ANNA STĘPNIAK jest prawnikiem
specjalizującym się w europejskim
prawie podatkowym,
doktorantką SGH

System podatkowy po przystąpieniu do UE.

Podatki bezpośrednie cz. I

Zharmonizowanie opodatkowania spółek jest konieczne dla zapewnienia wspólnotowym

spółkom jednakowych podatkowych warunków prowadzenia działalności gospodarczej w

państwach członkowskich Unii.

Część podatków bezpośrednich nie wymaga harmonizacji czy koordynacji i ich regulacja

może być w pełni pozostawiona gestii państw członkowskich. Natomiast rozwiązania

tych państw dotyczące podatków bezpośrednich i mające wpływ na realizację swobód

rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (tj. swobodnego przepływu towarów, osób. usług

i kapitału oraz swobodę prowadzenia działalności gospodarczej) i ogólnych

wspólnotowych wolności (m.in. zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość lub

pochodzenie) są objęte zakresem prawa wspólnotowego.

Podstawą harmonizacji rozwiązań państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie

podatków bezpośrednich jest art. 94 (ex art. 100) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę

Europejską. zgodnie z którym ujednoliceniu mają podlegać te rozwiązania prawne, które

bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Regulacja podatku dochodowego od osób fizycznych jest domeną państw członkowskich.

Kraje członkowskie Unii Europejskiej same określają podstawę opodatkowania. stawki,

zwolnienia i ulgi.

Podatek dochodowy od osób prawnych

Regulacja podatku dochodowego od osób prawnych należy w Unii Europejskiej

zasadniczo do gestii państw członkowskich, w szczególności określanie podstawy

opodatkowania, stawek, ulg i zwolnień. Na poziomie wspólnotowym zostały przyjęte

akty dotyczące pewnych aspektów opodatkowania spółek z różnych państw

członkowskich, a mianowicie:

1. Dyrektywa 90/434/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu

opodatkowania stosowanego do fuzji. podziałów, wniesienia majątku i wymiany

udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich (Dz. U.WE L 225,

20.08.1990, str. 0001 - 0005),

2. Dyrektywa 90/435/EWG z dnia 23 lipca 1990r. w sprawie wspólnego systemu

opodatkowania stosowanego w przypadku spółek dominujących i zależnych w różnych

państwach członkowskich (Dz.U WE L 225. 20.08.1990. str. 0006 - 0009),

3. Konwencja Arbitrażowa 90/436/EWG w sprawie wyeliminowania podwójnego

opodatkowania w związku z korektą zysków przedsiębiorstw powiązanych (Dz.U WE L

225, 20/08/1990, str. 0010 - 0024).

Istotne znaczenie dla regulacji opodatkowania bezpośredniego w Unii odgrywa

porozumienie w przedmiocie tzw. Pakietu Podatkowego. który składał się z: Kodeksu

Postępowania w zakresie opodatkowania działalności gospodarczej - Code of Conduct

for Business Taxation oraz projektów dwóch dyrektyw. Kodeks ten jest porozumieniem

politycznym państw członkowskich. Kraje członkowskie zobowiązały się w nim do

przestrzegania zasad uczciwej konkurencji i nie wprowadzania rozwiązań stanowiących

szkodliwą konkurencję podatkową. Kodeks odnosi się do rozwiązań podatkowych

(zarówno regulacji prawnych, jak i praktyk administracyjnych) w zakresie

opodatkowania działalności gospodarczej, które wpływają lub mogą wpływać w istotny

sposób na lokalizację miejsca prowadzenia działalności gospodarczej we Wspólnocie.

Kodeks uznaje za praktyki podatkowe, mogące stanowić szkodliwą konkurencję

podatkową, takie rozwiązania państw członkowskich, które charakteryzują się znacznie

niższym poziomem efektywnego opodatkowania w porównaniu z ogólnym poziomem

opodatkowania stosowanym w danym państwie członkowskim.

Dyrektywy składające się na Pakiet Podatkowy zostały przyjęte jako:

• Dyrektywa 2003/48/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania

dochodu z oszczędności w formie płatności odsetkowych na obszarze Wspólnoty

(Dz.U UE L 157,26/6/2003. str. 38), dotycząca wyłącznie opodatkowania

nierezydentów.

1

• Dyrektywa 2003/49/WE z dnia 3 czerwca 2003r. w sprawie opodatkowania

odsetek i należności licencyjnych w stosunkach pomiędzy spółkami powiązanymi

w różnych państwach członkowskich (Dz.U UE L 157, 26/6/2003, str.49).

Stawki CIT W państwach Unii Europejskiej

Stawki CIT w państwach członkowskich Unii Europejskiej wynosiły w 2002r. od 10% do

35% (stawka przeciętna kształtowała się na poziomie 29,32% w 2002r.). W państwach

kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej stawki podatku dochodowego od

osób prawnych są niższe niż stosowane w państwach członkowskich Unii. Przeciętna

stawka CIT w trzynastu państwach kandydujących wynosiła w 2002r. 24,4%. Ze względu

na różnice w stawkach nominalnych CIT pomiędzy państwami członkowskimi a

przystępującymi prawdopodobne będzie nasilenie po akcesji zjawiska obniżania stawek

CIT w ramach konkurowania poszczególnych państw o inwestorów.

Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Unii

Nowa strategia gospodarcza Unii Europejskiej zakładająca przekształcenie Unii

Europejskiej w najbardziej konkurencyjną gospodarkę przed 2010r. oraz zachodzące

procesy globalizacyjne na świecie wpływają na konieczność dokonania gruntownej

reformy systemu opodatkowania spółek w Unii, na który składa się 15 odmiennych

krajowych systemów opodatkowania państw członkowskich, różniących się zasadniczo

pod względem rozwiązań prawnych i poziomu efektywnego opodatkowania. Obecnie w

Unii trwają intensywne prace nad wielką reformą opodatkowania spółek, której celem

długoterminowym ma być wprowadzenie ujednoliconej podstawy opodatkowania dla

spółek działających na rynku wewnętrznym UE. W jaki sposób ostatecznie zostanie

rozstrzygnięta problematyka przeprowadzenia wielkiej reformy opodatkowania spółek,

zdecyduje już poszerzona Europa.

Perspektywy regulacji podatków bezpośrednich w Polsce

Akcesja Polski do Unii Europejskiej wiąże się z ciążącą na polskim ustawodawcy

odpowiedzialnością za stworzenie sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości

warunków podatkowych prowadzenia działalności gospodarczej. Na rynku wewnętrznym

Unii Europejskiej występuje zjawisko konkurencji podatkowej państw członkowskich o

inwestorów. Przystąpienie nowych państw do Unii wiąże się z nasileniem tej

konkurencji. Polscy przedsiębiorcy - w przypadku niezapewnienia im przez Polskę

dogodnych w porównaniu z innymi państwami członkowskimi warunków prowadzenia

działalności gospodarczej - będą mogli przenieść ją do innego państwa członkowskiego.

jedna z fundamentalnych swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej swoboda

prowadzenia działalności gospodarczej na tym rynku - stwarza podstawy prawne i

faktyczne dla podejmowania takich działań. Z drugiej strony w przypadku wprowadzenia

przez Polskę konkurencyjnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej będzie

to wiązało się z napływem inwestorów na terytorium naszego kraju. W świetle

powyższego należy rozpatrywać zmiany wprowadzone do polskich ustaw o podatkach

bezpośrednich na przyszły rok, a mianowicie obniżkę stawki podatku dochodowego od

osób prawnych do 19 % i umożliwienie osobom fizycznym prowadzącym działalność

gospodarczą rozliczania się według stawki 19% lub zasad ogólnych. Szczegółowym

rozwiązaniom w Polsce w zakresie podatków bezpośrednich na 2004r. zostanie

poświęcony następny artykuł.

1

rezydencja podatkowa: status prawny podmiotu w danym państwie uzasadniający

opodatkowanie jego dochodów w tym państwie między innymi ze względu na posiadanie

miejsca siedziby zarządu spółki czy rejestrację spółki w tym państwie.

Stawki CIT w państwach członkowskich i państwach przystępujących i kandydujących do członkostwa

STAWKI CIT w 2002r. w %

PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE

PAŃSTWA KANDYDUJĄCE

Austńa

34

Bułgaria 15 +10 % (pod. lokalny)

Belgia

30

Cypr

25

Dania

30

Czechy

31

Rnlandia

29

Estonia

26/74

Francja

33.3

Łotwa

22

Grecja

35

litwa

15

Hiszpania

35

Malta

35

Holandia

34.5

Polska

28; 03-27%. 04-19%

Irlandia

10

Rumunia 25

Luksemburg

22

Słowacja 25

Niemcy

25

Słowenia 25

Portugalia

30

Turcja

30

Szwecja

28

Węgry

18

Wielka Brytania

30

Stawka przeciętna

24,4%

Włochy 34
Stawka przeciętna 29.32

Opracawanie wlasne na padstawie danych z bazy European Taxatian Database 2003 wydawanej przez Internatianal Bureau at Fiscal

Dacumentatian