Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, projekt  Opracowanie i upowszechnienie krajowych
standardów kwalifikacji zawodowych .
KRAJOWY STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH
Biotechnolog (221201)
Autorzy
 dr Dariusz Dziga
Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, Kraków
 dr Marcin Wasylewski
Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, Kraków
Konsultant ds. metodologii
 dr inż. Patrycja Rosół
Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków
Recenzenci
 mgr Małgorzata Zagajska
Biomed Lublin Sp. z o.o.
 mgr inż. Krzysztof Kur
DNA Gdańsk s.c.
Ewaluatorzy zewnętrzni
 dr Krystyna Starzyk
MPWiK, Kraków
 mgr Jolanta Kaleta
Apipol Farma Sp. z o.o., Myślenice
 dr Robert Duliński
Wydział Technologii Żywności AR, Kraków
Komisja zatwierdzająca
 dr Wojciech Januszko  przewodniczący
Krajowa Izba Gospodarcza, Warszawa
 dr inż. Barbara Siepracka
Politechnika Radomska, Wydział Materiałoznawstwa i Technologii Obuwia,
Katedra Materiałoznawstwa i Technologii Chemicznej, Zakład Technologii Chemicznej
 dr Witold Lenart
Uniwersytet Warszawski
 dr Krzysztof Kafel
Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa
 mgr inż. Mariusz Truszkowski
Basell ORLEN Polyolefins Sp. z o.o., Płock
� Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2007
ISBN 978-83-7204-503-4 [85]
Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji  PIB
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
SPIS TREŚCI
Wstęp ................................................................................................................ 4
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu .................................................. 9
2. Syntetyczny opis zawodu ............................................................................ 9
3. Stanowiska pracy ...................................................................................... 11
4. Zadania zawodowe .................................................................................... 11
5. Składowe kwalifikacji zawodowych......................................................... 12
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych.................................................. 12
7. Kwalifikacje ponadzawodowe .................................................................. 13
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych
i specjalistycznych dla zawodu ................................................................. 15
3
Wstęp
Gospodarka oparta na wiedzy i współczesny rynek pracy potrzebują instru-
mentów wspierających rozwój zasobów ludzkich. W związku z tym duże nadzieje
wiąże się z ustanowieniem norm kwalifikacyjnych, które pozwoliłyby z jednej
strony zwiększyć przejrzystość kwalifikacji zawodowych potrzebnych gospodarce,
a z drugiej strony mogłyby być wykorzystywane do poprawy jakości kształcenia
i doskonalenia zawodowego w systemie szkolnym i pozaszkolnym.
Podstawę prawną tworzenia w Polsce systemu krajowych standardów kwali-
fikacji zawodowych stanowi Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrud-
nienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 z póz
n. zm.),
w której określono m.in. (Art. 4), że:
 & Minister właściwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy
przez dążenie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobów ludzkich,
w szczególności przez:
 prowadzenie badań i analiz rynku pracy,
 ustalanie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy,
 koordynowanie opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych dla za-
wodów występujących w klasyfikacji zawodów i specjalności oraz prowadzenie
baz danych o standardach kwalifikacji&  .
W Polsce nadzorem i koordynacją opracowywania standardów kwalifikacji
zawodowych o randze krajowej zajmuje się Departament Rynku Pracy Minister-
stwa Pracy i Polityki Społecznej. Będą one uaktualniane okresowo w miarę potrzeb
i zmian w wykonywaniu zawodu.
Zbiór sukcesywnie opracowywanych krajowych standardów kwalifikacji zawo-
dowych jest udostępniany w internetowej bazie danych, założonej na serwerze Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl.
Opis standardu zawiera następujące elementy:
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu (zawierają przepisy związane ściśle
z wykonywaniem zawodu).
2. Syntetyczny opis zawodu.
3. Wykaz stanowisk pracy z przyporządkowaniem do pięciu poziomów kwalifikacji.
4. Wykaz zadań zawodowych.
5. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych.
6. Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych pracownika przy-
porządkowane do:
 pięciu poziomów kwalifikacji zawodowych,
 grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawo-
wych i specjalistycznych.
W obecnym stanie prawnym standardy kwalifikacji zawodowych nie są obli-
gatoryjnym dokumentem. Aktualnie opracowane standardy funkcjonują na zasa-
dzie dokumentu rekomendowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
i mogą być wykorzystywane przez zainteresowane osoby i instytucje do różnych
celów, np. poradnictwa zawodowego, dostosowania ofert pracy do kwalifikacji
4
osób poszukujących pracy, oceny  luki kwalifikacyjnej osób bezrobotnych i po-
szukujących pracy, opracowania programów staży i praktyk zawodowych w ra-
mach przygotowania zawodowego, przygotowania podstaw programowych kształ-
cenia w zawodzie, programów kształcenia i doskonalenia zawodowego.
Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych przedstawia rys. 1.
Nazwa zawodu zgodnie z klasyfikacją
Standard
Słownik pojęć
kwalifikacji
Podstawy prawne wykonywania zawodu
dla zawodu 1
Syntetyczny opis zawodu
Stanowiska pracy
Zadania zawodowe
Składowe kwalifikacji zawodowych
Specyfikacja kwalifikacji zawodowych według grup
i poziomów:
Standard
kwalifikacji
dla zawodu 2
KLASYFIKACJA
ZAWODÓW
POZIOM 1
I SPECJALNOŚCI
ponadzawodowe
Standard
kwalifikacji
ogólnozawodowe  umiejętności
dla zawodu 3
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
Standard
specjalistyczne
kwalifikacji
dla zawodu 4
POZIOM 2
ponadzawodowe
kolejne zawody ....
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
(itd. ...)
POZIOM 5
ponadzawodowe
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
Rys. 1. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych
5
* * *
Krajowy standard kwalifikacji zawodowych powstaje w oparciu o analizę za-
wodu, która polega na wyodrębnieniu zakresów pracy w zawodzie oraz typowych
zadań zawodowych Z-n (n = 1, 2, 3& ). Przyjęto, że zakres pracy ma odpowiadać
potrzebom rynku pracy, tzn. powinna istnieć możliwość zatrudnienia pracownika
w danym zakresie pracy, na jednym lub kilku stanowiskach. Zakresom prac przy-
porządkowano tzw. składowe kwalifikacji zawodowych K-i (i = 1, 2, 3& ). Każ-
dej składowej kwalifikacji zawodowych przyporządkowano co najmniej jedno
(najczęściej kilka) zadań zawodowych. Korelację między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych przedstawia tabela 2 opisu standardu.
W kolejnym kroku analizy każde zadanie zawodowe rozpisane zostało na
zbiory: umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych. W grupie kwalifikacji
podstawowych dla zawodu i specjalistycznych poszczególnym umiejętnościom,
wiadomościom i cechom psychofizycznym przyporządkowano oznaczenia tych
składowych kwalifikacji zawodowych K-i, w których dana umiejętność, wiado-
mość i cecha jest wykorzystywana. W grupie kwalifikacji ogólnozawodowych
i ponadzawodowych nie indeksuje się umiejętności, wiadomości i cech psychofi-
zycznych symbolami K-i, gdyż z definicji są one przypisane do wszystkich skła-
dowych kwalifikacji zawodowych K-i.
Rysunek 2 przedstawia etapy analizy zawodu.
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
UMIEJ
TNOŚCI  WIADOMOŚCI
 CECHY PSYCHOFIZYCZNE
Rys. 2. Etapy analizy zawodu
Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych przypisane zostały
do czterech grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podsta-
wowych dla zawodu i specjalistycznych, które różnią się zasięgiem i stopniem
ogólności.
Kwalifikacje ponadzawodowe opisane są zbiorami umiejętności, wiadomo-
ści i cech psychofizycznych wspólnych dla branży lub sektora gospodarki, w której
zawód funkcjonuje (np. branża budowlana, informatyczna). Kwalifikacje po-
nadzawodowe obejmują także kwalifikacje kluczowe, które definiuje się jako
wspólne dla wszystkich zawodów. Kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla
wszystkich zakresów pracy w zawodzie, czyli dla tzw. składowych kwalifikacji
6
zawodowych K-i. Kwalifikacje podstawowe dla zawodu są charakterystyczne dla
jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych. Kwali-
fikacje specjalistyczne także są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie
wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto są to umiejętności,
wiadomości i cechy psychofizyczne rzadziej występujące w zawodzie, które wy-
konuje stosunkowo mała grupa pracowników wyspecjalizowanych w dość wąskiej
działalności w ramach zawodu. Rysunek 3 przedstawia zasięg poszczególnych
rodzajów kwalifikacji zawodowych.
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć po-
ziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według pozio-
mów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpo-
wiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii: wykształcenia
towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności wyma-
ganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach pracy w zakładach pra-
cy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach
pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia
w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wy-
maganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.
GOSPODARKA
(Klasyfikacja zawodów i specjalności)
BRANŻA (SEKTOR GOSPODARKI)
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Kwalifikacje ponadzawodowe
Kwalifikacje kluczowe (np. porozumiewanie się w języku obcym, umiejętność wyszukiwania
i przetwarzania informacji, przedsiębiorczość, umiejętność pracy zespołowej itp.)
Rys. 3. Zasięg rodzajów kwalifikacji zawodowych
Na poziomie pierwszym umieszcza się umiejętności towarzyszące pracom
prostym, rutynowym, wykonywanym pod kierunkiem i pod kontrolą przełożonego.
Najczęściej jest to praca wykonywana indywidualnie. Do wykonywania pracy na
poziomie pierwszym wystarcza przyuczenie. Osoba wykonująca pracę ponosi za
nią indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
7
Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu ty-
powych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem
kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który wy-
konuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność posia-
dania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy.
Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem
pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki własnych działań, jak
i za działania kierowanego przez siebie zespołu.
Poziom czwarty wymaga od pracownika umiejętności wykonywania wielu
różnorodnych, często skomplikowanych i problemowych zadań zawodowych. Za-
dania te mają charakter techniczny, organizacyjny i specjalistyczny oraz wymagają
samodzielności powiązanej z poczuciem ponoszenia wysokiej osobistej odpowie-
dzialności. Pracownik musi potrafić kierować zespołami średniej i dużej liczebno-
ści, od kilkunastu do kilkudziesięciu osób, podzielonymi na podzespoły.
Poziom piąty reprezentują pracownicy, którzy kierują organizacjami i podej-
mują decyzje o znaczeniu strategicznym. Potrafią diagnozować, analizować i pro-
gnozować złożoną sytuację gospodarczą i ekonomiczną oraz wdrażać swoje pomy-
sły do praktyki organizacyjnej i gospodarczej. Są w pełni samodzielni, działający
w sytuacjach przeważnie problemowych, ponoszący odpowiedzialność i ryzyko
wynikające z podejmowanych decyzji i działań. Pracownicy ci ponoszą także od-
powiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój zawodowy podległych im osób i całej
organizacji.
8
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu1
- Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowa-
nych (Dz.U. z 2001 r. Nr 76, poz. 81 z póz
n. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z 8 lipca 2004 r. w sprawie określenia
szczegółowego sposobu przeprowadzania oceny zagrożeń dla zdrowia ludzi
i środowiska w związku z podjęciem działań polegających na zamkniętym uży-
ciu GMO, zamierzonym uwolnieniu GMO do środowiska, w tym wprowadzeniu
do obrotu produktów GMO, oraz wymagania, jakie powinna spełniać dokumen-
tacja zawierająca ustalenie takiej oceny (Dz.U. z 2002 r. Nr 107, poz. 944).
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z 29 listopada 2002 r. w sprawie listy
organizmów patogennych oraz ich klasyfikacji, a także środków niezbędnych
dla poszczególnych stopni hermetyczności (Dz.U. z 2002 r. Nr 212, poz. 1798).
- Ustawa z dnia 31 paz
dziernika 2001 r. Prawo Farmaceutyczne, ustawa o wy-
robach medycznych oraz ustawa o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczni-
czych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biologicznych (Dz.U. z 2001 r.
Nr 126, poz. 1381 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz.U. z 2003 r. Nr 137,
poz. 1299 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia
(Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 634 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt (Dz.U. z 2001 r.
Nr 123, poz. 1350 z póz
n. zm.).
2. Syntetyczny opis zawodu
Osoba pracująca w zawodzie biotechnologa realizuje interdyscyplinarne zada-
nia związane ze stosowaniem materiałów i procesów biotechnologicznych z obsza-
ru nauki i techniki. Praca biotechnologa może dotyczyć wykorzystywania żywych
organizmów lub pochodzących z nich preparatów do syntezy nowych substancji
lub biomodyfikacji istniejących, a także ingerencji w materiał genetyczny wyko-
rzystywanych organizmów.
Biotechnolog znajduje zatrudnienie w przedsiębiorstwach zajmujących się
produkcją żywności (w przetwórstwie mleczarskim, browarnictwie i gorzelnic-
twie, wytwarzaniu pre- i probiotyków), produkcją rolną (stosowanie biopreparatów
lub organizmów zmodyfikowanych genetycznie w hodowli rolnej) oraz w ochronie
środowiska (wykorzystywanie mikroorganizmów do degradacji zanieczyszczeń
oraz śledzenie wpływu stosowanych szczepów na biocenozy naturalne). Rozwija-
jącym się obszarem działalności biotechnologa jest medycyna w zakresie diagno-
styki i profilaktyki medycznej oraz terapii (wraz z transplantologią). Innym obsza-
rem jest pozyskiwanie i modyfikacja surowców naturalnych, zwłaszcza energe-
tycznych.
1
Stan prawny na dzień 31 marca 2007 r.
9
Praca biotechnologa może polegać na prowadzeniu badań mieszczących się
w interdyscyplinarnych obszarach nauk biologicznych o charakterze zarówno pod-
stawowym, jak i aplikacyjnym. Za wykonywanie zawodu biotechnologa uważa się
również kształcenie w dyscyplinach naukowych, stanowiących podstawę biotech-
nologii lub dotyczących zastosowania biotechnologii.
Biotechnolog może pracować także w przedsiębiorstwach działających na
rzecz jednostek badawczych i badawczo-rozwojowych, gdzie zajmuje się rutynową
produkcją biopreparatów, jak i realizuje niestandardowe zamówienia.
Do głównych zadań biotechnologa w obszarach produkcji biotechnologicznej
można zaliczyć nadzorowanie procesów biotechnologicznych, które obejmuje kon-
trolowanie i utrzymywanie optymalnych warunków przebiegu procesu technolo-
gicznego, obsługę bioreaktorów, izolację produktu, jego modyfikację i oczyszcza-
nie, kontrolę jałowości oraz nadzór nad aparaturą i problemami walidacji.
W obszarze badań i rozwoju ważnymi zadaniami biotechnologa są zadania
związane z pozyskiwaniem przydatnych szczepów mikroorganizmów, modyfikacją
genetyczną organizmów, zapewnianiem warunków niezbędnych dla przeżycia
stosowanych organizmów, ich oceną jakościową i ilościową oraz przechowywa-
niem. Do zadań biotechnologa może należeć opracowywanie instrukcji i ekspertyz
dotyczących metod, procesów i produktów biotechnologicznych oraz analiza i sto-
sowanie dotyczących ich norm prawnych. Ponadto biotechnolog może kierować
grupami badawczymi i produkcyjnymi oraz współpracować z innymi jednostkami
biotechnologicznymi.
Zawód biotechnologa wymaga ustawicznego i interdyscyplinarnego kształce-
nia. Wykonują go najczęściej osoby z wykształceniem wyższym biotechnologicz-
nym, biologicznym lub zbliżonym. W niektórych obszarach możliwa jest praca
osoby z wykształceniem średnim. Ważnymi cechami psychofizycznymi w tym
zawodzie, w przypadku stanowisk produkcyjnych, są: dokładność, precyzja i kon-
centracja uwagi oraz wyobraz
nia, myślenie twórcze, samodzielność i zdolność
samokształcenia, które powinny charakteryzować pracowników realizujących za-
dania badawczo-rozwojowe lub kierownicze.
Miejscem pracy biotechnologa są pomieszczenia zamknięte: laboratoria, hale
produkcyjne, pomieszczenia biurowe. Praca biotechnologa może być wykonywana
w systemie zmianowym, jeśli pracuje on przy produkcji, lub jednozmianowym 
gdy pełni funkcje kierownicze, prowadzi badania lub zajmuje się edukacją.
Typowymi stanowiskami pracy biotechnologa są analityk oraz technik labo-
rant, technolog, inżynier procesów biotechnologicznych, specjalista i kierownik,
a także główny technolog i pracownik naukowy.
10
3. Stanowiska pracy
Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych
Poziom
kwalifikacji Typowe stanowiska pracy UWAGI
zawodowych
1 *)
Niektóre kwalifikacje po-
2 *) nadzawodowe zidentyfikowa-
no na poziomie drugim.
 Analityk.
3
 Technik/ Laborant.
 Technolog/ Biotechnolog.
 Specjalista.
4
 Inżynier procesów biotechnologicznych.
 Kierownik.
 Pracownik naukowo-badawczy.
5
 Główny technolog.
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
4. Zadania zawodowe
Z-1. Planowanie i organizowanie pracy własnej bądz
komórki organizacyjnej.
Z-2. Szkolenie podległych pracowników z zakresu wykonywanych czynności
oraz nadzorowanie realizacji ich zadań zawodowych.
Z-3. Nadzór nad przestrzeganiem zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ergonomii oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
Z-4. Stosowanie metod i technik biotechnologii w wytwarzaniu produktów lecz-
niczych.
Z-5. Projektowanie lub selekcjonowanie organizmów biologicznych o właściwo-
ściach przydatnych dla gospodarki, środowiska i zdrowia człowieka oraz
nadzór nad przechowywaniem takich organizmów.
Z-6. Prowadzenie badań związanych z uprawą roślin, hodowlą zwierząt i produk-
cją spożywczą oraz wdrażanie nowych technik do produkcji.
Z-7. Opracowywanie, wdrażanie i kontrola procesów biotechnologii przemys-
łowej.
Z-8. Opracowywanie i wdrażanie nowoczesnych metod biotechnologicznych
w inżynierii środowiskowej.
Z-9. Udział w pracach nad rozwojem i zastosowaniem praktycznym biotech-
nologicznych metod diagnostyki laboratoryjnej, w szczególności medycznej.
Z-10. Opracowywanie ekspertyz dotyczących procesów biotechnologicznych,
stanu środowiska i metod biotechnologicznych, mogących mieć zastosowa-
nie w produkcji, ochronie zdrowia i ochronie środowiska.
Z-11. Opracowywanie instrukcji technologicznych, instrukcji bezpiecznego
prowadzenia procesów biotechnologicznych i eksploatacji aparatury.
11
Z-12. Analiza i stosowanie istniejących norm prawnych dotyczących zagadnień
biotechnologii.
Z-13. Prowadzenie badań podstawowych przydatnych do opracowania technik
i procesów biotechnologicznych.
Z-14. Współpraca ze specjalistami z zakładu pracy oraz innych jednostek w celu
wymiany doświadczeń, rozwiązywania problemów naukowych i technicz-
nych oraz wdrażania oryginalnych projektów biotechnologicznych.
Z-15. Współdziałanie w zakresie opracowania planów modernizacji i rozwoju
zakładu pracy.
Z-16. Kierowanie zespołem pracowników.
Z-17. Kontrola jakości produktów biotechnologicznych na podstawie obowiązują-
cych norm.
Z-18. Monitoring substancji i procesów biotechnologicznych oraz aparatury wyko-
rzystywanej w produkcji i działaniach biotechnologicznych.
5. Składowe kwalifikacji zawodowych
K-1. Projektowanie i modyfikacja biopreparatów i metod biotechnologicznych.
K-2. Prowadzenie badań potencjalnie przydatnych w przemyśle biotechnologicz-
nym.
K-3. Obsługa stanowisk produkcyjnych związanych z wytwarzaniem produktów
biotechnologicznych.
K-4. Opracowywanie instrukcji i ekspertyz dotyczących metod, procesów i pro-
duktów biotechnologicznych oraz analiza i stosowanie dotyczących ich
norm prawnych.
K-5. Kierowanie grupami badawczymi i produkcyjnymi oraz współpraca z inny-
mi jednostkami biotechnologicznymi.
K-6. Walidacja procesów biotechnologicznych i kontrola jakości.
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi
kwalifikacji zawodowych
Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych
Składowe kwalifikacji zawodowych
Zadania
zawodowe
K-1 K-2 K-3 K-4 K-5 K-6
Z-1 X X X X X X
Z-2 X X X X
Z-3 X X X X X X
Z-4 X X
Z-5 X X X
Z-6 X X X
Z-7 X X
12
Składowe kwalifikacji zawodowych
Zadania
zawodowe
K-1 K-2 K-3 K-4 K-5 K-6
Z-8 X X
Z-9 X X
Z-10 X
Z-11 X
Z-12 X
Z-13 X
Z-14 X X X
Z-15 X X
Z-16 X
Z-17 X
Z-18 X
7. Kwalifikacje ponadzawodowe
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji
Poziom
kwalifikacji
Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
UMIEJ
TNOŚCI
1 *)
 Przestrzega przepisów bhp.
2  Korzysta z przepisów i regulaminów wewnętrznych.
 Udziela pomocy przedmedycznej.
 Organizuje pracę własną lub podlegającego mu zespołu.
 Stosuje sposoby komunikowania się i wymiany danych z użyciem nowoczesnych
technologii.
 Określa stopień wykonania zamierzonych zadań przez pracowników.
 Nadzoruje przestrzeganie przepisów bhp przez podległych mu pracowników.
3
 Dobiera sprzęt i narzędzia zgodnie z zasadami ergonomii, bhp, przepisami ppoż.
i ochrony środowiska.
 Planuje harmonogram prac do wykonania określonego zadania.
 Zgłasza wnioski dotyczące poprawy bhp na stanowisku pracy.
 Stosuje zasady współżycia społecznego.
 Organizuje i uczestniczy w prowadzeniu szkoleń z zakresu bhp.
 Ocenia zagrożenia wynikające z niewłaściwej eksploatacji urządzeń.
 Wprowadza rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę
warunków pracy.
4
 Określa potrzeby zatrudnienia w kierowanym zespole.
 Planuje i realizuje własną ścieżkę rozwoju zawodowego.
 Poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w konferencjach, warsztatach i szkoleniach.
 Planuje i zleca przeprowadzenie zewnętrznych szkoleń pracowników.
13
Poziom
kwalifikacji
Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
 Prowadzi szkolenia dla pracowników z zakresu wykonywanych czynności.
 Identyfikuje czynniki uciążliwe i szkodliwe dla zdrowia.
 Prowadzi negocjacje, rozmowy z pracownikami.
 Stosuje techniki oddziałujące na motywację do efektywnej i bezpiecznej pracy.
 Przewiduje postawy i zachowania ludzkie w sytuacjach stresu i zagrożenia.
 Sprawnie posługuje się językiem angielskim.
5 *)
WIADOMOŚCI
1 *)
 Zasady oraz przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i radiologicznej.
2  Kodeks pracy i przepisy sanitarne.
 Zasady udzielania pomocy przedmedycznej.
 Rodzaje zagrożeń.
 Systemy zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz sprzęt gaśniczy.
3  Struktura organizacyjna zakładu pracy.
 Regulaminy i zakresy obowiązków pracowniczych.
 Zasady przygotowywania sprawozdań merytorycznych i statystycznych.
 Instrumenty prawno-ekonomiczne.
 Ekonomiczne skutki właściwej organizacji pracy.
 Systemy zarządzania.
 Czynniki szkodliwe dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników oraz dla lokal-
4
nego środowiska pracy.
 Zasady planowania i organizacji pracy.
 Zasady współdziałania w grupie, metody rozwiązywania konfliktów.
 Znajomość języków obcych, w szczególności języka angielskiego.
5 *)
CECHY PSYCHOFIZYCZNE
1 *)
2 *)
 Spostrzegawczość.
 Koncentracja uwagi.
 Cierpliwość.
3  Dokładność.
 Odpowiedzialność.
 Rzetelność.
 Systematyczność.
 Dobra pamięć.
4  Komunikatywność.
 Potrzeba samodoskonalenia.
5 *)
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
14
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych,
podstawowych i specjalistycznych dla zawodu
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
POZIOM 1
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 2
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 3
Kwalifikacje ogólnozawodowe
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Analizuje schematy technologiczne (K-3, K-6).
 Posługuje się właściwie aparaturą laboratoryjną i produkcyjną, stosuje odpo-
wiednie metody badawcze (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Stosuje przepisy regulujące pozyskiwanie surowców, produkcję i obrót produk-
tami oraz nadzoruje ich przestrzeganie (K-5).
 Prowadzi dokumentację dotyczącą surowców, półproduktów i produktów prze-
chowywanych w zakładzie pracy (K-3, K-5).
Wiadomości
 Jednostkowe operacje i procesy biotechnologiczne stosowane w produkcji,
ochronie zdrowia lub ochronie środowiska (K-1, K-3).
 Sposoby zapobiegania i zwalczania skutków awarii przemysłowej (K-3, K-5).
 Budowa aparatury wykorzystywanej w działalności biotechnologicznej (K-1,
K-2, K-3, K-6).
15
 Znajomość programów komputerowych stosowanych w obliczeniach i obsłudze
aparatury (K-1, K-2, K-3).
 Przepisy regulujące działalność biotechnologiczną prowadzoną w zakładzie
pracy (K-4, K-5).
Cechy psychofizyczne
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 4
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Posługuje się, zgodnie z procedurami, materiałem badawczym oraz rozpoznaje
zagrożenia wynikające z kontaktu z produktem.
 Optymalizuje warunki prowadzonych procesów.
 Prowadzi dokumentację zadań technologicznych i produkcyjnych.
Wiadomości
 Rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na ograniczenie lub likwi-
dację zagrożeń dla pracowników i środowiska.
 Zasady funkcjonowania urządzeń badawczych i produkcyjnych.
 Dokumentacja procesów biotechnologicznych.
Cechy psychofizyczne
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Nadzoruje pracę instalacji technologicznej (K-3, K-4).
 Planuje badania i analizy oraz nadzoruje ich wykonanie (K-1, K-2, K-5, K-6).
 Nadzoruje logistykę w zakładzie pracy względem surowców i produktów bio-
technologicznych (K-1, K-2, K-5, K-6).
16
 Planuje i nadzoruje zagospodarowanie odpadów zgodnie z przepisami (K-3, K-5).
 Prowadzi szkolenia dotyczące działania instalacji biotechnologicznych oraz
produkcji biotechnologicznej (K-5).
 Wdraża standardy i normy regulujące produkcję biotechnologiczną oraz obrót
towarami biotechnologicznymi w zakładzie pracy (K-4, K-5).
 Selekcjonuje materiał biologiczny (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Przygotowuje do przechowywania i nadzoruje przechowywanie materiału bio-
logicznego (K-2, K-3, K-6).
 Dobiera odpowiednią aparaturę i wyposażenie do realizacji zamierzonych celów
(K-1, K-2, K-3, K-6).
 Sporządza schematy działania urządzeń i aparatury wykorzystywanych w pro-
cesie technologicznym (K-2, K-3, K-4).
 Optymalizuje warunki prowadzonych procesów i dokonuje modyfikacji mate-
riału biologicznego wykorzystywanego w tych procesach (K-1, K-2, K-3).
 Opracowuje nowe metody izolacji przydatnych związków (K-1, K-2, K-4).
 Opracowuje metody oczyszczania produktu (K-1, K-2, K-4).
 Prowadzi lub nadzoruje badania jakościowe i ilościowe dotyczące produkcji
(K-1, K-3, K-5, K-6).
 Opracowuje nowe metody biosyntezy i biomodyfikacji związków chemicznych
(K-1, K-2).
 Opracowuje nowe metody biotransformacji związków mineralnych (K-1, K-2).
 Projektuje i opracowuje nowe metody i technologie wytwarzania produktów
farmaceutycznych w skali pilotażowej (K-1, K-2).
 Kontroluje szczepy produkcyjne wytwarzające substancje lecznicze (K-3, K-6).
 Opracowuje sposoby oczyszczania substancji leczniczych wytwarzanych przez
szczepy produkcyjne (K-1, K-2).
 Selekcjonuje organizmy doświadczalne o pożądanych właściwościach (K-1,
K-2, K-3).
 Projektuje i wytwarza organizmy modyfikowane genetycznie (K-1, K-2, K-3).
 Ocenia przydatność otrzymywanych zmodyfikowanych organizmów w gospo-
darce, ochronie środowiska i medycynie oraz proponuje metody ich praktycz-
nego wykorzystania (K-2).
 Opracowuje (na bazie namnażanych i utrwalanych mikroorganizmów) skład
biopreparatów przydatnych w hodowli zwierząt i uprawach roślinnych oraz
nadzoruje ich produkcję (K-1, K-2, K-3).
 Opracowuje skład oraz metodykę i technologię produkcji biopreparatów do
utylizacji płynnych i stałych zanieczyszczeń odzwierzęcych (K-1, K-2, K-3).
 Projektuje i nadzoruje produkcję biopreparatów weterynaryjnych (K-1, K-2, K-3).
 Kontroluje oraz ulepsza metody produkcji spożywczej wykorzystywane
w przemyśle fermentacyjnym i mleczarskim (K-1, K-2, K-3).
 Opracowuje metody wykorzystania biomasy dla celów produkcji paliw, energii
elektrycznej, ogrzewania i chłodzenia (K-1, K-2).
 Projektuje nowe lub ulepsza istniejące procesy biotechnologiczne, mające za-
stosowanie w polepszaniu stanu środowiska (K-1, K-2, K-3).
17
 Opracowuje metody produkcji preparatów biologicznych, służących do usuwa-
nia wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń środowiska oraz nadzoruje przebieg wy-
twarzania tych preparatów (K-1, K-2, K-3).
 Projektuje przyjazne dla środowiska procesy, wykorzystujące biokatalizatory
oraz zastępujące konwencjonalne technologie w produkcji przemysłowej (K-1,
K-2, K-3).
 Doradza w stosowaniu nowoczesnych metod w ochronie środowiska, opraco-
wuje ekspertyzy i sprawuje nadzór nad przebiegiem procesów oczyszczania
(K-4, K-5).
 Opracowuje biotechnologiczne metody monitoringu środowiska (K-1, K-2).
 Realizuje badania mające na celu udoskonalanie istniejących metod diagnostyki
medycznej oraz prowadzi badania z zakresu nowoczesnych metod diagnozowa-
nia medycznego (K-1, K-2).
 Nadzoruje produkcję odczynników do diagnostyki mikrobiologicznej w przemy-
śle spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym i weterynarii (K-3, K-6).
 Przeprowadza testy z zakresu mikrobiologii przemysłowej oraz testy bioche-
miczne (K-6).
 Opracowuje instrukcje stosowania metod analitycznych (K-4).
 Opracowuje instrukcje regulujące zasady operacji technologicznych oraz do-
kumentację operacji technologicznych prowadzonych w zakładzie pracy (K-4).
 Opracowuje projekty dotyczące zastosowania metod biotechnologii w pro-
dukcji, ochronie zdrowia i ochronie środowiska (K-4).
 Przygotowuje opracowania dotyczące zastosowania produktów i technik bio-
technologicznych w innych dyscyplinach (K-4).
 Opracowuje ekspertyzy na rzecz organów administracji, wymiaru sprawiedli-
wości i organizacji pozarządowych (K-4).
 Recenzuje projekty ustaw i przepisów, będących w trakcie procesu legislacyj-
nego (K-4).
 Prowadzi działania, mające na celu uzyskiwanie praw patentowych (K-4).
 Wdraża przepisy dotyczące produkcji biotechnologicznej lub ochrony środowi-
ska (K-4)
 Stosuje przepisy prawne, regulujące kwestie planowanej produkcji (K-4).
 Analizuje najnowszą wiedzę oraz ocenia jej przydatność do badań własnych
i zespołu (K-1, K-2, K-5).
 Dobiera tematykę prac eksperymentalnych do możliwości finansowych i tech-
nicznych zakładu pracy (K-1, K-2, K-5).
 Ocenia przydatność prowadzonych badań, przygotowuje teoretyczne podstawy
i planuje eksperymenty (K-1, K-2, K-5).
 Analizuje i interpretuje wyniki badań oraz prezentuje wyniki eksperymentów
w postaci referatów i publikacji naukowych (K-1, K-2).
 Proponuje sposoby wykorzystywania w praktyce badań własnych oraz zespołu
(K-1, K-5).
 Opracowuje plany wymiany informacji pomiędzy zakładami pracy i współpra-
cuje w zakresie wdrażania nowych technologii (K-5).
18
 Współpracuje z polskimi i międzynarodowymi organizacjami biotechnologicznymi
oraz z jednostkami i organizacjami zajmującymi się rejestracją leków (K-5).
 Realizuje projekty badawcze podejmowane wspólnie z placówkami naukowymi
(K-1, K-2, K-5).
 Planuje harmonogram prac związanych z rozbudową lub funkcjonowaniem
instalacji biotechnologicznych (K-2, K-4, K-5).
 Wykonuje pomiary jakości produktów biotechnologicznych (K-6).
 Opracowuje nowe metody kontroli jakości produktów biotechnologicznych
(K-1, K-2, K-6).
 Nadzoruje i przeprowadza walidację urządzeń (K-6).
 Opracowuje, nadzoruje lub przeprowadza badania czystości mikrobiologicznej
surowców, opakowań i wyrobów gotowych (K-1, K-2, K-6).
 Analizuje możliwy wpływ modyfikowanych genetycznie produktów (mikroorga-
nizmów bądz
żywności) na zdrowie człowieka i środowisko (K-2, K-6).
 Prowadzi badania nad patogennością wykorzystywanych organizmów (K-2, K-6).
 Aktualizuje i stosuje przepisy dotyczące norm jakości (K-6).
 Współpracuje z jednostkami uprawnionymi do prowadzenia kontroli surowców
i produktów w zakładzie pracy (K-5, K-6).
 Śledzi okres obowiązywania ochrony patentowej odnośnie do produktów i tech-
nologii, które mogą mieć zastosowanie w zakładzie pracy (K-4, K-5).
Wiadomości
 Podstawowe techniki i metody wykorzystywane przy wytwarzaniu produktów
biotechnologicznych (K-1, K-2, K-3).
 Zagadnienia modyfikacji skali procesów biotechnologicznych (K-1, K-3).
 Metody analizy jakościowej i ilościowej mające zastosowanie w badaniu obec-
ności i zawartości reagentów (K-1,K-2, K-3, K-5, K-6).
 Metody stosowane w rozdzielaniu i oczyszczaniu produktu (K-1, K-2, K-3, K-5).
 Metody identyfikacji i kwantyfikacji organizmów żywych (K-1, K-2, K-6).
 Metody analityczne wykorzystywane w działalności biotechnologicznej (K-1,
K-3, K-4, K-5, K-6).
 Metody hodowli, procedury stosowania oraz przechowywania materiałów
(organizmów) modyfikowanych genetycznie (K-1, K-2, K-3, K-5).
 Metody biosyntezy i biotransformacji związków (K-1, K-2, K-3, K-5).
 Molekularne metody diagnostyki medycznej oparte na analizie materiału gene-
tycznego (K-1, K-2, K-3).
 Podstawowe technologie wykorzystywane w przemyśle fermentacyjnym i mle-
czarskim (K-1, K-2, K-3).
 Podstawowe techniki i metody wykorzystywane w wytwarzaniu biopreparatów
dla roślin (K-1, K-2, K-3).
 Metody bioindykacji w badaniach środowiskowych (K-1, K-3).
 Tradycyjne i nowoczesne metody monitoringu środowiska (K-1, K-2, K-3).
19
 Metody analizowania struktury i funkcjonowania poszczególnych elementów
organizmu (K-1, K-2, K-3).
 Metody diagnostyki medycznej (K-1, K-2, K-3).
 Metody analityczne z zakresu mikrobiologii, immunologii, chemii klinicznej
(K-1, K-2, K-3, K-6).
 Problematyka zagrożeń mikrobiologicznych i toksykologicznych w kontekście
produkcji (K-3, K-4, K-5).
 Metodyka postępowania w wypadku skażeń gruntu i wody (K-4).
 Biologia molekularna i biochemia (K-1, K-2).
 Biochemia i fizjologia zwierząt, roślin oraz mikroorganizmów (K-1, K-2).
 Mikrobiologiczne i biochemiczne podstawy procesów biotechnologicznych
(K-1, K-2, K-3).
 Genetyka molekularna oraz metody inżynierii genetycznej (K-1, K-2, K-3).
 Projektowanie związków biologicznie czynnych (K-1, K-2).
 Technologia enzymów oraz zastosowanie enzymów w syntezie przemysłowej
(K-1, K-2, K-3).
 Reaktory i bioreaktory (K-1, K-2, K-3).
 Biodegradacja i biologiczne systemy usuwania zanieczyszczeń oraz odpadów
(K-1, K-2, K-3).
 Nanobiotechnologia (K-1, K-2, K-3).
 Hodowla zwierząt oraz uprawy roślin (K-1, K-2, K-3).
 Technologia produkcji leków oraz innych preparatów weterynaryjnych (K-1,
K-2, K-3).
 Materiałoznawstwo w obszarze chemii i biologii (K-1, K-2, K-3).
 Chemia bioorganiczna i chemia produktów naturalnych (K-1, K-2, K-3).
 Technologie oczyszczania ścieków oraz uzdatniania wody (K-1, K-2, K-3).
 Rekultywacja składowisk odpadów (K-1, K-2, K-3).
 Przepisy i regulacje prawne dotyczące stosowania i obrotu organizmami zmo-
dyfikowanymi genetycznie (GMO) (K-4).
 Akty prawne regulujące badania organizmów transgenicznych i wdrażania pro-
duktów modyfikowanych genetycznie (K-4).
 Metodyka podstawowych badań w zakresie swoich specjalności (K-1, K-2).
 Struktura komórek, tkanek i narządów oraz struktura i funkcja cząsteczek bio-
logicznych (K-1, K-2).
 Anatomia człowieka (K-1, K-2).
 Podstawy nauk biologicznych i medycznych (K-1, K-2).
 Elementy farmakologii i chemii organicznej (K-1, K-2).
 Elementy mikrobiologii organizmów (K-1, K-2).
 Elementy chemii i fizyki przydatne w prowadzonych badaniach (K-1, K-2).
 Właściwości fizykochemiczne substancji szkodliwych (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Zagrożenia związane z kontaktem z substancjami i organizmami wykorzysty-
wanymi w produkcji biotechnologicznej (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Przepisy i regulacje prawne dotyczące produkcji i wprowadzania substancji
leczniczych (K-4).
20
 Metodyka kontroli produktów biotechnologicznych (K-6).
 Mikrobiologiczna kontrola jakości produktów spożywczych, kosmetyków oraz
leków (K-6).
 Przepisy dotyczące norm jakości oraz metod kontroli (K-6).
 Prawo patentowe i prawo o własności intelektualnej (K-4).
Cechy psychofizyczne
 Ostrość wzroku (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Rozróżnianie barw (K-1, K-2, K-3, K-6).
 Sprawność manualna (K-1, K-2, K-3, K-6).
 A
atwość wypowiadania się w mowie i piśmie (K-2, K-4, K-5).
 Zdolność współpracy w zespole (K-3, K-5).
 Zdolności kierownicze (K-5).
 Wyobraz
nia i myślenie twórcze (K-1, K-2, K-4, K-5).
 Rozumowanie logiczne/syntetyczne (K-1, K-2, K-4, K-5, K-6).
 Samodzielność (K-1, K-2, K-3).
 Ciekawość (K-1, K-2).
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 5
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Opracowuje, wdraża i kontroluje nowe procesy produkcyjne.
 Współdziała z pionem technologicznym i logistycznym w zakresie racjonalnej
modernizacji linii produkcyjnych.
 Wdraża nowe technologie i metody oraz dostosowuje ich skalę do potrzeb za-
kładu pracy.
 Przygotowuje projekty instalacji biotechnologicznych.
Wiadomości
 Metodyka wdrażania oryginalnych technologii do produkcji na skalę przemy-
słową.
 Systemy zarządzania jakością.
 Projektowanie procesów biotechnologicznych.
 Zasady logistyki w działalności biotechnologicznej.
21
Cechy psychofizyczne
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
22