HLA-DRB1*301, DRB1*04,
DQB1*0302 i DQB1*0201, natomiast ochronny wpływ
wywierały allele HLA-DRB1*15, DQB1*0602,
DRB1*11, DRB1*13 i DQA1*01 [9]. W Wielkiej Bryta-
nii przeanalizowano występowanie układu HLA w 1299
rodzinach pod kątem występowania cukrzycy typu 1
u małych dzieci. Stwierdzono, że 52% dzieci z cukrzycą
rozpoznaną przed 5 rokiem życia było heterozygotami
z HLA DRB1*03-DQA1*0501-DQB1*02/DRB1*04-
-DQA1*0301-DQB1*0302, u 32% cukrzycę rozpozna-
no w wieku 5–9 lat, a u 33% w wieku 10–14 lat (p <
< 0,001). Autorzy twierdzą, że wystąpienie choroby
przed 5 rokiem życia jest znaczącym wskaźnikiem ob-
ciążenia rodzinnego [10].

Badania Metcalfe i wsp. [11] wiążą współistnienie

polimorfizmu genu insuliny HphI i genotypu HLA-DQB1
z predyspozycją do wystąpienia cukrzycy typu 1. Auto-
rzy sugerują, że istotną rolę w rozwoju choroby odgry-
wa połączenie określonych typów HLA ze zmianami
w innych genach [11].

Uwarunkowania genetyczne cukrzycy typu 2

Badania nad występowaniem cukrzycy typu 2,

zwłaszcza populacyjne badania rodzin, wskazują na dzie-
dziczne tło tej postaci cukrzycy. Najwięcej dowodów
dostarczyła analiza zapadalności bliźniąt jednojajowych.
Wśród krewnych I stopnia osób chorych prawdopodo-
bieństwo wystąpienia cukrzycy typu 2, przy dostatecz-
nie długim czasie przeżycia, wynosi 20%. Potomstwo
małżeństw, w których oboje rodzice chorują na cukrzycę
typu 2, zapada wyłącznie na cukrzycę typu 2, co rów-
nież przemawia za dziedzicznym tłem tej postaci choro-
by. Mimo powszechnego przekonania o dziedzicznych
uwarunkowaniach cukrzycy typu 2, do chwili obecnej
nie poznano jej genetycznego podłoża. Nie można wy-
typować tylko 1, 2 czy kilku genów, które byłyby od-
powiedzialne za występowanie choroby, ponieważ
ewentualnych genów kandydujących do tej roli jest co-
raz więcej. Istnieją dwie podstawowe teorie dziedzicze-
nia cukrzycy typu 2: teoria dziedziczenia jednogenowe-
go i wielogenowego.

Teoria dziedziczenia jednogenowego

Teoria ta zakłada istnienie tzw. genu głównego, od-

powiedzialnego za ujawnienie choroby zależnie od stop-
nia penetracji. Jest to gen autosomalny, recesywny lub
dominujący. Dowiedziono, że ten typ dziedziczenia wy-
stępuje u Indian Pima. Prawom jednogenowego dzie-

dziczenia mendlowskiego podlega cukrzyca typu 2
u młodocianych (maturity onset diabetes of youth –
– MODY). Ma ona zwykle powolny początek i przebieg
bez skłonności do ketozy, ale często prowadzi do prze-
wlekłych powikłań. Wyróżnia się 5 typów MODY
w zależności od zmutowanego genu: MODY1 – gen wą-
trobowego czynnika jądrowego 4-

α (hepatic nuclear

factor 4-

α

– HNF 4-

α), MODY2 – gen glukokinazy,

MODY3 – gen wątrobowego czynnika jądrowego 1-

α

(hepatic nuclear factor 1-

α

– HNF 1-

α), MODY4 –

– gen insulinowego czynnika promotorowego 1 (insu-
lin promoter factor 1 – IPF-1), MODY5 – gen wątro-
bowego czynnika jądrowego 1

β (hepatic nuclear fac-

tor 1-

β

– HNF 1-

β) [12,13,14,15,16].

Teoria dziedziczenia wielogenowego

Teoria ta zakłada, że do cukrzycy typu 2 predyspo-

nuje wiele zmutowanych genów. Argumentem przema-
wiającym za dziedziczeniem wielogenowym jest niezgod-
ność częstości występowania choroby z autosomalnym
wzorcem mendlowskim. Uważa się, że w genomie czło-
wieka są miejsca szczególnie związane z rozwojem cu-
krzycy. Wiltshire i wsp. badając populację brytyjską
stwierdzili, że loci predysponujące do cukrzycy znaj-
dują się na chromosomach 8p21-22, 10q23.3, 1q24-25
[17]. Vionnet i wsp. w populacji francuskiej wyróżniają
loci na chromosomach 1q21-q24, 2p21-p16, 3q27,
10q26 oraz 20p i 20q [18]. Według Luo i wsp., w popu-
lacji chińskiej z występowaniem cukrzycy wiążą się loci
na chromosomach 9 i 20 [19].

Istnieje wiele genów predysponujących do cukrzy-

cy typu 2, np. geny insuliny, receptora insulinowego,
przenośników glukozy (glucose transporter – GLUT),
amyliny, apolipoprotein, haptoglobiny, glukokinazy i fos-
folipazy C. Najnowsze światowe publikacje donoszą też
o innych tego typu genach-kandydatach. Poniżej przed-
stawiono kilka przykładów.

Opublikowane w 2001 r. wyniki badań Kocha i wsp.

poświęcone są genowi paraoksonazy – enzymu chro-
niącego cząstki HDL i LDL przed peroksydacją [20].
Mutacja tego genu, polegająca na zamianie kwasu glu-
taminowego przez argininę w pozycji 192, predysponu-
je do wystąpienia choroby niedokrwiennej serca u cho-
rych na cukrzycę [20]. Mimo że nie predysponuje do
zachorowania na cukrzycę, możliwy jest jej związek
z przebiegiem choroby [20]. Mutacje genu aktywowa-
nego receptora gamma dla proliferatora peroksysomu
(peroxisome proliferator-activated receptor gamma –
– PPAR gamma) w postaci polimorfizmu c1431t oraz
mutacje genu polipeptydu amyloidowego wysp również
mogą predysponować do wystąpienia cukrzycy [21,22].
Anneksyna – białko, którego gen znajduje się na chro-
mosomie 9p13-q21 – prawdopodobnie zaangażowana
jest w wydzielanie i oddziaływanie insuliny. Rola genu
anneksyny w patogenezie cukrzycy jest dyskutowana,

684

Nr 11–12

M. Owecki i wsp.

ale wątpliwa [23]. Badania Xianga i wsp. dowodzą, że
2 gen białka wiążącego jelitowe kwasy tłuszczowe (inte-
stinal fatty acid-binding protein gene 2 – FABP2) może
odpowiadać za wystąpienie cukrzycy typu 2 i otyłości
[24]. Potwierdzają to badania Framingham z 2001 r.,
w których wykazano, że polimorfizm genu FABP2 wiąże
się u kobiet z insulinoopornością [24,25]. Mutacje ge-
nów receptora adrenergicznego

β-2 i β-3 odpowiadają

za podwyższone stężenie wolnych kwasów tłuszczo-
wych i insuliny, mogą też predysponować do rozwoju
cukrzycy typu 2. Według Carlssona i wsp., mutacjami
takimi są: dla receptora

β-2 zamiana Gln27Glu, a dla

β-3 – Trp64Arg [26]. Oizumi i wsp. przebadali 1685
Japończyków i stwierdzili związek genotypu Arg/Arg
w pozycji 64 genu receptora

β-3-adrenergicznego

z wystąpieniem otyłości i cukrzycy typu 2 [27]. Jak
wykazano w badaniach Rancho Bernardo Study, poli-
morfizm genu apolipoproteiny E wiąże się z poziomem
lipidów w surowicy, pośrednio może też warunkować
rozwój cukrzycy typu 2 [28]. Kankova i wsp. donoszą,
że mutacje receptora dla końcowych produktów gliko-
zylacji (receptor of advanced glycation end products –
– RAGE) pogarszają przebieg cukrzycy i wiążą się ze
zmianami skórnymi spowodowanymi mikroangiopatią
[29]. Mutacje genu kalpainy, czyli proteazy cystyno-
wej, predysponowały do wystąpienia cukrzycy w po-
pulacjach meksykańskiej, fińskiej, niemieckiej i brytyj-
skiej [30]. Doniesienia Ye i wsp. wskazują na związek
między cukrzycą a receptorem witaminy D

3

. Polimor-

fizm genu receptora witaminy D kojarzony jest z podat-
nością na cukrzycę typu 2 u chorych otyłych. Zdaniem
autorów, witamina D prawdopodobnie bezpośrednio
wpływa na różnicowanie i metabolizm komórek tłusz-
czowych lub moduluje wydzielanie insuliny [31]. Poli-
morfizm genu reduktazy metylenotetrahydrofolianu czę-

ściej występuje u osób z cukrzycą typu 2; kojarzy się
także z nadciśnieniem tętniczym i chorobą niedokrwienną
serca [32]. Genem-kandydatem może być również gen
rezystyny – białka wydzielanego przez komórki tłusz-
czowe, które ma odpowiadać za powstanie insulinoopor-
ności, jednak badania Sentinellego i wsp. nie potwier-
dziły tej hipotezy [33]. Badania Benjafielda i wsp. do-
wodzą, że mutacje genu receptora dla czynnika mar-
twicy guzów (tumor necrosis factor receptor gene –
– TNFRSF1B) predysponują do insulinooporności, hi-
perlipidemii, choroby niedokrwiennej serca i nadciśnie-
nia [34]. Wyniki badań Wolforda i wsp. wskazują, że
mutacje genu KCN19, kodującego kanał potasowy, czę-
ściej występują u chorych na cukrzycę Indian Pima [35].
Doniesienia McVie-Wylie i wsp. mówią o sklonowaniu
nowego błonowego przenośnika glukozy – GLUT10
(symbol genu SLC2a10). Gen GLUT10 znajduje się na
chromosomie 20q12-q13.1, zawiera 541 aminokwasów
i 12 domen przezbłonowych charakterystycznych dla
GLUT. Może on być genem-kandydatem w cukrzycy
typu 2 [36]. Bardzo ciekawy wynik uzyskano badając
populację rdzennej ludności Oji-Cree w północnym
Ontario w Kanadzie. Mutacja G319S w genie HNF1A
występuje tam u 97% chorych na cukrzycę [37].

Dużą rolę przypisuje się polimorfizmowi w obrębie

genu kanału potasowego oraz genu receptora dla sulfo-
nylomocznika, który jest podjednostką tego kanału. Za-
burzenia w obrębie tych struktur, wywołane mutacją
genu, mogą mieć wpływ na występowanie cukrzycy
typu 2.

Dziedziczenie cukrzycy jest zagadnieniem wymaga-

jącym dalszych, szerokich badań. Poznanie sprzyjającej
cukrzycy konstelacji wielu genów-kandydatów pomo-
że w przyszłości w leczeniu tej coraz powszechniejszej
choroby.

Piśmiennictwo

[1] Warram JH, Krolewski AS, Gottlieb MS, Kahn CR. Differences in risk of insulin-dependent diabetes in offspring of diabetic mothers and diabetic fathers.

N Engl J Med 1984; 311(3): 149–152. [2] Stene LC, Magnus P, Lie RT, Sovik O, Joner G. Maternal and paternal age at delivery, birth order, and risk of childhood
onset type 1 diabetes: population based cohort study. BMJ 2001; 323(7309): 369. [3] Alcolado JC, Laji K, Gill-Randall R. Maternal transmission of diabetes.
Diabet Med 2002; 19(2): 89–98. [4] Will JC, Galuska DA, Ford ES, Mokdad A, Calle EE. Cigarette smoking and diabetes mellitus: evidence of a positive
association from a large prospective cohort study. Int J Epidemiol 2001; 30(3): 540–546. [5] The MHC sequencing consortium complete sequence and gene map
of human major histocompatibility complex. Nature 1999; 401: 921–923. [6] Savola K, Laara E, Vahasalo P, Kulmala P, Akerblom HK, Knip M. Dynamic
pattern of disease-associated autoantibodies in siblings of children with type 1 diabetes: a population-based study. Diabetes 2001; 50(11): 2625–2632. [7] Mbanya JC,
Sobngwi E, Mbanya DN. HLA-DRB1, -DQA1, -DQB1 and -DPB1 susceptibility alleles in Cameroonian type 1 diabetes patients and controls. Eur J
Immunogenet 2001; 28(4): 459–462. [8] Krokowski M, Bodalski J, Bratek A, Boitard C, Caillat-Zucman S. HLA class II-associated predisposition to insulin-
dependent diabetes mellitus in a Polish population. Hum Immunol 1998; 59(7): 451–455. [9] Fernandes AP, Louzada-Junior P, Foss MC, Donadi EA. HLA-
-DRB1, DQB1, and DQA1 allele profile in Brazilian patients with type 1 diabetes mellitus. Ann N Y Acad Sci 2002; 958: 305–308. [10] Gillespie KM, Gale EA,
Bingley PJ. High familial risk and genetic susceptibility in early onset childhood diabetes. Diabetes 2002; 51: 210–214.

[11] Metcalfe KA, Hitman GA, Rowe RE, Hawa M, Huang X, Stewart T, Leslie RD. Concordance for type 1 diabetes in identical twins is affected by insulin

genotype. Diabetes Care 2001; 24(5): 838–842. [12] Yamagata K, Furuta H, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Cox NJ, Fajans SS, Signorini S, Stoffel M, Bell GI.
Mutations in the hepatocyte nuclear factor-4alpha gene in maturity-onset diabetes of the young (MODY1). Nature 1996; 384(6608): 458–460. [13] Froguel P,
Vaxillaire M, Sun F, Velho G, Zouali H, Butel MO, Lesage S, Vionnet N, Clement K, Fougerousse F. The glucokinase locus on chromosome 7p. is closely linked
to early onset non-insulin-dependent diabetes mellitus. Nature 1992; 356: 162–164. [14] Yamagata K, Furuta H, Oda N, Kaisaki PJ, Menzel S, Cox NJ, Fajans SS,
Signorini S, Stoffel M, Bell GI. Mutations in the hepatocyte nuclear factor-1alpha gene in maturity onset diabetes of the young (MODY3). Nature 1996; 384: 455–
–458. [15] Stoffers DA, Ferrer J, Clarke WL, Habener JF. Early-onset type-II diabetes mellitus (MODY4) linked to IPF1. Nat Genet 1997; 17(2): 138–139. [16]
Weng JP, Lehto M, Forsblom C, Huang X, Li H, Groop LC. Hepatocyte nuclear factor-1 beta (MODY5) gene mutations in Scandinavian families with early-onset
diabetes or kidney disease or both. Diabetologia 2000; 43(1): 131–132. [17] Wiltshire S, Hattersley AT, Hitman GA, Walker M, Levy JC, Sampson M, O’Rahilly S,
Frayling TM, Bell JI, Lathrop GM, Bennett A, Dhillon R, Fletcher C, Groves CJ, Jones E, Prestwich P, Simecek N, Rao PV, Wishart M, Bottazzo GF, Foxon R,

685

Nr 11–12

Howell S, Smedley D, Cardon LR, Menzel S, McCarthy MI. A genomewide scan for loci predisposing to type 2 diabetes in a U.K. population (the Diabetes UK Warren
2 Repository): analysis of 573 pedigrees provides independent replication of a susceptibility locus on chromosome 1q. Am J Hum Genet 2001; 69(3): 553–569.
[18] Vionnet N, Hani El-H, Dupont S, Gallina S, Francke S, Dotte S, De Matos F, Durand E, Lepretre F, Lecoeur C, Gallina P, Zekiri L, Dina C, Froguel P.
Genomewide search for type 2 diabetes-susceptibility genes in French whites: evidence for a novel susceptibility locus for early-onset diabetes on chromosome
3q27-qter and independent replication of a type 2-diabetes locus on chromosome 1q21-q24. Am J Hum Genet 2000; 67(6): 1470–1480. [19] Luo TH, Zhao Y, Li G,
Yuan WT, Zhao JJ, Chen JL, Huang W, Luo M. A genome-wide search for type II diabetes susceptibility genes in Chinese Hans. Diabetologia 2001; 44(4): 501–506.
[20] Koch M, Hering S, Barth C, Ehren M, Enderle MD, Pfohl M. Paraoxonase 1 192 Gln/Arg gene polymorphism and cerebrovascular disease: interaction with
type 2 diabetes. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2001; 109(3): 141–145.

[21] Evans D, de Heer J, Hagemann C, Wendt D, Wolf A, Beisiegel U, Mann WA. Association between the P12A and c1431t polymorphisms in the peroxisome

proliferator activated receptor gamma (PPAR gamma) gene and type 2 diabetes. Exp Clin Endocrinol Diabetes 2001; 109(3): 151–154. [22] Novials A, Rojas I,
Casamitjana R, Usac EF, Gomis R. A novel mutation in islet amyloid polypeptide (IAPP) gene promoter is associated with Type II diabetes mellitus.
Diabetologia 2001; 44(8): 1064–1065. [23] Lindgren CM, Nilsson A, Orho-Melander M, Almgren P, Groop LC. Characterization of the annexin I gene and
evaluation of its role in type 2 diabetes. Diabetes 2001; 50(10): 2402–2405. [24] Xiang K, Zheng T, Jia W, Sun D, Ding W, Lu J, Tang J. The impact of codon
54 variation in intestinal fatty acid-binding protein gene on the pathogenesis of diabetes mellitus in Chinese. Chin Med J (Engl) 1999; 112(2): 99–102. [25]
Galluzzi JR, Cupples LA, Meigs JB, Wilson PW, Schaefer EJ, Ordovas JM. Association of the Ala54-Thr polymorphism in the intestinal fatty acid-bindig protein
with 2-h postchallenge insulin levels in the Framingham Offspring Study. Diabetes Care 2001; 24(7): 1161–1166. [26] Carlsson M, Orho-Melander M,
Hedenbro J, Groop LC. Common variants in the beta2-(Gln27Glu) and beta3-(Trp64Arg) – adrenoceptor genes are associated with elevated serum NEFA
concentrations and type II diabetes. Diabetologia 2001; 44(5): 629–636. [27] Oizumi T, Daimon M, Saitoh T, Kameda W, Yamaguchi H, Ohnuma H, Igarashi M,
Eguchi H, Manaka H, Tominaga M, Kato T. Funagata Diabetes Study. Genotype Arg/Arg, but not Trp/Arg, of the Trp64Arg polymorphism of the beta(3)-
-adrenergic receptor is associated with type 2 diabetes and obesity in a large Japanese sample. Diabetes Care 2001; 24(9): 1579–1583. [28] Oh JY, Barrett-Connor E.
Apolipoprotein E polymorphism and lipid levels differ by gender and family history of diabetes: the Rancho Bernardo Study. Clin Genet 2001; 60(2): 132–137.
[29] Kankova K, Zahejsky J, Marova I, Muzik J, Kuhrova V, Blazkova M, Znojil V, Beranek M, Vacha J. Polymorphisms in the RAGE gene influence
susceptibility to diabetes-associated microvascular dermatoses in NIDDM. J Diabetes Complications 2001; 15(4): 185–192. [30] Evans JC, Frayling TM,
Cassell PG, Saker PJ, Hitman GA, Walker M, Levy JC, O’Rahilly S, Rao PV, Bennett AJ, Jones EC, Menzel S, Prestwich P, Simecek N, Wishart M, Dhillon R,
Fletcher C, Millward A, Demaine A, Wilkin T, Horikawa Y, Cox NJ, Bell GI, Ellard S, McCarthy MI, Hattersley AT. Studies of association between the gene
for calpain-10 and type 2 diabetes mellitus in the United Kingdom. Am J Hum Genet 2001; 69(3): 544–552.

[31] Ye WZ, Reis AF, Dubois-Laforgue D, Bellanne-Chantelot C, Timsit J, Velho G. Vitamin D receptor gene polymorphisms are associated with obesity in

type 2 diabetic subjects with early age of onset. Eur J Endocrinol 2001; 145(2): 181–186. [32.] Benes P, Kankova K, Muzik J, Groch L, Benedik J, Elbl L,
Izakovicova-Holla L, Vasku A, Znojil V, Vacha J. Methylenetetrahydrofolate reductase polymorphism, type II diabetes mellitus, coronary artery disease, and
essential hypertension in the Czech population. Mol Genet Metab 2001; 73(2): 188–195. [33.] Sentinelli F, Romeo S, Arca M, Filippi E, Leonetti F, Banchieri M,
Di Mario U, Baroni MG. Human resistin gene, obesity, and type 2 diabetes: mutation analysis and population study. Diabetes 2002; 51(3): 860–862. [34]
Benjafield AV, Glenn CL, Wang XL, Colagiuri S, Morris BJ. TNFRSF1B in genetic predisposition to clinical neuropathy and effect on HDL cholesterol and
glycosylated hemoglobin in type 2 diabetes. Diabetes Care 2001; 24(4): 753–757. [35] Wolford JK, Hanson RL, Kobes S, Bogardus C, Prochazka M. Analysis
of linkage disequilibrium between polymorphisms in the KCNJ9 gene with type 2 diabetes mellitus in Pima Indians. Mol Genet Metab 2001; 73(1): 97–103.
[36] McVie-Wylie AJ, Lamson DR, Chen YT. Molecular cloning of a novel member of the GLUT family of transporters, SLC2a10 (GLUT10), localized on
chromosome 20q13.1: a candidate gene for NIDDM susceptibility. Genomics 2001; 72(1): 113–117. [37] Hegele RA. Genes and environment in type 2 diabetes
and atherosclerosis in aboriginal Canadians. Curr Atheroscler Rep 2001; 3(3): 216–221.

Adres autorów: Maciej Owecki, Klinika Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych AM, SPSK nr 2, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań,

fax [phone]

M. Owecki, W. Horst-Sikorska, J. Sowiński

THE MECHANISMS OF INHERITANCE OF DIABETES MELLITUS

Summary

Diabetes is a genetic disease with a complicated mechanism of inheritance. The work presents contemporary views on genetic background

of this disease. HLA phenotypes associated with type 1 diabetes as well as polygenic background of type 2 diabetes are discussed.

Key words: diabetes, genes, inheritance.

Dziedziczenie cukrzycy