LOLITA (1955), powieœæ psychologiczna Vladimira Nabokova, studium obsesyjnej mi³oœci mê¿czyzny w sile wieku do nimfetki. Pocz¹tkowo uwa¿ana za utwór pornograficzny (a nawet antyamerykañski!)   z czasem uznana zosta³a za arcydzie³o, jedn¹ z najznakomitszych powieœci XX w., a s³owo lolita wesz³o do jêzyka jako okreœlenie kobiety-dziewczynki. Dzieje erotycznego opêtania opowiedzia³ Nabokov w szczególny sposób, podejmuj¹c wyrafinowan¹ parodiê i grê literack¹: wprowadza m.in. motyw sobowtóra, elementy melodramatu, powieœci detektywistycznej i wyznañ. Lolita sprawia wra¿enia odwa¿nej obyczajowo opowieœci o uwiedzeniu dwunastoletniej Dolores Haze, zwanej Dolly, Lo lub Lolit¹, przez jej ojczyma, czterdziestoletniego Szwajcara. Humbert Humbert podró¿uje z nimfetk¹ po ca³ych Stanach Zjednoczonych. Po kilku latach tego grzesznego zwi¹zku Lolita ucieka z dramatopisarzem i scenarzyst¹ Clare'm Quilty. Humbert go odszukuje i zabija, a nastêpnie spisuje historiê swego wystêpnego zwi¹zku z Lo jako t³o pope³nionej zbrodni. Jego wyznania s¹ treœci¹ Lolity. Humbert stroni od opisów erotycznych, samobiczuj¹c siê przed swymi sêdziami potêpieñczymi okreœleniami za sw¹ obsesjê. Tak naprawdê jednak narrator Lolity opowiada historiê o zidiocia³ej Ameryce, z jej sklerotycznymi instytucjami wychowawczyni, tanimi motelami, powierzchownoœci ¿ycia, któr¹ Henry Miller okreœli³ zamro¿onym koszmarem Lolity. G³êbsza lektura utworu ods³ania jej tajne g³êbie i zwi¹zki literackie, podwa¿aj¹c wiarygodnoœæ fabu³y. Zw³aszcza pojawienie siê drugiego bohatera   drugiego ja, dramaturga Quilty'ego rodzi podejrzenie, ¿e to tylko wariacje wyobraŸni. Przydaje to narracji dwuznacznoœci, stawiaj¹c g³ównego bohatera w stan podejrzenia o rozdwojenie jaŸni   pod koniec pojawia siê sugestia, ¿e Humbert i Quilty to prawdopodobnie jedna i ta sama osoba, dwa wcielenia ow³adniêtego namiêtnoœci do nimfetek mê¿czyzny, a próba zamordowania Quilty'ego wygl¹da na zamach samobójczy. W Lolicie znaleŸæ mo¿na aluzje i nawi¹zania do kilkudziesiêciu dzie³ literackich, powieœæ zawiera ogromny ³adunek erudycyjny, a jedn¹ z tajemnic jej uroku s¹ gry jêzykowe, jakie uprawia Nabokov, z upodobaniem tworz¹c najrozmaitsze szarady, zbitki brzmieniowe, sugeruj¹ce zwi¹zki postaci.