1. Ergonomia jest to nauka i działania mające na celu zwiększenie
produktywności, bezpieczeństwa i wygody człowieka przez jak najlepsze
dopasowanie narzędzi pracy, zadań i warunków środowiska do potrzeb i
możliwości człowieka. Celem ergonomii jest zapewnienie higieny, bezpieczeństwa
i komfortu pracy. Ergonomia opiera się na znajomości samego człowieka.
2. Ergonomia pierwszej generacji: Badanie zjawisk percepcji. Zagadnienia
antropometrii (porównywania części ciała ludzkiego). Analiza i projektowanie
względnie wyizolowanych systemów. Ergonomia drugiej generacji: Badanie
procesów poznawczych i decyzyjnych człowieka. Interakcja: człowiek –
komputer. Makroergonomie zalicza się do trzeciej generacji i dotyczy badania
systemów złożonych.
3. Podstawowy układ ergonomiczny: Człowiek

4. Fizjologia pracy bada fizyczną budowę i czynności ciała pracującego
człowieka. Celem tych badań jest takie dostosowanie pracy do człowieka, aby

zapewnić możliwie ekonomiczne wykorzystanie jego siły roboczej, przy
uniknięciu zbędnego wysiłku i zmęczenia. Postacie pracy: praca fizyczna; praca
umysłowa.
5 Okresy pracy w stosunku do czasu zatrudnienia: Przedstartowy –
przygotowanie stanowiska lub samego pracownika. Wyjściowy – stan psycho-
fizyczny pracownika przed podjęciem pracy. Nauki – nabieranie wprawy.
Równowagi roboczej – najlepszych wyników. Zmęczenia –sporadyczne, a potem
coraz częściej, gorsze wartości
6. Fizjologicznie, organizm ludzki posiada pewną strefę niezawodności, która
ograniczona jest od góry i od dołu. Strefa błędów dotyczy: Przeciążenia
sensorycznego, występująca powyżej górnej granicy prawidłowego działania
człowieka. Głodu sensorycznego, występująca poniżej dolnej granicy
prawidłowego działania człowieka.
7. Zasady stosowania przerw: Suma wszystkich przerw powinna być równa lub
nieco mniejsza od 15% całego czasu pracy , a w przypadku prac ciężkich < 20-
30% tp. W zależności od ilości wprowadzonych przerw, miejsce ich umieszczania
w czasie pracy nie jest bez znaczenia, zaleca się w przypadku występowania:
Tylko jedna przerwa –umieścić ją pomiędzy 1/3 a ½ tp. 2 przerw –umieścić je tak,
by dzieliła tp na 3 części, a czas trwania drugiej powinien być dłuższy niż
pierwszej. W przypadku ciężkich prac fizycznych ilość ich powinna być większa.
Należy dążyć do stosowania przerw częstych, chociaż krótkich, gdyż efekt
wypoczynku jest największy w początkowej fazie jego trwania.
8. Granice przestrzeni roboczej: Minimalną powierzchnię jaką zajmować będzie
wyposażenie stanowiska. Łatwość dostarczania materiału. Długość traktów
komunikacyjnych. Jakość warunków środowiskowych . Warunki bhp.
9. Wysokość manipulacyjna (Hmanip) –podstawowa miara właściwego
położenia strefy pracy w stosunku do operatora. Określa ona wysokość od oparcia
stóp do płaszczyzny poziomej przechodzącej przez miejsce optymalnego
przyłożenia rąk w czasie pracy. Wysokość manipulacyjna określa się w zależności
od przyjętej pozycji ciała w trakcie pracy i wymagań dotyczących samych
czynności.
10. Strefy wygody i identyfikacji wzrokowej zależą od: Pozycji ciała przy pracy.
Odległości obrazu od oczu. Charakteru wykonywanej pracy. Rodzaju odbieranej
przez zmysł wzroku informacji. Wielkości obrazu, jego jednoznaczności, ostrości
itp. Warunków oświetlenia.
11. Warunki świetlne wymagane dla celów widoczności: Zasada właściwego
natężenia oświetlenia. Zasada dostosowania czasu postrzegania. Zasada
równomierności oświetlenia. Zasada właściwych stosunków luminancji. Zasada
właściwego kontrastu barwnego całego przedmiotu. Zjawisko addytywności
barw.
12. Obciążenie człowieka pracą zawiera: Wynikający jedynie z obciążenia go
samymi czynnościami roboczymi. Zależny od warunków środowiska, w którym
proces pracy ma miejsce oraz od charakteru reakcji ustroju pracownika na nie.
13. Wydolność człowieka – zdolność organizmu do ciężkiej i długotrwałej pracy
bez głębszych zmian w środowisku wewnętrznym. Miarą wydolności człowieka
jest tzw. pułap tlenowy (VO2max).
14. Metody określania wielkości WE: Tabelaryczno-chronometrażowa - można
stosować dla każdych warunków pracy, gdyż nie pociąga ona za sobą konieczności
użycia jakiejkolwiek aparatury. Jest jednak mało dokładna. Gazometryczna -
oparta jest na pomiarach wskaźników wymiany gazowej jaka zachodzi w procesie
pracy między człowiekiem a otoczeniem. Telemetryczna - oparta jest na
proporcjonalności skurczów serca do WE. Możliwość zapisywania ich na taśmie
EKG, czy magnetofonowej zwiększa jej wierność interpretacji. Na podstawie
wartości częstotliwości skurczów serca oblicza się WE.
15. Czynnikami decydującymi o wydolności fizycznej człowieka są:
Energetyka

wysiłku. Koordynacja nerwowo-mięśniowa rożnych grup

mięśniowych.

Termoregulacja

ustroju.

Czynniki

psychologiczne,

charakterologiczne i zdrowotne.
16. Wysiłkiem maksymalnym – stan organizmu, kiedy dochodzi do
maksymalnego nasilenia funkcji pobierania i dostarczenia do mięśni 02. Wysiłek
submaksymalny - wysiłek o niższej intensywności niż maksymalny.
Supramaksymalnym - jeżeli ma miejsce wysiłek o intensywności większej niż
maksymalny .
17. Czynniki oceny wysiłku statycznego oparte są o: Rodzaj przyjętej postawy
ciała w trakcie wykonywanych czynności. Stopień wymuszenia zajmowanej
pozycji i pochylenia ciała. Możliwość zmiany przyjętej pozycji ciała. Położenie
kończyn i ich czynności ruchowych. Chronometraż czasu pracy pracownika.
18. Skutki obciążenia statycznego: Wywołuje szybki rozwoju zmęczenia.

Występuje zmniejszony przepływ krwi przez napięte mięśnie, przy
towarzyszących reakcjach hemodynamicznych. Ma miejsce ucisk mechaniczny na
naczynia krwionośne. Złe jest zaopatrzenie komórek w tlen i odprowadzenie z nich
szkodliwych substancji. Szybki ubytek mięśniowych zapasów. Lokalne zakłócenie
homeostazy
19. Czynniki po których należy przeprowadzić badania obciążenia
psychicznego pracą: Monotypia. Monotonia. Czuwanie. Konieczność
podejmowania częstych i trudnych decyzji. Konieczność podejmowania
precyzyjnych czynności motorycznych.
20. Czynniki fizjologiczne i psychologiczne dla badania obciążenia
psychicznego pracą: Liczba wysyłanych informacji w jednostce czasu -analiza
ilościowa. Liczba błędów -analiza jakościowa pracy. Czas reakcji. Tzw. zadaniu
dodatkowym, co jest miarą rezerwowej zdolności do pracy. Efekt fizjologicznego
obciążenia człowieka pracą: Podczas wysiłku występują zmiany czynnościowe
organizmu. O ich obrazie decyduje zarówno intensywność wysiłku, jak i czas jego
trwania. Przyjęto stosować dwa określenia tego stanu organizmu: Układ mięśniowy
- zmęczenie fizyczne. System nerwowy - zmęczenie psychiczne.
21. Postacie zmęczenia: Znużenie- występuje przy nie dużym wysiłku. Podostre
- krótkotrwałym, o średnim stopniu obciążenia. Ostre - bardzo intensywne a
krótkie wysiłki. Przewlekłe - kumulowanie się mniejszych zmęczeń, rozciągnięte
w czasie, trudne do rozpoznania. Wyczerpanie -wysiłek przewyższa możliwości
człowieka.
22. Zmęczenie fizyczne charakteryzują następujące objawy: Zmiany w

układzie biochemicznym mięśnia. Wzrost produktów przemiany materii.
Wyczerpanie zapasów energetycznych organizmu. Pocenie się. Pogorszenie
koordynacji ruchowo-wzrokowej. Spadek wydajności. Wzrost zagrożenia
urazowego czy wypadkowego.
23. Zmęczenie psychiczne charakteryzują następujące objawy: Zmniejszenie
stopnia koncentracji. Utrudnione myślenie. Spowolnienie i osłabienie
postrzegania. Spadek motywacji. Zaburzenia emocjonalne. Spadek wydajności
pracy. Wzrost zachorowań, urazów i wypadków.
24. Antropometria -metoda badawcza, stosowana w antropologii fizycznej,
polegająca na pomiarach porównawczych części ciała ludzkiego.
25. Pomiary cech statycznych obejmują: Wysokości, które służą do określenia
odległości punktów antropometrycznych od położenia, na którym stoi lub siedzi
badany (w pionie). Długości (poszczególnych części ciała). Szerokości i
głębokości. Obwodów. Średnicy chwytu rękojeści. Współrzędnych sklepienia
stopy. Kątów między palcami ręki. Pomiary cech dynamicznych obejmują:
Kąty odchylenia kończyn górnych i dolnych: w dół, w górę, w lewo i prawo. Kąty
odchylenia i skrętów głowy. Kąty skrętu kończyn i ich części. Kąty odchylenia

grzbietowego i podeszwowego stopy. Kąty odchylenia ręki zaciśniętej na
uchwycie cylindrycznym.
26. Pomiary przeprowadza się w trzech płaszczyznach: A. strzałkowo-
środkowej, która dzieli ciało na stronę lewą i prawą. B. czołowej, która przebiega
wzdłuż osi głowy i dzieli ciało na część brzuszną i grzbietową. C. poziomej, która
dzieli ciało na część górną i dolną.
27. Przy projektowaniu stanowisk pracy z wykorzystaniem danych
antropometrycznych stosuje się następujące metody: Statystyczną –
wykonywanie badań doświadczalnych dopasowania urządzeń do użytkownika z
uwzględnieniem wszystkich zainteresowanych w warunkach zbliżonych do
rzeczywistych. Manekinów płaskich – w oparciu o model płaski przedstawiający
sylwetkę człowieka w skali 1:1 z zachowaniem dokładnych proporcji, płci i
wartości progowych lub mediany. Graficzna – wykorzystuje możliwości
komputera, podaje wiele wariantów, a przy zastosowaniu odpowiedniego
kryterium, pozwala na wybór wersji najbardziej optymalnej. Eksperymentalna –
wykonywane są modele stanowiska w skali 1:5, 1:50 lub rzeczywistym, bada się
relacje grup.
28. Pozycja siedząca charakteryzuje się: Dużą stabilizacją tułowia. Najlepszą
koordynacją ruchową kończyn. Odciążeniem kończyn dolnych, a nieraz i górnych.

Odciążenie układu krwionośnego. Podczas pracy w pozycji stojącej obciążone są
mięśnie: nóg i grzbietu, w wyniku czego część krwi (20-25%) gromadzi się w
kończynach dolnych, co wpływa niekorzystnie na przemianę materii zachodzącą w
komórkach ustroju.
29. Podstawowe typy budowy człowieka: Pykniczny (krępy), charakteryzujący
się: szeroką i krótką głową oraz szyją, prostymi, wysuniętymi do przodu
ramionami, otłuszczonym tułowiem, krótkimi kończynami górnymi i dolnymi,
małymi, głęboko osadzonymi oczami, skłonnością do łysienia, skórą zaróżowioną.
Leptosomiczny (szczupły) -owalna głowa o wydłużonej części środkowej twarzy i
niedorozwoju jej części dolnej, nos cienki, szyja długa, cienkie, słabo umięśnione
kończyny, płaski tułów i klatka piersiowa, duże owłosienie, skóra blada.
Atletyczny -głowa owalna, silnie rozwinięty układ kostno-mięśniowy, szyja długa
i mocna, ramiona szerokie, klatka piersiowa wypukła, grube kości i skóra.
Dysplastyczny, który obejmuje grupy: eunochoidów: nadmierny wzrost, silnie
owłosiona głowa, szerokie biodra, eunochidów: o twarzach rozdętych, krótkich
nosach, infantylnych i niedorozwiniętych, charakteryzujących się proporcjami
dziecięcymi, z niedorozwojem tułowia.
30. Typy stref pracy: I. optymalna, która może być wyznaczona z zasięgu
normalnego wspólnego dla obu rąk. II. dopuszczalna, określona przez zasięg
maksymalny, wspólny dla obu rąk. III. dopuszczalna dla prac wykonywanych
przez każdą rękę z osobna. IV. możliwa lecz nie zalecana, wyznaczona przez
zasięg maksymalny dla każdej ręki oddzielnie.
31. Czynności wykonywane w poszczególnych strefach: I. czynności precyzyjne,
ruchy podstawowe. II. czynności mniej precyzyjne, ruchy podstawowe. III. ruchy
pomocnicze. IV. ruchy pomocnicze o małej częstości występowania.
32. Właściwości żywych organizmów oparte są na: Prawie przemiany materii i
energii. Umiejętności selekcji najważniejszych informacji. Reakcji organizmu na
wyselekcjonowane bodźce w sposób optymalny. Zdolności zapamiętywania,
uczenia się. Zdolności do regeneracji i kompensacji uszkodzeń ciała. Zdolności do
adaptacji.
33. Rodzaje receptorów: Teleceptory – wyłapują bodźce z otoczenia dalszego.
Eksteroreceptory – przekazują informacje z otoczenia bliskiego. Proprioceptory
– wysyłają informacje o stanie układu kostno-stawowo-mięśniowym oraz ruchu
całego ciała i jego części. Interoceptory – dostarczają informacji o wnętrzu
organizmu.
34. System immunologiczny człowieka. Główne zadanie to: wykrywanie i
niszczenie obcych komórek i substancji naruszających ustalony wzorzec komórek
własnych oraz wprowadzenie do pamięci informacji o tym. System
immunologiczny identyfikuje „obce ciała”, korzysta przy tym z rejestru
„intruzów”, a następnie mobilizuje centra odpornościowe do walki.
35. System hormonalny człowieka. Stabilizuje i regulację parametry określające
poziom aktywności zdrowotnej organizmu. Zasada działania systemu
hormonalnego porównywana jest do transmisji telewizyjnej: nie ma ustalonego ani
odbiorcy, ani nadawcy. Transmisja odbywa się w długim czasie i skutki jej są
długotrwałe.

37. Funkcje ośrodkowego systemu nerwowego: Percepcyjna – czyli analiza
odbieranych wrażeń zmysłowych. Motoryczna – formowanie sygnałów
sterujących dla mięśni realizujących dowolne ruchy. Asocjacyjna – czyli
kojarzenie i integracja różnych informacji. Regulacyjna – czyli nadzór nad
stabilizacją parametrów organizmu i funkcjonowaniem narządów wewnętrznych.
Wyższych czynności psychicznych (myślenie, pamięć, świadomość, kojarzenie,
emocje).
39. Funkcje autonomicznego systemu nerwowego: Układ ten jest
odpowiedzialny za równowagę funkcjonalną organizmu, posiada również
zdolności sterowania, jak i możliwości przeciwdziałania tym procesom. Układ ten
pełni rolę regulatora procesów wegetatywnych.
40. Zadania systemu regulacji człowieka: Utrzymanie stabilnego,
unormowanego środowiska wewnętrznego organizmu. Ujednolicenie parametrów
środowiska, wewnętrznego w obrębie całego organizmu, struktur. Wytworzenie
odpowiednich czynników fizycznych i chemicznych za pomocą efektorów (E);,
sterowania układem oddechowym, krwionośnym, , nerwowym, itp.
41. Mechanizmy rozpraszania i produkcji ciepła w organizmie: Wzrost

temperatury ciała wywołuje aktywizację mechanizmów rozpraszania ciepła,
realizowaną poprzez: Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry. Wymianę ciepła
w wyniku konwekcji i promieniowania. Zwiększenie wydzielania potu.
Przyspieszenia akcji serca. Pogłębienie oddechu. Zahamowania drżenia
mięśniowego. Produkcja ciepła w organizmie odbywa się: Podczas
podstawowej przemiany materii, spoczynkowa aktywność wszystkich komórek i
narządów. W trakcie wysiłku fizycznego (WPM), źródłem ciepła stają się
pracujące mięśnie szkieletowe. Podczas czynności przewodu pokarmowego
związanych z trawieniem i wchłanianiem pokarmów.
42. Zaplanowanie ruchu powinno obejmować: Dobór właściwego mięśnia lub
ich grupy do wykonania ruchu względnie utrzymania w odpowiedniej pozycji .
Dobór wielkości rozwijanej przez nie siły. Informacje o wzajemnym położeniu
mięśni i warunkach początkowych ruchu. Precyzję w osiągnięciu właściwego toru
ruchu. Właściwą szybkość ruchu.
43. Rodzaje skurczów: Izotoniczne – komórki mięśniowe skracają się i cały
mięsień ulega skróceniu, a napięcie jego nie ulega zmianie. Izometryczne –
charakteryzujące się wzrostem napięcia mięśnia bez zmiany jego długości.
Auksotoniczne – zbliżanie przyczepów z jednoczesnym wzrostem napięcia.
44. W trakcie wykonywania ruchu realizowane są wyższe funkcje mózgu:
Uczenie się ruchów -w okresie tym można wyróżnić 3 fazy: I -uruchomienie dużej
ilości mięśni, II -redukcja uruchomionej ilości i poszukiwanie optymalnego
wariantu, III -uzasadnianie zastosowania właściwych mięśni dla danego typu
ruchu. Myślenie, które za kryterium przyjmuje cel ruchu. Pamięć ruchowa, której
kryterium oparte jest na optymalizacji ruchu. Obieg informacji w pętli: Myślenie

Program ruchu Pamięć ruchowa

Urządzenie programujące. Mechanizm

porównawczy i jego sprzężenie zwrotne. Śledzenie odruchów.
45. Cechy wspólne procesu percepcyjnego: Wykrycie bodźca przez komórki
zmysłowe lub nerwowe, charakterystycznego dla danego, jednego lub kilku
narządów. Przetworzenie energii bodźca w tzw. potencjał błonowy komórki
zmysłowej. Przekształcenie potencjału receptorowego w potencjał czynnościowy.
Przesyłanie tak przekształconej informacji poprzez aksony do centralnego
systemu nerwowego. Hierarchiczna organizacja przesyłu informacji w drogach, o
coraz większym stopniu złożoności. Synteza odbioru w jednolite wrażenie
zmysłowe, które ma miejsce na najwyższym piętrze systemu nerwowego. Możliwe
są dwa rodzaje przesyłu informacji: jednokierunkowo i zwrotnie. Ilość ośrodków
pośredniczących w drodze czuciowej może być różna.
46. Typy i lokalizacje receptorów człowieka: Motoneuronyα – czynne lub
bierne rozciąganie mięśnia. Motoneuronyγ – utrzymywanie odpowiedniego

napięcia mięśni. Narządy ścięgnowe Goldiego, reagujące dopiero przy silnych
skurczach mięśni (zabezp przed zerwanie mięśni). Ciałka Pucciniegoi Ruffiniego

zlokalizowane w torebkach stawowych pozwalają na regulację szybkości ruchu i
wielkość osiąganego kąta, czyli położenie części ciała względem siebie.
53. Test zegarowy – Operator obserwuje przesuwającą się w określonym rytmie
wskazówkę na tarczy zegarowej. W nieregularnych odstępach czasu wskazówka ta
przeskakuje jeden punkt skali, a obserwujący ją obserwator ma zareagować na to
przyciśnięciem guzika. Odpowiedni aparat rejestruje liczbę błędów . W miarę
upływu czasu można zarejestrować charakterystyczny spadek czujności w wyniku
specyficznego zmęczenia operatora.
54. Ogniska pobudzania i hamowania w mózgu: W mózgu mogą powstać
ogniska pobudzania lub hamowania. Mogą one promieniować lub koncentrować.
Skutkiem promieniowania ognisk hamowania na całą korę mózgową może być
sen. Natomiast przykładem koncentracji pobudzania jest stan tzw. dowolnej
uwagi, kiedy uwaga człowieka skupia się na jednej czynności, a bodźce nie
związane z tą czynnością nie docierają do jego świadomości.
55. Podział odruchów: Bezwarunkowe (wrodzone). Warunkowe (nabyte).
56. Stereotyp dynamiczny – określony zbiór odruchów tworzący pewien system
działania. Zmieniając pewne warunki zewnętrzne musi minąć pewien czas aby
nastąpiło dostrojenie organizmu do nich. Zmiana stereotypu dynamicznego

związana jest z procesami chemicznymi zachodzącymi stosunkowo wolno w
tkance mózgowej.
57. Cechy sygnałów: jakość, siła, wielkość, kształt, położenie, ruch, czas trwania.
58. Zmęczenie - przejściowe zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez
brak rezerw energetycznych. W czasie zamiany cukru w energię, organizm
wytwarza też kwas mlekowy, który gromadzi się w mięśniu używanym w danej
chwili i wywołuje uczucie zmęczenia. Zmęczenie jest reakcją fizjologiczną
chroniącą przed dalszą zbyt intensywną pracą. Rodzaje zmęczenia: Zmęczenie
miejscowe (mięśniowe). Zmęczenie ogólne (nerwowe).
59. Objawy zmęczenia: Obiektywne: Spadek wydajności pracy. Wzrost liczby
braków produkcyjnych, uszkodzeń narzędzi, wypadków przy pracy itp.
Subiektywne: Doznania bólowe w intensywnie pracujących mięśniach. Uczucie
ogólnego osłabienia, rozdrażnienia lub przygnębienia. Stany znużenia występujące
zwłaszcza przy pracy monotonnej.
60. Metody pomiaru zmęczenia: Krytyczna częstość migotania świetlnego,
Aktywność elektryczna kory mózgowej, Czas reakcji, Wartość progów
wrażliwości i różnicy, Precyzja czynności sensomotorycznych.
63. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego - Podstawowym

kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania odpowiednich
przepisów prawnych i innych dokumentów normatywnych. Gdy nie ma takich
przepisów, zaleca się aby organizacje same z uwzględnieniem opinii ekspertów
wypracowywały własne kryteria. Mogą również zaostrzyć kryteria wynikające z
przepisów.
64. Metoda „Risk score” - jakościowa metoda oceny ryzyka zawodowego w
miejscu pracy. Została ona opracowana w USA, pierwotnie na potrzeby marynarki
wojennej.
47. Proces widzenia realizowany jest u człowieka przez jeden z głównych
zmysłów, za pośrednictwem, którego odbiera on około 90%ogółu napływających
informacji. Widzenie nie jest procesem natychmiastowym. Potrzebny jest pewien
czas, by nastąpiła reakcja na obraz, a kiedy on zaniknie, wrażenie utrzymuje się
jeszcze chwilę (dziesiętne części sekundy).
48. Proces słyszenia: Proces komunikowania się człowieka z otoczeniem zachodzi
poprzez narząd słuchu i mowy. Jest to tzw. dwu kierunkowa łączność. Transmisja
może dokonywać się dwoma drogami: 1. drogą powietrzną (PP) poprzez:
małżowinę, zewnętrzny przewód słuchowy, jamę ucha środkowego, okienko
okrągłe i owalne, błony i płyny ucha wewnętrznego, aż do narządu spiralnego.
2.drogą kostną (PK) poprzez powierzchnię i kości czaszki, puszkę kostną błędnika
i płyny ucha wew. Można wyróżnić 2 typy tego przewodnictwa: Bezpośrednie,
jeżeli element drgający bezpośrednio jest przyłożony do kości czaszki. Pośrednie,
jeżeli powierzchnia czaszki jest pobudzona do drgań przez falę akustyczną.
49. Charakterystyka zmysłu orientacji człowieka: Fizjologicznie człowiek musi

przyjmować odpowiednią postawę ciała w stosunku do siły ciążenia. Zapewnia to
nam zmysł równowagi w połączeniu ze zmysłami wzroku i czucia
(powierzchniowego i głębokiego). Jest to odruch bezwarunkowy. Rozróżniamy
następujące rodzaje równowagi:
1. Statyczna – ustaloną głównie przez ułożenie głowy w trakcie przyjętej pozycji
przez ciało, w której pozostaje przez dłuższy czas. 2. Kinetyczna – zachowywaną
podczas wykonywania różnych czynności, polegająca na reakcji na ruch i
wykonywanie pewnych jego korekcji. Zmysł równowagi przekazuje wrażenia o:
Położeniu poszczególnych części ciała względem siebie (głowy, kończyn tułowia)
–kinestezja. Wykonywanego ruchu całego ciała, i jego części. Stanie układu kostno
– stawowego. Pozycji ciała względem pola sił przyciągania ziemskiego (zasadę
działania giroskopu) poprzez narząd otolityczny.
50. Charakterystyka zmysłu smaku człowieka: Receptory tego zmysłu
rozmieszczone są w błonach śluzowych jamy ustnej w tzw. kubkach smakowych.
Przekazują one wrażenia smaku, aż do kory mózgowej. Próg pobudzenia określony
jest w stosunku do roztworu soli kuchennej i wynosi 2,71 mmol/l. Bogactwo
wrażeń smakowych powstaje w połączeniu z węchem
51. Charakterystyka zmysłu powonienia człowieka: Receptory tego zmysłu
rozmieszczone są wśród komórek nabłonka śluzowego w okolicy węchowej jamy
nosowej. Reaguje on swoimi rzęskami na związki chemiczne. Próg pobudzenia jest
wyrażony przez minimalne stężenie merkaptanumetylu w powietrzu i wynosi
4x10-8 mg/l. Rozróżniamy około 4000 zapachów. U człowieka jest on o
niewielkim znaczeniu (1 mln razy wyższy próg pobudzenia niż u psa). Ludzie

mogą się bardzo różnić między sobą przy odróżnianiu zapachów.
52. Charakterystyka zmysłu czucia człowieka: W procesie informacji
wykorzystywane są receptory: cielesno-czuciowei trzewno-czuciowe. W ich skład
wchodzą zarówno systemy czucia: Świadomego o różnym stopniu różnicowania
bodźców (bardzo duże -dla dotyku, mniejsze -dla czucia cieplnego i bólu).
Nieświadomego – większość wrażeń proprioceptywnych i interoceptywnych.
Informacje somatosensoryczne przetwarzane są w kilku ośrodkach nerwowych.
Dla świadomej percepcji istotna jest korowa reprezentacja tego czucia. Informacje
z przyległych części ciała są odbierane przez sąsiednie komórki kory.
Interoreceptory reagują na bodźce mechaniczne i chemiczne. Nocyceptory
stanowią nagie zakończenia włókien czuciowych, odbierają informacje o bólu
(ostry -włókna zminimalizowane, tępy -pozbawione osłonek mielinowych).
Reagują na bodźce: mechaniczne, termiczne i chemiczne. Charakteryzują się
rozbudowanym systemem kontroli czucia. Pobudzeniu bólowemu towarzyszy
szereg reakcji wegetatywnych (np. pocenie, rozszerzenie źrenicy)
65. Podstawowe elementy systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy: Personel zarządzający, Pracownicy. Personel. Przegląd wykonywany
przez najwyższe kierownictwo powinni uwzględnić w szczególności:
Zmieniające się okoliczności wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na wymagania
bezpieczeństwa i higieny pracy. Wyniki auditów wewnętrznych. Wyniki działań
korygujących i zapobiegawczych. Wyniki analiz wypadków przy pracy, chorób
zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Przegląd wykonywany przez
najwyższe kierownictwo powinni zapewnić: Ocenę zdolności systemu

zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy do spełniania ogólnych potrzeb
organizacji i wszystkich stron zainteresowanych, włączając w to pracowników i
odpowiednie władze. Ocenę potrzeb zmian w systemie zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy, w tym zmian w polityce i celach bezpieczeństwa
i higieny pracy. Ocenę postępów w realizacji celów w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz w realizacji działań korygujących. Ocenę skuteczności działań
przeprowadzonych w wyniku wcześniejszych