2.b

Wellek: Teoria, krytyka i historia w nauce o literaturze

- nauka o literaturze
wyklucza pojęcie krytyki;
- filologia
historycznie
całość studiów nie tylko nad literaturą i językiem, ale nad wszystkim, co jest wytworem umysłu ludzkiego;
- filologia jako historia literatury;
- Boeckh: nauka o literaturze to gałąź filologii, pojmowanej jako całościowa nauka o cywilizacji;
- literatura
zbiór jednoczesny i szereg dzieł ułożonych w porządku chronologicznym, będących integralnymi częściami procesu historycznego;
- teoria literatury
nauka o podstawowych dla zjawisk literackich pojęciach, kategoriach i kryteriach;
- krytyka literacka lub historia literatury
nauka o konkretnych dziełach (traktująca je w sposób statyczny);
- teoria literatury może obejmować teorię krytyki literackiej i teorię historii literatury.

Próby izolacji historii literatury od teorii i krytyki:
- F. W. Bateson
historia literatury: A pochodzi od B, operuje sprawdzalnymi faktami; krytyka
A jest lepsze od B, opiera się na opiniach i przekonaniu.

Krytyka tekstu wymaga oceniania.
- historia literatury ma swoje normy i kryteria, ustanowione w minionych epokach
"historyzm"
teoria z XIX wieku;
- E.E. Stoll
odtworzenie intencji autora to główny cel historii literatury;
- Frederick
każda epoka to zamknięta w sobie całość, która wyraża własny typ poezji ("relatywizm krytyczny").

W nauce o literaturze:
- podkreślane znaczenie autorskiej intencji, badane na tle historii krytyki i gustów literackich
gdy krytyk określi intencję autora, wykonał swe zadanie. Ale znaczenie dzieła literackiego nie jest równoważne z jego intencją, jest to wynik procesu narastania, czyli historia krytyki danego dzieła;
- s. 51. nigdy nie przestanie istnieć zasadnicza różnica między odtworzeniem przez wyobraźnię sytuacji dawno minionej a faktycznym uczestnictwem w niej;
- s. 51 historyk literatury nie zadowala się oceną dzieła tylko z naszego współczesnego stanowiska, co jest przywilejem krytyka, rewaloryzującego przeszłość stosownie do potrzeb aktualnego stylu czy kierunku;
- najlepszą postawą jest perspektywizm
odnoszenie dzieła do wartości uznawanych w jego epoce ale i do wartości epok późniejszych. Dzieło jest wieczne (zachowuje pewną tożsamość), ale i historyczne;
- relatywizm i absolutyzacje niszczą wartość dzieła
relatywizm pozbawia ciągłości, absolutyzacje służą przemijającym, aktualnym sytuacjom lub oderwanym ideom;
- s. 52 perspektywizm uznaje istnienie jednej poezji, jednej literatury, porównywalnej we wszystkich okresach, rozwijającej się, zmiennej, pełnej rozmaitych możliwości;
- przeciwko studiom nad pisarzami żyjącymi
badacz nie dysponuje perspektywą całości dzieła;
- historia literatury też ocenia. Historia literatury jest ważna dla krytyki, gdy krytyka wychodzi poza rozważania subiektywne, oceny.