Z. 47 Hermeneutyka
(gr. hermeneia = interpretacja)
1. objaśnianie świętych słów i znaków zesłanych przez bogów,
2. następnie zaczęła komentować teksty święte,
3. by wreszcie wypracować reguły objaśniania wszelkich tekstów kultury.
W starożytności hermeneutyczna filologia była wykorzystywana do objaśniania Pisma Świętego (stąd była też hermeneutyką teologiczną, biblijną). Stawiano pytanie: gdzie kryje się prawdziwy sens tekstu? Dwa stanowiska:
1. Prawdziwy sens tekstu jest sensem dosłownym (teza głoszona przez hermeneutykę literalną);
2. Prawdziwy sens teksu jest sensem przenośnym (hermeneutyka figuralna).
Spór dwóch stanowisk
Hermeneutyka filozoficzna:
• poczÄ…tek XIX wieku;
• powstaÅ‚a, kiedy zakres pola hermeneutycznego znacznie siÄ™ poszerzyÅ‚;
• zaczęła pytać: jak możliwe jest rozumienie w ogóle?
Hermeneutyka ontologiczna / filozofia hermeneutyczna:
• najważniejsze zagadnienie: rozumiejÄ…ca (a wiÄ™c odnoszÄ…ca siÄ™ do Å›wiata) egzystencja czÅ‚owieka;
• rozumienie nie jest sposobem poznania, ale sposobem istnienia.
Podsumowanie
• Hermeneutyka najogólniej to: sztuka i teoria interpretacji.
• Trzy podstawowe znaczenia tego terminu:
? Sztuka interpretacji tekstów. (wymiar egzegetyczny)
- Najważniejsze pytanie: o znaczenie tekstu;
Sztuka interpretacji - dwie szkoły:
1. odtwórcza
należy wypracować takie techniki, które pozwolą na odtworzenie pierwotnego sensu; istnieje wierna i prawdziwa wykładnia tekstu zgodna z myślą autora;
2. twórczą
sens rodzi się w każdym kolejnym akcie interpretacji; nie istnieje gotowa prawda tekstu do odkrycia; interpretator narzuca tekstowi sens zgodnie z własną postawą i sytuacją.
Interpretacja: teksty składające się na naszą kulturę domagają się interpretacji, która rekonstruuje lub konstruuje ich znaczenie.
? Teoria interpretacji; (wymiar epistemologiczny)
- Najważniejsze pytanie: jak w ogóle możliwa jest interpretacja (a także: rozumienie); jakie są najogólniejsze reguły uprawomocnienia wyników interpretacji.
Pytania prowadzą do sporów: Czy teoria interpretacji jest potrzebna w sztuce interpretacji?
Zwolennicy teorii interpretacji - każdy powinien wiedzieć, co robi, i troszczyć się o intersubiektywne uzasadnienie efektów działania;
Zwolennicy sztuki interpretacji
odp., że ich interesuje jedynie ciekawa interpretacja, która powie innym coś o nich samych.
Interpretacja: jest szczególnym rodzajem poznania świata (interpretuje, bo wymaga tego moja wiedza na temat świata).
? Egzystencjalny wymiar hermeneutyki: (wymiar egzystencjalny)
- interpretacja nie jest tu formą wiedzy, ale życia.
- Nie chodzi o objaśnianie tekstów, lecz o to, jak w ogóle mogę żyć w świecie, który jest moim światem, i jak mogę istnieć wśród znaczeń wytwarzanych przez nich.
Interpretacja: jest sposobem bycia w świecie (interpretuję, bo wymaga tego świat, którego jestem częścią).
W XX-wiecznej hermeneutyce nakładają się na siebie: egzegeza i egzystencja - życie duchowe interpretatora ma zasadniczy wpływ na sens komentowanych przez niego tekstów. Ale istnieje też nadal ogromny obszar teoretyczny, który stawia pytania: czym jest interpretacja i jakie są metody uzasadniania jej wyników?