Turpizm w literaturze współczesnej

Turpizm - była to orientacja poetycka, która rozwinęła się po 1956 roku. Poeci
- turpiści programowo włączyli się w obręb poezji brzydotę, kalectwo, choroby i
śmierć. Twierdzili, że są to równie uprawnione tematy poezji jak inne, gdyż
uzupełniają prawdę o człowieku. Szczególnie wykorzystywany był temat
zniszczenia, śmierci, rozkładu. Dotąd motywy takie nie miały oficjalnego
miejsca w poezji. Wprawdzie można powiedzieć, że turpiści odwoływali się do
tradycji Boudelaire`a, poetów baroku i średniowiecza. Lecz dwudziestowieczni
kontynuatorzy kultu brzydoty stworzyli rzetelny program antyestetyczny. Skąd
się wzięła nazwa turpizm? Nazwał tak nową orientacje Julian Przyboś. Poeta
nastawiony wrogo i krytycznie do "poezji brzydoty" napisał "Odę to turpistów",
w której jednoznacznie określił swoje negujące stanowisko. Atak został odparty
wierszem Grochowiaka "Ikar", w którym poeta eksponuje ból, zmęczenie, wysiłek
kobiety nad balią skontrastowany z idealistycznym lotem Ikara. Co jest prawdą?
- pyta poeta "Czy ziarnista brzydota" czy cudowne skrzydła "rozpięte na
płomykach"? Jak umalować i ubrać w piękno brzydotę, zmęczoną twarz? Dlaczego
likwidować rzeczy ciężkie, lecz prawdziwe - stół potrzebny łokciom, krzesło
przy chorym, wreszcie, ironizuje Grochowiak, "wykląć Breugla" bo na jego
obrazie w centrum plany tkwi wół - a Ikar z boku, maleńki jak mucha. Wiersz
jest obroną prawdy i brzydoty, wyśmiewa zarzuty Przybosia, odwołuje się zarazem
do jednego z najpopularniejszych mitów.
Tak więc atak został odparty a nazwa turpizm przyjęła się ogólnie jako nazwa
orientacji. Naczelnym reprezentantem nurtu był właśnie Stanisław Grochowiak,
lecz podobne tendencje w twórczości wykazywali także: Białoszewski i Różewicz.
Prezentowali odbiorcy własną wizję świata, często skonstruowaną z odrażających
konkretów, rzeczowo i szczegółowo przedstawionych, twierdząc, że w ten sposób
bliżsi są prawdy.