Krytyka literacka Karola Irzykowskiego


KRYTYKA LITERACKA KAROLA IRZYKOWSKIEGO
Irzykowski pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Uczył się w gimnazjum w Brzeżanach,
Złoczowie i Lwowie. W latach 1889-1893 studiował filologię germańską na Wydziale Filozofii
Uniwersytetu Lwowskiego. Niestety z powodu trudnej sytuacji materialnej studiów nie udało mu się
ukończyć (uzyskał absolutorium). W latach 1894-1895 był zastępcą nauczyciela w szkole gimnazjalnej
(uczył niemieckiego), jednak wada wymowy (jąkanie) utrudniała mu pracę dydaktyczną, z której w końcu
musiał zrezygnować. Od 1895 mieszkał we Lwowie, zajmował się stenografią sprawozdań
parlamentarnych i sądowych w sejmie galicyjskim, rozpoczął pracę dziennikarską. W 1908 przeniósł się
do Krakowa, gdzie pracował jako korespondent w Cesarsko-Królewskim Biurze Korespondencyjnym
oraz w latach 1910-17 w redakcji krakowskiej " Nowej Reformy". Po I wojnie światowej przeniósł się do
Warszawy. Kierował tam biurem stenograficzno-sprawozdawczym Sejmu.
Współpracował ze "Skamandrem", "Wiadomościami Literackimi" (1924-33), a w latach 1922-1934 - jako
recenzent teatralny - z "Robotnikiem" - organem PPS. W 1929-30 współredagował czasopismo "Europa".
Zabierał głos w wielu dyskusjach literackich. Prowadził dział dramatu w "Roczniku Literackim",
współpracował z Polskim Radiem. Od 1933 roku był członkiem Polskiej Akademii Literatury. W latach
1933-39 współpracował z " Pionem". Publikował też (do pewnego czasu) w skrajnie prawicowym piśmie
"Prosto z mostu". We wrześniu 1939 roku, w wyniku bombardowania, został zniszczony dom
Irzykowskiego. W czasie okupacji hitlerowskiej pisarz utrzymywał się z wykładów stenografii polskiej i
niemieckiej, biorąc także udział w podziemnym życiu kulturalnym. Podczas Powstania Warszawskiego
został ranny w nogę. Trafił do prowizorycznego szpitala w Milanówku, a następnie do szpitala w
Żyrardowie, w którym zmarł. Irzykowski został pochowany na żyrardowskim cmentarzu. W 1981 roku,
dzięki staraniom córek, prochy pisarza ekshumowano, przeniesiono na Cmentarz Rakowicki w Krakowie
i złożono w grobie rodzinnym.
o Obce były mu: młodopolski patos, nastrojowy symbolizm, specyficzna młodopolska stylistyka
o W Dwudziestoleciu opublikował 4 książki krytycznoliterackie
1)  Słoń wśród porcelany (1934)
2)  Walka o treść (1929)  dyskusja z Teorią Czystej Formy Witkacego
3)  Beniaminek (1933)  pamflet na T. Boya  Żeleńskiego
4)  Lżejszy kaliber (1938)  zbiór radiowych felietonów i aforyzmów
o Główne książki tej epoki zostały poświęcone polemikom z programotwórcami i krytykami
o Podjął rolę kontrolera wartości
o Kryteriami, według których sądził nowe zjawiska były kryteria własne, głęboko przemyślane, nie
były ujęte w system
o Sprawdził i odrzucił niemal wszystkie ważniejsze programy literackie Dwudziestolecia:
- Skamandrytów  zaatakował za ich bezprogramowość
- Futurystów  za irracjonalne niezrozumialstwo
- formistów i Witkacego  za formalizm
- Hillera  za utylitaryzm
o Przeciwstawiając się młodym dyktatorom literatury, wywoływał ich odpowiedzi, n które sam z
kolei odpowiadał; prowokował do nieustannej dyskusji
o Jego negacje wyznaczają w ogólny, zarysie jego program pozytywny, i tak:
 zwalczając Skamandrytów czynił to w imię intelektualistycznej koncepcji literatury
- zwalczając formizm i Teorię Czystej Formy  czynił to w walce o treść
 WALKA O TREŚĆ
- najambitniejsze jego dzieło jako krytyka i teoretyka literatury
- celnie wykrywał w niej słabe punkty Teorii Czystej Formy, tranie wskazywał na jej młodopolski
rodowód
o analizował pojęcia treść i forma
o w utworze literackim interesowała go treść, ściślej problematyka, zwłaszcza psychologiczna
o całą niemal swą uwagę skupiał na funkcji poznawczej literatury; funkcje estetyczną 
lekceważył
o za swego patrona uznał Hebbla
o Szekspir był dla niego dramaturgiem niescenicznym
o domagał się aby dzieło sztuki było w pełni poznawalne i sprawdzalne intelektem, nie zaś tylko
przeżywane emocjonalnie
o wielokrotnie występował przeciw talentowi, ukuł pogardliwe slowo  talentyzm
o w jego pismach było pełno oryginalnych formuł, efektownych określeń metaforycznych,
neologizmów
o w Dwudziestoleciu przeszedł pewną ewolucję ideologiczną:
-1921-1934  głównie recenzent teatralny  Robotnika
- od1933 - zamieszczał artykuły w czasopiśmie  Pion
- od 1935  zamieszczał artykuły w faszyzującym  Prosto z Mostu
o nigdy nie mieścił się w ramach zbiorowych światopoglądów


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
17 Sposób istnienia i funkcje krytyki literackiej
Krytyka Literacka 2009
KRYTYKA LITERACKA jesień 2016
23 Wyobraźnia poetycka krytyka literacka
Krytyka Literacka
KRYTYKA LITERACKA lato jesień 2015
KRYTYKA LITERACKA wiosna 2016
KRYTYKA LITERACKA wiosna 2015
KRYTYKA LITERACKA zima 2015
KRYTYKA LITERACKA lato 2016
Polska krytyka literacka [zestawienie](1)
TEORIA LITERATURY WAŻNE  Wellek, Teoria, krytyka i historia w nauce o literaturze
! Barok ?rok nurty w literaturze(dworski i ziem

więcej podobnych podstron