Rany i oparzenia
Rany i oparzenia
podyplomowe studia kwalifikacyjne
podyplomowe studia kwalifikacyjne
dla nauczycieli PO
dla nauczycieli PO
Centrum Edukacji Nauczycielskiej
Centrum Edukacji Nauczycielskiej
Uniwersytetu Wrocławskiego
Uniwersytetu Wrocławskiego
Opracował lekarz rodzinny Leszek W. Pałka
Opracował lekarz rodzinny Leszek W. Pałka
Wrocław ul. Zaporoska 87
Wrocław ul. Zaporoska 87
Praktyka Lekarska Leszek W. Pałka
Praktyka Lekarska Leszek W. Pałka
09.05.06 Rany 1
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Zastosowane skróty
AED  Automated External Defibrylator (Defibrylacja automatyczne)
ALS  Advenced Life Support (zaawansowane zabiegi resuscytacyjne)
BLS  Basic Life Support (podstawowe zabiegi resuscytacyjne)
CPR  Centrum Powiadamiania Ratunkowego
GCS  punktacja w skali Glasgow (Glasgow Coma Scale)
i. v.  dożylne podanie leku
NFZ  Narodowy Fundusz Zdrowia
OSP  Ochotnicza Straż Pożarna
PMS  Pośredni masaż Serca
PP  Pierwsza Pomoc
PPK  Pierwsza Pomoc Kwalifikowana
PSP  Państwowa Straż Pożarna
RKO  Resuscytacja Krążeniowo  oddcechowa
RR (CTK)  Ciśnienie Tętnicze Krwi
SOR  Szpitalny Oddział Ratunkowy
VE  Ventricular Fibryllation (migotanie komór)
VT  Ventricular Tachycardia (częstoskurcz komorowy)
09.05.06 Rany 2
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany - bibliografia
Bibliografia:
1. Advacent Life Support Group-Medycyna ratunkowa-2003 r.
2. Chen H., Sola J.E., Lillemoe K.D., Najczęstsze zabiegi przy łóżku chorego-Urban
ż Partner 1997 r.
3. Ciećkiewicz J. Triage-segregacja ofiar wypadków masowych i katastrof jako
problem medyczny, etyczny i organizacyjny str. 92-96 ZiZ t.V nr 6/2003 r.
4. Clayton M.C.; Solem. L.D. No ice, no butterMpD Vol.4/5 str. 65-73 1995 r.
5. Cline D. M., Medycyna ratunkowa- Urban ż Partner-2003 r.
6. Colquhoun, M.C, ABC Resuscytacji-2002 r.
7. PCK Pierwsza pomoc dziecku ABC-oficyna Wydawnicza Lotos-1996 r.
8. Fibak J. Chirurgia-Resuscrytacja oddechowo-krążeniowa,str, 28 39 PZWL 1996,
9. Kenneth A. Ballew-Reanimacja-BMJ 12 str. 25-29, 1997 r.
10. Konieczny J. Bezpieczeństwo publiczne w nagłych nadzwyczajnych
zagrożeniach środowiska-Ponoptikos 1995 r.
11. Materiały Zjazdowe: Postepy Medycyny Ratunkowej maj 2002 r.
12. N. England Jurnal med. 339-1918 1993 r.
09.05.06 Rany 3
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Definicja ran
" raną nazywamy przerwanie ciągłości powłok (skóry, błon
śluzowych ), tkanek głębiej położonych, w tym narządów
" rany mogą drążyć do jam ciała i narządów wewnętrznych
" rany drążące do jam ciała to zawsze rany powikłane
" kształt rany zależy od kształtu, siły, kierunku, miejsca i
czasu działania czynnika sprawczego
09.05.06 Rany 4
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział ran
Ze względu na pochodzenie czynnika sprawczego, rany dzielimy
na:
" zewnątrzpochodne
" wewnątrzpochodne - (spowodowane przez czynnik
znajduje się wewnątrz organizmu np. cukrzyca,
miażdżyca, zakażenia, kwas moczowy)
09.05.06 Rany 5
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział ran
Ze względu na rodzaj zewnątrzpochodnego czynnika
sprawczego:
" mechaniczne np. kłute, szarpane, postrzałowe,
cięte, tłuczone, etc
" termiczne - oparzeniowe, odmrożeniowe
" chemiczne
" spowodowane energią elektryczną
" energią promienistą (słoneczną , jonizującą,
promieniowaniem rtg.)
" wysokim ciśnieniem lub dużym podcisnieniem
" drobnoustrojami
09.05.06 Rany 6
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział ran
Ze względu na stosunek części składowych rany względem
siebie:
" powierzchowne
" głębokie
" drążące = powikłane (kontaktujące się z jamami ciała,
narządami wewnętrznymi etc.)
" przechodzące na wylot (posiadające ranę wlotową i
wylotową)
" o brzegach zbliżonych
" o brzegach oddalonych
09.05.06 Rany 7
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział ran
Ze względu na jałowość:
" rany czyste nie urazowe (chirurgiczne)
" rany czyste skażone
" rany skażone
" rany brudne i zakażone
09.05.06 Rany 8
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Budowa ran
" rany zbudowane są z brzegów, ścian i dna
" w niektórych przypadkach ściany tworzą kanał rany,
niekiedy łączy on ranę wlotową z raną wylotową i wtedy
rana nie ma dna
" czasem, gdy rana jest powierzchowna, nie ma ani dna, ani
ścian
" brzegi rany mogą być: równe, poszarpane, ostro
odgraniczając tkankę narządu od ścian rany, wywinięte do
wnętrza rany
09.05.06 Rany 9
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Budowa ran
" brzegi
" ściany (kanał)
" dno
09.05.06 Rany 10
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana cięta i darta
Rana cięta - vulnus caesum. Powstaje w wyniku działania
narzędzia tnącego, ostrego np. noża, brzytwy,
szkła, broni białej. Powierzchowna lub głęboka, bez lub
z uszkodzeniem innych niż skóra narządów.
Rana darta = szarpana - vulnus laceratum. Powstaje pod
działaniem narzędzia tępego lub tępokrawędzistego
godzącego z dużą siłą, skośnie lub stycznie do
powierzchni powłok. Zazwyczaj zajmuje dużą
powierzchnię, powłoki są pozwijane, obkurczone,
zabrudzone np. upadek z wysokości, ze stoku, przy
nagłych przyśpieszeniach lub opóz
nieniach.
09.05.06 Rany 11
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana tłuczona i miażdżona
Rana tłuczona  v. contusum. Powstaje w wyniku działania
narzędzia tępego lub tępokrawędzistego godzącego z dużą
siłą, prostopadle lub prawie prostopadle do powierzchni
skóry. Cechuje się nierównością brzegów otartych z
naskórka o nieregularnym lub wrzecionowatym kształcie
oraz obecnością mostków tkankowych w dnie rany.
Rana miażdżona - vulnus conquassatum. Powstaje w wyniku
działania narzędzia tępego lub tępo  krawędzistego,
godzącego z bardzo dużą siłą, prostopadle do ciała. Cechą
charakterystyczną tego typu rany są zmiażdżone brzegi i
rozległe uszkodzenie znajdujących się pod nią kości.
09.05.06 Rany 12
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana kłuta i drążąca
Rana kłuta - vulnus ictum vel punctum . Powstaje w wyniku
działania w głąb ciała narzędzia ostro - krawędzistego
(nóż, bagnet ), lub kończystego (pręt, gwóz
dz
).W obrębie
tego rodzaju ran, wyróżnić można otwór wkłucia, kanał i
otwór wykłucia w przypadku gdy narzędzie przebije ciało
na wylot. Patrz tez rana drążąca.
Rana drążąca- vulnus perforans = rana powikłana  vulnus
complicatum. Powstaje pod działaniem narzędzia ostro
zakończonego np. pika, gwóz
dz
, bagnet etc.. Drąży do
jam ciała (opłucna, czaszka, staw i inne), narządów
wewnętrznych, lub uszkadzając pnie naczyniowe czy
nerwowe.
09.05.06 Rany 13
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana postrzałowa
Rana postrzałowa - vulnus sclopetarium. Uszkodzenia powstają w
wyniku działania energii kinetycznej pocisku wystrzelonego z
broni palnej, godzącego w powierzchnię ciała, często
drążącego w jego głąb.
Mówimy wtedy o ranie penetrującej.
Niekiedy pocisk przechodzi na wylot ciała, wtedy mamy do
czynienia z raną przeszywającą  vulnus transfigens. W
obrębie takie rany wyróżniamy otwór wlotowy, kanał i otwór
wylotowy. Brzegi w okolicy otworu wlotowego są zabrudzone
prochem, osmalone.
09.05.06 Rany 14
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana wlotowa i wylotowa
Rana wlotowa  przerwanie ciągłości rany pod wpływem
energii kinetycznej pocisku z broni palnej, wnikającego
do ciała, cechuje się obecnością: rąbka zabrudzenia, rąbka
otarcia naskórka, a ponadto w strzałach z bliska:
pierścieniem osmalenia i cząsteczek niecałkowicie
spalonego prochu wykrywanego przy pomocy próby
Wellensteina i Kobaro.
Rana wylotowa  wynik działania energii kinetycznej pocisku
z broni palnej opuszczające ciało jest zazwyczaj większa,
od rany wlotowej i ma nieregularny lub szczelinowaty
kształt.
09.05.06 Rany 15
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana z podmuchu
Rana z podmuchu  v. concusum. Rana powstała w wyniku
gwałtownej szybkiej fali powietrza o wysokim ciśnieniu z
następowym jego obniżeniem. Po wybuchu np. bomby,
butli ze sprężonym gazem. Uszkodzenia dotyczą
najczęściej narządów wewnętrznych, takich jak płuca,
błona bębenkowa, przewód pokarmowy.
09.05.06 Rany 16
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana zatruta
Rana kąsana - vulnus morsum. Powstaje przez działanie zębów
zwierzęcych lub ludzkich. Najczęściej widać drobne
charakterystyczne dla uzębienia, łukowatego kształtu
uszkodzenia. Może być zakażona np. wścieklizną od chorego
zwierzęcia , lub zatruta wskutek ukąszenia przez węża albo
żmiję.
Rana zatruta  v. venenatum. Powstaje w naszych warunkach
przez ukąszenie żmij oraz użądleniu przez owady (pszczoły,
osy, szerszenie).
Pierwsza pomoc polega na założeniu opaski uciskowej powyżej
miejsca ukąszenia w celu zahamowania odpływu trucizny
przez żyły i naczynia chłonne.
Obłożenie lodem w celu obniżenia temperatury kończyny do
ok. 15 st. C.
09.05.06 Rany 17
Opracował lek. Leszek W. Pałka
PP w zranieniach
Pierwsza pomoc w zranieniach:
" ogólna ocena stanu pacjenta,
" gdy stan ogólny jest stabilny, usuwamy zabrudzenia
mechaniczne i oczyszczamy ranę wodą utlenioną, lub
rivanolem.
" przykładamy jałowe opartunki gazowe (nigdy watę lub
ligninę), i przymocowujemy.
" w przypadku oparzenia oziębiamy wodą przez ok.. 15
min. po czym zakładamy opatrunek z 2% Argosulfanu lub
Dermazinu.
" odcięte kończyny zbieramy do woreczków z 0,9%
roztworem NaCl, a te okładamy lodem.
09.05.06 Rany 18
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Jałowo opakowane gaziki
09.05.06 Rany 19
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Jałowo opakowane gaziki
09.05.06 Rany 20
Opracował lek. Leszek W. Pałka
PP w zranieniach
Pierwsza pomoc w
otarciach naskórka i
ranach:
" przemywać ranę wodą,
wodą utlenioną lub
rivanolem usuwając z
niej ciała obce
09.05.06 Rany 21
Opracował lek. Leszek W. Pałka
PP w zranieniach
Pierwsza pomoc w
otarciach naskórka i
ranach:
" po obmyciu i
usunięciu ciał obcych
z rany należy ją
osuszyć
09.05.06 Rany 22
Opracował lek. Leszek W. Pałka
PP w zranieniach
Pierwsza pomoc w
otarciach naskórka i
ranach:
" osuszyć ranę
" przyłożyć jałowy
opatrunek
" ucisnąć by zatamować
krwawienie
09.05.06 Rany 23
Opracował lek. Leszek W. Pałka
PP w zranieniach
Pierwsza pomoc w
otarciach naskórka i
ranach:
" po zatamowaniu
krwawienia
" przyłożyć jałowy
ostateczny opatrunek
09.05.06 Rany 24
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Gojenie się ran
Proces gojenia się ran.
" po zadaniu urazu rana czysta wypełnia się krwią i chłonką.
" w brzegach i ścianach rany dochodzi do obkurczania się
naczyń krwionośnych
" z naczyń wywędrowują granulocyty
" następuje proces fagocytozy tzn. oczyszczania dna rany
" w niedługim czasie pojawiają się monocyty, które zastępują
rozpadłe granulocyty kontynuując ich działanie
" uwalnianie enzymów litycznych przez granulocyty i monocyty
trwa ok. 2 doby
" po tym okresie do wnętrza rany napływają fibroblasty, które
namnażając się, wypełniają ranę od dna i wędrują po nitkach
włóknika od ścian do środka rany, tak długo aż spotkają się z
przeciwległymi fibroblastami
09.05.06 Rany 25
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana zakażona
Rana zakażona:
" to rana, w której znajdują się drobnoustroje chorobotwórcze
" także każda rana po czterech godzinach od powstania
" wielkość i przebieg zakażenia zależy:
 stanu ogólnego organizmu przed zranieniem
 wielkości zranienia
 ilości i biologicznych właściwości drobnoustrojów w ranie
 a także okolicy ciała w jakiej się znajduje
09.05.06 Rany 26
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana zakażona
Objawy kliniczne zakażenia:
" zaczerwienienie i obrzęk brzegów rany i tkanek otaczających
" wzrost temperatury otaczających tkanek
" bolesność
" wysięk surowiczy lub ropny z rany
" ograniczenie funkcji otaczających tkanek i narządów (mięśni,
ścięgien i in.)
Miarą wielkości zakażenia jest ilość wysięku i czas jego trwania
09.05.06 Rany 27
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania rany zakażonej
Ze względu na przebieg zakażenia można wyróżnić:
" zapalenie tkanki łącznej
" ropień
" zapalenie naczyń krwionośnych i chłonnych
" ropowica
" septyczna zakrzepica żył
" martwica okolicznych tkanek - necrobiosis
" bakteriemia  nieliczne bakterie znajdujemy we krwi
" posocznica - (septikemia)  we krwi znaczne ilości
chorobotwórczych bakterii
" zaburzenia neurologiczne (tężec, wścieklizna)
09.05.06 Rany 28
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Czas wylęgania zakażenia
Czas zakażenia poszczególnymi bakteriami:
" beztlenowe do kilku godzin od zakażenia
" inne bakterie 72  96 godzin (paciorkowce bardziej
zjadliwe niż gronkowce)
" tężec 7  21 dni
" wścieklizna 30  50 dni
09.05.06 Rany 29
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Statystyka zakażenia tężcem
" corocznie na świecie z powodu zakażenia tężcem umiera około
miliona osób, głównie w krajach trzeciego świata
" śmiertelność w USA wynosi 11%
" w innych krajach ok. 15  18%
" w krajach trzeciego świata 50% noworodków umiera z powodu
zakażenia tężcem (brak szczepien matek, opatrywanie
pępowiny krowimi odchodami)
" w Polsce w 2000 roku zanotowano 14 zachorowań, umiera 1 -
2 osoby rocznie. Od 1984 roku nie zanotowano ani 1
przypadku zachorowania noworodka
" populacja polskich 30 latków w 80%, 40 latków w 70%, 40% 50-
ciolatków i tylko 25% starszych prawidłowo imunizowana
09.05.06 Rany 30
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Dane ogólne o tężcu
Zakażenia beztlenową laseczką tężca (Clostridium tetani):
" okres wylęgania 1-27 dni, przeciętnie 3-7 dni
" drobnoustroje wytwarzające toksynę znajdują się w ranie
" toksyna (tetanospasmina) ma powinowactwo do tkanki
nerwowej dlatego nazywamy ją neurotoksyną
" tetanospasmina z prędkością 250 mm/dzień, drogą osłonek
nerwowych (także krwią i chłonką) przedostaje się do
rogów przednich rdzenia kręgowego
" tam blokuje presynaptyczne wydzielanie neuroprzekaz
ników
hamujących - glicyny i GABA (kw.ł- aminomasłowego),
co powoduje odhamowanie neuronów ruchowych ą
09.05.06 Rany 31
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Działanie toksyny tężcowej
" brak hamowania tych neuronów wywołuje stałe
wyładowania, wzbudzające toniczne skurcze mięśni
poprzecznie prążkowanych
" występuje w 4 postaciach
 uogólnionej (najczęstszej)
 miejscowej
 z zajęciem mięśni głowy
 noworodkowej
" przebieg kliniczny jest nieprzewidywalny
09.05.06 Rany 32
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Zapobieganie zakażeniu tężcem w zranieniach
" najlepszym sposobem zapobiegania tężcowi jest stosowanie
zasad higieny, mycie rąk, także ran
" unikać kontaktu z substancjami mogącymi być miejscami
przebywanie przetrwalników laseczki tężca, należy
stosować zabezpieczenia np. rękawice, odpowiednie
obuwie
" antyseptyczne, właściwe postępowanie z ranami znacznie
ogranicza ryzyko zachorowania
" posiadać ważne szczepienie przeciwtężcowe, (doszczepienie
co 10 lat po szczepieniu obowiązkowym daje 100%
pewność braku zachorowania)
09.05.06 Rany 33
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Profilaktyka p-tężcowa
Zapobieganie tężcowi:
" trzykrotne szczepienie, co 30 dni po urodzeniu, szczepionką
DiTePer
" następne po 6 i 12 miesiącach
" kolejne dawki, co 4 do 6 lat po 0,5 ml szczepionki jako dawka
podtrzymująca
W zranieniach i oparzeniach:
" Szczepionka (ATX) - 1 ml daje odporność czynną u osób
szczepionych przed 7  8 laty
" u pozostałych powinno się zaszczepić w cyklu 0, za miesiąc i
po 6  12 miesiącach
" Surowica przeciwtężcowa (SAT)  w ciągu 12 godzin po
zranieniu (póz
niej nie ma sensu) 3000  6000j  daje
odporność bierną
09.05.06 Rany 34
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Objawy zwiastunowe choroby
" występują 12  24 godzin przed pełnym rozwojem choroby
" uczucie drętwienia w mięśniach żwaczach
" kurcze robaczkowe mięśni
" ból okolicy rany
" bóle głowy
" niepokój psychiczny
" dezorientacja
09.05.06 Rany 35
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rozwinięte objawy zakażenia tężcem
Objawy rozwinięte:
" skurcze toniczne mięśni szkieletowych bez jakiejkolwiek
kolejności
" skurcze toniczne pozostałych mięśni w kolejności: żwacze
(szczękościsk), twarzy (charakterystyczny grymas  risus
sardonicus stały uśmiech i uniesienie brwi), szyi, grzbietu
(opistotonus) i na końcu oddechowe
" patologiczne odruchy ścięgniste (dodatni odruch Babińskiego),
zatrzymanie moczu
Rokowanie: jest gorsze, gdy wylęganie jest krótkie a objawy
pojawiają się szybciej. Wskaz
nik śmiertelności wynosi 50% w
skali światowej.
09.05.06 Rany 36
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez gady
Uwagi ogólne:
Ciężkość objawów toksycznych wywołanych ukąszeniem przez
jadowitego węża, żmiję i inne zależy od:
 toksyczności jadu
 ilości jadu wprowadzonego do krwioobiegu
 masy osoby pokąsanej
 miejsca pokąsania
W Europie występuje żmija zygzakowata (Vipera berus), mająca
długość 46 - 61 cm i zawartość 6 -18 mg suchego jadu w swoich
gruczołach
Profilaktyka: W miejscach występowania jadowitych gadów należy
nosić obuwie, grube, sztylpy, unikać chodzenia po trawie i
poszyciu, przebywania na dworze w porze nocnej. Nie wspinać
się na zbocza bez wcześniejszej dokładnej oceny terenu
09.05.06 Rany 37
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany kąsane przez gady
Leczenie:
" wymagana jest szybka identyfikacja gatunku, jeśli jest to
możliwe należy dostarczyć zabitego węża celem jego
identyfikacji
" bezwzględnie zabronić pacjentowi poruszania się, picia
napojów alkoholowych i zażywania środków
pobudzających
" unieruchomić pacjenta i okolicę ukąszenia w pozycji
poziomej
" jeżeli objawy rozwijają się szybko, a nie ma możliwości
podania surowicy, należy nałożyć, proksymalnie do
miejsca ukąszenia opaskę uciskową
09.05.06 Rany 38
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez gady - leczenie
" należy liczyć się z możliwością znacznego spadku RR
przy rozluz
nieniu opaski
" unikać jakiejkolwiek manipulacji gołymi rękami przy
ranie i jej okolicy
" obmyć wodą miejsce ukąszenia w celu wypłukania jak
największej dawki jadu znajdującego się na powierzchni
skóry
" jeżeli jest to możliwe obłożyć lodem okolicę ukąszenia
celem obniżenia temperatury kończyny
" należy dostarczyć zabitego węża celem jego identyfikacji
" w Polsce dostępna jest surowice przeciwko jadowi żmiji
zygzakowatej Serum antivipericum
09.05.06 Rany 39
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez gady - leczenie
" założenie opaski jest niecelowe, jeżeli od chwili ukąszenia
minęło więcej niż 30 min. lub, jeżeli pacjent otrzymał
surowicę
" opaska winna być tak założona by zatrzymywała odpływ
chłonki i krwi żylnej
" jeżeli obrzęk rozszerza się, przesuwać opaskę proksymalnie
przed obrzęk
" ucisk usunąć całkowicie w 4 - 8 godziny po podaniu surowicy
" nacinanie miejsca ukąszenia przez osoby niefachowe w
ramach pomocy doraz
nej nie jest godne polecenia, powoduje,
bowiem ryzyko uszkodzenia sąsiednich tkanek i w najlepszym
razie prowadzi do usunięcia tylko 20% jadu.
09.05.06 Rany 40
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany kąsane przez gady
Postępowanie swoiste:
Podać surowicę swoistą dożylnie po wykonaniu próby
uczuleniowej. Ponieważ podanie surowicy może zagrażać
życiu należy ją wstrzykiwać tylko w przypadku wystąpienia
wyraz
nych objawów zatrucia, nie ograniczonych tylko do
nudności i wymiotów.
09.05.06 Rany 41
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez owady
" pokąsanie przez klecanki, osy, pszczoły, szerszenie i trzmiele,
oraz niektóre mrówki, wywołuje natychmiastowe reakcje
uczuleniowe mediowane przez IgE. Często samo bolesne
ukłucie wywołać może hyperwentylację, i/lub zapaść
naczyniową
" typowe reakcje uczuleniowe:
 duże reakcje miejscowe: obrzęk w miejscu ukąszenia > 10
cm średnicy, utrzymujący się ponad 24 h
 I stopień: uogólniona pokrzywka, świąd, ogólne złe
samopoczucie, lęk
 II stopień: którykolwiek z w/w objawów i jeden z
poniższych : ucisk w klatce piersiowej, nudności,
wymioty, biegunka, bóle brzucha, zawroty głowy
09.05.06 Rany 42
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez owady
 III stopień: którykolwiek z objawów w/w oraz dwa lub
więcej z poniższych: duszność, stridor, chrypka, sapanie,
zaburzenia połykania, mowy, dezorientacja
 IV stopień: którykolwiek z w/w objawów oraz dwa lub
więcej z poniższych: spadek RR, zapaść, sinica utrata
przytomności nietrzymanie moczu lub stolca
Proflikatyka:
" owady reagują na gwałtowne ruchy, intensywne kolory, hałas
i zapachy
" należy więc unikać gwałtownych ruchów i hałasów w okolicy
" unikać perfum, dezodorantów o silnym zapachu
09.05.06 Rany 43
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez owady
" unikać strojów luz
nych, wzorzystych, w jaskrawych lub
czarnym kolorze
" owady stają się bardziej agresywne wraz ze wzrostem
temperatury i wilgotności powietrza (częściej żądlą)
" w razie zagrożenia wydzielają feromony, stymulujące inne
osobniki do użądlenia
" unikać chodzenia boso po trawie
" przebywać z dala od kwitnących kwiatów, dojrzałych owoców
" nie jeść owoców, słodkich pokarmów i mięsa na otwartwej
przestrzeni
" unikać miejsc, gdzie pasa się zwierzęta
" spać przy zamkniętych oknach
" w ogrodach pracować w strojach zasłaniających jak największą
część ciała
09.05.06 Rany 44
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez owady  leczenie PP
" jeżeli żądło tkwi w ranie, należy je jak najszybciej usunąć, za
pomocą pęsety lub paznokci
" chwytać należy tuż przy skórze, aby nie wycisnąć jadu z
woreczka znajdującego się w górnej części żądła
" w miejsca użądlenia przyłożyć chłodny kompres np.. Cold
Hot Pack, utrzymując go ok.. 10 min.
" jeżeli użądlenie nastąpiło w obrębie jamy ustnej lub gardła,
należy natychmiast podać do ssania lody lub kostkę lodu i
bezwzględnie zawieść poszkodowanego do szpitala
" jeżeli poszkodowany słabnie, jest niespokojny, ma obrzęk,
należy natychmiast wezwać lekarza, podać lek
przeciwhistaminowy np.. Wapno, Zyrtek, uspokajać, ułożyć
w pozycji półsiedzącej
09.05.06 Rany 45
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Pokąsanie przez owady  leczenie PPK
" jeżeli u osoby niealergicznej, użądleń było > niż 50 u dzieci,
lub > niż 100 u dorosłych, konieczna jest obserwacja
szpitalna
" elewacja kończyny
" u osoby alergicznej:
" zawsze obserwacja szpitalna
" podajemy lek przeciwhistaminowy np.. Zyrtek, wapno, sterydy
doustnie
" natychmiast uzyskać dostęp dożylny i podać sterydy, wapno i
adrenalinę np.. (Fastjekt 2,05 mg = 260 zł)
" w przypadku wystąpienia duszności i utraty przytomności
rozważyć intubację, Quck Trach, etc.
" immunoterapia preparatami alergenowymi jadu
błonoskrzydłych np.. Pharmalgen w ampułkach
09.05.06 Rany 46
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Dane ogólne zakażenia wścieklizną (rabies)
czynnikiem etiologicznym jest wirus neurotropowy, szerzy się
bowiem i namnaża w układzie nerwowym. Wirus z rany
wędruje wzdłuż nerwów obwodowych do rdzenia i mózgu i
tam się namnaża (ciałka Negriego).
z
ródła zakażenia: psy, koty, dzikie zwierzęta drapieżne: lisy,
wilki, borsuki, kuny, tchurze i nietoperze. Wściekłe zwierzęta
przenoszą zakażenie przez pokąsanie innych zwierząt lub
ludzi. Należy pamiętać, że tam gdzie występuje wścieklizna
u psów i dzikich zwierząt zarażone są też koty, będące
groz
nym z
ródłem zakażenia ludzi
drogi szerzenia: wirus przenoszony jest ze ślina chorego
zwierzęcia przez ugryzienie lub poślinienie uszkodzonej skóry
lub błony sluzowej.
okres wylęgania od 10 dni do ponad � roku średni 30  50 dni.
09.05.06 Rany 47
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Zapobieganie wściekliz
nie
" eliminacja zwierząt chorych
" szczepienia ochronne zwierząt domowych narażonych w
ognisku na zakażenie (masowe szczepienie psów, kotów)
" szczepienia zwierząt dzikich
" niedotykanie chorych i padłych zwierząt dzikich
" nadzór weterynaryjny nad zwierzętami importowanymi
(świadectwo szczepienia przeciw wściekliz
nie, jeśli nie
podlegają obowiązkowemu szczepieniu i poddane są
trzytygodniowej kwarantannie)
09.05.06 Rany 48
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Objawy zakażenia wścieklizną
Objawy kliniczne:
" początkowo złe samopoczucie
" gorączka
" bóle głowy
" depresja
" niepokój
" pobudzenie do szału włącznie
" obfity ślinotok
" przeszywające bolesne skurcze mięśni gardła i krtani
" śmierć w wyniku uduszenia następuje w ciągu 3  10 dni
od wystąpienia pierwszego objawu
09.05.06 Rany 49
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Postępowanie z ranami zakażonymi wścieklizną
zwierzę znane pokąsało człowieka, zostaje poddane obserwacji
weterynaryjnej przez 10 dni. Jeżeli zwierzę było szczepione to
obserwację prowadzimy w 1  5 i 7 dniu.
gdy zwierzę jest nieznane pogryziony człowiek obligatoryjnie jest
szczepiony szczepionką przeciwko wściekliz
nie, szczególnie,
gdy rany znajdują się na głowie i szyi.
konieczność szczepienia ludzi pokąsanych przez nietoperza w
USA wystarczy stwierdzenie obecności nietoperza w
mieszkaniu (sypialni), gdyż niewielkie obrażenia mogą być
niezauważone.
09.05.06 Rany 50
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Postępowanie z ranami zakażonymi wścieklizną
Szczepienie profilaktyczne:
" u pracowników narażonych na kontakt z wścieklizną
" podajemy immunogenną szczepionkę w dniu 0-7 21 (28 dni)
" dawka przypominająca po roku
" kontrola miana przeciwciał i podanie dawki przypominajacej
przy spadku < 0,5 j.m./ml
Szczepienie po narażeniu:
" szczepionką zagęszczoną z hodowli komórkowych
" wg. schamatu 0-3-7-14-28 oraz nieobowiązkowa dawka w
dniu 90
" u osób szczególnie narażonych podajemy w dniu 0 surowicę
odpornościową (ludzka immunoglobulina odpornościowa)
podawana w mięsień naramienny w pełnej jednorazowej
dawce razem z pierwszą dawka szczepionki
09.05.06 Rany 51
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada
tamowania
krwotoków:
naczynie
przycisnąć
palcem lub
opatrunkiem
do kości
09.05.06 Rany 52
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania krwotoków:
" położyć ofiarę poziomo
" unieść kończynę i ucisnąć
tętnicę poniżej miejsca
krwawienia
09.05.06 Rany 53
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania
krwotoków
" naczynie przycisnąć
opatrunkiem do
kości
" opatrunek uciskowy
09.05.06 Rany 54
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania
krwotoków:
" położyć ofiarę
poziomo
" unieść kończynę,
" naczynie ucisnąć
palcem lub
opatrunkiem do
kości
09.05.06 Rany 55
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania
krwotoków:
" położyć ofiarę
poziomo
" unieść kończynę
" naczynie ucisnąć
palcem lub
opatrunkiem do
kości
09.05.06 Rany 56
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania
krwotoków:
" położyć ofiarę
poziomo
" unieść kończynę
" naczynie ucisnąć
palcem lub
opatrunkiem do
kości
09.05.06 Rany 57
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  krwotoki
Zasada tamowania
krwotoków:
" położyć ofiarę poziomo
" unieść kończynę
" naczynie ucisnąć
palcem lub opatrunkiem do
kości
09.05.06 Rany 58
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Amputacje urazowe
" odcięte kończyny lub ich częćci zbieramy do woreczków z
0,9% roztworem NaCl, a te okładamy lodem
" w warunkach domowych zawinąć odcięty fragment w cienką
folie kuchenną lub czystą torebkę foliową
" torebkę owinąć miękkim materiałem lub np. chusteczką
bawełnianą, kawałkiem gazy
" to wszystko włożyć do kolejnej torebki foliowej wypełnionej
lodem, co umożliwia obniżenie temperatury
" całość włożyć do kolejnej torby foliowej lub pojemnika
dołączyć należy informację o czasie zranienia i danych
personalnych pacjenta
" tak zabezpieczony odcięty fragment przekazać wraz z
poszkodowanym lekarzowi pogotowia
09.05.06 Rany 59
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  colhot - pack
ColdHot Pack: miękkie, elastyczne woreczki żelowe,
hypoalergiczne, łatwe do stosowania w
każdych warunkach. Wiele rozmiarów.
09.05.06 Rany 60
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany - zakażenia gronkowcowe
Wywołują zmiany ropne: ropa gęsta, bez zapachu, zmiana jest
ostro odgraniczona.
Czyrak  furunculus, szybki rozwój, rozmiękanie centralne,
zgorzel.
Czyrak gromadny  carbunculus.
Ropień  skóra zaczerwieniona, silna bolesność, obj.
chełbotania.
Leczenie: nacięcie i drenaż zlokalizowanego zakażenia,
pobranie materiału do badania bakteriologicznego,
antybiotyki penicylinazooporne (oksacylina, metycylina),
cefalosporyny, aminoglikozydy, wankomycynę.
09.05.06 Rany 61
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany - zakażenia paciorkowcowe
Minimalna skłonność do lokalizacji, rozległe zaczerwienienie
obrzęk, skóry i tkanki podskórnej. Wysięk surowiczo
ropny, zajęcie układu chłonnego, objawy ciężkiego
zakażenia, tworzenie pęcherzy w skórze. Paciorkowiec
beta hemolizujący niszczy przeszczepy skórne.
Leczenie: pobranie materiału do badań bakteriologicznych,
można odczekać z wprowadzeniem antybiotyku 1 dzień 
do uzyskania antybiogramu. Antybityk celowany np.
penicylina benzatynowa, klindamycyna.
09.05.06 Rany 62
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rany - zakażenia pałeczkami
Zakażenia pałeczką okrężnicy i pałeczką ropy błękitnej.
" E. coli  gnilny zapach, dużo endotoksyn.
" Pseudomonas aeruginosa  wtórne zakażenia ran, pokrytych
dużą ilością ziarniny, specyficzny mdły zapach, nalot o
zielononiebieskiej barwie. Obrzęk krwotoczny i
punkcikowate wybroczyny w śluzówce przewodu
pokarmowego. Niszczy przeszczepy skórne.
09.05.06 Rany 63
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  zakażenia kości
" otwarte złamania kości często
prowadzą do zakażenia kości
" na fotografii widoczna ogromna
osteoliza kości piszczelowej
" widoczne jest także duże odwapnienie
kości oraz ankyloza (zesztywnienie)
stawów skokowych.
09.05.06 Rany 64
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Owrzodzenie pokryte tkankami martwymi
09.05.06 Rany 65
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Owrzodzenia podeszwowej powierzchni stopy
.
09.05.06 Rany 66
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Owrzodzenia podudzi
.
09.05.06 Rany 67
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Gojenie ran pod strupem
.
09.05.06 Rany 68
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rana - owrzodzenie pokryte czarnym strupem
Proces gojenia rany.
" dno rany pokryte strupem
" brzegi wyraz
nie oddzielone
09.05.06 Rany 69
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie ran
" rany w zależności od rodzaju, kształtu, czasu powstania,
najczęściej zaopatrujemy chirurgicznie
" drobne otarcia po zdezynfekowaniu wodą utleniona
zaopatrujemy opatrunkiem jałowym
" rany cięte, czyste, płytkie., zaopatrujemy Steri-strip sami
lub klejami tkankowymi
" rany cięte, czyste, głębokie zaopatrujemy szwami
warstwowymi pierwotnymi
" bardziej skomplikowane rany zaopatrują chirurdzy
" rany zabrudzone lub powstałe wcześniej niż przed 4
godz. zaopatrujemy szwami odroczonymi
09.05.06 Rany 70
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie ran
Rana zaopatrzona steri-strip em
09.05.06 Rany 71
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie ran
Rana zaopatrzona steri-
strip em., który zapewnia:
" atraumatyczność
" szybkie gojenie
" kontrolę rany
" łatwość usunięcia
" łatwość wymiany
09.05.06 Rany 72
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Zapobieganie i leczenie blizn
Plaster żelowy:
" zapobiegający
powstawaniu blizn
" stare blizny stają się pod
wpływem leczenia
jaśniejsze, płytsze i
bardziej elastyczne
" przeznaczony także do
leczenia blizn
przerostowych i
keloidowych
09.05.06 Rany 73
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Opatrywanie ran
Codofix:
" wygodne podtrzymanie
opatrunku
" miękkie, elastyczne
" hypoalergiczne
" łatwe w zakładaniu
" sprzyja gojeniu ran
" nie zmniejsza ruchomości
" ekonomiczne
09.05.06 Rany 74
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Opatrywanie ran
Codofix:
" wygodne podtrzymanie
opatrunku
" miękkie, elastyczne
" hypoalergiczne
" łatwe w zakładaniu
" sprzyja gojeniu ran
" nie zmniejsza ruchomości
" ekonomiczne
" estetyczne
09.05.06 Rany 75
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Opatrywanie ran - Codofix
" wygodne podtrzy-
manie opatrunku
" miękkie, elastyczne
" hypoalergiczne.
.
" łatwe w zakładaniu
etyczne
09.05.06 Rany 76
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Opatrywanie ran
Opatrzenie rany
kolana przy pomocy
gazika i Codofixu
09.05.06 Rany 77
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Opatrywanie ran
Leczenie ran śródstopia i
stawu skokowego za pomocą
gazików i codofixu.
09.05.06 Rany 78
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  płynoterapia
Prawidłowo założone i
oparzone wkłucie
obwodowe
09.05.06 Rany 79
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  płynoterapia
Prawidłowo założone i
oparzone wkłucie
obwodowe
09.05.06 Rany 80
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Powikłania ran  płynoterapia
Prawidłowo
założone i
oparzone
wkłucie
obwodowe
09.05.06 Rany 81
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Statystyka oparzeń
Statystyka:
W USA rocznie oparzeniu ulega ok.. 2 mln. osób.
Jedynie 5% (100 tys.) z nich wymaga leczenia szpitalnego.
ź z oparzonych była pod wpływem alkoholu lub leków, a wśród nich 90% było
nałogowymi alkoholikami <60 r.ż.
W Polsce corocznie hospitalizowanych jest ok.. 20 tys. oparzonych, z których 600 osób
umiera.
Tzn. oparzonych mamy ok.. 400 tys. osób. Polsce.
W Polsce � oparzonych jest pod wpływem alkoholu.
70% oparzeń w Polsce to oparzenia  żywym płomieniem , a więc 30.
09.05.06 Rany 82
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Definicja oparzenia, przyczyny oparzeń
Oparzenie to uszkadzające skórę i ewentualnie głębiej
położone tkanki i narządy działanie czynników
szkodliwych. Wielkość uszkodzenia jest proporcjonalna
do siły i czasu działania tych czynników
Do czynników powodujących oparzenie można zaliczyć:
" czynnik termiczny
" energię elektryczną
" energię promienistą (promienie beta, gamma, x = rtg,
słoneczne)
" niektóre związki chemiczne (kwasy, zasady, sole
mocnych kwasów i zasad, niektóre pierwiastki)
09.05.06 Rany 83
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział oparzeń
Oparzenia powierzchowne:
" oparzenia 10
" oparzenia 2a0
Oparzenia głębokie:
" oparzenia 2b0
" oparzenia 30
09.05.06 Rany 84
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia powierzchowne
Ze względu na głębokość (działania czynnika sprawczego)
oparzenia dzielimy na:
OPARZENIA POWIERZCHOWNE:
Pierwszego stopnia.
Uszkodzeniu ulega jedynie naskórek, występuje niewielka
bolesność, zaczerwienienie, mogą występować, lecz nie
zawsze występują pęcherze. Czas gojenia wynosi 3 do 4
dni nigdy nie występują blizny.
Drugiego stopnia typ A.
Uszkodzeniu ulega też jedynie naskórek, występuje
jednak bardzo silna bolesność i zaczerwienienie miejsca
oparzonego, skóra nadal jest elastyczna, zawsze występują
pęcherze, wypełnione treścią surowiczą. Okres gojenia to
10 do 14 dni. Rzadko, ale występują blizny.
09.05.06 Rany 85
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział oparzeń - oparzenia 10
Oparzenie słoneczne.
Przedstawione tu oparzenie słoneczne
jest typowym przykładem oparzenia
pierwszego stopnia:
" Skóra blednie przy ucisku.
" Rumień bez pęcherzy.
" Czucie skórne zachowane.
" Gojenie trwa 3-6 dni.
09.05.06 Rany 86
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia 2a0
Oparzenie 2a0:
typowe dla
powierzchownego
oparzenia drugiego
stopnia są
" pęcherze
" silne dolegliwości
bólowe
" wynik kosmetyczny
gojenia trwającego
do 3 tyg. jest dobry
09.05.06 Rany 87
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia głębokie
Do oparzeń głębokich zaliczamy oparzenia:
Oparzenie 2b0:
są głębokie mają kolor perłowo biały lub kości słoniowej
zazwyczaj zostawiają znaczną bliznę przerostową
widoczny duży obrzęk i liczne tkanki martwe
Trzeciego stopnia
" uszkodzona zostaje pełna głębokość skóry często też tkanki i
narządy głębiej położone
" cechą charakterystyczną jest całkowity brak bólowej. Kłucie
szpilką nie jest bolesne
" nigdy nie ma pęcherzy
" kolor skóry zależy od czynnika działającego:  blady przy
oparzeniu wrzątkiem lub parą, oparzenie płomieniem
kolor ceglasty, ciemny lub czarny
09.05.06 Rany 88
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia głębokie 2b
Drugiego stopnia typ B
" uszkodzeniu ulega naskórek i 2/3 grubości skóry
właściwej
" bolesność nie jest duża, zdecydowanie mniejsza niż w
poprzednim stopniu
" nie zawsze występują pęcherze
" skóra w zależności od rodzaju czynnika ma kolor
czerwony, ceglasty, czarny, szary lub jest blada.
" wyraz
nie zmniejsza swoją elastyczność
" okres gojenia trwa od 25  35 dni
" zawsze pozostają blizny
09.05.06 Rany 89
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenie 2b0
Oparzenie 2b0:
głębokie mają kolor
perłowo biały lub
kości słoniowej
Zazwyczaj
zostawiają znaczna
bliznę przerostową
09.05.06 Rany 90
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia
Trudności w ocenie głębokości czyli stopnia uszkodzenia
skóry.
Często bowiem pod pęcherzami charakterystycznymi jak
wiadomo dla 20 oparzenia, tkanki głębiej położone oparzone
są w stopniu 3
09.05.06 Rany 91
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia głębokie
Trzeciego stopnia.
" uszkodzona zostaje pełna głębokość skóry często też tkanki i
narządy głębiej położone
" cechą charakterystyczną jest całkowity brak wrażliwości
bólowej. Kłucie szpilką nie jest bolesne
" nigdy nie ma pęcherzy
" kolor skóry zależy od czynnika działającego:  blady przy
oparzeniu wrzątkiem lub parą, oparzenie
płomieniem kolor ceglasty, ciemny lub czarny
" przy ucisku powierzchnia nie blednie, naczynia nie wypełniają
się krwią, ponieważ są zniszczone
" skóra jest twarda całkowicie traci swoją elastyczność
" okres leczenia jest długotrwały, wymaga usunięcia martwicy i
pokrycia ubytku przeszczepem zależy też
oczywiście od rozległości
" zawsze pozostają blizny
09.05.06 Rany 92
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia 30
Oparzenie 30:
są suche, mają
barwę
cimnobrązową a
wyglądem
przypominają
wyprawioną skórę
zwierzęcą.
Zazwyczaj
zostawiają znaczna
bliznę przerostową.
09.05.06 Rany 93
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia 30
09.05.06 Rany 94
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Schemat skóry
Podział oparzeń ze względu na głębokość.
09.05.06 Rany 95
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Metody oceny oparzeń
Aby ocenić rozległość oparzonej powierzchni ciała (opc)
stosujemy kilka metod:
Metoda ręki:
powierzchnia ręki pacjenta bez palców i kciuka jest = 1%
jego powierzchni.Reguła Lunda- Browdera, bardzo
dokładna dla wszystkich grup wiekowych. To  złoty
standard oceny oparzeń, jednak zbyt trudna do
powszechnego zastosowania.
Metoda dziewiątek 9 (Wallcea)przedstawiana poniżej.
09.05.06 Rany 96
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Metody oceny oparzeń
Metoda dziewiątek 9 (Wallcea).
PROCENT
POWIERZCHNI CIAA
A Dorosły Dziecko 5- Dziecko 1-
letnie roczne
OKOLICE CIAA
A
Głowa z szyją 9 % 14 % 18 %
Kończyna górna 2 * 9 % 2 * 9 % 2 * 9%
Przednia powierzchnia klatki 9 % 9 % 9 %
piersiowej
Tylna powierzchnia klatki piersiowej 9 % 9 % 9 %
Przednia powierzchnia brzucha 9 % 9 % 9 %
Okolica lędz
wiowa 9 % 8 % 8 %
Przednie powierzchnie kończyn 2 * 9 % 2 * 8 % 2 * 7 %
dolnych
Tylne powierzchnie kończyn dolnych 2 * 9 % 2 * 8 % 2 * 7 %
Krocze 1 % 1 % 1 %
09.05.06 Rany 97
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Metody oceny oparzeń
Podział oparzeń ze względu na ich głębokość i powierzchnię:
CI
ŻKIE
GA

BOKOŚĆ LEKKIE ŚREDNIE
0-2 lat 0-2 lat 0-2 lat
2 o do 15 % 15-25 % 2-65 lat 2-65 lat 2-65 lat
o
3 do 2 % 2-10 % > 65 lat > 65 lat > 65 lat
09.05.06 Rany 98
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Metody oceny oparzeń
Podział oparzeń ze względu na miejsce ich zaopatrywania:
Specjalistyczne oddziały
leczenia oparzeń lub
Ambulatorium Oddział chirurgiczny
wydzielone łóżka w
ogólne, lekarz
oddziałach chirurgicznych
ogólny
Oparzenia powierzchowne
Oparzenia lekkie, Oparzenia
> 25% ogólnej pow. ciała,
powierzchowne do 15 powierzchowne do
oparzenia głębokie powyżej 10%
% ogólnej pow. ciała 15% ogólnej pow.
pow. ciała, oparzenia głębokie
ciała, oparzenia
twarzy, rąk, stóp, nad stawami,
z wyjątkiem dzieci i
powikłane oparzeniem dróg
głębokie poniżej 10%
osób starszych
oddechowych, zatrucie CO,
ogólnej pow. ciała.
powyżej 65 lat.
oparzenia elektryczne, oparzenia
powikłane złamaniami,
oparzenia chorych na cukrzycę.
09.05.06 Rany 99
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Podział oparzeń ze względu na lokalizację
Podział oparzeń ze względu na umiejscowienie:
" twarz, także oparzenia wziewne
" narządy zmysłów
" okolice wstrząsorodne
" nad stawami
" oparzenia głębokie pozostałych okolic > 10% pow.
" oparzenia z innymi dużymi urazami
Wszystkie ofiary z takimi oparzeniami kwalifikowani są jako
oparzeni ciężkie i wymagają leczenia w ośrodkach
specjalistycznych
09.05.06 Rany 100
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia - pierwsza pomoc (PP)
" usunąć oparzonego z miejsca zagrożonego
" odizolować pacjenta i ratownika od czynnika parzącego
" usunąć ubranie z okolicy oparzonej, o ile nie jest trwale
przyklejone do uszkodzonej skóry
" w przypadku oparzeń chemicznych należy niezwłocznie
zdjąć z pacjenta odzież w całości, łącznie z bielizną
osobistą, butami i skarpetami i jak najszybciej zmyć
środek chemiczny dużą ilością bieżącej wody
" oziębiać wodą o temperaturze 23- 270 przez polewanie lub
zanurzenie oparzonej powierzchni, co najmniej 20-45
min. lub do ustąpienia bólu (schładzanie zmniejsza ból)
09.05.06 Rany 101
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia - pierwsza pomoc (PP) cd
" ranę zaopatrzyć jałowym opatrunkiem (gaza jałowa,
wyprasowany czysty ręcznik itp.)
" okryć pacjenta kocem chroniąc go przed utratą ciepła
" podawać do picia dużą ilość obojętnych płynów w tym
elektrolitowych  pod warunkiem, że jest pacjent jest
przytomny i nie wymiotuje
" podać leki przeciwbólowe
" powiadomić służby ratunkowe
09.05.06 Rany 102
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia - pierwsza pomoc (PP) cd
Wyjątki od powyżej podanych zasad:
" przy oparzeniu wapnem niegaszonym należy mechanicznie
usunąć wapno i dopiero wtedy zlewać dużą ilością bieżącej
chłodnej wody
" przy oparzeniach energią elektryczną należy zawsze badać tętno,
gdyż często dochodzi do groz
nych zaburzeń rytmu
" należy także bacznie obserwować pacjenta
" pamiętać trzeba, że w większości przypadków tych oparzeń,
zmiany na powierzchni są niewielkie, za to poza opisanymi
zmianami w sercu, występują także zmiany w
nerkach, mięśniach, hiperkaliemia, mioglobinuria i
zaburzenia neurologiczne
09.05.06 Rany 103
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia - pierwsza pomoc (PP)cd
Wyjątki od powyżej podanych zasad cd:
" w przypadku oparzeń twarzy, szyi lub górnej części kl.
piersiowej należy podejrzewać oparzenia górnych dróg
oddechowych
" w przypadku przebywania pacjenta w pomieszczeniu
zamkniętym należy zawsze rozważać taką możliwość
" dochodzi wtedy do uszkodzenia płuc przez pary i dymy a w
konsekwencji dochodzi do toksycznego zapalenia
śródmiąższowego płuc i narasta niedomoga oddechowa
09.05.06 Rany 104
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie oparzeń- pierwsza pomoc
ColHot Pack.
" miękkie, elastyczne
woreczki żelowe
" hypoalergiczne
łatwe do stosowania
w każdych
warunkachw
" wiele rozmiarów
09.05.06 Rany 105
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie oparzeń- pierwsza pomoc
ColHot Pack
09.05.06 Rany 106
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia - pierwsza pomoc cd
" po wygojeniu rany skóra w jej miejscu jest sucha i
swędząca, dlatego należy zachęcać do jej
smarowania niedrogimi preparatami nawilżającymi np..
Vaseliną Intesiv Care
" można zalecać środki przecihistaminowe zmniejszające
świąd
" w celu wzmocnienia skóry można zalecić stosowanie
masażu np.. za pomocą wibratora
" przez najbliższy rok od oparzenia, unikać należy opalania
miejsc poparzonych, a także ekspozycji na chłód
09.05.06 Rany 107
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia-pierwsza pomoc kwalifikowana (PPK)
" usunąć od czynnika parzącego
" natychmiast rozpocząć chłodzenie oparzonej okolicy
" podawać analgetyki włącznie z narkotykami
" w oparzeniach chemicznych usunąć całkowicie ubranie
" rozpocząć stosowanie nawodnienia
" przewieść pacjenta, tego wymagającego profesjonalnym
transportem do szpitala, stosownie do jego stanu
klinicznego
" w przypadku oparzenia dróg oddechowych należy
rozważyć natychmiastową intubację dotchawiczą,
ponieważ narastanie obrzęku może nam ją póz
niej
uniemożliwić
09.05.06 Rany 108
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia-pierwsza pomoc kwalifikowana (PPK)
Obecnie najlepszym sposobem zabezpieczenia oparzeń jest
zastosowanie opatrunków hydrożelowych na oparzenia typu Water-
Jel.
Opatrunki te występują w wielu rozmiarach od takiego na palec
5x5 cm po koce mogące okryć całe ciało oparzonego.
Zastosowanie tego ostatniego rozmiaru pozwala zastosować go w
miejscy działania czynnika parzącego i bezpiecznie wyprowadzić
lub wynieść pacjenta poza strefę działania tego czynnika.
Opatrunki tego typu zbudowane są z nietkanego materiału
nasączonego żelem chłodzącym. Opatrunki te nie przyklejają się
do ran mogą być stosowane na spalone ubrania.
09.05.06 Rany 109
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia-pierwsza pomoc kwalifikowana (PPK)
Waterjel zawiera substancje zmiękczające, ulega biodegradacji, ma
właściwości ochronne i jest rozpuszczalny w wodzie, dzięki czemu koce
można z łatwością zdjąć z rany bez jej ponownego podrażnienia. Znajdują
zastosowanie jako osłona przed ogniem i intensywnym ciepłem. Mogą
służyć jako skuteczna pomoc w ewakuacji z płonącego budynku,
umożliwiając ludziom ucieczkę bez odniesienia obrażeń.
09.05.06 Rany 110
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia-pierwsza pomoc kwalifikowana (PPK)
Natychmiast po nałożeniu opatrunku na ranę następuje chłodzenie
miejsc poparzonych. Opatrunki odbierając jednocześnie ciepło z
ran łagodzą ból i wyrównują temperaturę skóry. Stanowią
doskonałe zabezpieczenie przed zakażeniem otwartych ran
oparzeniowych oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia hipotermii.
09.05.06 Rany 111
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenia-pierwsza pomoc kwalifikowana (PPK)
Water-Jel składa się w 96% z demineralizowanej wody w formie
żelu. Drugim składnikiem jest olejek z drzewa herbacianego o
medycznej jakości, który jest składnikiem bakteriostatycznym,
chroniącym rany przed zakażeniem. Pozostałe składniki służą
jedynie podtrzymywaniu efektów działania żelu i przedłużeniu
jego trwałości.
09.05.06 Rany 112
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie oparzeń  pomoc medyczna
Leczenie oparzeń musi być kompleksowe w miejscach wyżej
określonych
" w leczeniu oparzeń 1 i 2a0, wystarcza oczyszczenie rany,
leczenie opatrunkowe, analgetyczne (codeina +
oksykodon, szczepienie ATX
" opatrunki z soli srebrowej sulfadiazyny, lub z bacytracyny
wykonujemy zazwyczaj raz dziennie, aby nie sprawiać
choremu nie potrzebnego bólu
" zachęcać chorego należy do aktywności fizycznej podczas
leczenia. Unieruchomienie może doprowadzić bowiem
do wystąpienia przykurczy
09.05.06 Rany 113
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie oparzeń  pomoc medyczna
" pierwsze opatrunki wykonujemy w praktyce, następne
pacjent robi sam w domu, zgłaszając się do kontroli raz
w tygodniu
" po wygojeniu rany skóra w jej miejscu jest sucha i
swędząca, dlatego należy zachęcać do jej smarowania
niedrogimi preparatami nawilżającymi
" można zalecać środki przecihistaminowe zmniejszające
świąd
" w celu wzmocnienia skóry można zalecić stosowanie
masażu np. za pomocą wibratora
" przez najbliższy rok od oparzenia, unikać należy opalania
miejsc poparzonych, a także ekspozycji na chłód
09.05.06 Rany 114
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Leczenie oparzeń  pomoc medyczna
Leczenie w stopni 2b i 3 wymaga interwencji chirurgicznych:
" wczesne wycięcie tkanek oparzonych i przeszczep skóry
" stosowanie opatrunków uciskowych (Bartona-Careya,
Jobsta,Tubigripa) w celu powstrzymania
bliznowacenia przerostowego
09.05.06 Rany 115
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Rozlokowanie ośrodków leczenia oparzeń
09.05.06 Rany 116
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Efekty leczenie oparzeń
Efekty leczenia oparzenia 30 ręki lewej. Prawidłowe leczenie
pozostawiło niewielkie przebarwienie skóry.
09.05.06 Rany 117
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Efekty leczenie oparzeń - bliznowiec
" jeżeli gojenie rany oparzeniowej
trwało dłużej niż 3 tygodnie ,
zawsze dochodzi do
bliznowacenia
przerostowego
09.05.06 Rany 118
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Efekty leczenie oparzeń - blizny
" jeżeli gojenie rany oparzeniowej
trwało dłużej niż 3
tygodnie, zawsze dochodzi do
bliznowacenia
przerostowego
" oto jeden z dramatycznych
przypadków trwałych blizn
po zakończeniu leczenia
09.05.06 Rany 119
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Oparzenie przez meduzę, ukwiał, itp
Jad meduzy znajduje się w komórkach parzydełkowych,
przylepiających się do ludzkiej stopy, powodując bolesne
choć niegroz
ne dla życia oparzenia
Podobne działanie mają ukwiały i korale
" miejsca oparzone należy obmyć wodą z mydłem,
następnie przyłożyć papkę z sody oczyszczonej w
wodzie
" podać środki antyhistaminowe i wapno
" w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej, obrzęku
natychmiast skontaktować się z lekarzem
" wykonać wkłucie dożylne i podać 100  200 mg
Hydrocortisonu
09.05.06 Rany 120
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Standard postępowania w oparzeniach
Standard postępowania w oparzeniach:
" usunąć pacjenta z miejsca zagrożonego
" usunąć ubranie z miejsc oparzonych, a gdy trzeba całe (w
oparzeniach chemicznych)
Ocenić:
" drożność dróg oddechowych, ewentualnie udrożnić.
" oddech, ewentualnie rozpocząć sztuczny
" jakość oddechu, jeśli zachodzi potrzeba stosować
tlenoterapię
" tętno, jeśli jest brak, rozpocząć zewnętrzny masaż serca
" czy są krwotoki zewnętrzne, jeśli tak zastosować
opatrunki uciskowe
09.05.06 Rany 121
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Standard postępowania w oparzeniach
W zależności od okoliczności i stanu pacjenta należy :
" zaintubować, jeżeli podejrzewamy oparzenie dróg
oddechowych
" oziębiać miejsca oparzone woda o temp. ~25 st. C, do
ustąpienia bólu (do 45 min.)
" założyć jałowe opatrunki na rany oparzeniowe i inne,
jeżeli występują
" jeśli oparzenie kwalifikowane jest jako średnie lub ciężkie
założyć wkłucia dożylne
" podać analgetyk (leku przeciwbólowy), zapisać dawkę i
czas podania leku, ew. sedacja (lek uspokajający)
" założyć cewnik do pęcherza, i kartę obserwacyjną z
" bilansem płynów
09.05.06 Rany 122
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Standard postępowania w oparzeniach
W zależności od okoliczności i stanu pacjenta należy cd:
" unieruchomić złamania, odbarczyć odmę i inne czynności
w zależności od stanu pacjenta
" podjąć decyzję o transporcie, czym i dokąd pacjent
będzie transportowany (zależnie od stanu
klinicznego)
" przygotowanie transportowe (nosze, okrycie pacjenta,
unieruchomienie transportowe), uzgodnienie
miejsca w szpitalu
" transport bezpieczny ze stałym monitorowaniem stanu
pacjenta
09.05.06 Rany 123
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Standard postępowania w oparzeniach
w ambulatorium lub izbie przyjęć należy u pacjenta wdrożyć
profilaktykę przeciwtężcową
wskazana byłaby konsultacja z lekarzem rodzinnym czy
pacjent ma ważne szczepienia. Do profilaktyki należy
zawsze, (jeśli nie ma ważnych szczepień) podanie ATX.
W rozległych i zabrudzonych ranach należy rozważyć
podanie SAT (surowica przeciwtężcowa)
w szpitalu u pacjenta z innymi obrażeniami obok oparzeń
stosujemy wymagane w takich przypadkach procedury,
tak jak, gdyby nie miał oparzenia
09.05.06 Rany 124
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Transport do szpitala
Transport do szpitala
09.05.06 Rany 125
Opracował lek. Leszek W. Pałka
Dziękuje za uwagę
Dziękuje za uwagę
autor slajdów
autor slajdów
Leszek W. Pałka
Leszek W. Pałka
[e-mail]
[e-mail]
09.05.06 Rany 126
Opracował lek. Leszek W. Pałka