Temat: Ekonomia jako nauka.

1. Geneza nazwy „ekonomia” i jej ewolucja na tle zmian obszaru zainteresowań ekonomii w ujęciu historycznym.

• Nazwa ekonomii pochodzi od złożenia słów „oikos” (gr. gospodarstwo domowe) i „nomos” (gr. prawo).

• Pojęcia „oikonomikos” jako pierwszy użył w IV w p. n. e. Ksenofont (był to tytuł jego dzieła), choć zajmował się ekonomią mniej niż Arystoteles.

• Obszarem zainteresowań ekonomii na samym początku było gospodarstwo domowe.

• Od czasów Arystotelesa i Ksenofonta aż do XVII wieku nie działo się nic szczególnie nowego.

• W XVII wieku ekonomia wyodrębniła się jako nauka, pierwszym nurtem ekonomicznym byli merkantyliści, - który stworzyli podstawy zarządzania gospodarką państwa. Pojawiła się wtedy nazwa „ekonomia polityczna” - nazwa, która była długo aktualna i odnosiła się do ekonomii społecznej, w mniejszym stopniu do ekonomii politycznej.

• Na przełomie XVII i XVIII wieku fizjokraci - zajmowali się badaniem praw ekonomicznych.

• W drugiej połowie XVIII Adam Smith stworzył klasyczną szkołę ekonomii, badał prawidłowości gospodarki rynkowej ze względu na zachowania ludzi i pojedynczych uczestników procesów gospodarczych. Skupił się, więc na mikroskali. Jego dzieło zostało opublikowane w 1756 roku.

• W drugiej połowie XIX wieku powstała szkoła neoklasyczna, Warles skupiał się głównie na pojęciach rzadkości i konieczności. Marshal wprowadził słowo „economics”. Dokonywanie wyborów stało się wyjściowym problemem ekonomii.

• W XX wieku równolegle rozwijały się badania makroekonomiczne i mikroekonomiczne.

• Ekonomia jest nauką młodą, mimo, że jej korzenie sięgają starożytności, czerpie ona głównie z dorobku ostatnich stu lat. Jest to dyscyplina bardzo złożona.

Rzadkość i je implikacje, podstawowy problem ekonomiczny i współczesna definicja ekonomii.

• Rzadkość - podstawowe pojęcie współczesnej ekonomii, „fakt, że nie możemy mieć wszystkiego, co chcemy przez cały czas” - jak twierdzą autorzy podręczników amerykańskich, jak również można ją zdefiniować jako lukę pomiędzy skalą ludzkich potrzeb a możliwością ich zaspokojenia (możliwościami wytwarzania dóbr).

• Implikacje rzadkości:

• Mobilność lokacyjna zasobów - możliwość wykorzystywania środków na różne sposoby (np. pracę można wykorzystać zarówno do produkcji chleba jak i do produkcji butów)

• Konieczność dokonywania wyborów

• Występowanie kosztu alternatywnego - wartość najcenniejszej alternatywy, gdy coś wybieramy, coś innego jednocześnie tracimy, miarą kosztu alternatywnego - jest wartość najcenniejszej możliwości, z której zrezygnowaliśmy.

• Główny problem ekonomiczny:

• Co wytwarzać?

• Jak wytwarzać?

• Dla kogo wytwarzać? (Kto będzie odbiorcą?)

• Jak będzie poszukiwana odpowiedź na te pytania? (Informacje jest głównie poszukiwana na rynku, każdy zakup jest przekazem informacji dla producenta)

• Definicje ekonomii:

• Ekonomia - nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co jak, i dla kogo wytwarzać - najprostsza definicja (ekonomia bada zachowania ludzi).

• Ekonomia - nauka, która bada, w jaki sposób ludzie podejmują decyzje o zastosowaniu rzadkich zasobów do różnych celów produkcyjnych i konsumpcyjnych, a także bada skutki tych decyzji.

• Ekonomia - bada jak ludzie radzą sobie z rzadkością, jak rozwiązują dotkliwy problem alokacji ograniczonych zasobów w celu zaspokojenia konkurencyjnych potrzeb, żeby je jak najlepiej zaspokoić.

• Ekonomia pozytywna a normatywna.

• Ekonomia pozytywna - w sposób obiektywny, naukowy bada i wyjaśnia zasady funkcjonowania gospodarki, służy lepszemu poznaniu i zrozumieniu zjawisk gospodarczych, tworzy podstawy do przewidywania reakcji gospodarki na zmiany warunków działania. Formułuje wyłącznie dowiedzione tezy, nie ocenia.

• Odpowiada na pytania, co zachodzi i dlaczego zachodzi.

• Odpowiada na pytanie, co się dzieje i wyjaśnia, dlaczego tak się dzieje.

• Funkcje ekonomii pozytywnej:

• Deskryptywna - opisowa (bada, wyjaśnia i opisuje)

• Eksplancyjna - wyjaśnia

• Prewidystyczna - przewiduje

• Przykłady ekonomii pozytywnej:

• Stopa bezrobocia w Polsce w sierpniu 2009 roku wyniosła 10,8%.

• Przyczyną inflacji jest nadmierna ilość pieniądza w obiegu.

• Ekonomia normatywna - ocenia rzeczywistość gospodarczą według określonych wartości i norm etycznych, ustala słuszne stany gospodarcze i formułuje warunki konieczne do ich uzyskania, dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących. Formułuje sądy oparte na subiektywnym wartościowaniu, sądów tych zwykle nie sposób naukowo udowodnić, ocenia.

• Odpowiada na pytanie, jak powinno być.

• Przykłady ekonomii normatywnej:

• Państwo powinno walczyć z bezrobociem.

• Mikroekonomia a makroekonomia:

• Mikroekonomia - bada zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące w poszczególnych obszarach gospodarki, czyli na a rynkach konkretnego dobra. Procesy te są obserwowane i wyjaśniane z punktu widzenia działalności gospodarczej poszczególnych podmiotów ekonomicznych: nabywców (konsumentów), sprzedawców (producentów).

• Podstawowy środek (przekrój) mikroekonomiczny to rynek jednego rodzaju dobra.

• Centralny problem mikroekonomiczny - sposób koordynacji indywidualnych decyzji ekonomicznych przez mechanizm rynkowy na poszczególnych rynkach.

• Makroekonomia - bada gospodarkę jako całość lub jej główne komponenty, kładzie nacisk na wzajemne związki pomiędzy różnymi częściami gospodarki (popytem, podażą, przeciętnym poziomem cen), upraszcza analizę poszczególnych elementów, by uzyskać przejrzystość obrazu funkcjonowania całej gospodarki. Posługuje się agregatami takimi jak zagregowany popyt (popyt zgłaszany przez wszystkie podmioty w gospodarce, zagregowana podaż (suma całej produkcji gospodarczej).

• Typowe kwestie makroekonomiczne:

• Wzrost gospodarczy

• Poziom produkcji

• Poziom cen

• Poziom zatrudnienia i bezrobocia

• Bilans wymiany z zagranicą

• Główni uczestnicy życia gospodarczego.

• Podmiot ekonomiczny (gospodarczy) - każdy aktywny uczestnik procesów gospodarczych, który poprzez swoje autonomiczne decyzje o zastosowaniu rzadkich dóbr, będących jego własnością, wywołuje określone skutki ekonomiczne (p. gospodarstwo domowe).

• Klasyfikacja podmiotów gospodarczych według kryterium skali oddziaływania wyróżniamy podmioty:

• Mikroekonomiczne - ich decyzje wywierają wpływ na poszczególne rynki, np.:

1. Przedsiębiorstwa

2. Gospodarstwa domowe

3. Rodzinne gospodarstwa rolne

4. Zakłady rzemieślnicze

• Mezzoekonomiczne - podmioty pośrednie, ich działania wywierają wpływ na grupy rynków, są to np.:

1. Holdingi

2. Władze lokalne lub regionalne

• Makroekonomiczne - ich działania wywierają wpływ na funkcjonowanie całej gospodarki, są to np.:

1. Państwo - wieloszczeblowa struktura administracyjna dysponująca władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

2. Bank centralny

3. Centralne związki pracodawców i pracobiorców

• Forma więzi pomiędzy podmiotami zależy od systemu gospodarczego.

---