Sposób istnienia dzieła sztuki. Punktem wyjścia ontologiczny problem idealizmu i realizmu.
Dzieło sztuki:
1. przedmiot materialny, fizyczny, stanowiący dla dzieła podstawę bytową, lecz nie będący dziełem (w malarstwie - płótno i farby, w rzeźbie - kamień itp.)
2. dzieło sztuki w sensie właściwym jako byt intencjonalny, mający swoje oparcie w przedmiocie materialnym, w akcie twórczym artysty oraz w aktach percepcji odbiorcy.
3. przedmiot estetyczny powstający wyniku dokonywanej przez odbiorcę konkretyzacji. Jest to byt intencjonalny mający swe oparcie w dziele sztuki i w aktach percepcji.

Dzieło sztuki kontynuowane jest w aktach twórczych artysty i w aktach percepcyjnych odbiorcy.
Jest bytem intencjonalnym powstającym w wyniku aktu intencjonalnego wytwórczego artysty.
Jest to zabieg celowy, świadomy, nastawiony na przetwarzanie i wytwarzanie czegoś.

Odbiorca współkontynuuje dzieło sztuki percypując jakości dzieła w nastawieniu na wartości, które nadbudowują się nad owymi jakościami, osadzonymi w przedmiocie materialnym.
Jest to akt intencjonalny nastawiony na wydobycie i uchwycenie wartości nadanej przedmiotowi przez artystę.

Dzięki swej podstawie bytowej dzieło sztuki jest intersubiektywnie dostępne.
Dzieło sztuki jako przedmiot intencjonalny jest schematyczne, występują w nim miejsca niedookreślenia. Odbiorca konkretyzując wypełnia luki.
W wyniku przeżycia estetycznego powstaje przedmiot estetyczny (monosubiektywny, dostępny tylko jednostce doznającej przeżycia estetycznego).

Dzieło daje możliwość wielu konkretyzacji.
Aktywna, współtwórcza postawa odbiorcy.
Przedmiot estetyczny jest wytworem odbiorcy, jest bytem intencjonalnym.
Zadanie estetyki: ukazywanie różnych konkretyzacji dzieła.






Roman Ingarden: Dwuwymiarowa budowa dzieła literackiego [w:] Problemy teorii literatury

Dzieło literackie jest tworem wielowarstwowym:
1. warstwa brzmień słownych, tworów i charakterów językowo - brzmieniowych wyższego rzędu (utwór aktualizuje się przy głośnym czytaniu). Znaki pisarskie spełniają funkcję reprezentowania brzmień słownych. Pismo utrwala dzieło, jest jednym z jego fundamentów bytowch.
2. warstwa znaczeniowa, zbudowana z sensów zdań wchodzących w skład dzieła (wyrazy w stosunku do siebie tworzą znaczenia. Twory - słowa, zjawiska - zdania).
3. warstwa uschematyzowanych wyglądów, przez które przejawiają się przedmioty przedstawione w dziele.
4. warstwa przedmiotów przedstawionych poprzez czysto intencjonalne stany rzeczy, które są wyznaczone przez sensy zdań wchodzących w skład dzieła.

Z samej budowy poszczególnych warstw dzieła literackiego płynie organiczny związek pomiędzy warstwami, a tym samym jedność strukturalna dzieła.

Dzieło literackie jest wartościowym dziełem sztuki. Każda z jego warstw zawiera specyficzne jakości wartości estetycznych, które wytwarzają szczególną harmonię polifoniczną.

Zdania występujące w dziele literackim nie są sądami, lecz stanowią modyfikację zdań twierdzących, pytających czy innych. Są to quasi - sądy.

Dzieło literackie odznacza się szczególnym uporządkowaniem następstwa swoich faz - części, w szczególności zdań. Dzięki temu ma ono swoją rozpiętość od początku do końca.

Dzieło literackie należy przeciwstawić jego poszczególnym konkretyzacjom, które powstają przy kolejnych odczytaniach tego samego dzieła.

Dzieło, w przeciwieństwie do jego konkretyzacji, jest tworem schematycznym, tzn., że niektóre jego warstwy, np. przedmiotów przedstawionych i wyglądów zawierają w sobie "miejsca niedookreślenia".

W konkretyzacjach dokonuje się "wypełnienie" miejsc niedookreślenia. Konkretyzacja jest tworem schematycznym, ale w mniejszym stopniu niż samo dzieło.

Dzieło literackie jest czysto intencjonalnym przedmiotem, które źródło swego istnienia czerpie w aktach twórczych autora. Dzięki swej warstwie znaczeniowej jest zarazem intersubiektywnym przedmiotem intencjonalnym.