1

Portfel inwestycyjny

wykład 1

dr Magdalena Frasyniuk-Pietrzyk
[e-mail]

Katedra Rynków Kapitałowych i Ubezpieczeń

1

Literatura:

Inwestycje, Instrumenty finansowe, Aktywa niefinansowe,
Ryzyko finansowe, Inżynieria finansowa, Krzysztof Jajuga,
Teresa Jajuga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

Inwestycje finansowe, Krzysztof Jajuga, Katarzyna Kuziak,
Paweł Markowski, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław,
1997

Nowoczesna teoria portfelowa i analiza papierów
wartościowych, Elton E.J., Gruber M.J. WIG PRESS, 1998

Portfel inwestycyjny

2

2

3

Portfel

Grupa aktywów (instrumentów finansowych, aktywów rzeczowych),

które zostały wyselekcjonowane i którymi należy zarządzać, by

realizować cele inwestycyjne i strategiczne

Portfel inwestycyjny

Rynek finansowy (financial market) to rynek na którym
przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe.

Instrument finansowy jest to kontrakt zawarty między dwoma

stronami, regulujący zależność finansową między tymi stronami.

4

Portfel inwestycyjny

3

Portfel inwestycyjny

Art. 2. Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:
1) papiery wartościowe;

2) niebędące papierami wartościowymi:
a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,
b) instrumenty rynku pieniężnego,
c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę

procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym
jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności
lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy,

które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,

d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę

procentową, opcje walutowe (…)

5

Papier wartościowy – Art 3:
a) akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne,

kwity depozytowe,obligacje, listy zastawne, certyfikaty
inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym

inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom

wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane
na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub
obcego,

b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku

emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia

papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane
poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne);

6

Portfel inwestycyjny

4

Podstawowy podział instrumentów finansowych to podział na:



instrumenty transferu kapitału;



instrumenty transferu ryzyka.

7

Portfel inwestycyjny

Kryterium I - Relacja między stronami kontraktu

◦

instrumenty dłużne (debt instruments);

◦

instrumenty udziałowe (equity instruments).

8

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

5

Instrumenty dłużne

Strona A

Strona B

kapitał

instrument

dłużny

Strona A

Strona B

kapitał + cena kapitału

instrument

dłużny

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

Instrumenty udziałowe

Strona A

Strona B

kapitał

instrument

udziałowy

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

6

Kryterium II - Okres udostępnienia kapitału

◦

instrumenty rynku pieniężnego;

◦

instrumenty rynku kapitałowego.

11

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

Kryterium III Strona kontraktu – emitent instrumentu

◦

podmioty sektora publicznego (np. Skarb Państwa, jednostki
samorządu terytorialnego);

◦

przedsiębiorstwa;

◦

instytucje finansowe (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe,
fundusze inwestycyjne, itp.);

◦

gospodarstwa domowe (w tym również osoby indywidualne).

12

Portfel inwestycyjny

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

7

Kryterium IV - Waluta przepływów pieniężnych związanych

z instrumentem

13

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu kapitału

Instrumenty pochodne

Strona A

Strona B

ryzyko

cena ryzyka

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu ryzyka

8

Instrumenty transferu ryzyka

- Instrumenty pochodne

Strona A

Strona B

ryzyko strony A

ryzyko strony B

Portfel inwestycyjny
Instrumenty transferu ryzyka

r

Podział rynku finansowego

Portfel inwestycyjny

16

9

Rynek pieniężny (money market) jest segmentem rynku

finansowego, gdzie przeprowadzane są operacje instrumentami
finansowymi o terminie zapadalności poniżej 1 roku. Przedmiotem
obrotu są krótkoterminowe kredyty i lokaty międzybankowe oraz
papiery dłużne o zapadalności krótszej niż rok.

17

Portfel inwestycyjny
Rynek pieniężny



bon skarbowy;



bon pieniężny banku centralnego;



bon komercyjny;



certyfikat depozytowy;



transakcje repo i reverse repo.

18

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku pieniężnego

10



Segment rynku finansowego obejmujący walutowe operacje

finansowe, operacje wymiany jednej waluty na inną oraz

kształtowanie się kursów walutowych (exchange rates)



rynek na którym występują instrumenty denominowane w walucie

obcej, których wartość określana jest w walucie krajowej



spełnia funkcję rynku transferu kapitału, ryzyka oraz rynku

kupna/sprzedaży obcej waluty

Portfel inwestycyjny
Rynek walutowy



Rynek transferu ryzyka



Obrót instrumentami pochodnymi



Ściśle powiązany z pozostałymi segmentami rynku finansowego,

czasami trudny do oddzielenia

Portfel inwestycyjny
Rynek instrumentów pochodnych

11



Segment rynku finansowego, na którym podmioty dokonują

transferu kapitału na dłuższy okres



okres finansowania – powyżej jednego roku



instrumenty transferu kapitału



instrumenty finansowe mające charakter dłużny i udziałowy

Rynek kapitałowy (capital market)

Portfel inwestycyjny
Rynek kapitałowy

21



Transfer kapitału na długi okres



Osiąganie dochodów przez inwestorów



Efektywna alokacja kapitału w gospodarce



Wycena i ocena emitentów



Informacja

Rynek kapitałowy - funkcje

Portfel inwestycyjny
Rynek kapitałowy

22

12

Instrumenty rynku kapitałowego

Akcja (share, stock)-

podstawowy instrument udziałowy rynku

kapitałowego. Instrument udziałowy emitowany przez spółki
akcyjne, oznaczający prawo współwłasności spółki.

Akcjonariusz –

posiadacz akcji

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-udziałowe

23



jednostki uczestnictwa w otwartych funduszach inwestycyjnych;



certyfikaty inwestycyjne zamkniętych funduszy inwestycyjnych.

24

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-udziałowe

13

Obligacja (bond) jest to instrument finansowy, w którym strona

krótka (emitent obligacji) jest dłużnikiem strony długiej (posiadacza
obligacji, zwanego obligatariuszem) i zobowiązuje się do wykupu
tej obligacji, polegającego na zapłaceniu wartości nominalnej
obligacji oraz (gdy występują) odsetek



wartość nominalna



termin wykupu



oprocentowanie



terminy płacenia odsetek

25

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-dłużne

Kryterium emitenta:



obligacja skarbowa (terasury bond)



obligacja samorządowa, komunalna, gminna (municipal bond)



obligacja przedsiębiorstwa (corporate bond)



obligacja banku

kryterium to pozwala na wyróżnienie obligacji o różnym

poziomie ryzyka

Obligacje - klasyfikacja

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-dłużne

26

14

Obligacje mogą być sprzedawane:



z dyskontem - cena obligacji jest niższa od wartości

nominalnej (at discount)



z premią – cena obligacji jest wyższa od wartości

nominalnej (at premium)



po wartości nominalnej (at par)

Obligacje

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-dłużne

27

Portfel inwestycyjny

28

15

Kryterium terminu do wykupu:



obligacje krótko-, średnio- oraz długoterminowe

Obligacje - klasyfikacja

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-dłużne

29

Kryterium oprocentowania:



obligacja o stałym oprocentowaniu (fixed interest bond)



obligacja o zmiennym oprocentowaniu (floating rate note)



obligacja zerokuponowa (zero-coupon bond)



obligacja indeksowana (indexed bond)

Obligacje - klasyfikacja

Portfel inwestycyjny
Instrumenty rynku kapitałowego-dłużne

30

16

Obligacja (bond) – wierzycielski instrument finansowy, w

którym strona krótka (emitent) jest dłużnikiem strony długiej

(obligatariusz) i zobowiązuje się do wykupu tej obligacji (po

cenie nominalnej + narosłe odsetki)

Po wykupie obligacje ulegają umorzeniu. Nie można ich

powtórnie sprzedać. Emitent może kupować własne obligacje
jedynie w celu umorzenia.



Obligacje

Portfel inwestycyjny

31

Rynki finansowe

Sposoby naliczania odsetek
w zależności od przyjętej liczby dni w roku:



rzeczywista liczba dni (actual)



360 dni

w zależności od przyjętej liczby dni w miesiącu:



rzeczywista liczba dni (actual)



30 dni w miesiącu

Sposoby:
actual/360, 30/360, actual/actual, 30/actual

Obligacje

32

17

Dokonując wyceny określa się:



niedowartościowane – wartość wyceny jest wyższa niż cena
rynkowa tego instrumentu,



przewartościowane - wartość wyceny jest niższa niż cena
rynkowa tego instrumentu,



właściwie wycenione.

Wartość instrumentu finansowego jest to dzisiejsza

wartość dochodów, który ten instrument przyniesie w

przyszłości

Portfel inwestycyjny

33

Przykład:

Obligacja 3-letnia o wartości nominalnej 100 i

oprocentowaniu 5%, odsetki płatne raz w roku

Płatności:

Obligacje o stałym oprocentowaniu

5

5

105

Portfel inwestycyjny

34

18

Przykład:

Obligacja 3-letnia o wartości nominalnej 100 i oprocentowaniu WIBOR

+p.p. odsetki płatne raz w roku. Stopa WIBOR w kolejnych latach

kształtowała się na poziomie 4,5%, 5%, 6%

Płatności:

Obligacje o zmiennym oprocentowaniu

4,5+1

5+1

106+1

Portfel inwestycyjny

35

Przykład:

Obligacja 2-letnia o wartości nominalnej 100 sprzedawana z

dyskontem.

Obligacje zerokuponowe

0

100

Portfel inwestycyjny

36

19

gdzie:



P – wartość obligacji,



n – liczba okresów posiadania obligacji



C

t

– dochód z tyt. posiadania obligacji otrzymany w t-tym okresie



r – stopa procentowa, wymagana stopa dochodu (w skali okresu

otrzymywania dochodów)









n

t

t

t

r

C

P

1

)

1

(

Portfel inwestycyjny

37

Podstawowy wzór upraszcza się, jest jeden przepływ

pieniężny, równy wartości nominalnej.

n

n

r

C

P

)

1

(





Obligacje zerokuponowe

Portfel inwestycyjny

38

20



Dana jest obligacja zerokuponowa z terminem wykupu za dwa i pół roku. Wartość
nominalna tej obligacji wynosi 100 zł, a roczna stopa zwrotu z obligacji podobnych
10%. Oblicz wartość obligacji.

n

n

r

C

P

)

1

(





Portfel inwestycyjny

39



Dana jest obligacja zerokuponowa z terminem wykupu za dwa i pół roku. Wartość
nominalna tej obligacji wynosi 100 zł, a roczna stopa zwrotu z obligacji podobnych
10%. Oblicz wartość obligacji.



P



100

(1



0,10)

2,5



78,80

Portfel inwestycyjny

40

21



Dana jest obligacja zerokuponowa z terminem wykupu 1 rok i 3 miesiące, o
wartości nominalnej 1000 zł. Wymagana roczna stopa dochodu wynosi 5%.

Wyceń tę obligację.

Portfel inwestycyjny

41



Dana jest obligacja zerokuponowa z terminem wykupu 1 rok i 3 miesiące, o
wartości nominalnej 1000 zł. Wymagana roczna stopa dochodu wynosi 5%.

Wyceń tę obligację.



P



1000

(1



0,05)

1,25



940,83

Portfel inwestycyjny

42

22



Dana jest obligacja dwuletnia o stałym oprocentowaniu, której wartość
nominalna wynosi 100 zł, odsetki są płacone co roku. Oprocentowanie
obligacji jest równe 9%, a wymagana stopa dochodu wynosi 10%.
Oblicz wartość tej obligacji. Stopy procentowe podano w skali roku.



Dana jest obligacja dwuletnia, o stałym oprocentowaniu równym 8% w
skali roku, odsetki płatne co pół roku. Wartość nominalna obligacji
wynosi 1000 zł. Wyceń tę obligację, jeżeli stopa zwrotu z obligacji
podobnych wynosi 6% rocznie.

Portfel inwestycyjny

43

 Dana jest obligacja dwuletnia o stałym oprocentowaniu, której wartość

nominalna wynosi 100 zł, odsetki są płacone co roku. Oprocentowanie
obligacji jest równe 9%, a wymagana stopa dochodu wynosi 10%. Oblicz
wartość tej obligacji. Stopy procentowe podano w skali roku.

9

100+9



P



9

(1



0,1)

1



109

(1



0,1)

2



98,26

Portfel inwestycyjny

44

23

 Dana jest obligacja dwuletnia, o stałym oprocentowaniu równym 8% w skali

roku, odsetki płatne co pół roku. Wartość nominalna obligacji wynosi 1000 zł.
Wyceń tę obligację, jeżeli stopa zwrotu z obligacji podobnych wynosi 6%
rocznie.

40

1000+40



P



40

(1



0,03)

1



40

(1



0,03)

2



40

(1



0,03)

3



1040

(1



0,03)

4



1037,17

40

40

Portfel inwestycyjny

45

Portfel inwestycyjny

wykład 1

46