36. Omów najczęściej występujące wady postawy u dzieci.
1. PLECY OKRĄGŁE
Plecy okrągłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej. Plecy okrągłe mogą być wrodzone lub nabyte. Najczęstszą przyczyną jest dystonia mięśniowa, czynniki psychiczne (kifoza „wstydliwych” np.: u dorastających dziewcząt), wady wzroku. Mogą też powstawać w następstwie takich chorób jak: krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Scheuermanna. U dzieci w młodszym wieku szkolnym często przyczyną wady „pleców okrągłych” jest dystonia mięśniowa i zaniedbanie prawidłowej postawy.
Zmiany w układzie mięśniowym:
Dochodzi do rozciągnięcia i osłabienia mięśni:
Prostownika grzbietu
Karku
Równoległobocznych
Czworobocznych
Dochodzi do nadmiernego napięcia i przykurczenia mięśni:
Piersiowych większych i mniejszych
Zębatych przednich
2. PLECY WKLĘSŁE
Istota tej wady polega na pogłębieniu lordozy lędźwiowej. Sylwetkę charakteryzuje pogłębione wygięcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, zwiększone przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch (tzw. przodujący brzuch) i wypięte pośladki. Wada ta może być wrodzona lub nabyta. Wśród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej.
Zmiany w układzie mięśniowym:
Dochodzi do rozciągnięcia i osłabienia mięśni:
Pośladkowych wielkich
Kulszowo-goleniowych
Brzucha
Dochodzi do nadmiernego napięcia i przykurczenia mięśni:
Biodrowo-lędźwiowych
Prostego uda
Prostownika grzbietu w odcinku lędźwiowym
czworobocznych lędźwi
3. PLECY WKLĘSŁO – OKRĄGŁE
Plecy te są wadą postawy, w której występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców okrągłych i wklęsłych. U dziecka z tą wadą postawy obserwuje się pogłębienie kifozy piersiowej, wysunięcie głowy i barków do przodu, odstawanie łopatek, pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy, wypięty brzuch i uwypuklenie pośladków. Towarzysząca tej wadzie dystonia mięśniowa jest połączeniem dystonii występującej w plecach wklęsłych i okrągłych.
4. PLECY PŁASKIE
Wada ta występuje przy zmniejszonym kącie przodopochylenia miednicy. Charakteryzuje się ona spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. W badaniu nie stwierdza się natomiast ograniczenia ruchomości w poszczególnych odcinkach kręgosłupa. U osób z wadą o typie pleców płaskich klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki opadnięte. Zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa powoduje wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa.
Zmiany w układzie mięśniowym:
Dochodzi do przykurczenia mięśni:
Prostownik grzbietu w odcinku piersiowym
Brzucha
Pośladkowych wielkich
Kulszowo-goleniowych
Dochodzi do osłabienia i rozciągnięcia mięśni:
Prostownik grzbietu w odcinku lędźwiowym
Biodrowo-lędźwiowe
Prosty uda
Piersiowe
Zębate przednie
5. SKOLIOZA
Skolioza jest bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Jest to choroba, która polega na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. Odchylenie to występuje w płaszczyznach: czołowej – kręgosłupa wygina się w bok, lewo lub prawo, strzałkowej – pogłębia się wygięcie lordotyczne lub kifotyczne, poprzecznej – następuje rotacja kręgów, co prowadzi do powstania garbu.
Podział ze względu na wiek:.
a) wczesnodziecięce (0-3 roku życia)
b) dziecięce (3-10 roku życia)
c) młodzieżowe (powyżej 10 roku życia)
Pod względem przyczyn powstawania skoliozy dzielą się na (etiologiczna klasyfikacja Cobba):
a) skoliozy funkcjonalne (wady postawy, asymetrie kończyn, skrzywienia reflektoryczne, bólowe itp.)
b) skoliozy strukturalne :
-kostnopochodne:
-nerwowopochodne;
-mięśniowopochodne:
-idiopatyczne – występują najczęściej i stanowiące 80-90% skolioz. Przyczyny nieznane.
6. KLATKA PIERSIOWA KURZA
Polega na wysunięciu ku przodowi obwodowej części mostka wraz z najbliższą częścią żeber, które są od boku jakby ściśnięte. Łuki żebrowe często tworzą falistą linię zamiast łukowej. Po nabraniu i zatrzymaniu powietrza w płucach stopień kurzego zniekształcenia zmniejsza się. Rozróżnia się dwie postacie klatki piersiowej kurzej. W pierwszej postaci uwypuklona jest tylko rękojeść mostka. Położenie trzonu mostka albo jest prawidłowe, albo jest odchylone nieco do tyłu. Druga postać charakteryzuje się wysunięciem do przodu trzonu mostka. Najbardziej ku przodowi sterczy zwykle wyrostek mieczykowaty.
7. KLATKA PIERSIOWA SZEWSKA (LEJKOWATA)
Jest wadą znacznie częściej spotykaną niż klatka piersiowa kurza. Wada jest następstwem wrodzonego zaburzenia rozwoju przepony lub nieproporcjonalnego rozrostu chrząstek żebrowych w stosunku do jej elementów. Charakteryzuje się lejkowatym zapadnięciem dolnej części mostka i przylegających odcinków żeber. Na skutek osłabienia mięśni grzbietu, wysunięcia barków do przodu, spłaszczenia klatki piersiowej i wiotczenia mięśni brzucha, przy oddychaniu występują paradoksalne ruchy klatki piersiowej.
8. KOLANA KOŚLAWE
Wada może być wrodzona lub nabyta. Najczęściej wyróżnia się: koślawość wrodzoną, pokrzywiczą, idiopatyczną, porażeniową, pozapalną, pourazową. W kolanach koślawych oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz, a kostki przyśrodkowe, przy wyprostowanych i zwartych kolanach, są oddalone od siebie o ponad 5 centymetrów. Za fizjologiczną koślawość uważa się odchylenie od osi przeciętnie 2-3 centymetrów, ale nie większą niż 5 centymetrów. W koślawości kolan występują zmiany kostne (skrzywienie kości udowej lub piszczelowej, przerost w stawie kolanowym) i mięśniowo-wiązadłowe, w wyniku których istnieje predyspozycja do zwichnięcia rzepki. Jeśli wada jest silnie wyrażona po jednej stronie lub jest jednostronna po jednej stronie może wytworzyć się skolioza w odcinku lędźwiowym.
W wadzie tej nadmiernie:
Rozciągnięte są:
Więzadło poboczne wewnętrzne
Mięsień krawiecki
Półbłoniasty
Półścięgnisty
Głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda
Przykurczone są:
Więzadło poboczne zewnętrzne
Napinacz powięzi szerokiej
Dwugłowy uda
9. KOLANA SZPOTAWE
W tym zniekształceniu kończyny dolne są skręcone do wewnątrz, występuje nadwyprost w stawach kolanowych, mięsnie wewnętrznej strony kończyn dolnych ulegają skróceniu, a po stronie zewnętrznej nadmiernie rozciągają się. Oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Wielkość odchylenia mierzy się w centymetrach, rozstępem między kłykciami przyśrodkowymi przy stopach zwartych. Szpotawość kolan występuje najczęściej przy nadwadze oraz przy krzywicy.
W wadzie tej nadmiernie:
Rozciągnięte są:
Więzadło poboczne zewnętrzne
Mięśnie dwugłowe uda (głowa zewnętrzna)
Strzałkowe
Przykurczone są:
Więzadła poboczne wewnętrzne
Zginacze – półbłoniasty, półścięgnisty
Mięśnie dwugłowe uda (głowa wewnętrzna)
10. WADY STÓP
Stopa płaska (płaskostopie czynnościowe)
Stopa posiada niski lub obniżający się łuk podłużny, który jest wynikiem niewydolności układu mięśniowo-wiązadłowego. Przeciążenie stopy spotęgowane niewydolnością jej układu doprowadza do zniekształceń, bolesności oraz zaburzenia funkcji. Płaskostopie jest jednym z bardziej powszechnych dolegliwości stóp. W młodszym wieku szkolnym nie musi dostarczać bodźców bólowych, jednak zaniedbanie i brak korektywy może nieść odległe, negatywne skutki.
Stop płasko-koślawa
Istotą tego zniekształcenia jest ustawienie w nawróceniu kości stępu oraz obniżenie sklepienia podłużnego stopy, najczęściej na tle niewydolności statycznej.
Stopa szpotawa
Jest odwrotnością stopy płasko-koślawej. Charakteryzuje się skręceniem pięty do wewnątrz i oparciem jej na krawędzi zewnętrznej.
Stopa wydrążona
Zniekształcenie charakteryzuje się nadmiernym wysklepieniem, w odcinku między guzem a głowami kości śródstopia, przy równoczesnym skróceniu tego odcinka. Nadmiernemu wysklepieniu stopy towarzyszy szponowate ustawienie palców i skrócenie rozcięgna podeszwowego. Zniekształcenie powoduje skrócenie stopy.