Zespół Aspergera

opracowanie: Krzysztof Osóbka

Osoby z zespołem Aspergera (ZA) bywają czasami postrzegane jako ekscentrycy
lub indywidualiści - niejednokrotnie potrafią bezgranicznie oddawać się swoim
niezwykłym pasjom, nie interesując się przy tym za bardzo kontaktami z innymi
ludźmi,

codziennymi

drobnostkami

czy

choćby

odpoczynkiem.

Pierwsze przypadki zaburzenia rozwojowego tego rodzaju u dzieci opisał już w
latach czterdziestych XX w. doktor Hans Asperger, ale jego praca nie została
zauważona przez szersze środowiska naukowe. Pierwsze kryteria diagnostyczne
opracował Christopher Gillberg w 1989 roku, uzupełniając je w roku 1991. Choć
Zespół Aspergera trafił do DSM-IV dopiero w 1994 roku, osoby takie są wśród nas
od zawsze. Wielu z nim, często dzięki posiadanemu wysokiemu poziomowi
inteligencji, udało się zrekompensować trudności wynikające z odmiennego
sposobu myślenia.

Wiedza na temat zaburzeń z kręgu autyzmu - w tym też zespołu Aspergera -
wciąż jest na etapie tworzenia. Zarówno kryteria diagnostyczne, jak i testy
podlegają ciągłej modyfikacji. Trudno rozróżnić ZA od autyzmu
wysokofunkcjonującego (WFA), dla niektórych specjalistów jest to to samo.
Obecnie jednak uznaje się, że są to oddzielne jednostki kliniczne. Autyzm
wysokofunkcjonujący nie jest oficjalną jednostką diagnostyczną, jedynie pojęciem
używanym w praktyce. Szacuje się, że ok.75 % osób z autyzmem posiada obniżony
iloraz inteligencji (IQ). Zdarza się jednak, że osoba, u której rozpoznano autyzm
nie przejawia żadnego deficytu inteligencji (WFA), a nawet odznacza się jej
ponadprzeciętnym poziomem. Jak w takim razie rozróżnić ZA od WFA?

Obecnie uznaje się, że kardynalne znaczenie w różnicowaniu ZA i WFA ma
rozwój mowy. Jeżeli dziecko ma objawy autyzmu lub zespołu Aspergera, iloraz
inteligencji w granicach lub ponad normę i nie przejawia istotnego opóźnienia w
rozwoju mowy to diagnozowane jest jako ZA. Poważne opóźnienie w rozwoju
mowy świadczy zaś o autyzmie - w przypadku wysokiego poziomu inteligencji -
autyzmie wysokofunkcjonującym (WFA). Niejednokrotnie zdarza się, że dziecko z
ZA rozwija się językowo ponadprzeciętnie szybko - zaczyna mówić bardzo
wcześnie, zadziwia wyszukanym słownictwem i elokwencją. U 50% osób z
autyzmem

mowa

w

ogóle

się

nie

wykształca.

Współczesne badania wskazują, że zespól Aspergera występuje 4 razy na 1000
urodzeń, przy czym 8 razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Diagnoza ta -
podobnie zresztą jak diagnoza autyzmu - stawiana jest ostatnio coraz częściej.
Prawdopodobnie jednak nie mamy do czynienia z "epidemią" zespołu Aspergera,

wzrost ten wynika z postępu w diagnostyce psychopedagogicznej oraz zmianach w
systemach klasyfikacji zaburzeń rozwojowych, takich jak DSM-IV i ICD-10.
Dawniej osoby te po prostu nie były diagnozowane - w latach '60 i '70 większość
lekarzy, psychologów i pedagogów nie słyszała jeszcze o autyzmie ani o zespole
Aspergera.

Nie ma leków na zespół Aspergera ani na autyzm - są to odmienności
neurologiczne, które trwają całe życie. Wczesna diagnoza i interwencja oraz
właściwie prowadzona edukacja pozwalają zrekompensować wszelkie trudności
wynikające z odmiennego sposobu myślenia i postrzegania świata. Optymistyczne
jest to, że wiele dorosłych osób z ZA prowadzi satysfakcjonujące życie społeczne,
rodzinne i zawodowe.