Temat 8: Wprowadzenie do teorii przedsiębiorstwa.
Pojęcie przedsiębiorstwa i jego cechy:
Współczesne przedsiębiorstwa są definiowane jako:
Najważniejsze instytucje systemu ekonomicznego utworzone w celu osiągnięcia zysków.
Podstawowe jednostki gospodarki, w których zostały zorganizowane zasoby produkcyjne w celu wytwarzania bogactwa.
Jednostki gospodarcze charakteryzujące się odrębnością ekonomiczną, techniczno -produkcyjną i organizacyjną, utworzone w celu zaspokajania potrzeb społeczeństwa. Najważniejsza definicja
Odrębność ekonomiczna:
Samodzielność podejmowania decyzji gospodarczych (w ramach przepisów i norm wykluczających działania społecznie niepożądane)
Zdolność do pokrywania wszystkich wydatków przychodami ze sprzedaży dóbr (wraz z innymi wpływami i pomocą państwa)
Dążenie do osiągnięcia nadwyżki przychodów nad kosztami, zgodnie z zasadą racjonalności.
Odrębność techniczno-produkcyjna:
Dysponowanie wyodrębnionym majątkiem produkcyjnym, który jest wykorzystywany zgodnie z założonymi celami.
Odrębność organizacyjna:
Decyzje podejmuje ogniwo kierujące, uprawnione do tego i ponoszące z tego tytułu odpowiedzialność, podlega mu zespół pracowników.
Przedsiębiorca i przedsiębiorczość.
Przedsiębiorczość - wola i umiejętność szukania i dostrzegania nowych możliwości do osiągania korzystnych dla przedsiębiorstwa wyników ekonomicznych oraz podejmowania ryzyka i działań zapewniających wykorzystanie tych możliwości.
Funkcje przedsiębiorcy:
Inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej.
Podejmowanie kluczowych decyzji w sprawach przedsiębiorstwa.
Wdrażanie innowacji technologiczno-organizacyjnych.
Podejmowanie ryzyka (MOTYW DZIAŁANIA - ZYSK)
Innowacyjność przedsiębiorcy - ciągłe dążenie do tworzenia nowych kombinacji czynników produkcji. Działania te burzą obecną równowagę.
Rodzaje innowacji:
Nowy produkt lub jego odmiana.
Nowa metoda produkcji.
Zdobycie nowego źródła surowców lub półproduktów.
Zmiana struktury gałęzi (np. monopolizacja)
Cele przedsiębiorstwa.
Ujęcie tradycyjne - maksymalizacja zysku, wywodzi się z ekonomii neoklasycznej.
Założenie: przedsiębiorstwo jest uczestnikiem konkurencji doskonałej (dużo małych przedsiębiorstw w gałęzi, silna konkurencja, pełna informacja);
To ujęcie nie jest w pełni zgodne z obserwacjami i deklaracjami przedsiębiorców.
Modyfikacje celu:
Maksymalny zysk w długim okresie czasu.
Zysk zadowalający (przezorny bez nadmiernego ryzyka)
Maksymalizacja dochodu właścicieli.
Współczesne przedsiębiorstwa posiadają wiązkę celów np.:
Wzrost poziomu sprzedaży.
Powiększenie majątku produkcyjnego.
Ekspansja eksportowa.
Ilościowy i jakościowy wzrost produkcji.
Poprawa warunków pracy podejście behawioralne
Cele wynikające z istoty działalności przedsiębiorstwa można określić jako wewnętrzne.
Większość przedsiębiorstw realizuje też cele zewnętrzne wyrażające oczekiwania społeczeństwa np. dbałość o środowisko, utrzymanie miejsc pracy.
Przedsiębiorstwa spółdzielcze, lub państwowe mogą inaczej formułować swe cele.
Klasyfikacje przedsiębiorstw.
Według wielkości (zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 - ze zmianami):
Mikro przedsiębiorca (mikro firma) - zatrudniał średniorocznie < 10 pracowników oraz jego roczny obrót ≤ 2 mln euro lub suma aktywów bilansu ≤ 2 mln euro, w jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych.
Mały przedsiębiorca- zatrudniał średniorocznie < 50 pracowników oraz jego roczny obrót ≤ 10 mln euro lub suma aktywów bilansu ≤ 10 mln euro, w jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych.
Średni przedsiębiorca- zatrudniał średniorocznie < 250 pracowników oraz jego roczny obrót ≤ 50 mln euro lub suma aktywów bilansu ≤ 43 mln euro, w jednym z ostatnich dwóch lat obrotowych.
Według sektora własności:
Przedsiębiorstwa sektora prywatnego (indywidualne i grupowe)
Przedsiębiorstwa sektora publicznego (państwowe i komunalne)
Według form prawno-administracyjnych:
Przedsiębiorstwo jednoosobowe (czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą)
Spółki:
Prawa cywilnego: cywilna
Prawa handlowego: jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, partnerska osobowe, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna kapitałowe
Spółdzielnie
Przedsiębiorstwa państwowe
Dane z rocznika statystycznego GUS:
Rodzaj przedsiębiorstwa: |
Liczba w 2003 roku |
Liczba w 2007 roku |
Spółki cywilne |
279 208 |
280 890 |
Spółdzielnie |
18 548 |
18 128 |
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą |
2 795 860 |
2 787 650 |
Spółki akcyjne |
8 641 |
8 853 |
Spółki zoo |
177 380 |
216 887 |
Spółki jawne |
21 370 |
28 587 |
Spółki komandytowe |
763 |
2 632 |
Spółki partnerskie |
581 |
1 086 |
Spółki komandytowo-akcyjne |
18 |
254 |
Ogółem liczba przedsiębiorstw: |
3 581 593 |
3 685 608 |