Instrukcja do ćwiczenia „UKŁADY  CYFROWE” (NKF) 

 

Przed przystąpieniem do montażu układów proszę przeczytać i uwzględnić poniższe: 

- zapoznać się z załączonymi schematami układów scalonych oraz opisem płyty montażowej; należy 

zwrócić szczególną uwagę na numery nóżek zasilania i masy (układy scalone nie tolerują odwrotnej 

polaryzacji zasilania!), 

- ustalić kolory przewodów zasilających (np. czerwony na + zasilania i biały na masę), a kable 

pozostałych kolorów stosować jako sygnałowe, 

- nie stosować wyjścia gniazda zasilającego V

CC

 (+5V) jako 1 logicznej. 

 

 1. Zbadać bramkę NAND (układ 7400) i podać jej tabelę prawdy. Określić, jakiemu sygnałowi 

wejściowemu odpowiada nie podłączone wejście. Wykorzystać bramkę jako układ kontroli przesyłu 

danych. Zbadać bramkę SCHMITT-NAND (układ 74132). 

 

X

1 

X

2 

Y 

0 0   

0 1   

1 0   

1 1   

 

 

 

 

 

 

2.  Z bramek NAND układu 7400 zaprojektować, zbudować i przebadać (tabela prawdy!) dwie z 

podanych funkcji logicznych: suma logiczna, iloczyn logiczny, implikacja, 

 

zakaz (x

1

 przez x

2

),

 

różnica symetryczna (exclusive-or), równoważność (x

1

 

=

 x

2

). 

 

3. Zbudować z bramek NAND układu 7400 najprostszy przerzutnik RS (rys. a), zbadać go i podać tabelę 

prawdy. Czy układ w drugiej wersji (rys. b) ma taką samą tabelę prawdy? 

                           

 

1z1 

 

 
 

4. Zbadać  własności przerzutnika J-K z układu scalonego 7493  lub z układu 7473. Podać tablicę 

charakterystyczną i równanie logiczne. Sprawdzić funkcje wszystkich wejść. Przekształcić 

przerzutnik J-K w przerzutnik typu D lub T. Podać tablicę charakterystyczną i równanie logiczne 

nowego układu. 

 

5a. Zbudować z układu 7493 licznik dwójkowy o maksymalnej pojemności. 

5b. Zbudować z dwóch

 

układów 7490 licznik dziesiętny modulo 100. 

5c. Zbudować licznik modulo 1600 (wykorzystując poprzednie konstrukcje). 

 
6.  Zbudować stoper według poniższego schematu i przeanalizować jego działanie. Jest obowiązkowe 

sprawdzenie przed montażem, której wersji przerzutnika R-S należy użyć. 

 

Układ wyświetlacza jest zainstalowany na stałe na płycie montażowej. 

 

7. Wykorzystać zbudowany układ do pomiaru czasu spadku dowolnego przedmiotu i zmierzyć wartość 

przyśpieszenia ziemskiego g. Zestaw jest wyposażony w detektory (przedmiotów) oraz generator 

sygnałów logicznych START i STOP dla stopera.  

 

Punkty dodatkowe: 

 

8.   Zbudować z bramek 7400 oraz 7486 układ wykrywający zbocze impulsu lub oba zbocza tzw. układ 

różniczkujący (punkt dodatkowy). 

 

9.  Zbudować licznik zliczający zadaną liczbę impulsów i pamiętający to zliczenie. 

 

10. W uzgodnieniu z asystentem zbudować dowolny układ cyfrowy. 

2z2 

 

 
 

3z3 

 

WIDOK z GÓRY  

 
 

 

 

Układ 74xx00 – cztery dwuwejściowe bramki NAND; taki sam rozkład 
nóżek dla układu  74xx132 (cztery dwuwejściowe bramki SCHMITT-
NAND.

 

 

                               

 

 

 

 
Układ 74xx04 – sześć bramek NOT.

 

 

 

    
 
 

 

Układ 74xx73 – dwa przerzutniki J-K typu „MASTER-SLAVE” 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

                                                              

 

TABELA PRAWDY 

t

n 

t

n+1 

J K Q 
0 0 Q

n 

0 1 0 
1 0 1 
1 1 

 

 

 

Układ 7493 – cztero-bitowy licznik binarny; aby zbudować licznik 
modulo 16 należy zewrzeć wyjście A z wejściem B. Aby układ mógł 
zliczać jedno z wejść R (lub oba) musi być w stanie 0. Oba wejścia R 
muszą być w stanie 1 aby układ wyzerować. 
Zliczane impulsy podawane są na wejście A. 
 
 
 
 

 

Układ 7490 – licznik dziesiętny (dekada licząca). Aby zbudować 
licznik modulo 10 należy zewrzeć wejście B z wyjściem A. Aby 
układ mógł zliczać przynajmniej jedno z wejść  R

0

 i jedno R

9

 

muszą być w stanie 0. Zliczenie otrzymuje się w kodzie BCD na 
wyjściach A, B, C, D. Aby wyzerować licznik oba wejścia R

0

 

muszą być w stanie 1 oraz jedno z wejść R

9 

w stanie 0. Jeżeli oba 

wejścia R

9

 są w stanie 1 to licznik pokazuje zliczenie 9 w kodzie 

BCD. 
Zliczane impulsy podawane są na wejście A.