NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE OBJAWY CHOROBOWE POSZCZEGÓLNYCH UKŁADÓW I NARZĄDÓW

NAJCZĘŚCIEJ

WYSTĘPUJĄCE OBJAWY

CHOROBOWE

POSZCZEGÓLNYCH

UKŁADÓW I NARZĄDÓW

Ból lub pobolewanie w klatce

piersiowej

To każde bolesne lub przykre odczucie pochodzące z

narządów klatki piersiowej lub z innych narządów, ale

odczuwanych w klatce piersiowej.

Pojawiać się może z bardzo wielu przyczyn, niekiedy może

budzić niepokój i może wymagać konsultacji lekarskiej.

Częstą przyczyną zgłaszania bólu w klatce piersiowej jest

choroba

wieńcowa.

Bóle

wieńcowe

mają

charakterystyczne :



umiejscowienie (zamostkowe, rozlane),



charakter (z reguły opisywane są jako: pieczenie, ucisk

lub rozpieranie, nasilające się w czasie wysiłku

fizycznego, przy stresach, po obfitych posiłkach, w

niskich temperaturach, trwające kilka do kilkunastu

minut)



typowe promieniowanie (do żuchwy, do lewego lub obu

barków, do lewego ramienia).

Narastające

czasie

kilku

dni,

długotrwałe

bóle

charakterze

wieńcowym, nie ustępujące po podaniu
nitrogliceryny,

pojawiające

się

spoczynku

lub

nad

ranem

przed

wstaniem z łóżka, mogą świadczyć o

zagrażającym

zawale

mięśnia

zagrażającym

zawale

mięśnia

sercowego

Konieczne

takim

przypadku jest zgłoszenie się do lekarza

Inne przyczyny bólu w klatce

piersiowej



choroby układu oddechowego (np. zapalenie płuc i

opłucnej, nowotwory płuc),



schorzenia kośćca klatki piersiowej (np. zmiany

zwyrodnieniowe kręgosłupa piersiowego, złamania

żeber),



choroby innych narządów znajdujących się w klatce

piersiowej (np. zator tętnicy płucnej, tętniak

rozwarstwiający aorty, zapalenie przełyku, przepuklina

przełykowa),



schorzenia układu nerwowego (np. neuralgie

międzyżebrowe),



schorzenia narządów jamy brzusznej (kamica

pęcherzyka żółciowego, zapalenie trzustki, wrzody

żołądka),



zespoły zaburzeń psychogennych (np. depresja).

Duszność

To subiektywne poczucie braku powietrza i trudności

w oddychaniu, z reguły związane z przyśpieszeniem

oddechu i jego spłyceniem.

Duszność opisywana jest jako niemożność nabrania

powietrza, szybkie męczenie się lub znużenie w

czasie wysiłku z towarzyszącym suchym kaszlem,

lub "graniem" w klatce piersiowej albo bez tych

objawów.

Duszność nie zawsze jest objawem choroby,

występować może również u osób zdrowych lecz

niewytrenowanych wykonujących ciężki wysiłek

fizyczny lub u osób przebywających na dużych

wysokościach.

Brak powietrza może być objawem

chorób

układu

oddechowego

przeszkód w drogach oddechowych.

Duszność może towarzyszyć chorobom

układu krążenia: niewydolności, wadom

serca i chorobie wieńcowej.

Dodatkowo duszność spotyka się w

zaburzeniach metabolicznych (kwasica,

zatrucia),

chorobach

zakaźnych,

niedokrwistości oraz w nerwicach.

W zależności od okoliczności

występowania duszności mówimy o:



duszności napadowej - pojawiającej się

nagle w spoczynku lub podczas wysiłku i

po pewnym czasie ustępującej;



duszności wysiłkowej - mającej związek z

wysiłkiem fizycznym i zależnej od jego

intensywności,



duszności spoczynkowej - świadczącej o

zaawansowaniu choroby, występującej w

spoczynku i utrudniającej codzienne

życie.

Kołatanie serca

Jest

bardzo

powszechną

skargą

wśród

pacjentów i może występować zarówno u

osób ze zdrowym jak i chorym sercem.

Określeniem kołatanie opisywane są różne

odczucia zmian w pracy serca:



może być to nagłe miarowe przyśpieszenie

akcji serca (częstoskurcz napadowy),



nagłe zwolnienie akcji serca (podrażnienie

nerwu błędnego),



uczucie potykania się lub zamierania serca

(skurcze dodatkowe),



całkowicie

niemiarowa

praca

serca

(migotanie przedsionków).

Kołatanie serca może występować w chorobach

organicznych serca (niedomykalność zastawki
aorty,

zwężenie

zastawki

dwudzielnej).

Dolegliwość

może

pojawiać

się

przy

zaburzeniach hormonalnych jak nadczynność
tarczycy, w okresie przekwitania u kobiet.

Także u osób zdrowych nadużywających kawy,

herbaty czy papierosów oraz u ozdrowieńców po
ostrych chorobach zakaźnych.

Zmiany w rytmie pracy serca mogą przebiegać

zupełnie

bezobjawowo

wykryte

zostać

przypadkowo,  mogą  manifestować  się  tylko
odczuciem  zmiany  rytmu,  albo  może  im
towarzyszyć  ból  w  klatce  piersiowej,  uczucie
duszności lub utrata przytomności.

Obrzęki

Występowanie obrzęków związane jest z

zatrzymywaniem dodatkowej objętości wody w

organizmie.

Najczęściej

obrzęki

można

stwierdzić na kończynach dolnych w okolicach

kostek oraz na podudziach.

Do powstania obrzęków mogą prowadzić:



upośledzenie funkcji nerek,



zmniejszenie

efektywności

pracy

serca

(niewydolność serca),



niedożywienie (niedobory białkowe),



zaburzenia hormonalne



alergia.

Obrzęki w niewydolności serca charakteryzują

się symetrycznym występowaniem na stopach

i podudziach z reguły nasilają się w dzień i

ustępują po wypoczynku nocnym.

Obrzęki w chorobach nerek lokalizują się w

miejscach występowania luźnej tkanki łącznej

to jest na powiekach, twarzy, dłoniach,

mosznie; są one blade i ciastowate, nie

ustępują po nocy, a nawet mają tendencje do

nasilania się rano.

Występowanie obrzęków ograniczonych do

jednego miejsca może być związane z reakcją

zapalną toczącą się w okolicy, z alergią lub z

miejscowym utrudnieniem odpływu krwi i

limfy.

Sinica

Jest to niebieskawo-sine zabarwienie skóry i

śluzówek występujące przy spadku wysycenie

krwi tlenem. Powodem mogą być:



choroby utrudniające przechodzenie tlenu z

powietrza do krwi w płucach (zwłóknienie płuc,

masywne zapalenie płuc, przeszkoda w drogach

oddechowych),



mieszanie się krwi żylnej z tętniczą w wadach

serca (tetralogia Fallota, otwór w przegrodzie

międzyprzedsionkowej i komorowej),



zwolniony przepływ krwi przez tkanki i

zwiększony wychwyt tlenu z krwi (niewydolność

krążenia, zarostowa miażdżyca tętnic),



miejscowe utrudnienie odpływu krwi żylnej

(zakrzepowe zapalenie żył).

Utrata przytomności/omdlenie

krótkotrwałe

zaburzenie

świadomości

spowodowane

najczęściej

przez

spadek

przepływu krwi przez naczynia mózgowe z

powodu zaburzeń krążenia.

Zdarza się, że utrata świadomości występuje u

osoby zdrowej z powodu nagłego spadku

całkowitego oporu obwodowego i ciśnienia

tętniczego,

poprzedzonego

objawami

zwiastującymi (poty, bladość, bicie serca, szum w

uszach).

Tego

typu

omdlenia

występują

najczęściej w wyniku zadziałania dodatkowego

czynnika jak strach, alkohol, leki, przebywanie w

dusznym

pomieszczeniu.

U  osób  starszych,  pozostających  w  pozycji
leżącej  przez  dłuższy  czas,  przyjmujących  leki
obniżające  ciśnienie  może  dojść  do  utraty
przytomności

powodu

niedociśnienia

ortostatycznego  przy  nagłym  przyjęciu  pozycji
pionowej.  Wynika  to  ze  "zbyt"  późnej  reakcji
układu  krążenia  na  nagłe  przemieszczenie
dużej  ilości  krwi  w  dolne  rejony  ciała  i  spadku
ciśnienia.

Często także zaburzenia rytmu pracy serca

(zwolnienie lub przyśpieszenie rytmu) w wyniku
niedostatecznej ilości krwi docierającej do
mózgu mogą powodować krótkotrwałe utraty
przytomności.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest przewlekłą

chorobą układu krążenia, w której w

naczyniach tętniczych panuje zwiększone

ciśnienie krwi - powyżej 140/90 mm Hg.

Górna wartość nazywana jest ciśnieniem

tętniczym

skurczowym,

dolna

ciśnieniem

tętniczym

rozkurczowym.

Nadciśnienie tętnicze to najczęściej

występująca choroba układu krążenia, a

zarazem najczęstsza przyczyna rozwoju

choroby wieńcowej serca i udarów

mózgu.

Ból brzucha

Wyróżnia się dwa najbardziej powszechne bóle brzucha:



Spastyczny (kurczowy) ból, zwany kolką brzuszną.

Zwykle pojawia się napadowo w atakach bólowych o

różnym nasileniu. Ból ten spowodowany jest rozciąganiem

lub skurczem ściany jelit i z reguły jest wynikiem ich

wzmożonej perystaltyki. Ból taki wywołują np.: nadmierne

nagromadzenie gazów w jelitach, procesy infekcyjno-

zapalne lub stres. Ból ten określany jest niekiedy mianem

bólu trzewnego.



Stały

ból

brzucha.

Ten

rodzaj

bólu

brzucha

charakteryzuje się stosunkowo stałym nasileniem i

przebiegiem. Pacjenci często opisują go jako "kłucie

nożem", "pieczenie w żołądku", uczucie ściskania. Taki ból

może być następstwem poważnego schorzenia np.: procesu

zapalnego toczącego się w jamie brzusznej (m.in. ostrego

zapalenia trzustki), owrzodzenia, przedziurawienia wrzodu

żołądka lub dwunastnicy, powikłań kamicy żółciowej, ropni

wewnątrzbrzusznych, niedrożności i innych. Ból ten

określany jest mianem bólu somatycznego.

Bólowi brzucha często towarzyszą inne nieprzyjemne,

wegetatywne objawy, takie jak:



pocenie się,



duszności,



wymioty (szczególnie przy przyjęciu pozycji poziomej lub

zmianie pozycji).

Objawy

są

ważnymi

wskazówkami

zaburzeń

czynnościowych jelit, żołądka, dróg żółciowych ale także

mogą wskazywać na istnienie procesów zapalnych np. w

trzustce.

Mogą one oznaczać niebezpieczne infekcje jelit lub

zaczopowanie

przewodów

wyprowadzających

żółć

Zmiana barwy moczu i kału jest również oznaką tego

ostatniego stanu. Przy tym mocz z reguły zabarwia się na

kolor ciemny, a kał odbarwia się na jasny.

Intensywne bóle brzucha z towarzyszącymi czarnymi

(smolistymi) lub krwistymi stolcami, wskazują na

powikłania

postaci

krwawień

przewodu

pokarmowego i wymagają natychmiastowej hospitalizacji.

Nudności i wymioty

Nudności są nieprzyjemnym uczuciem w dole

nadbrzusza i często wywołują wymioty.

Zwykle są oznaką przejedzenia, nieprawidłowej

diety lub zaburzeniami w funkcjonowaniu

układu pokarmowego.

Nudności są nieprzyjemnym uczuciem w dole

nadbrzusza, które często wywołują wymioty.

Wymioty są odruchem, za które odpowiedzialne

jest

centrum

zlokalizowane

mózgu

informujące jelita o odwróceniu ruchów

perystaltycznych

zmuszeniu

zawartości

żołądka do jego opróżnienia poprzez jamę ustną.

Wymioty są to gwałtowne wyrzucanie treści

pokarmowej z żołądka w kierunku jamy ustnej,
które zazwyczaj poprzedzają nudności, czyli chęć
wymiotowania.

Wymioty występują w przebiegu wielu chorób

układu pokarmowego, układu nerwowego oraz
chorób ogólnoustrojowych.

Wymioty najczęściej zawierają treść pokarmową.

Jeśli  nie  ustaje  przyczyna  wymiotów,  a  żołądek
jest  już  pusty,  w  wymiotach  stwierdza  się  sok
żołądkowy  z  domieszką  żółci.  Krwawienie  z
przełyku,  żołądka  lub  dwunastnicy  objawia  się
krwawymi  wymiotami  lub  wymiotami  treścią
przypominającą fusy od kawy (fusowatymi).

Nudności i wymioty są spowodowane różnymi

czynnikami i nie zawsze wiążą się z chorobami

żołądkowo-jelitowymi.

Czasami

wymioty

są

wywołane bezpodstawnie.

Są one indukowane w podwzgórzu, gdzie znajduje się

tzw. centrum wymiotów. Jest ono stymulowane

przez:



problemy psychologiczne odnoszące się do

psychogenetycznych lub fizjologicznych wymiotów i

mdłości;



silny ból lub szok;



nieprzyjemny zapach;



zakłócenie w funkcjonowaniu ucha wewnętrznego

związane z lękiem wysokości, kinetozą, zapaleniem

błędnika i innymi chorobami. Czasami infekcja

ucha środkowego u dzieci może spowodować

wymioty. Wówczas jest to wywołane podrażnieniem

nerwu przechodzącego przez ucho środkowe;



choroby organów wewnętrznych;



chemikalia i toksyny;



inne stany chorobowe, tj. poranne wymioty,

anemia hemolityczna, porfirina, alkoholizm i

radioterapia;



wymioty indukowane samoczynnie w

chorobach o podłożu psychicznym, takich jak

np. w bulimii;



wrodzone wady rozwojowe przewodów

żołądkowo-jelitowych, takich jak zwężenie

odźwiernika czy odpływ żołądkowo-jelitowy;



infekcje.

Zgaga

Może wystąpić w każdym wieku, ale częściej dotyczy osób

starszych.

Najczęściej zgaga przybiera postać palącego, piekącego

bólu lub dyskomfortu odczuwanego w dolnej części

mostka.

Dolegliwości występują najczęściej po posiłku, ulegają

nasileniu przy pochyleniu do przodu i w pozycji leżącej

lub po zażyciu niektórych pokarmów, a ustępują po

przyjęciu

„mleczka”

zobojętniającego.

Może

towarzyszyć cofanie się pokarmu do jamy ustnej i

kwaśny smak w ustach. Objawy te są często nazywane

przez chorych wymiotami, ale nie towarzyszą im mdłości

ani odruchy wymiotne.

Ponieważ dolegliwości dotyczą okolicy przedsercowej,

często są mylone z objawami choroby wieńcowej, ale

zgaga nie ma nic wspólnego z chorobą serca ani innymi

chorobami

układu

krążenia.

Zaparcia

Zaparcie to zespół objawów występujących pojedynczo

lub razem: mniej niż 3 wypróżnienia na tydzień, stolec

o wzmożonej konsystencji, niepełne wypróżnienie,

wzmożone i często bolesne parcie.

Zaparcia czynnościowe to takie, których przyczyną nie

są choroby systemowe lub zmiany nowotworowe. Obok

nowotworów przyczyną zaparć mogą być:



cukrzyca,



obniżone stężenie potasu,



zwiększone stężenie wapnia,



mocznica,



schorzenia endokrynologiczne np. niedoczynność

tarczycy,



przyczyny neurologiczne np. stwardnienie rozsiane,

neuropatie,



wynikiem działań ubocznych wielu leków.

Biegunka

Biegunka to oddawanie luźnego, płynnego lub

półpłynnego stolca z częstością większą niż 3 razy

na dobę.

W zależności od czasu trwania biegunka może być

ostra lub przewlekła.



Biegunka ostra trwa od kilku do kilkunastu godzin.

Podczas ostrej biegunki chory jest odwodniony,

osłabiony, może mieć podwyższoną temperaturę

ciała. Ostra biegunka wystąpić może na skutek

infekcji bakteryjnej (zatrucia pokarmowe) bądź

wirusowej,

może

również

wystąpić

zastosowaniu niektórych antybiotyków.



Biegunka przewlekła jest to biegunka, która trwa

kilka tygodni, a nawet miesięcy. Przewlekła

biegunka jest bezwzględnym wskazaniem do

wizyty u lekarza

Przyczyny biegunki ostrej



- ostra infekcja bakteryjna,



- ostra infekcja wirusowa,



- po zastosowaniu niektórych antybiotyków,



- choroby zapalne jelita grubego

(wrzodziejące zapalenie jelita grubego).

Przyczyny biegunki przewlekłej



- przewlekła infekcja bakteryjna,



- przewlekła infekcja wirusowa,



- choroby zapalne jelita grubego

(wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

choroba Leśniowskiego-Crohna),



- nowotwór,



- zaburzenia hormonalne,



- niedobory enzymów trawiennych (tzw.

biegunki trzustkowe).

Niestrawność

Terminem tym określa się niespecyficzne

dolegliwości umiejscowione w górnej części

brzucha,

które

nie

są

spowodowane

nieprawidłowościami budowy i metabolizmu,

lecz

zmienioną

czynnością

przewodu

pokarmowego.

Te dolegliwości najczęściej opisywane są jako

ból lub dyskomfort w górnej części brzucha,

którym

mogą

towarzyszyć

przedwczesne

uczucie sytości (pomimo spożycia niewielkiego

objętościowo posiłku), nudności lub wzdęcia

brzucha i nietolerancja niektórych pokarmów.

Niekiedy występuje zgaga i dokuczliwe

odbijania. Objawy mogą przypominać chorobę

wrzodową lub refluksowe zapalenie przełyku,

często ustępują po dostępnych bez recepty

lekach zobojętniających kwas solny.

Bóle głowy

Podział ten pokazuje jak wiele przyczyn może

leżeć u podstaw bólu głowy:



Migrena



Ból głowy typu napięciowego



Różne bóle głowy nie związane ze

zmianami strukturalnymi:



samoistny (idiopatyczny) kłujący ból głowy



spowodowany zewnętrznym uciskiem



wywołany zimnem



łagodny kaszlowy



łagodny wysiłkowy



związany z aktywnością seksualną



Bóle głowy związane z urazem głowy



ostry pourazowy



przewlekły pourazowy



Bóle głowy związane z zaburzeniami naczyniowymi



Bóle głowy związane z chorobami mózgu innymi niż
naczyniowe



Bóle głowy związane z działaniem substancji
chemicznych lub ich odstawieniem



Bóle głowy związane z zaburzeniami metabolicznymi



Bóle głowy lub twarzy związane z zaburzeniami w
obrębie czaszki, szyi, oczu, uszu, nosa, zatok
obocznych, zębów, jamy ustnej i innych struktur
twarzy i czaszki



Nerwobóle czaszkowe

Zawroty głowy

W powszechnym rozumieniu pod pojęciem

zawrotu głowy często rozumie się różne

odczucia:

począwszy

lekkiego

braku

stabilności, uczucia mdłości lub zamroczenia aż

do wrażenia obracania się własnego ciała lub

otaczających przedmiotów.

Zawroty głowy mogą pojawić się w wyniku

uszkodzenia obwodowych obszarów narządu

przedsionkowego ucha wewnętrznego albo

nerwu przedsionkowego. Taki zawrót głowy

nazywa się obwodowym. Przyczyną zawrotu

głowy mogą być również choroby mózgu i wtedy

mówimy o ośrodkowych zawrotach głowy.

Zawroty głowy mogą również powstawać w

przebiegu uszkodzenia innych, bezpośrednio nie

związanych, układem nerwowym narządów.

Prawdziwym zawrotem głowy nazywamy

złudzenie ruszania się własnego ciała lub

przedmiotów znajdujących się dokoła i

najczęściej takie dolegliwości powstają w

wyniku uszkodzenia przedsionka - części

ucha wewnętrznego. Podobnie czujemy się

podczas szybkiego kręcenia się, np. na

karuzeli.

Prawdziwe zawroty głowy często są połączone

z zaburzeniami psychowegetatywnymi:



mdłościami



wymiotami



bladością



potliwością



niepokojem.

Zawroty głowy najczęściej występują

przy następujących chorobach:



przemijające zaburzenie ukrwienia

ośrodkowego układu nerwowego,



udar mózgu,



nowotwór,



migrena,



padaczka,



stwardnienie rozsiane,



urazy głowy i szyi



inne.

Wzmożone pragnienie

To uczucie suchości w jamie ustnej

połączone z pobudzeniem instynktownego

zachowania, mającego na celu zdobycie i

spożywanie wody. Wzmożonemu

pragnieniu towarzyszą objawy:



Sucha i gęsta ślina,



Częstoskurcz serca,



Bóle mięśniowe,



Bezsenność,



Objawy psychotyczne – halucynacje,

omamy senne.

Przyczyny:



Świadome lub podświadome
zmniejszenie pobierania wody przez
chorego,



Nie rozpoznana lub niewłaściwie
leczona cukrzyca,



Pozanerkowa utrata wody, np. wskutek
obfitych potów, wymiotów, biegunki,
krwotoku itp.,



Patologicznie zwiększone wydalanie
wody przez nerki, np. moczówka
prosta.

Gorączka i dreszcze

Gorączka

podwyższenie

temperatury

ciała

powyżej

prawidłowego poziomu.

Dreszcze są to stany naprężeń lub

drgań mięśni szkieletowych, które w
ten sposób wytwarzają ciepło; z
reguły wyprzedzają nieco moment
podwyższenia temperatury.

Przyczyny gorączki



Infekcje,



Choroby alergiczne – ch. reumatyczna,
bakteryjne zapalenie stawów,



Reakcje alergiczne,



Niedokrwienie z martwicą – zawał
mięśnia sercowego, krwotoki do jam
ciała,



Guzy,



Nadczynność gruczołu tarczowego.

Document Outline