Wykład 4 DiSKPGP
 Demografia
Ruchy wędrówkowe ludności
Ruchy wędrówkowe ludności
" Typy przemieszczeń
" Migracje w czasach historycznych
" Współczesne tendencje migracyjne w
Polsce, Europie i na Świecie
Charakterystyka przemieszczeń
" czas
(stałe, czasowe  sezonowe/okresowe,
wahadłowe)
" odległość
(wewnętrzne i zewnętrzne, wewnątrzregionalne,
międzyregionalne, kontynentalne,
międzykontynentalne)
" organizacja
(\
ywiołowe i planowe, legalne i nielegalne,
dobrowolne i przymusowe)
Charakterystyka przemieszczeń c.d.
" przyczyna
" ekonomiczne (otrzymanie ziemi, pracy, mieszkania, lepsze zarobki za
granicą),
" polityczne - represje polityczne, repatriacje, deportacje (wysiedlenia)
Tybetańczycy, Kongo
" społeczne  łączenie się rodzin, zawieranie mał\
eństw, realizacja
celów osobistych (indywidualnych)
" religijne - pielgrzymki do miejsc kultu religijnego (Częstochowa,
Mekka), ucieczka przed prześladowaniami religijnymi,
" kulturowe - np. Kazachowie uciekli do Chin po kolektywizacji stad
zwierząt),
" przyrodniczo-ekologiczne - kataklizmy naturalne (częste posuchy w
Brazylii), ekologiczne (Afryka) np. nadmierny wypas zwierząt,
deforestacja
" turystyczne
" słu\
bowe
" - charakter przemieszczeń
ze wsi do miast
z miast do wsi
a miast do miast
ze wsi do wsi
wewnątrzwojewódzkie/międzywojewódzkie;
wewnątrzpowiatowe/międzypowiatowe
TYPY MIGRACJI
" Migracja  przemieszczanie ludności na stałe lub pewien
okres, związane z przekroczeniem granicy
administracyjnej (dzielnicy, gminy, województwa, państwa
czy kontynentu). Wyró\
nia się:
- imigrację (napływ),
- emigrację (odpływ)
- reemigrację, czyli powrót wcześniejszych emigrantów
do miejsca, z którego wyjechali.
- repatriacja  jest to zorganizowany przez władze
państwowe powrót osób, które znalazły się poza
granicami kraju, wskutek np. działań wojennych lub
przesiedleń.
inne np. uchodz
stwo (ucieczka), ewakuacja, przesiedlenie,
deportacja
Cechy migrantów
W badaniach migrantów bierze się głownie pod uwagę:
- struktura wieku, płci i wykształcenia,
- inne cechy społeczno-kulturowe
Najbardziej ruchliwe są osoby młode, lepiej wykształcone,
w tym szczególnie kobiety
W sensie geograficznym wyró\
niamy ludność stabilną i
mobilną
Przemieszczenia dzienne
(wahadłowe tzn. dojazdy do pracy) i wyjazdy
turystyczne wg większości autorów nie są
migracjami bo nie następuje zmiana
miejsca zamieszkania.
Motywy migracji
Czynniki ogólnie Czynniki wypychające Czynniki przyciągające
ekonomiczne i - ubóstwo - perspektywy wy\
szych
demograficzne zarobków
- bezrobocie
- perspektywy poprawy
- niskie płace
standardu \
ycia
- wysoki przyrost naturalny
- rozwój osobisty lub
- brak podstawowej opieki medycznej
zawodowy
- braki w systemie edukacji
polityczne - konflikty, niebezpieczeństwo, - poczucie bezpieczeństwa
przemoc
- wolność polityczna
- korupcja
- łamanie praw człowieka
społeczne i - dyskryminacja wynikająca ze - łączenie rodzin
kulturowe względów etnicznych, religijnych etc.
- migracja do kraju
przodków
- brak zjawiska
dyskryminacji
y
ródło: Bank Światowy, Migration and Remittances. Easter Europe and the former
Soviet Union, 2006
Przykładowe czynniki
ograniczające migracje
" bariery polityczne (zamknięcie granic,
wizy, trudności z uzyskaniem zgody na
pobyt stały)
" bariery językowe (jedna z głównych
przyczyn niskiego poziomu migracji
międzynarodowej w Unii Europejskiej i na
innych obszarach bez barier politycznych),
" bariery kulturowe,
" bariery infrastrukturalne - np. słaby rozwój
mieszkalnictwa w kraju docelowym
y
ródła danych o ruchu wędrówkowym
" Bie\
ąca rejestracja graniczna
(paszportowa)
" Bie\
ąca rejestracja meldunkowa
" Spisy obejmujące pytania o dokonane
zmiany miejsca zamieszkania
Mierniki natę\
enia ruchu wędrówkowego
Współczynniki napływu i odpływu wędrówkowego:
Wn = Ln/L*C (wsp. napływu)
Wo = Lo/L*C (wsp. odpływu)
Współczynnik przyrostu/ubytku wędrówkowego
Wpw = Wn-Wo=(Ln-Lo)/L*C
gdzie:
Ln - liczba osób, które przybyły na stałe
Lo - liczba osób, które wyjechały na stałe
L - liczba ludności (w połowie badanego okresu lub średnia)
C - constans (zwykle 1000)
Inne: wsp. efektywności migracji, wsp. zasiedziałości,
wsp. ruchliwości
Migracje na świecie
Zasiedlanie kontynentów przez
ludzi w czasach prehistorycznych
Główne kierunki migracyjne w
czasach historycznych
" z Europy do obu Ameryk, Australii i Nowej
Zelandii oraz wybranych krajów Afryki
(RPA, Angoli, Kenii) w latach 1800-1950
wyemigrowało 60 mln osób, przy czym
najwięcej do USA
" klęski głodu w Irlandii w latach 1845-1860
spowodowały emigracje ok. 3 mln
Irlandczyków i spadek populacji tego kraju
do 5,8 mln.
Migracje globalne po 1973 r.
Za: Okólski 2005
Według szacunków Organizacji Narodów
Zjednoczonych:
migranci stanowią 3% populacji światowej (175 mln
osób).
Następuje wzrost liczby migrantów przybywających
do krajów rozwiniętych:
1970-1980 wzrost o 2,4%
1982-1990 o 2,9%
1990-2000 o 3,1%
" Migracje mają pozytywny skutek dla globalnego dochodu.
" Według symulacji Banku Światowego, dzięki migracjom do
krajów lepiej rozwiniętych globalny dochód do 2025 r.
wzrośnie o 0.6%, w tym w krajach rozwijających się o 1.8% a
w krajach rozwiniętych o 0.4%.
" Imigranci stanowią rosnący udział siły roboczej na świecie.
W przypadku Japonii jest to tylko ok. 1,5% pracujących, 12%
w Niemczech i ok. 25% w Australii i Szwajcarii
" Bez imigracji szereg krajów wysoko rozwiniętych
rejestrowałoby spadki populacji ze względu na ujemny
przyrost naturalny - np. Niemcy, Włochy, Szwecja.
Migracje w UE
W odró\
nieniu od innych regionów świata przepływ osób w krajach Unii
Europejskiej był stabilny do około 2004 r.
Roczna migracja netto do krajów EU-15 pozostała na poziomie poni\
ej
5 osób na 1000 mieszkańców przez ostatnie 40 lat.
Około 9% populacji UE urodziło się w innych krajach ni\
obecnie
mieszka, podczas gdy w USA było to 12% i około 20% w Kanadzie i
Australii.
Po 2004 r. nastąpił wzrost migracji na skutek przystąpienia do UE
znacznej liczby państw słabo rozwiniętych
Saldo migracji w krajach Unii
Europejskiej w latach 1996-1999
y
ródło: Belgeo 1-2/2005
Migracje z i do Polski
Główne kierunki wędrówek
zewnętrznych - Polska
- 1871-1913  głównie wędrówki przymusowe
wynikające z przyczyn polityczno-
gospodarczych  około 3,5 mln osób (zabory)
- 1914-1918  I Wojna Światowa  ok. 3,6 mln
ludności (gł. wędrówki przymusowe)
- 1926-1930  ok. 1 mln - migracje ze wzgl.
ekonomicznych do Francji, USA i Kanady i
sezonowe do Niemiec
- 1939-1944  II Wojna Światowa  wędrówki
przymusowe (uchodz
cy, jeńcy, więz
niowie,
przymusowo wywiezieni)  około 2 do 5 mln
Ruchy wędrówkowe w okresie powojennym
1944-1950  migracje związane gł. ze zmianą
granic (repatriacje z byłych ziem wschodnich
Polski które znalazły się w granicach ZSRR,
zasiedlenie ziem zachodnich i wysiedlenia
ludności niemieckiej  emigracja około 2,8 mln
osób, imigracja ok. 3,8 mln)
1951-1955  zamknięcie granic, ograniczenie
wędrówek zewnętrznych do kilkunastu tysięcy
osób (imigracje a tak\
e emigracja)
1956-1970  emigracja około 583 tys. ludności,
głównie l. \
ydowskiej i niemieckiej, przyjazd ok.
32 tys. osób, głównie repatriacje Polaków z
ZSRR
Ruchy wędrówkowe w okresie powojennym
c.d.
1971-1980  emigracje ekonomiczne i polityczne
(około 225 tys. osób, niski poziom imigracji)
1981-1990 - emigracje ekonomiczne i polityczne
(około 266 tys. osób), gł. do Niemiec i USA, niski
poziom imigracji
po 1990  gł. emigracje ekonomiczne, 112 tys. osób
w latach 1991-1995, gł. do Niemiec i USA, wzrost
imigracji do Polski - 32 tys. osób w tym samym
czasie
po 1949 roku stale notujemy ujemne saldo migracji
Migracje zagraniczne ludności Polski w latach 1952-1995
Napływ Odpływ Saldo
Lata
w tys. na 10000 w tys. na 10000 w tys. na 10000
osób osób osób
1952-1993 350,4 1147 -796
1952-1960 275,1 370,4 -95,3
1961-1970 24,3 223,8 -199
1971-1980 16,3 225,7 -209
1981-1990 17,3 267,0 -249
1991-1995 32,4 112,6 - 80,2
1991 5,0 1 21,0 5 -16,0 -4
1992 6,5 2 18,1 5 -11,6 -3
1993 5,9 1 21,3 6 -15,4 -4
1994 6,9 2 25,9 7 -19,0 -5
1995 8,1 2 26,3 7 -18,2 -5
Na podstawie: Wrona J., Rek J., 1997, Podstawy geografii ekonomicznej, PWE Warszawa.
Czasowe migracje Polaków za granicę:
" 1995 ok. 900 tys. osób czasowo za granicą
(wg tzw. mikrospisu ludności)
" 2002 - 786 tys. osób czasowo za granicą
(wg Narodowego Spisu Powszechnego)
" 2007 - 1 950 tys. osób czasowo za granicą
(wg szacunków GUS)
Liczba obywateli Polski przebywających za
granicą dłu\
ej ni\
2 miesiące w tys.
Kraj docelowy 2002 (maj) 31.12.2004 31.12.2006
Wielka Brytania 24 150 580
Niemcy 294 385 450
Włochy 39 59 85
Holandia 10 23 55
Francja 21 30 49
Hiszpania 14 26 44
Austria 11 15 34
Belgia 14 13 28
Szwecja 6 11 25
UE15 451 750 1550
Ogółem 789 1000 1950
y
ródło: Kaczmarczyk P., Okólski M., Współczesne migracje z i do Polski. Szanse i
zagro\
enia, 2008
Imigracja do Polski
Dane rejestrowe:
" rejestruje sie 9-10 tys. cudzoziemców w skali roku,
łącznie w latach 1990-2005: 117 tys.;
" rejestr PESEL: na koniec 2006 roku  55 tys. osób
(0,14% populacji)
NSP 2002  cudzoziemcy nie posiadający polskiego
obywatelstwa: 40,6 tys.
Dane Urzędu ds. Cudzoziemców:
liczba imigrantów na koniec września 2004  48 tys.;
nowe zezwolenia 2004-2006  około 50 tys
y
ródło: Kaczmarczyk P., Okólski M., Współczesne migracje z i do Polski. Szanse i
zagro\
enia, 2008
Zatrudnienie cudzoziemców przez firmy wg kraju
pochodzenia migrantów
y
ródło: Kaczmarczyk P., Okólski M., Współczesne
migracje z i do Polski. Szanse i zagro\
enia, 2008
Polacy  obywatele innych krajów - na świecie w 1990 r.
(liczby szacunkowe):
USA  8 mln
Niemcy  1,5 mln
Francja  0,75 mln
Brazylia  0,7 mln
Białoruś  0,6 mln
Kanada  0,55 mln
Ukraina  0,4 mln
Litwa  0,28 mln
y
ródło: Encyklopedia geograficzna świata, t. X, Polska, Kraków 1997
Migracje wewnętrzne ludności w
Polsce w latach 1952-1995 (w tys.)
do miast na wieś
Lata ogółem z miast ze wsi z miast ze wsi
1952-1960 12 351 3 129 3 063 2 244 3 915
1961-1970 9 355 2 075 2 569 1 368 1 341
1971-1980 8 990 2 322 3 138 1 132 2 396
1981-1990 6 710 1 828 2 368 1 024 1 489
1991-1995 2 313 666 757 439 449
Razem 39 720 10 022 11 896 6 209 11 535
y
ródło: Encyklopedia geograficzna świata, t. X, Polska, Kraków 1997
y
ródło: Encyklopedia geograficzna świata, t. X, Polska, Kraków 1997
y
ródło: Encyklopedia geograficzna świata, t. X, Polska, Kraków 1997
Przykład:
Historyczny wpływ
migracji na procesy
wyludniania się
(depopulacji)
Sudetów
Przykład skutków procesów depopulacji wg B. Salwickiej (1978)
Jak wyemigrować okresowo na naukę do
zagranicznej uczelni?
ERASMUS
Aktualne informacje: http://erasmus.org.pl/
Erasmus jest programem dla uczelni, ich studentów i
pracowników. Wspiera międzynarodową współpracę
szkół wy\
szych, umo\
liwia wyjazdy studentów za granicę
na część studiów i praktykę, promuje mobilność
pracowników uczelni, stwarza uczelniom liczne
mo\
liwości udziału w projektach wraz z partnerami
zagranicznymi.
" Erasmus jest programem dla szkolnictwa wy\
szego  skierowany jest
przede wszystkim do uczelni, ich studentów i pracowników. Od roku
akademickiego 2007/08 Erasmus jest kontynuowany jako część programu
 Uczenie się przez całe \
ycie (The Lifelong Learning Programme),
przewidzianego na lata 2007-2013. Zostały do niego włączone programy
dotychczas realizowane w SOCRATESie oraz programy LEONARDO DA
VINCI, JEAN MONNET, e-Learning i European Language Label.
" Celem Erasmusa jest podnoszenie jakości kształcenia w krajach
uczestniczących w tym programie poprzez rozwijanie międzynarodowej
współpracy między uczelniami oraz wspieranie mobilności studentów i
pracowników szkół wy\
szych.
" Kraje uczestniczące w programie Erasmus: 27 krajów Unii Europejskiej, 3
kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandia, Lichtenstein,
Norwegia. Krajem kandydującym do udziału w programie jest Turcja.
" Do udziału w programie Erasmus uprawnia szkoły wy\
sze Karta Uczelni
Erasmusa (Erasmus Univeristy Charter), nadawana przez Komisję
Europejską. Jest to rodzaj certyfikatu umo\
liwiający uczelni ubieganie się o
fundusze na konkretne działania przewidziane w programie. Komisja
Europejska przyznała Uniwersytetowi Przyrodniczemu we Wrocławiu
Rozszerzoną Kartę Uczelni Erasmusa na lata 2007-2013 w 2007 r.
Przeciętny grant Erasmusa jest przeznaczony na
pokrycie ró\
nicy kosztów pobytu w kraju, do
którego student udaje się na studia i kosztów
studiowania w swoim kraju.
Koszty zakwaterowania i utrzymania za granicą,
podró\
y oraz ubezpieczenia obejmującego
koszty leczenia NW i OC pokrywają studenci z
otrzymanego grantu Erasmusa lub ze środków
własnych.
" Stypendia socjalne, doktoranckie i za
dobre wyniki w nauce przyznane przed
wyjazdem będą wypłacane przez cały
okres studiów za granicą
" Z wyjazdu w ramach programu Erasmus
student mo\
e skorzystać tylko raz.
Zasady rekrutacji
" Kandydaci na wyjazd w ramach programu
Erasmus powinni spełniać następujące warunki:
- ukończony pierwszy rok studiów,
- dobre wyniki w nauce,
- bardzo dobra znajomość języka obcego.
UWAGA: Oferta nie dotyczy studentów będących
aktualnie na ostatnim roku studiów
Niektórzy partnerzy Wydziału In\
ynierii
Kształtowania Środowiska i Geodezji
Austria: BOKU Wien http://www.boku.ac.at
Belgia: Universiteit Gent http://www.rug.ac.be
Dania: The Royal Veterinary and Agricultural University
Frederiksberg http://www.kvl.dk
Niemcy:
" BTU Cottbus http://www.tu-cottbus.de
" Technische Universit�t Dresden http://www.tu-dresden.de
" Universit�t Rostock http://www.uni-rostock.de
" Fachhochschule Osnabr�ck http://www.fh-osnabrueck.de
Hiszpania: Universidad de Granada http://www.ugr.es
Turcja: Hacettepe University http://www.hacettepe.edu.tr
Włochy: Universita degli Studi di Bari http://www.uniba.it
Pełna i aktualna lista partnerów
znajduje się na stronie internetowej uczelni
Informacje:
" Dział Współpracy z Zagranicą
" ul. Norwida 25
50-375 Wrocław
e-mail: [e-mail]