Temat 5: Elastyczność cenowa i elastyczność dochodowa popytu. Elastyczność podaży.

1. Pojęcie elastyczności cenowej popytu (w punkcie i łukowa). Interpretacja, determinanty i wykorzystanie.

• Cenowa elastyczność popytu:

• Służy do pomiaru siły reakcji wielkości popytu na zmianę ceny

• Jest liczona jako stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej (procentowej) zmiany jego ceny

• Informuje o ile procent zmieni się wielkość popytu, jeżeli cena zmieni się o 1%

• Wzór na cenową elastyczność prostą:

• 
  

• gdzie:

• Q_D0 - wielkość popytu przed zmianą ceny

• Q_D1 - wielkość popytu po zmianie ceny

• P₀, P₁ - cena bazowa i cena po zmianie

• Powyższy wzór można stosować bez ograniczeń, jeżeli krzywa popytu jest liniowa, albo zmiana ceny jest stosunkowo nieduża (jednocyfrowa, do 9%).

• Jeżeli miała miejsce większa zmiana ceny stosuje się wzór na elastyczność łukową:

• 
  

• Interpretacja wyniku: Czy popyt jest elastyczny, czy nie?

• Popyt jest:

• Elastyczny, gdy: E_dp < -1 czyli |E_dp| > 1 wtedy procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiany ceny.

• Nieelastyczny, gdy: -1 < E_dp < 0 czyli 0 < |E_dp| < 1 wtedy procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny.

• Przypadki szczególne:

• Popyt doskonale elastyczny, gdy |E_dp| = ∞

• Popyt jest doskonale nieelastyczny, czyli sztywny, gdy |E_dp| = 0

• Determinanty elastyczności cenowej popytu, - czyli, od czego zależy

• Poziom ceny - czym wyższa cena, tym wyższa elastyczność.

• Biorąc pod uwagę fakt, że w rzeczywistości ceny określonego dobra wahają się w pewnym przedziale można zdefiniować również inne determinanty elastyczności cenowej popytu.

• Obecność bliskich substytutów - jeżeli dane dobro nie posiada bliskich substytutów to popyt na to dobro będzie nieelastyczny (słaba reakcja) np. energia elektryczna, gaz, paliwa płynne.

• Przyzwyczajenia i uzależnienia - popyt na dobra z nimi związane jest nieelastyczny (słabo reaguje na zmianę ceny).

• Rodzaje dobra - popyt na dobra luksusowe jest zwykle elastyczny, a na dobra pierwszej potrzeby jest nieelastyczny.

• Czas trwania zmiany ceny - im czas dłuższy, ty więcej możliwości mają konsumenci w zakresie dostosowania się do zmiany ceny (elastyczność rośnie wraz z długością zmiany ceny).

• Udział wydatków na dane dobro w ogólnych wydatkach konsumenta, - jeżeli jest bardzo mały to popyt na dane dobro jest nieelastyczny (np. sól kuchenna)

• Reasumując ostateczna reakcja konsumenta będzie złożeniem powyższych determinant.

• Przykład: Gdy cena tygodniowego karnetu na basen wzrosła z 40zł do 50 zł, liczba korzystających z karnetów zmniejszyła się z 200 do 180 osób. Obliczyć łukową, cenową elastyczność popytu (korzystamy z wzoru na elastyczność łukową).

• E_dp = [(180-200):190] : [(50-40):45]= -0,47

• Przy zmianie ceny karnetu z 40zł do 50zł popyt jest nieelastyczny.

• Wpływ zmiany ceny na zmianę utargu całkowitego właściciela basenu i zmianę wydatków nabywców karnetów:

• Utarg całkowity = cena x ilość czyli łączne wpływy

• UC₀ = 200 x 40 = 8000 zł

• UC₁ = 180 x 50 = 9000 zł

• Wniosek: Jeżeli popyt jest nieelastyczny, to wzrost ceny dobra spowoduje wzrost utargów całkowitych producentów i wzrost wydatków nabywców na to dobro. Natomiast obniżenie ceny dobra spowoduje spadek utargów całkowitych producentów i obniżenie wydatków konsumentów na to dobro. Jeżeli popyt jest elastyczny to wzrost ceny dobra spowoduje spadek utargów całkowitych przedsiębiorstw i spadek wydatków nabywców na to dobro. Natomiast obniżenie ceny spowoduje wzrost utargów całkowitych producentów i wzrost wydatków konsumentów na to dobro.

2. Elastyczność mieszana popytu.

• Elastyczność mieszana popytu - informuje jak zmienia się wielkość popytu na dobro x pod wpływem zmiany ceny dobra y.

• Cenowa mieszana elastyczność popytu na dobro x względem zmiany ceny dobra y - to relacja między względną (procentową) zmianą wielkości popytu na dobro x a względną (procentową) zmianą ceny dobra y.

• 
  

• Jeżeli:

1. E_xy > 0 - dobra x i y są substytucyjne

2. E_xy < 0 - dobra x i y są komplementarne

3. E_xy = 0 - dobra x i y są niezależne

• Pojęcie elastyczności dochodowej popytu. Klasyfikacja dóbr. Prawo Engla.

• Elastyczność dochodowa - mierzy siłę reakcji popytu na zmianę dochodów realnych ludności (przyjmujemy założenie, że: dochody realne = nominalne ceny są stabilne)

• Dochodową elastyczność popytu obliczamy jako stosunek względnej (procentowej) zmiany popytu na określone dobro do względnej (procentowej) zmiany dochodu:

• 
  

• Gdzie:

• I₀ i I₁ to odpowiednio poziom dochodu w okresie bazowym i okresie badanym.

• Klasyfikacja dóbr:

• E_dI > 0 - dobra normalne (zwykłe)

• E_dI < 0 - dobra niższego rzędu (podrzędne)

• E_dI > 1 - dobra wyższego rzędu (luksusowe)

• E_dI < 1 - dobra pierwszej potrzeby (podstawowe)

• Popyt na dobra luksusowe rośnie szybciej niż dochód.

• Wraz ze wzrostem dochodów maleje udział wydatków na dobra pierwszej potrzeby.




• Elastyczności dochodowe popytu na artykuły spożywcze w długim okresie czasu:

• Żywność tradycyjna:

• Chleb -0,5

• Ziemniaki -0,2

• Makarony 0,1

• Margaryna 0,3

• Mleko 0,03

• Żywność nowoczesna:

• Wyroby cukiernicze 1,7

• Mięso wołowe i cielęce 1,1

• Wody mineralne 1,9

• Konserwy i warzywa 2,8

• Prawo Engla: Wraz ze wzrostem dochodu realnego przypadającego na jednego członka rodziny zmieniają się nie tylko rozmiary popytu, ale także jego struktura:

• Maleje procentowy udział wydatków na żywność i inne dobra I potrzeby (0<E_dI<1):




• Wydatki na odzież i utrzymanie mieszkania stanowią względnie stały procent (E_dI~1):




• Wydatki na dobra trwałego użytku (meble, samochody), podróże, ochronę zdrowia wzrastają w tempie szybszym niż dochód (E_dI>1):




• Wykorzystanie elastyczności dochodowej:

• Prognozowanie zmian struktury popytu (np., gdy ma miejsce wzrost gospodarczy i rosną dochody będzie to korzystny sygnał dla firm turystycznych, ale zły dla producentów wyrobów mącznych)

• Informacje są też wykorzystywane w handlu międzynarodowym (np. w wymianie z krajami zacofanymi gospodarczo).

• Elastyczność podaży i jej zastosowanie:

• Elastyczność podaży - mierzy siłę reakcji wielkości podaży danego dobra na zmianę ceny tego dobra.

• Jest liczona jako stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości podaży do względnej (procentowej) zmiany ceny.

• 
  

• Gdzie:

• Q_S i Q_S1 - to oferowana ilość dobra odpowiednio przed i po zmianie ceny (do 9% jest elastyczność łukowa)

• Podaż jest elastyczna, gdy E_SP > 1, czyli procentowa zmiana wielkości podaży jest większa od procentowej zmiany ceny, każda liniowa krzywa podaży przecinająca oś rzędnych jest elastyczna.

• Krzywa podaży elastycznej:




• Podaż jest nieelastyczna, gdy E_SP < 1, czyli procentowa zmiana wielkości podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, każda liniowa krzywa podaży przecinająca oś odciętych jest nieelastyczna.

• Krzywa podaży nieelastycznej:




• Elastyczność jednostkowa, gdy E_SP = 1, czyli procentowa zmiana wielkości podaży i ceny są równe, każda liniowa krzywa podaży przechodząca przez początek układu współrzędnych ma elastyczność jednostkową.

• Krzywa podaży o elastyczności jednostkowej:




• Podaż doskonale elastyczna, gdy E_SP = ∞, jej krzywa jest linią poziomą.

• Podaż sztywna, gdy E_SP = 0, jej krzywa jest linią pionową.

• Determinanty elastyczności podaży:

• Rodzaj dobra - zazwyczaj podaż dóbr przemysłowych jest bardziej elastyczna niż podaż dóbr pochodzenia rolnego.

• Istnieją takie dobra, których podaż może być sztywna (np. dzieła nieżyjących artystów).

• Podaż niektórych surowców naturalnych, ewentualnie gruntów może być sztywna, - ale to zależy (sztywność występuje rzadko)

• Czas - jakim dysponują dostawcy, producenci na reakcję, wyróżniamy 3 ujęcia czasu:

• Okres infrakrótki - ultrakrótki, bardzo krótki, podaż traktowana jest jako sztywna, gdyż czas nie pozwala na dostarczenie większej ilości dobra.




• Zwykły okres krótki - w tym okresie podaż może być elastyczna, jeżeli producenci dysponują wolnymi mocami produkcyjnymi, dzięki którym mogą szybko zwiększyć produkcję.




• Okres długi - w którym elastyczność podaży jest bardzo wysoka, gdyż producenci mają wszechstronne możliwości dostosowań, a ponadto do gałęzi mogą wejść nowi producenci (lub wycofać się z gałęzi w przypadku spadku ceny).




---