Temat: Pochodzenie, przedmiot i cele socjologii.
Termin „socjologia”:
Został wymyślony w XIX wieku przez francuskiego filozofa Augusta Comta, twórcę kierunku zwanego pozytywizmem.
Pochodzi z tradycji łacińskiej od słowa „socjus” (społeczeństwo, to, co społeczne) i z tradycji greckiej od słowa „logos” (nauka o…, wiedza o …)
Dosłowne tłumaczenie terminu to „nauka o społeczeństwie” lub „wiedza o społeczeństwie”.
Cechy naukowego światopoglądu socjologii:
Korzenie socjologii sięgają myśli starożytnej Grecji (V, IV, III wiek p. n. e.)
Obiektywizm - ujmowanie rzeczywistości obiektywnie, czyli bezstronnie - warunek kardynalny:
Przedstawianie i opisywanie rzeczywistości taką jak jest naprawdę, a nie taką, jaką chcielibyśmy żeby była (opis stanu faktycznego).
Być bezstronnym naukowo to opisywać a nie oceniać (ocena należy do polityków).
Opis naukowy powinien być wolny od indywidualnych preferencji.
Racjonalizm - patrzyć racjonalnie, czyli rozum jako podstawowe narzędzie badawcze (rozum to przeciwieństwo emocji)
Empiryzm:
Nauki empiryczne zajmują się wyłącznie faktami, czyli danymi pochodzącymi z doświadczenia. (Natomiast nauki formalne, abstrakcyjne zajmują się ideami stworzonymi przez człowieka)
Każde zdanie naukowe musi być empirycznie weryfikowalne, czyli musi się dać sprawdzić w doświadczeniu, podczas konfrontacji z faktami, które je weryfikują. (Fundamentem myślenia religijnego są dogmaty, czyli to, co przyjmuje się na wiarę, zdania nieweryfikowalne posiadają nieuchwytną ideę)
Karl Popper - filozof XX wieczny:
Naiwny monizm - rozpowszechniony, nie zweryfikowany światopogląd starożytnych Greków, oparty na trzech przesłankach:
Świat jest jeden i jest jednorodny (monistyczny).
Wszystko, co się w nim dzieje ma charakter zjawisk naturalnych.
Zjawiska przyrody są konieczne i nieuchronne (jest lato, to musi być zima, jest dzień to będzie noc)
Wnioski starożytnych: Skoro istnieją trzy przesłanki dotyczące świata, to świat społeczny również musi mieć charakter konieczny i nieuchronny (musi być tak, że jedni są senatorami, a inni niewolnikami, tak było jest i będzie)
Krytyczny dualizm - pogląd mówiący, że w rzeczywistości występują dwa światy: przyrody i społeczny.
Prawa naturalne występują w przyrodzie.
Prawa stanowione są natomiast tworem ludzkim i mają charakter: zamienialny, wariantowy (np. Rewolucja francuska zmieniła prawo stanowione).
Szkoła sofistyczna - polemizuje z naiwnym monizmem, gdyż uważa, że dwie pierwsze przesłanki są nieprawidłowe, zgadza się natomiast z przesłanką trzecią.
Protagoras - czołowy przedstawiciel sofistów twierdził, że „Człowiek, jest miarą wszystkich rzeczy”. Należałoby do tego jeszcze dodać, „…które stworzył”, gdyż dziełem ludzkim jest świat społeczny.
Szkoła stoicyzmu - głosiła ideę społeczności powszechnej, pojawiła się, gdy zaczęła przemijać świetność starożytnej Grecji (Aleksander Macedoński zjednoczył wiele nacji).
Przedmioty socjologii - trzy obszary tematyczne:
Geneza życia społecznego (życie społeczne i ład społeczny to pojęcia synonimiczne) - dwie perspektywy:
Filogenetyczna - rozwoju gatunkowego
Ontogenetyczna - rozwoju osobniczego
Struktura (budowa) ładu społecznego (Comte nazwał ją statyką)
Procesy zachodzące w życiu społecznym ( Comte nazwał ją dynamiką)
Funkcje socjologii:
Opisowa - deskryptywna, (co jest, jak jest w rzeczywistości)
Wyjaśniająca - eksplancyjna, (jakie są tego przyczyny, że tak właśnie jest)
Prognostyczna - predykcyjna (jak będzie), jest najtrudniejsza, ponieważ przyszłości niema w tej chwili, ona dopiero nastąpi. Prognozy naukowej nie można mylić z proroctwami, jest ona ograniczona:
Stanem wyjściowym w momencie prognozy,
Znajomością prawidłowości rządzącymi rzeczywistością
Nie ma funkcji oceniającej!