Holocaust w literaturze współczesnej.

Holocaust - termin określający zagładę Żydów w okresie II wojny światowej.
Zniszczenie ludności żydowskiej stanowiło jeden z głównych punktów programu
partii hitlerowskiej. W wyniku holocaustu zginęło ponad 5 mln Żydów. Literatura
współczesna bogata jest w utwory traktujące o holocauście. Pisarze, którzy
przeżyli wojnę i widzieli jej skutki, często wracają w swej twórczości do tych
tragicznych wydarzeń. Zagłada Żydów, ich cierpienia i poświęcenie są tematami
wielu dramatycznych reportaży i opowiadań. Do najbardziej znanych utworów o
holocauście należą: "Medaliony" Zofii Nałkowskiej, "Opowiadania" Tadeusza
Borowskiego i "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall. Zbiór opowiadań Zofii
Nałkowskiej "Medaliony" miał ukazać ogrom zbrodni hitlerowskich i jednocześnie
oddać hołd milionom ofiar faszyzmu. Każde opowiadanie to inny fragment
rzeczywistości, inna postać, inne przeżycia i cierpienia. Opowiadania
Nałkowskiej tworzą fragmentaryczne, składający się z ułamków zdarzeń rejestr
zbrodni hitlerowskich. Jest on jednak dość szeroki i różnorodny, obejmuje
cierpienia ludzi w różnych obozach i miejscach zagłady, przedstawia ofiary, a
także katów. Ukazuje wiele wstrząsających faktów oraz trwałe zmiany wywołane
przez faszyzm w psychice ludzkiej. "Kobieta cmentarna" to opis getta
żydowskiego w Warszawie w czasie jego likwidacji. Dramat mordowanych rozgrywa
się za murem, słychać krzyki i płacz, widać pożary i wyrzucane z okien na bruk
dzieci. Ludzie z tej strony muru nie mogą spać, jeść, przeżywają rozterki
moralne z powodu swej bezsilności. Próbują zrozumieć, wytłumaczyć sobie, są
podatni na propagandę niemiecką, bo wtedy łatwiej im żyć. W opowiadaniu "Dwojra
Zielona" zaskakuje nas postawa młodej Żydówki, która znalazła w sobie dość
siły, by przetrwać niesamowite wprost okropności. Straciła męża, przed wywózką
do obozu ukrywała się na strychu. Gdy Niemcy urządzili sobie strzelaninę w
Sylwestra, straciła oko. Ze szpitala trafiła do obozu w Majdanku, potem
pracowała w fabryce amunicji. Prawie ślepa, bo na jedynym oku zrobił się jej
wrzód, pracowała, bo bała się selekcji Jak wyznaje, przetrwała to wszystko, bo
pragnęła przekazać innym ludziom wieść o okrucieństwie okupantów. Najbardziej
wstrząsającą sceną jest scena z opowiadania "Dorośli i dzieci w Oświęcimiu",
gdzie dzieci bawiły się w palenie żydów, jedyną zabawę jaką znały. Dzieci
zmuszone do ciągłego przyglądania się nieludzkim okrucieństwom zatraciły
zdolność rozróżniania dobra i zła. Obóz okaleczył ich psychikę. Tadeusz
Borowski w "Opowiadaniach" pokazuje prawdę o życiu obozowym, nie upiększa
swoich doświadczeń. Z wielką pasją odsłania mechanizm zbrodni. Ukazuje ludzi
spodlonych strachem, zapominających o swojej człowieczej godności z lęku przed
torturami i śmiercią. W opowiadaniu "Proszę państwa do gazu" autor w sposób
obrazowy przedstawił wpływ niemieckiego terroru na psychikę zarówno Polaków,
którzy rozładowywali transporty, jak i Żydów, którzy tymi transportami
przyjeżdżali. Pijani więźniowie rozładowujący wagony obchodzili się z więźniami
często brutalniej niż zrobiliby to esesmani stojący dookoła placu
rozładunkowego na bocznicy. Postawa Żydów była różna. Od dobrowolnego
skazywania się na śmierć, aż po wypieranie się własnych dzieci przez matki,
które chciały za wszelką cenę żyć, a nie iść z dziećmi do gazu. Większość Żydów
do końca nie wierzyła w to, że jadą na śmierć i wiozła ze sobą swój
najcenniejszy dobytek, który bogacił III Rzeszę i pozwalał przeżyć obozowi
kolejne dni. "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall to opis wywiadu z doktorem
Edelmanem - znanym kardiochirurgiem, który w czasie powstania w getcie
warszawskim był zastępcą komendanta Żydowskiej Organizacji Bojowej. W rozmowie
tej Edelman przedstawia getto takim, jakim było rzeczywiście. Mówi o ludziach,
którzy tysiącami tłoczyli się, aby dostać się do transportu do Treblinki, a
także o garstce młodych i niedoświadczonych ludzi, którzy nie chcieli zginąć w
gazie i rozpoczęli beznadziejną walkę z przeważającymi siłami okupanta. Edelman
mówi zarówno o tych, którzy w obliczu klęski popełniali samobójstwa, jak i o
tych, którzy walczyli z poświęceniem i oddawali życie, aby inni mogli przeżyć i
powiedzieć prawdę o tamtych tragicznych czasach. Życie wewnątrz getta cały czas
było wyborem pomiędzy życiem a śmiercią. Nikt z tych ludzi nie był pewien tego,
czy przeżyje kolejny dzień. Toczyli oni beznadziejną walkę po to, aby zwrócić
uwagę świata na los żydów, oraz aby zginąć godnie z bronią w ręku.