Microsoft Word - l978.doc

Najczęściej występujące wady postawy ciała.

Postawa ciała jest cechą charakterystyczną każdego człowieka. Na tom

ogólne  wrażenie  rzutuje  budowa  ciała,  a  więc  sylwetka  człowieka.  Według
podręcznika ortopedii: „postawą nazywamy układ ciała, jaki przyjmuje człowiek
stojący  w  pozycji  swobodnie  wyprostowanej,  (Ambros)”.  Pełniejsze
sformułowania zawierają uzupełnienie, że jest to nawyk ruchowy, który w dużej
mierze zależy od:
- budowy naszego ciała,
- sprawności funkcjonowania jego narządów i układów,
- działalności człowieka jako istoty społecznej.
W  poszczególnych  okresach  życia  różne  czynniki  maja  wpływ  na  zmianę
postawy ciała.
Zdrowy  noworodek  pod  wpływem  zmiany  położenia  w  stosunku  do  okresu
życia płodowego, gdzie ma kształt litery C oraz działania siły ciężkości ciała ma
prosty  kręgosłup.  Podatny  jest on na zmiany  pozycji  dlatego tak  ważne  jest by
podłoże było równe i nie za miękkie.
W miarę rozwoju zainteresowań otoczeniem wzmacnia mięśnie leżąc na wznak,
na  brzuchy  z  unoszeniem  głowy,  siedzeniem  i  raczkowaniem,  staniem  i
chodzeniem.

okresie

2-3

lat

–

okresie

pierwszego

dzieciństwa

charakterystyczny  jest  stosunkowo  wypukły  brzuch  i  słabo  zaznaczone
krzywizny  kręgosłupa  jak  lordoza  (przodowygięcie)  szyjna  i  lędźwiowa  oraz
kifoza (tyłowygięcie) piersiowa.
W  okresie  przedszkolnym  (4-6  lat)  postawa  dziecka  to  rozciągnięte  mięśnie
grzbietu. Skutkiem tych zmian jest ograniczona ruchomość klatki piersiowej, co
utrudnia  oddychanie  ,  szczyty  płuc  są  źle  przewietrzane.  Praca  serca  jest
ograniczona  wydolność,  organizmu  zmniejszona.  W  wieku  przedszkolnym
obserwuje się liczne wady rozwojowe w postawie ciała, szczególnie nasilają się
one po piątym roku życia. Jedne z nich wynikają z niewystarczającej odporności
organizmu,  wątłości  budowy  czy  niedożywienia,  inne  są  skutkiem  przebytych
chorób  (krzywicy,  gruźlicy  kości),  a  jeszcze  inne  wywodzą  się  z  błędów
wychowawczych lub nieodpowiednich warunków życia.

Do najczęściej występujących wad budowy ciała zaliczamy:
Plecy wklęsłe – to nadmierne uwypuklenie krzywizny lędźwiowej

(hiperlordoza ledźwiowa).Charakterystyczne dla tej wady jest zaznaczone
wygięcie lordozy lędźwiowej, zaakcętowane przodopochylenie miednicy brzuch
wypięty.

Przykurczone

są

nadmiernie

mięśnie:

biodrowo-lędźwiowy,

prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego i towarzyszące, a rozciągnięte a
osłabione mięśnie brzucha i pośladkowe.

Plecy okrągłe – to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny

piersiowej (hiperkifoza piersiowa).Charakterystyczne dla tej wady jest garbienie
się wysuwanie barków i głowy ku przodowi, co powoduje odstawanie łopatek i
ich oddalenie. Klatka piersiowa jest spłaszczona, zapadnięta, mięśnie piersiowe
przykurczone natomiast rozciągnięte mięśnie grzbietu, a szczególnie prostownik
grzbietu w odcinku piersiowym. Skutkiem tych zmian jest ograniczona
ruchowość klatki piersiowej.

Plecy wklęsło-okrągłe – to połączenie uprzednio omówionych wad. Obie

krzywizny zarówno kifoza piersiowa, jak lordoza lędźwiowa są nadmiernie
uwypuklone. Objawy zewnętrzne to wypięty brzuch i okrągłe plecy.

Plecy płaskie – charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn. Wadę tę

spotyka się najczęściej u dzieci astenicznych o słabej wiotkiej muskulaturze.
Zmniejszenie krzywizn fizjologicznych obniża wytrzymałość kręgosłupa oraz
stanowi predyspozycję do bocznych skrzywień kręgosłupa.

Boczne

skrzywienia

kręgosłupa

(skoliozy)

charakteryzują

się

odchyleniem  od  osi  anatomicznej  (wyrostki  kolczyste),  od  osi  mechanicznej  w
trzech płaszczyznach: czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Skoljozy są chorobą
ogólnoustrojową a leczenie jest bardzo trudne gdyż w 80-90% przypadków ich
pochodzenie jest nieznane. Skoliozy występują w e wszystkich okresach  życia.
Najczęstszą  postacią  skoliozy  jest  skrzywienie  prawostronne  zniekształcające
klatkę piersiową i znajdujące się w niej narządy. Częstymi objawami są również
asymetria barków, łopatek, tułowia, miednicy, głowy, co szpeci sylwetkę i staje
się  powodem  kompleksów.  Oprócz  skolioz  idiopatycznych  (  niewiadomego
pochodzenia)  SA  skoliozy,  które  powstają  w  wyniku  następstw  chorób  tj.:
krzywica,  niedowłady  i  porażenia  o  różnej  etiologii,  np.  choroba  Heinego-
Medina.  Istnieją  także  tak  zwane  skoliozy  statyczne,  wynikające  z  zaburzeń
statyki ciała. Przyczyna ich powstawania są różnego rodzaju anomalje kończyn
dolnych  ,  wpływające  na  ich  długość  (np.  skrócenie  kończyn,  przykurcz,
choroby stawu biodrowego).

Zniekształcenia klatki piersiowej – najczęstsze zniekształcenia klatki

piersiowej to: klatka szewska, kurza, lejkowata, asymetrycznie zniekształcona z
bruzdą Harisona.

W klatce szewskiej mostek jest wklęśnięty w okolicy wyrostka

mieczykowatego    natomiast  w  klatce  lejkowatej  cały  mostek  jest  wgłębiony
lejkowato.  Klatka  jest  spłaszczona  i  poszerzona.  Klatka  piersiowa  kurza  jest
podobna  do  klatki  piersiowej  ptaków.  Mostek  wraz  z  przyległymi  częściami
żeber wysunięty jest znacznie do przodu natomiast dalsze od niego części żeber
SA  po  bokach  zapadnięte.  Wada  ta  powstaje  najczęściej  na  tle  zaburzeń
procesów kostnienia.

Wady statyczne kończyn dolnych.

Kolana  koślawe  –  popularnie  zwane  X  to  wygięcie  kończyn  w  stawie
kolanowym do wewnątrz.
Kolana szpotawe – wygięcie kończyn w stawie kolanowym na zewnątrz. Należy
pamiętać, że w pewnym okresie rozwojowym dziecka takie wygięcie należy do
prawidłowości.  Zdrowy  noworodek  ma  kończyny  szpotawe,  w  drugim  roku
życia  szpotawość  znika  i  stopniowo  przechodzi  fizjologiczną  koślawość
charakterystyczną  u  dziecka  do  lat  6-8.  W  wieku  10  lat  można  obserwować
jeszcze  niewielką  koślawość  kolan  u  dziewcząt  i  szpotawość  u  chłopców,  co
uznaje się za stan fizjologiczny.
Płaskostopie  –  występuje  wówczas  kiedy  wiązadła  i  mięśnie  stopy  są  słabe.
Często pod wpływem szybkiego przyrostu ciała, przy osłabionych mięśniach np.
po  chorobie,  przy  koślawym  stawianiu  stup  czy  deformacji  kręgosłupa  stopa
opiera się o podłoże łukiem przyśrodkowym, kostka wewnętrzna uwypukla się,
palce odchylają się na zewnątrz, ciężar ciała przytłacza śródstopie. Długotrwałe
stanie  czy  chodzenie  może  doprowadzić  do  płaskostopia.  W  celu  określenia
prawidłowości  wysklepienia  można  wykonać  ich  odbitki  stojąc  obydwiema
stopami  zwilżonymi  woda  lub  farbą  plakatowa  na  arkuszu  papieru  i  porównać
odbitki z odpowiednim wzorcem.
Działania  profilaktyczne  polegające  na  zapobieganiu  powstawania  błędów
postawy:

- zapewnienie dzieciom dostosowanych do ich wzrostu mebli,
- konsekwentne pilnowanie i upominanie dzieci, by trzymały się prosto

przy posiłkach, zajęciach, zabawach,

- unikanie zbyt długiego wysiadywania na krzesłach, zbyt długiego stania,

monotonnych i długich spacerów,

- niedopuszczanie do przyjmowania przez dzieci w czasie ich dowolnych

zabaw na ziemi pozycji przyczyniających się do wykręcania stawów
kolanowych,

- unikanie daleko posuniętego przystosowania do posługiwania się stale ta

sama kończyną w czasie takich czynności jak: rzucanie, noszenie, kopanie,
odpychanie się odbijanie się.

W razie stwierdzenia wad należy zmniejszać je na zabiegach

wyrównawczych i korekcyjnych pod okiem specjalistów.

Przykładowe ćwiczenia korygujące wady postawy.

Ćwiczenia mięśni grzbietu:

W leżeniu przodem:
- ściąganie łopatek, uniesienie głowy i tułowia w tył z równoczesnym

skrętem głowy raz w jedną, raz w drugą stronę,

- skłon głowy i tułowia w tył dłonie zwinięte w pieści dotykają oczu

- podawanie piłki z ręki do reki przed sobą i za sobą ruchem okrężnym w

lewo i w prawo
- w parach rzut piłki górnym zamachem zza pleców, łokcie w bok.
Poślizgi w leżeniu przodem:
-  na  kocyku  -  poślizg    po  podłodze  w  tył  i  w  przód  odpychając  się  dłońmi  od
podłoża.
- poślizg po ławeczce gimnastycznej,
-  poślizg  na  kocu  z  pomocą  współćwiczącego  oraz  obręczy,  dwóch  lasek
gimnastycznych lub szarf.
W siadzie klęcznym:
- wysuwanie przyborów w przód i przysuwanie do kolan,
-  powolny  opad  tułowia  w  przód  z  woreczkiem  lub  kółkiem  ringo  a  nawet  z
szarfą na głowie aż do zetknięcia kolan z brzuchem.

Ćwiczenia mięśni brzucha:

-  chód  na  czworakach  zwykły  o  swobodnie  zgiętych  kolanach  i  wielbłądzi  o
wyprostowanych nogach,
-  w  leżeniu  tyłem  dowolne  ruchy  nóg  np.  naśladowanie  chodzenia  muchy  po
suficie,  rozpryskiwania  wody  nogami  w  kapieli,  jazdy  na  rowerze,  zataczanie
małych i dużych kół stopami,
-  w  siadzie  na  kocyku  posuwanie  w  przód  lub  w  tył  odpychając  się  pietami  z
przodu i rękami z boku,
-  poślizg  na  kocyku  w  leżeniu  tyłem  odpychając  się  całą  stopą  zgiętej  lewej  i
prawej nogi na zmianę lub jednocześnie obiema,
-  w  leżeniu tyłem  przenoszenie nogami  różnych  przyborów  włożonych  między
stopy za głowę,
- w siadzie podpartym rzuty piłki, woreczka, stopami w górę i chwyt oburącz.

Ćwiczenia mięśni pośladkowych:

- leżenie przodem, ręce wzdłuż tułowia lub dłonie złożone pod brodą, nogi
wyprostowane i złączone, napinanie pośladków,
- w leżeniu przodem dłonie pod brodą uderzanie obiema nogami o podłoże.

Ćwiczenia przeciw płaskostopiu.

Ćwiczenia bez przyborów:
- chód we wspięciu na palcach krokiem zwykłym i skrzyżnym,
-  w  siadzie  na  ławce,  krzesełku,  w  siadzie  skulnym  podpartym  na  podłodze
stawianie  na  zmianę  jednej  i  drugiej  stopy  na  palcach  z  wysokim  unoszeniem
pięty,
- w siadzie lub staniu, stopy ustawione blisko siebie, silne podkurczanie palców
stóp i prostowanie,
-  „chód  gąsienicy”  przesuwanie  się  do  przodu  podkurczając  i  prostując  palce
stóp,
-  „chód  kruka”  w  przysiadzie  chwyt  rękami  za  nogi  powyżej  pięt  i  chód  w  tej
pozycji w różnych kierunkach,
- w siadzie prostym podpartym dziecko jedną stopę palcami drugiej.

Ćwiczenia z woreczkiem:
- w siadzie skulnym podpartym, w staniu – chwycenie palcami stopy woreczka i
podnoszenia go w górę,
- chód w różnych kierunkach trzymając woreczki palcami stóp,
- w staniu chwytanie woreczka palcami stopy z podłogi i przekazywanie do rąk
z przodu, z tyłu Lu podrzut w górę i chwyt,
-  leżenie  tyłem  nogi  wzniesione  i  zgięte,  kolana  rozchylone  szeroko,  palce
jednej stopy trzymają woreczek, stopy przekazują sobie woreczek na zmianę,
- w staniu przenoszenie woreczka palcami stopy z podłogi na ławkę i odwrotnie,
-  w  parach  jedno  dziecko  w  leżeniu  przodem,  każda  stopa  trzyma  woreczek,
drugie  stoi  z  przodu  i  chwyta  lub  podnosi  kolejno  woreczki  rzucone  przez
współćwiczącego w przód ponad głową.
Ćwiczenia z piłeczkami:
-  siad  skulny  podparty  na  podłodze  lub  siad  na  ławeczce,  toczenie  piłeczki
podeszwowa częścią stopy w przód i w ty l na zmianę,
-siad  skulny  podparty  lub  leżenie  tyłem,  kolana  rozchylone  na  zewnątrz,  stopy
obejmują  piłkę  i  całymi  podeszwami  przylegają  do  uwypuklonej  powierzchni
piłki – wznos nóg nad podłogę i obracanie piłki stopami,
- w dwójkach przodem do siebie siad skulny podparty w odległości 2-3 kroków
wspólne toczenie piłki w parach,
- w leżeniu tyłem toczenie piłki stopami po ścianie.
Ćwiczenia z szarfami:
- w siadzie skulnym podpartym na podłodze chwytanie stopy palcami stopy na
zmianę lewej i prawej,
- pozycja wyjściowa jw. zbieranie palcami stóp rozciągniętej szarfy  jednonóż i
obunóż,
-  w  leżeniu  tyłem,  w  siadzie  skulnym,  podpartym  palce  stóp  trzymają  końce
szarfy  ruchy  nóg  naśladują  jazdę  na  rowerze,  trzymana  szarfa  imituje  łańcuch
rowerowy.
Ćwiczenia z różnymi przyborami:
-  w  siadzie  skulnym  podpartym  lub  w  staniu  chwytanie  palcami  stóp:  kulki
papieru, kawałka gąbki, styropianu, patyka, kasztana itp.
-  zawieszanie  i  zdejmowanie  z  linki  umocowanej  między  dwoma  krzesełkami
palcami stóp taki przyborów jak: chusteczki, szarfy, pocięte paski bibuły itp.
- rysowanie ołówkiem włożonym miedzy palce stóp na kartce papieru,
-  w  siadzie  lub  w  staniu  zbierać  palcami  stóp:  kocyk,  chusteczkę  a  nawet
skarpetkę,
- w staniu lub w siadzie chwytać całe pudełko po zapałkach,
-  w  siadzie  podpartym  zamknąć  palce  stóp  na  leżącej  lasce  i  przetoczyć  ją  w
przód i w tył – „wałkujemy ciasto”.