Temat 6: Wybór konsumenta w ujęciu teorii użyteczności.
Gospodarstwo domowe jako podmiot ekonomiczny:
Gospodarstwo domowe - dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje dotyczące sposobu zarobkowania i wydatkowania zarobionych pieniędzy.
W mikroekonomii zamiennie używa się pojęcia konsument.
Funkcje gospodarstwa domowego:
Ekonomiczne
Produkcyjne - dostarczają czynników produkcji
Konsumpcyjne
Jako właściciele czynników produkcji dostarcza czynniki wytwórcze (ich usługi) przedsiębiorstwom, uzyskując z tego tytułu dochody (płace, zyski, czynsze) - kapitał dostarczany jest poprzez:
zakładanie własnych firm
udziały w spółkach
zakup papierów wartościowych
pośrednio poprzez lokaty bankowe.
Dysponują dochodami dzieląc je na część konsumowaną i odkładaną.
Organizują i realizują proces konsumpcji.
Społeczne
Reprodukcyjna
Wychowawcza
Ważny aspekt ekonomiczny - przygotowanie zasobów pracy własnej i młodego pokolenia do przyszłej aktywizacji, kształtowanie jakości kapitału ludzkiego.
Założenia teorii użyteczności:
Konsumenci:
Dokonują racjonalnych wyborów, dysponując swym dochodem.
Mają swobodę wyboru na rynkach dóbr i rynkach czynników produkcji
Kierują się własnym interesem.
Cel gospodarstwa domowego maksymalizacja satysfakcji z konsumpcji dóbr.
Użyteczność dobra dla konsumenta - subiektywne odczucie, jakie daje konsumentowi spożycie lub posiadanie danego dobra.
Ograniczenie budżetowe i koszyk dóbr konsumenta:
Dochód konsumenta (gospodarstwa domowego) stanowi jego ograniczenie.
Konstrukcja kszyka dóbr danego konsumenta:
(x - razy)
I - dochód konsumenta
P - cena dobra
Q - ilość dobra
i = 1,2,3,…,n - konkretne dobra
Aktualny cel: maksymalizacja użyteczności z wybranego koszyka dóbr.
Występuje problem pomiaru użyteczności, gdyż jest to subiektywne uczucie, a co za tym idzie nie posiada jednostki.
Nie stosuje się porównań użyteczności tego samego dobra między różnymi konsumentami.
Kiedyś jednostką użyteczności był „utyl”
Użyteczność całkowita a użyteczność krańcowa:
Użyteczność całkowita (TU) - wyraża łączne zadowolenie z konsumpcji danego dobra, rośnie wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra, wzrasta jednak coraz wolniej.
Krzywa może się zaginać, po tym jak osiągniemy maksimum konsumpcji.
Użyteczność marginalna (krańcowa) (MU) - przyrost użyteczności całkowitej spowodowany wzrostem konsumpcji dobra o dodatkową jednostkę, maleje wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra.
Prawo malejącej użyteczności marginalnej (I prawo Gossena): Przyrost zadowolenia z każdej kolejnej jednostki konsumowanego dobra jest coraz mniejszy.
W praktyce konsument porównuje użyteczności krańcowe jednostek pieniężnych wydawanych na poszczególne dobra.
Równowaga konsumenta w ujęciu teorii użyteczności. II prawo Gossena. Nadwyżka konsumenta.
Prawo wyrównania się użyteczności marginalnej (II prawo Gossena):
czyli
.
Konsument ustabilizuje swój koszyk dóbr wtedy, gdy przyrost użyteczności wywołany wydatkowaniem krańcowej jednostki pieniężnej na każde z dóbr będzie jednakowy.
Koszyk konsumenta jest wtedy optymalny, gdyż zapewnia maksymalną użyteczność całkowitą z jego dochodu przy danym poziomie cen. Oznacza to, że konsument znajdzie się w równowadze, gdyż nie ma motywów do zmiany swego koszyka zakupów.
Nadwyżka konsumenta (renta konsumenta) - luka pomiędzy całkowitą użytecznością danego dobra a jego wartością rynkową.
Wynika z tego, że za każdą jednostkę towaru płacimy taką samą cenę, ale poszczególne jednostki dla konsumenta mają różną użyteczność.
Tylko użyteczność krańcowa ostatniej jednostki jest równa cenie.
Jeżeli wzrośnie cena dobra - nadwyżka konsumenta zmniejszy się (wykres dla pojedynczego konsumenta)
Nadwyżka konsumenta w odniesieniu do całego rynku danego dobra (wykres dla wielu konsumentów)