1
1.
Polityka zagraniczna Francji w przededniu I wojny
ś
wiatowej
Francja, pami
ę
taj
ą
ca upokarzaj
ą
c
ą
kl
ę
sk
ę
z Niemcami w 1871 roku, utrat
ę
Alzacji i Lotaryngii oraz wypłat
ę
olbrzymiej
kontrybucji na rzecz zwyci
ę
zcy, miała teraz ochot
ę
na odwet.
- wojna 1870r. – FR wypowiedziała Prusom wojn
ę
, została pokonana i upokorzona; dzi
ę
ki temu powstało Cesarstwo
Niemieckie, wielki wstrz
ą
s w polityce FR, wiadomo, gdzie le
ż
y zagro
ż
enie
- nie dało si
ę
zapobiec zjednoczeniu Niemiec, wi
ę
c musieli im odda
ć
Alzacj
ę
i Lotaryngi
ę
,
- potencjał demograficzny FR był słaby ( 40 mln – FR, 60 mln – Niemcy)
- FR ogłosiła si
ę
III Republik
ą
(nowy pocz
ą
tek), antyniemiecka; szukała sojusznika przeciw Niemcom, i znalazła –
Rosj
ę
, bo
ż
adne inne pa
ń
stwo nie miało takiej siły; Francuzi od lat 80’XIX wieku chcieli pozyska
ć
Rosj
ę
, a udało im si
ę
podpisa
ć
sojusz w 1892 roku, co okazało si
ę
by
ć
fundamentem francuskiej polityki zagranicznej,
- w 1904 roku doł
ą
czyła Wielka Brytania, bo zaniepokoiła si
ę
,
ż
e Niemcy zbuduj
ą
silniejsz
ą
flot
ę
- Podczas istnienia III Rep. Francuskiej osi
ą
gni
ę
to szczyt ekspansji kolonialnej (Indochiny Francuskie, Afryka np.
Tunezja)
- I Wojna
ś
wiatowa:
-1914r.- Francja i Niemcy miały zamiary ofensywne, FR narzucali warunki pokojowe, odzyskali Alzacj
ę
i
Lotaryngi
ę
,
- Francja odniosła straty wi
ę
ksze ni
ż
Niemcy, zbyt du
ż
a ilo
ść
poległych na froncie spowodowała zapa
ść
demograficzn
ą
,
- FR nie była zadowolona z układu pokojowego, maksymalnie nie udało si
ę
rozbi
ć
Niemiec, a taki był ich cel
- Wielka Brytania natomiast nie chciała za bardzo osłabia
ć
Niemiec i wzmacnia
ć
Francji,
- FR utraciła sojusznika – Rosj
ę
Rewolucja w Rosji, nowa ideologia – pa
ń
stwa zachodu miały nadziej
ę
,
ż
e bolszewizm to
sprawa przej
ś
ciowa;
2. Polityka Francji wobec Europy
Ś
rodkowej w okresie mi
ę
dzywojennym
W dwudziestoleciu mi
ę
dzywojennym Jugosławia, Czechosłowacja oraz Rumunia zawarły pakt zwany Mał
ą
Entent
ą
,
którego celem było wzajemne przeciwstawienie si
ę
rewizjonizmowi w
ę
gierskiemu, a tak
ż
e próbie powrotu
Habsburgów na tron w
ę
gierski lub austriacki. Cele te jednak stawały si
ę
mniej aktualne, bo ka
ż
de z tych pa
ń
stw samo
dałoby rad
ę
rozbrojonym po I W.
Ś
w. W
ę
grom, a powrót Habsburgów na tron był coraz mniej realny.
- FR szukała innych sojuszników, którymi okazały si
ę
Polska i inne pa
ń
stwa Europy
Ś
rodkowej (Czechosłowacja,
Jugosławia, Rumunia); Czechosłowacja posiadała najsilniejsz
ą
gospodark
ę
w regionie; była to opozycja wobec
Niemiec,
Francja sponsoruj
ę
„Mał
ą
Entant
ę
” – Rumunia, Jugosławia, Czechosłowacja; do której nie doł
ą
czyła Polska
ze wzgl
ę
du na konflikt z Czechosłowacj
ą
;
- połowa lat 20’ – Nowa wizja we FR:
- zaprzestanie kontrolowania Niemców, próba dogadania si
ę
, wci
ą
gni
ę
cie Niemców do Ligi Narodów ( był to
pomysł franc. MSZ – Brianda)
- Locarno – porozumienie niem.-franc., Niemcy uznaj
ą
swoj
ą
granic
ę
zachodni
ą
za nienaruszaln
ą
(1925r.); nie
przyznały tego wschodniej granicy
- plan systemu schronów, bunkrów na granicy z Niemcami (linia Maginota);
- FR opuszcza swoich sojuszników, Europ.
Ś
r. Zostaje sama,
Miejsce FR w latach 30’ zacz
ę
ły zajmowa
ć
Niemcy, (Rumunia, W
ę
gry)
- próba porozumienia Francji z ZSRR, zawarto pewne porozumienia, ale ta wizja nie wypaliła. Francja wg. Stalina była
za słaba, ZSRR nie zamierzało płaci
ć
carskich długów, FR nigdy nie odzyskała swoich pieni
ę
dzy,
2
- w okresie mi
ę
dzywojennym – Francja
ż
yła złudzeniem mocarstwowo
ś
ci, wci
ąż
jednak miała pozycj
ę
presti
ż
ow
ą
, ze
wzgl
ę
du na wpływy swojej kultury,
3. Stosunki francusko-niemieckie w latach mi
ę
dzywojennych
- Locarno – porozumienie niem.-franc., Niemcy uznaj
ą
swoj
ą
granic
ę
zachodni
ą
za nienaruszaln
ą
(1925r.);
Dla zapewnienia swego bezpiecze
ń
stwa Francja d
ąż
yła do łagodzenia napi
ęć
w Europie przez polityk
ę
ugody i
ust
ę
pstw wobec Niemiec. W 1932 zrezygnowano z reparacji, trzy lata pó
ź
niej Francja wyraziła zgod
ę
na niemieckie
równouprawnienie w sferze zbroje
ń
1935 i w 1936 na remilitaryzacj
ę
Nadrenii.
- 1933 r. - wyst
ą
pienie Niemiec z Ligii Narodów. Jeszcze przed wyst
ą
pieniem Włochy zaproponowały utworzenie
paktu czterech, obejmuj
ą
cego Francj
ę
, Niemcy, Wielk
ą
Brytani
ę
i Włochy. Miał to by
ć
czterostronny układ zawarty na
10 lat, faktycznie daj
ą
cy tym pa
ń
stwom przewodnictwo w Europie. Układ zawarto w lipcu 1933 r., ale nie został on
ratyfikowany i nie wszedł w
ż
ycie.
Podobny los spotkał o rok pó
ź
niejszy francuski projekt "paktu wschodniego" (pa
ń
stwa regionu, ZSRR, Niemcy) -
projekt upadł, dlatego
ż
e nie przyj
ę
ły go Niemcy,
- Monachium 1938r. - dyplomacja Francuska i Wielkiej Brytanii chciała zaspokoi
ć
potrzeby Hitlera kosztem
Czechosłowacji, oddaj
ą
c im tereny Sudetów, przedstawicieli władz Czechosłowacji tam nie było,
4.Polityka zagraniczna Francji w latach II wojny
ś
wiatowej.
- 3 wrze
ś
nia 1939 roku Francja wypowiedziała wojn
ę
Niemcom, ale FR i Anglia nie zamierzały walczy
ć
, gospodarka
francuska nie była gotowa, próby przeczekania za lini
ą
Magniota,
- wiosna 1940r. – Niemcy błyskawicznie rozprawiły si
ę
z zachodem,
- bitwa pod Dunkierk
ą
– zagłada armii fr. i ang., ewakuacja wojsk do Francji,
14.06.1940r. – padł Pary
ż
, upadek pa
ń
stwa, premierem był marszałek Filip Petain
Francja prosiła Niemcy o rozejm, została upokorzona. Niemcy okupowali północn
ą
cz
ęść
Francji z Pary
ż
em, dlatego
stolic
ę
przeniesiono do Vichy.
- Francja „Vichy” miała pełn
ą
swobod
ę
wewn
ę
trzn
ą
, władze francuskie poszły w kierunku kolaboracji, ponad 1,5 mln
ż
ołnierzy dostało si
ę
do niewoli niemieckiej.
Przez cały okres wojenny na terenie Francji działała partyzanta skupiona wokół Charles'a de Gaulle'a, który nie uznał
współpracy z Niemcami i wyjechał do Anglii,
- jesie
ń
1942 r. – W Maroku i Algierii l
ą
duje desant ameryka
ń
ski, były to kolonie francuskie, cz
ęść
wojsk francuskich
przeszła na stron
ę
USA (Algieria – zaplecze poparcia de Gaulle);
1944r. - Powstaje nowy rz
ą
d na czele z Charles'a de Gaulle'a który został uznany formalnie przez rz
ą
dy Stanów
Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR
- 1944r.- premier FR pojechał do Moskwy, de Gaulle chciał by
ć
mediatorem mi
ę
dzy wschodem a zachodem, wizja
konieczno
ś
ci podziału Niemiec, realnie jego wpływ był jednak niewielki, nie chcieli go w Wielkiej Trójce (Churchill,
Roosvelt i Stalin)
Churchill uwa
ż
ał,
ż
e potrzebna jest równowaga sił, mo
ż
e doj
ść
do marginalizacji europy.
Forsował danie dla Francji strefy okupacyjnej w Niemczech.
Zaoferowano natomiast miejsce w Radzie Bezpiecze
ń
stwa ONZ
Pod koniec 1946 roku powstaje IV Republika Francuska.
5. Polityka zagraniczna IV Republiki Francuskiej
IV Republika – po wojnie
- nowa konstytucja, zapa
ść
gospodarcza,
- wci
ąż
mieli kolonie, ale polityka wewn
ę
trzna była rozchwiana, komuni
ś
ci mogli przej
ąć
władz
ę
,
- przeszło
ść
VICHY(
ś
ciganie
Ż
ydów francuskich, represje) – nigdy nie rozliczona,
- w 1945 roku przyznano prawa kobietom, de Gaulle ust
ę
puje ze stanowiska premiera, ale zapowiada,
ż
e wróci
- zacz
ą
ł tworzy
ć
si
ę
ruch gaullistowski ( wskazywano na potrzeb
ę
tworzenia silnego, scentralizowanego pa
ń
stwa,
zdolnego do integrowania narodu)
- głównym problemem IV Rep. Były kolonie – Francuzi postanowili walczy
ć
o swoje terytoria w przeciwie
ń
stwie do
Brytyjczyków,
- 1945-1947 – próby odzyskiwania niepodległo
ś
ci
3
Algieria – próby powstania brutalnie stłumione,
Madagaskar – wyst
ą
pienie rdzennej ludno
ś
ci, stłumione
Wojna w Indochinach Francuskich – Kambo
ż
a, Laos, Wietnam – zaj
ę
te podczas II W
Ś
przez Japoni
ę
. USA wspierały
finansowo Francj
ę
, bo nie chciały ekspansji chi
ń
skiego komunizmu. Francuzi eskalowali t
ą
wojn
ę
, pochłaniali
ogromne sumy, przegrywali militarnie; konferencja pokojowa odbyła si
ę
w 1955 roku i uznała niepodległo
ść
tych
pa
ń
stw, Francja wycofała si
ę
z Indochin
- lata 40/50 – w Maroku, Tunezji i Algierii – Francja odpowiada pacyfikacj
ą
; napi
ę
cie ze
ś
wiatem arabskim,
Algieria:
- od lat 30’ XIX wieku – naturalne przedłu
ż
enie Francji, Francuzi zasiedlali masowo wybrze
ż
e,
- w latach 50’ XX w. Algieri
ę
zamieszkiwało ponad 1 mln Francuzów,
- Ostoja gen. De Gaulle („czarne stopy”). Realna siła polityczna. Francuzi nie mogli odpu
ś
ci
ć
.
- 1954r. – otwarcie wojny; partyzanci algierscy (IV republika 0,5 mln
ż
ołnierzy)
- wojna była bardzo krwawa,
- w 1958r. wojska francuskie wypowiedziały posłusze
ń
stwo Pary
ż
owi,
- De Gaulle powrócił do władzy; pertraktacje z Algieri
ą
,
- ta wojna to jeden z najczarniejszych epizodów IV Republiki
- Jako członek ONZ Francja przynajmniej teoretycznie musiała popiera
ć
dekolonizacj
ę
IV Republika była proameryka
ń
ska, przyj
ę
li plan Marshalla, wspierali powstawanie NATO,
Niech
ę
tne stanowisko co do prób wci
ą
gni
ę
cia w to Niemiec.
Stały nadzór nad Niemcami! Nie mog
ą
wymkn
ąć
si
ę
spod kontroli.
- pomysły we Francji: wci
ą
gni
ę
cie Niemiec do współpracy gospodarczej
- idea: 1953r. – EWWiS, 1957r. – EWG
- Francja blokowała współprac
ę
w dziedzinie obrony i bezpiecze
ń
stwa,
1954r. – Francuski parlament odmówił przyj
ę
cia traktatu o współpracy obronnej
- nie chcieli RFN w NATO, zachowali dystans,
- sprawy wewn
ę
trzne:
Francuzi pod koniec lat 50’ potrzebowali autorytetu. De Gaulle miał ogromne poparcie społeczne.
1958r. – de Gaulle znów został premierem; Nowa konstytucja i referendum, wzmacniał swoj
ą
polityk
ę
6. Demonta
ż
francuskiego imperium kolonialnego po II wojnie
ś
wiatowej.
Za czasów de Gaulle upadło francuskie imperium kolonialne
- 1960 – generał przyznaje niepodległo
ść
wielu krajom Afryki („rok Afryki”)
- Francuzi chcieli stworzy
ć
tam uni
ę
, jak Wspólnota Brytyjska
- promowali tam równie
ż
kultur
ę
,
Algieria: W 1881 Algieria francuska została wł
ą
czona do Francji jako terytorium zamorskie; rozpocz
ą
ł si
ę
masowy
napływ osadników francuskich. W 1954 wybuchło powstanie zbrojne – wojna o niepodległo
ść
Algierii pod
kierownictwem Frontu Wyzwolenia Narodowego (FLN). Na mocy układu z Evian Francja (prezydent Charles de
Gaulle) uznaje niepodległo
ść
Algierii.
Francuska Afryka Zachodnia: francuskie terytoria zale
ż
ne w Afryce Zachodniej w latach 1904-58. W jej skład
wchodziły nast
ę
puj
ą
ce terytoria: Senegal, Mauretania, Sudan Francuski (obecnie Mali), Gwinea, Wybrze
ż
e Ko
ś
ci
Słoniowej, Górna Wolta (Burkina Faso), Dahomej (Benin) i Niger. W 1958 roku rozpadła si
ę
na odr
ę
bne republiki
autonomiczne, które w 1960 uzyskały niepodległo
ść
.
Francuska Afryka Równikowa: federacja francuskich kolonii w
ś
rodkowej Afryce, mi
ę
dzy rzek
ą
Kongo a Sahar
ą
:
Gabonu, Konga
Ś
rodkowego (obecnie Kongo), Ubangi-Szari (obecnie Republika
Ś
rodkowoafryka
ń
ska)
oraz Czadu (ten stanowił oddzieln
ą
jednostk
ę
terytorialn
ą
od roku 1920) W referendum z wrze
ś
nia 1958roku
przegłosowano przyj
ę
cie autonomii w ramach Wspólnoty Francuskiej - tym samym rozwi
ą
zano sam
ą
federacj
ę
.
W 1959 roku nowe republiki powołały, a
ż
do uzyskania pełnej niepodległo
ś
ci w kwietniu 1960, tymczasow
ą
organizacj
ę
zwan
ą
Uni
ą
Republik
Ś
rodkowoafryka
ń
skich.
4
Madagaskar: w 1883 Francuzi dokonuj
ą
inwazji na Madagaskar, 1958 proklamowano powstanie Demokratycznej
Republiki Malagasy b
ę
d
ą
cej republik
ą
autonomiczn
ą
w ramach Wspólnoty Francuskiej. 1960 – uzyskanie pełnej
niepodległo
ś
ci.
Gujana Francuska: francuskie terytorium zale
ż
ne o statusie departamentu zamorskiego, Gujana Francuska, jako
integralna cz
ęść
Francji, nale
ż
y do Unii Europejskiej..
Indochiny: dawna nazwa regionu w południowo-wschodniej Azji, który pochodzi z okresu, gdy był koloni
ą
Francji pod
pełn
ą
nazw
ą
francuskich Indochin. Region ten przez około 100 lat (od poł. XIX w. do poł. XX w.) stanowił
posiadło
ść
francusk
ą
- Indochiny Francuskie. Dopiero wybuch wojny indochi
ń
skiej 1945-1954 przyczynił si
ę
do
uzyskania niepodległo
ś
ci przez zamieszkuj
ą
ce tu narody.
7. Pa
ń
stwa europejskie a tzw. kryzys sueski.
Kryzys sueski- 1956r. ; był to konflikt zbrojny pomi
ę
dzy Egiptem i Izraelem, do którego po stronie Izraela wmieszały
si
ę
wojska Francji i Wielkiej Brytanii, wysłali tam swoich komandosów, oficjalnie powodem była ch
ęć
pomocy
Izraelowi, ale chodziło głównie o utrzymanie wpływów Francji i Anglii nad tym kanałem.
- Przeciw Francji i Wielkiej Brytanii – USA i ZSRR,
Izrael wyprzedził atak pa
ń
stw arabskich i 29 pa
ź
dziernika 1956 roku w porozumieniu z Angli
ą
i z udziałem
Francji napadł na Egipt. Kraje te te
ż
interweniowały zbrojnie, po odrzuceniu przez władze Egiptu ultimatum. Izrael w
tydzie
ń
zadał kl
ę
sk
ę
armii egipskiej, a wojska francuskie i angielskie desantem opanowały Kanał Sueski.
Pod presj
ą
USA i ZSRR działania wojenne przerwano 7 listopada, a wojska Izraela musiały wycofa
ć
si
ę
na
lini
ę
z 1949 roku. Miały tego strzec siły ONZ na Bliskim Wschodzie.
Konflikt sueski zrujnował presti
ż
Francji i Wielkiej Brytanii, a wzmocnił pozycj
ę
Nasera, który odzyskał pełn
ą
kontrol
ę
nad kanałem i zacz
ą
ł powoli odgrywa
ć
rol
ę
przywódcy
ś
wiata arabskiego. Francuzi i Brytyjczycy uciekli z Suezu, w
1957 roku uznali niepodległo
ść
Tunezji i Maroka
8. Francja a integracja europejska
Stanowisko francuskie było zasadniczo odmienne od brytyjskiego, i opierało si
ę
na
ś
cisłym zwi
ą
zku polityki francuskiej
z kontynentem europejskim, na którym to Francja pełni
ć
miała rol
ę
centrum politycznego i integracyjnego. W 1950 r.
M. Debre ogłosił projekt paktu i unii krajów europejskich. Inicjatywami francuskimi - obok projektu Europejskiej
Wspólnoty W
ę
gla i Stali - były propozycje utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty
Politycznej. Ta ostatnia miała stanowi
ć
struktur
ę
nadrz
ę
dn
ą
nad EWWiS i EWO. Koncepcja EWO upadła jednak
głosami francuskiego parlamentu, zatrzymuj
ą
c na jaki
ś
czas realizacj
ę
Europejskiej Współpracy Politycznej.
Zasadniczego zwrotu w polityce Francji wobec integracji Europy dokonał De Gaulle, wysuwaj
ą
c koncepcj
ę
owego
centralnego ulokowania Francji w systemie europejskim, z któr
ą
to inne kraje, tworz
ą
c wi
ę
zi polityczne, ekonomiczne,
militarne i inne, miałyby zawi
ą
za
ć
podstawy integracji. Głównym elementem tej koncepcji miały by
ć
(i stały si
ę
)
stosunki francusko - niemieckie.
Przez odrzucenie jakichkolwiek rozwi
ą
za
ń
ponadnarodowych de Gaulle powstrzymał integracj
ę
Europy Zachodniej
opart
ą
na tym mechanizmie, a problem suwerenno
ś
ci stał si
ę
- do dzi
ś
- najpowa
ż
niejszym zagadnieniem integracji.
Pewien zwrot we francuskiej polityce dokonał si
ę
pod koniec lat 60-tych, kiedy to na stanowisku prezydenta de
Gaulle`a zast
ą
pił nastawiony bardziej koncyliacyjnie, Georges Pompidou.
9. Polityka europejska gen. De Gaull’a
De Gaulle:
- wizjoner i pragmatyk jednocze
ś
nie,
- rola Francji w Europie zawsze była czołowa,
- misja: powrót Francji do głównego nurtu decyzyjnego w Europie; Rosja te
ż
musi powróci
ć
,
- wa
ż
ny punkt odniesienia to nadal Niemcy, a Francja musi robi
ć
wszystko by były one dalej sp
ę
tane,
- stosunek de Gaulle do USA: nie podobało mu si
ę
,
ż
e USA próbowało odgrywa
ć
rol
ę
Wielkiego Brata w Europie, nie
lubił tej zale
ż
no
ś
ci; nie podobało mu si
ę
równie
ż
, jak potraktowana została Francja po II W
Ś
- pa
ń
stwo narodowe dba o interesy swojego narodu, atrybutem pa
ń
stwa jest jego suwerenno
ść
, nie mo
ż
na jej
ogranicza
ć
, dlatego sceptycznie podchodził do procesów integracyjnych,
5
- 1968r. – praska wiosna; de Gaulle kibicował Czechosłowacji, był rozczarowany,
ż
e Gomułka naciskał na
przeprowadzenie interwencji,
- najlepsze relacje to stosunki bilateralne ( wzajemna, obustronna realizacja zobowi
ą
za
ń
dwóch pa
ń
stw wzgl
ę
dem
siebie)
- podstawowy cel pa
ń
stwa to niezale
ż
no
ść
, a granic
ą
współpracy mi
ę
dzynarodowej jest suwerenno
ść
- celem polityki franc. była zasada równowagi
- problemem
ś
wiata była dwubiegunowo
ść
, a on chciał
ś
wiata wielobiegunowego,
- uwa
ż
ał,
ż
e Francja pomini
ę
to po II W
Ś
, głosił,
ż
e Francj
ę
nie obowi
ą
zuj
ą
zobowi
ą
zania Jałta
ń
skie bo nie byli stron
ą
w konflikcie
-
ś
wiat jest skazany na mocarstwa,
- relacje transatlantyckie: mocarstwa o najwi
ę
kszym potencjale militarnym (bro
ń
j
ą
drowa): ZSRR, USA,
Wielka Brytania i Francja,
- De Gaulle zaraz po obj
ę
ciu urz
ę
du, rozpocz
ą
ł program j
ą
drowy,
NIEMCY:
- Europa Zach: w tandemie z Niemcami, Francja rol
ą
kierownicz
ą
,
- kluczowe znaczenie miała sprawa niemiecka, de Gaulle zaproponował przewarto
ś
ciowanie relacji z Niemcami:
współpraca, wchodzi
ć
z nimi w interakcje, przypisuje mu si
ę
ide
ę
pojednania z Niemcami, co znalazło zrozumienie
u kanclerza RFN Adenauera (szansa na europeizacje Niemiec – sojusz z FR)
- idea pojednania – lata 50-60’. 1958-1963 – De Gaulle spotkał si
ę
z Adenauerem a
ż
15 razy!
1962 – obaj zło
ż
yli wzajemne wizyty, otwieranie muzeów itp., zacz
ę
to promowa
ć
ide
ę
pojednania w
ś
ród
społecze
ń
stwa,
1963 – traktat elizejski – podpisany przez Niemcy i Francj
ę
, do dzi
ś
podstawa relacji tych dwóch pa
ń
stw, a
tak
ż
e inspiracja dla traktatu polsko-niemieckiego z 1991 roku.
- stałe konsultacje, spotkania co najmniej raz do roku
- kluczowe ministerstwa: regularne spotkania co 3 miesi
ą
ce
- kultura i edukacja – spotkania raz w miesi
ą
cu
- symbolem Strasburg, miasto francuskie, ale niemieckoj
ę
zyczne
Traktat elizejski dokonał przełomu:
- d
ąż
enie do wypracowania wspólnego stanowiska w polityce zagranicznej,
- prawie zawsze si
ę
to udaje (przykład: sprawa iracka)
- ró
ż
nice: Francja nie chciała rozszerzenia UE na wschód,
- wspólne koncepcje obronne (FR miała da
ć
Niemcom gwarancj
ę
bezpiecze
ń
stwa i troch
ę
uzale
ż
ni
ć
od siebie
Niemcy)
- Niemcy podzielone, politycznie osłabione to dobry układ dla Francji, bo nale
ż
y dba
ć
by politycznie Francja
była stron
ą
silniejsz
ą
- Francja zablokowała niemiecki rozwój potencjału nuklearnego
- Francja nie chciała wzmocnienia RFN w latach 70’ (pojednanie z Polsk
ą
itp.), jak równie
ż
nie chciała
zjednoczenia Niemiec
WIELKA BRYTANIA
Francja chciała zawrze
ć
dobre stosunki z Wielk
ą
Brytani
ą
. Brytyjczycy byli temu przeciwni, poniewa
ż
woleli zawrze
ć
dobre stosunki z USA.
W latach 60. Wielk
ą
Brytani
ę
dopadł kryzys i zacz
ę
ła zabiega
ć
o współprace z Francj
ą
. Wielka Brytania zauwa
ż
ywszy
sukces EWG rozpocz
ę
ła starania do wej
ś
cia w jej struktury. De Gaull blokował drog
ę
Wielkiej Brytanii do wspólnot
europejskich. W latach 1963- 1967 maiło miejsce dwukrotne veto De Gaull’a w sprawie wej
ś
cia Wielkiej Brytanii do
EWG. Dopiero po
ś
mierci De Gaull’a Wielka Brytania weszła do EWG.
ROSJA I WSCHÓD:
- Europa od Atlantyku po Ural: Francja i Rosja, chciał wci
ą
gn
ąć
ZSRR do współpracy Europejskiej
Przyjazne stosunki z Rosja były potrzebne do utrzymania równowagi oraz do silnej pozycji w stosunku do Niemiec. W
1966 roku Ge Gaulle odwiedził ZSRR. Wizyta ta miała wymiar symboliczny. Przedstawił plan współpracy Francja-
Rosja oraz hasło: „Europa od Atlantyku po Ural”. Po tej wizycie De Gaulle wyczuwał nadziej
ę
na umocnienie swojej
pozycji na
ś
wiecie.
6
W roku 1967 De Gaulle odwiedził Polsk
ę
, gdzie witały go tłumy, poniewa
ż
dla Polaków był on symbolem wolnej,
niezale
ż
nej Francji, a tak
ż
e przyjacielem Polski. Był w Zabrzu gdzie manifestował. Polska przyj
ę
ła francuskie
rozwi
ą
zania systemów telewizyjnych jako jedyny kraj.
RUMINIA, CZECHOSŁOWACJA- były wspierane przez Francje. De Gaulle odwiedził te kraje jako pierwsze (1968).
10. Stosunki Francja - USA w czasach prezydentury De Gaulle’a .
Francja d
ąż
yła do roli hegemona w Europie. De Gaulle był niech
ę
tnie nastawiony do USA, poniewa
ż
oni tak
ż
e d
ąż
yli
do hegemonii w Europie. Francja była nielojalna wobec USA (kwestia kanału Sueskiego). De Gaulle chciał by
ć
partnerem USA, nie chciał by
ć
zale
ż
ny.
- w czasach kryzysu kuba
ń
skiego De Gaulle poparł jednak Kennedy’ego!
- manifestowanie antyameryka
ń
sko
ś
ci (próby wyrwania Niemiec z ameryka
ń
skiej strefy wpływów)
Osłabienie zwi
ą
zków z USA miała zapewni
ć
współpraca Francji z Niemcami i Chinami, - kontakty z re
ż
imem Mao w
Chinach, jeszcze w latach 60’ było to nowe w tym okresie, był pierwszym, który uwa
ż
ał,
ż
e Chiny to pot
ę
ga,
- polityka wobec Quebecu (francuska prowincja Kanady ze stolic
ą
w Montrealu) – poleciał tam i powiedział „Niech
ż
yje
wolny Quebec”, wsparł separatystów, gest ten miał zaniepokoi
ć
Amerykanów, Amerykanie go nie znosili;
11. Stosunki francusko – brytyjskie po II wojnie
ś
wiatowej
Okres de Gaulle’a:
•
Kolonie: Po II wojnie
ś
wiatowej najwi
ę
kszym problemem dla Francji (okres IV Republiki) były kolonie. W
odró
ż
nieniu od Brytyjczyków, postanowili walczy
ć
o swoje terytoria.
•
Kryzys sueski: Kraje ł
ą
czyło wspólne stanowisko w sprawie kryzysu sueskiego z 1956r. Razem wyst
ą
pili w
obronie znacjonalizowanego przez Nasera(przywódc
ę
arabskiego) Kanału Sueskiego. W tym celu wysłano
komandosów. Przeciw Francji i Anglii wyst
ą
piły USA i ZSRR. Francuzi i Brytyjczycy uciekli z Suezu, nast
ą
pił
spadek znaczenia mi
ę
dzynarodowego Francji i Wlk. Brytanii na skutek konfliktu, przyspieszyło to proces
dekolonizacji na całym
ś
wiecie. W 1957r. razem uznali niepodległo
ść
Tunezji i Maroka.
•
Polityka De Gaulle’a nt. Francji: Wg niego współpraca z Wlk. Brytani
ą
byłaby idealna. Brytyjczycy nie popierali tej
wizji. Woleli budowa
ć
partnerstwo z USA, przez co prezydent miał chłodny stosunek do Wielkiej Brytanii, zarzucał
im zbyt silne powi
ą
zanie. W latach ’50 Brytyjczycy sceptycznie podchodzili do integracji europejskiej. W latach
’60 przechodzili kryzys, dlatego zacz
ę
li zabiega
ć
o współprac
ę
, chcieli wst
ą
pi
ć
do EWG, obawiali si
ę
konkurencyjno
ś
ci
ż
ywno
ś
ci. De Gaulle dwukrotnie odrzucał przyj
ę
cie Wlk. Brytanii do Wspólnoty(1963,1967),
dopiero po jego
ś
mierci przyj
ę
to Francj
ę
do EWG.
Poj
ę
cie „Europy małej” – integracja miała rozpocz
ąć
si
ę
wokół Francji, Niemiec, Wlk. Brytanii i Włoch.
Okres Pompidou:
- Poparł przyj
ę
cie do Wlk. Brytanii do EWG jako przeciwwag
ę
dla Niemiec. Chciał uzale
ż
ni
ć
Niemcy od Europy.
12. Koncepcje polityki zagranicznej De Gaulle'a
- misja to powrót Francji do głównego nurku decyzyjnego w Europie, Rosja te
ż
musi powróci
ć
- wa
ż
ny punkt odniesienia to Niemcy, które musz
ą
by
ć
sp
ę
tane
- instytucja najwa
ż
niejsza w relacjach mi
ę
dzynarodowych - pa
ń
stwo narodowe; dbał o interesy swojego narodu.
Atrybutem pa
ń
stwa jest suwerenno
ść
i nie mo
ż
na jej ogranicza
ć
dlatego sceptycznie odnosił si
ę
do interesów
integracyjnych
- najlepsze relacje to stosunki bilateralne
- podstawowy cel pa
ń
stwa to niezale
ż
no
ść
; granic
ą
współpracy mi
ę
dzynarodowej jest suwerenno
ść
- celem polityki francuskiej była zasada równowagi
- problem
ś
wiata to dwubiegunowo
ść
; de Gaulle chciał
ś
wiata wielobiegunowego
-
ś
wiat jest skazany na mocarstwa
- relacje transatlantyckie: mocarstwa o najwi
ę
kszym potencjale militarnym (bro
ń
j
ą
drowa): ZSRR, USA, Wielka
Brytania, Francja. De Gaulle zacz
ą
ł zaraz po obj
ę
ciu urz
ę
du program j
ą
drowy
- Europa Zachodnia: Francja w tandemie z Niemcami (Francja rol
ę
kierownicz
ą
)
- Europa od Atlantyku po Ural - Francja i Rosja; chciał wci
ą
gn
ąć
Rosj
ę
do współpracy europejskiej
- kluczowe znaczenie ma sprawa niemiecka; Ge Gaulle był wizjonerem, my
ś
lał o dalekiej przyszło
ś
ci.
Zaproponował inn
ą
wizj
ę
.
Przewarto
ś
ciowanie relacji z Niemcami : ! współpraca, wchodzi
ć
z nimi w interakcje. Przypisuje mu si
ę
ide
ę
pojednania z Niemcami. Znalazło to porozumienie tak
ż
e u Adenauera (szans
ą
na europeizacj
ę
Niemiec - sojusz z
Francj
ą
); Idea pojednania - lata 50 i 60; 1958-1963 de Gaulle spotkał si
ę
z Adenauerem 15 razy; 1962 - obaj
zło
ż
yli sobie wzajemne wizyty: otwieranie muzeów itp. zacz
ę
to promowa
ć
ide
ę
pojednania w
ś
ród społecze
ń
stwa;
7
1936- traktat elizejski, do dzi
ś
podstawa relacji. Niemcy podzielone politycznie i osłabione to układ dobry dla
Francji;
- De Gaulle stał si
ę
promotorem integracji europejskiej (Niemcy mo
ż
na przez integracj
ę
wielostronn
ą
jeszcze
bardziej sp
ę
ta
ć
)
- integracja europejska - traktował j
ą
instrumentalnie. Chciał wspólnoty suwerennych pa
ń
stw; integracja miała
przywróci
ć
jedno
ść
Francji
- wspólna polityka rolna EWG była korzystna dla Francji
13. Stosunki francusko – niemieckie po II wojnie
ś
wiatowej
Po II wojnie
ś
wiatowej, w latach 1947-1949 polityka francuska była jeszcze stanowczo antyniemiecka
- Niech
ę
tne stanowisko Francji wobec prób wci
ą
gni
ę
cia Niemiec w struktury NATO.
- Francja prowadziła stały nadzór nad Niemcami, aby nie wymkn
ę
li si
ę
spod ich kontroli
Pomysły we Francji: wci
ą
ganie Niemiec do współpracy gospodarczej, 1953 - EWWiS, 1957 – EWG (stała si
ę
instrumentem kontroli nad Niemcami Zachodnimi i spoiwem w rozwoju współpracy francusko-niemieckiej)
- Francja blokowała współprac
ę
w dziedzinie obrony, bezpiecze
ń
stwa – 1954 francuski parlament odmówił
przyj
ę
cia traktatu o współpracy obronnej
De Gaulle :
- uwa
ż
ał,
ż
e Niemcy s
ą
zagro
ż
eniem i w zwi
ą
zku z tym proponował, aby współpracowa
ć
z Niemcami, wchodzi
ć
z
nimi w interakcje
- Prezydent Francji obawiał si
ę
Niemiec i pilnował by zbyt szybko Niemcy nie powróciły do dawnej
ś
wietno
ś
ci i
pot
ę
gi
- Główny punkt odniesienia: robi
ć
wszystko, aby Niemcy był zale
ż
ne od innych pa
ń
stw
- Znalazł równie
ż
porozumienie z Adenauerem, (szans
ą
na europeizacj
ę
Niemiec – sojusz z Francj
ą
), idea
pojednania lata 50 i 60, 1958-1963 De Gaulle spotkał si
ę
z Adenauerem 15 razy
- 1962 - obaj zło
ż
yli wzajemne wizyty, otwieranie muzeów itp., zacz
ę
to promowa
ć
ide
ę
pojednania w
ś
ród
społecze
ń
stwa, konsultacje, aby w miar
ę
mo
ż
liwo
ś
ci wypracowa
ć
wspólne stanowisko
- Obaj wymy
ś
lili i wcielili w
ż
ycie eksperyment dotycz
ą
cy pojednania – traktat elizejski, idea, która mu
przy
ś
wiecała była budowa
ś
cisłego zwi
ą
zku politycznego, społecznego (De Gaulle traktował to instrumentalnie)
1963 – traktat elizejski: Niemcy i Francja (do dzi
ś
podstawa relacji, był inspiracj
ą
dla traktatu polsko-
niemieckiego z 1991 r.). Istot
ą
pojednania były stałe konsultacje polityczne (prezydenci, premierzy - spotkania co
najmniej raz do roku). Spotkania te miały na celu pozbycie si
ę
negatywnego balastu miedzy Niemcami i
francuzami, co miało mie
ć
wpływ na przyszło
ść
. Program ten zadziałał i dokonał przełomu:
- D
ąż
enia do wypracowani wspólnego stanowiska w polityce zagranicznej
- Wspólne koncepcje obronne: Francja miała da
ć
Niemcom gwarancj
ę
bezpiecze
ń
stwa i w ten sposób troch
ę
Niemcy od siebie uzale
ż
ni
ć
,
- Niemcy podzielone politycznie, osłabione to układ dobry dla Francji
- Budowanie wspólnoty kulturowej mi
ę
dzy Niemcami i Francj
ą
. Prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej
(pojednanie do dzisiaj przynosi efekty)
- Wizja przełamania odwiecznych antagonizmów
- Francja beneficjentem Niemiec
- Francja nie popierała np. upadku Muru Berli
ń
skiego, zjednoczenie Niemiec oznaczało ich wzmocnienie, a to nie
jest dobre
- Francja niech
ę
tna samodzielnym inicjatywom Niemiec
- Dobre Niemcy to Niemcy słabe i podzielone (wizj
ę
te podzielał Adenauer)
- Po odej
ś
ciu Adenauera De Gaulle zmienia troch
ę
akcenty,
ś
rodkiem sp
ę
tania Niemiec jest Europa, gł
ę
biej wejd
ą
we współprac
ę
europejsk
ą
tym lepiej dla Europy i Francji
- Nale
ż
y dba
ć
by Francja była stron
ą
silniejsz
ą
:
- Francja zablokowała niemiecki rozwój potencjału nuklearnego
- Nie chciała wzmocnienia RFN w latach 70-tych, podobny stosunek do zjednoczenia Niemiec
- De Gaulle uwa
ż
ał,
ż
e Niemcy mo
ż
na przez integracj
ę
wielostronn
ą
jeszcze bardziej sp
ę
ta
ć
Pompidou
- Nie przeszkadzało mu otwarcie Niemiec na Wschód
8
- Niemcy powoli stawały si
ę
superpot
ę
g
ą
gospodarcz
ą
w Europie, Pompidou jeszcze bardziej chciał uzale
ż
ni
ć
,
- Niemcy od Europy: rozbudowa Wspólnot Europejskich, rozszerzenie EWG o Wielk
ą
Brytani
ę
, kraje północy jako
przeciwwag
ę
dla Niemiec
Giscard d’Estaign
Jeszcze bardziej wchodził w kooperacj
ę
z Niemcami, zacie
ś
nianie współpracy w strukturach europejskich
Mitterand
- Zacie
ś
niał współprac
ę
z Niemcami
- Zagwarantował Niemcom francuskie gwarancje atomowe bezpiecze
ń
stwa
- Obawa,
ż
e Niemcy odwróc
ą
si
ę
na wschód
- D
ąż
ył do tego, aby jeszcze bardziej wcisn
ąć
Niemcy do integracji europejskiej
- W 1989-1990 obawa przed odbudow
ą
Niemiec, chcieli to odwlec, dlatego Francja wspierała w 1989 r. NRD,
Francja robiła wszystko aby zapobiec zjednoczeniu, wizyta w NRD po upadku muru berli
ń
skiego, usiłował
przekonywa
ć
, aby Niemcy si
ę
nie jednoczyły, przeciwdziałanie wzrostowi Niemiec
- Niech
ęć
do przemian np. w Polsce, bo pr
ę
dzej czy pó
ź
niej znale
ź
liby
ś
my si
ę
w strefie wpływów Niemiec, W
sporze Polski o granic
ę
z Niemcami, Francja natychmiast wsparła Polsk
ę
,
- Pogł
ę
biał integracj
ę
europejsk
ą
, aby jeszcze mocniej uwi
ą
za
ć
Niemcy w Europie
- Forsuje pomysł integracji bo to jedyna ucieczka od wzmocnienia pot
ę
gi Niemiec, jednak
ż
e francuskie
społecze
ń
stwo jest temu przeciwne
- Jak najpó
ź
niej rozszerzy
ć
Uni
ę
na wschód, bo to oznacza wzmocnienie pot
ę
gi Niemiec,
Jacques Chirac
- Zacie
ś
nianie współpracy Francji z Niemcami
- Wycofano ostatecznie wojska francuskie z Niemiec
Nicolas Sarkozy
- Relacje z Niemcami coraz bardziej partnerskie Sarkozy+Merkel, dwie najwi
ę
ksze gospodarki UE, wpływ na
decyzje polityczne Unii,
14. Polityka wschodnia gen. De Gaulle’a
Według de Gaulle’a po II wojnie
ś
wiatowej Francja została
ź
le potraktowana przez mocarstwa. Nie zaproszono jej
do Wielkiej Trójki (na skutek rezerwy Roosevelta do de Gaulle’a), nie „dzieliła” Europy, dlatego te
ż
:
- zobowi
ą
zania jałta
ń
skie Francji nie obowi
ą
zuj
ą
(skoro nie brała w nich udziału =P), nie uznaje „
ż
elaznej kurtyny”
de Gaulle utrzymuje stosunki ze Wschodem.
Rosja była wa
ż
nym partnerem dla Francji, bez wzgl
ę
du na panuj
ą
cy w niej system polityczny. Nie da si
ę
jej
izolowa
ć
, zawsze b
ę
dzie mocarstwem. W ZSRR de Gaulle widział pomocnika w utrzymaniu Niemiec w szachu,
dlatego te
ż
utrzymywał z tym pa
ń
stwem stosunki. Idea de Gaulle’a: Europa od Atlantyku a
ż
po Ural (Francja i
Zwi
ą
zek Radziecki)
chciał wci
ą
gn
ąć
ZSRR do współpracy europejskiej.
De Gaulle: re
ż
imy takie jak Gomułki i Ceau
ş
escu b
ę
d
ą
ulega
ć
ewolucji w kierunku unarodowienia. Było to przez
Francj
ę
po
żą
dane (wg de Gaulle’a pa
ń
stwa narodowe były podstawowym podmiotem polityki mi
ę
dzynarodowej).
W 1966 roku de Gaulle’a jako pierwszy przedstawiciel Zachodu odwiedził ZSRR. Przedstawił wówczas koncepcj
ę
Wielkiej Europy (wspomniana wy
ż
ej Europa od Atlantyku po Ural): współpraca Francji i ZSRR (bez USA). „Oferta"
budowania Europy od Atlantyku po Ural była kierowana zarówno do komunistycznych rz
ą
dów pa
ń
stw Europy
Wschodniej, jak i do narodów. Te pierwsze nie chciały i nie mogły jej podj
ąć
. Dla nich de Gaulle był interesuj
ą
cy
jedynie jako polityk osłabiaj
ą
cy ameryka
ń
skie przywództwo w
ś
wiecie zachodnim.
Bre
ż
niew s
ą
dził,
ż
e Francja mo
ż
e rozpocz
ąć
budowanie na Wschodzie swoich interesów, do czego nie zamierzał
dopu
ś
ci
ć
.
Pomimo obj
ę
cia Wschodu embargiem na zachodni
ą
technologi
ę
do Europy
Ś
rodkowo-Wschodniej wchodzi
kapitał francuski (m.in. system telewizyjny SECAM). SECAM w Polsce funkcjonował a
ż
do lat 90.
Rumunia, Czechosłowacja – kraje wspierane przez Francj
ę
. De Gaulle równie
ż
odwiedził je jako pierwszy polityk
Zachodu.
9
W 1967 roku wizytował w Polsce (pierwszy przedstawiciel Zachodu w naszym kraju). Poparł wówczas granic
ę
zachodni
ą
Polski.
Jako
ż
e de Gaulle wspierał pa
ń
stwa Europy
Ś
rodkowo-Wschodniej praska wiosna i nacisk Gomułki na
przeprowadzenie interwencji były du
ż
ym zaskoczeniem dla francuskiego przywódcy.
15.Pozaeuropejska polityka Francji w latach V Republiki.
V Republika Francuska- dzieło Charles’a de Gaulle’a (lider francuskiego ruchu oporu po II wojnie
ś
wiatowej, walczył w
Polsce przeciw bolszewikom, po jego
ś
mierci w ’79 stworzono ruch gaulle’istowski)
Europa jest głownym punktem polityki zagranicznej Francji, która ma posiadło
ś
ci karaibskie, epizody z Kanad
ą
i
Luizjan
ą
. Posiada równie
ż
departamenty zamorskie (a nie „kolonie” z punktu widzenia prawa francuskiego).
Departamentem takim była Algieria (najwi
ę
ksza wojna kolonialna XX wieku), co spowodowało
ż
e na południu Francji
znajduje si
ę
du
ż
a mniejszo
ść
algierska. Departamenty s
ą
cz
ęś
ci
ą
UE, np. Gujana Francuska, Wyspy Saint Pierre i
Michelan, Martynika, Reunion, Polinezja Francuska.
De Gaulle zaanga
ż
ował si
ę
w Kanadzie ze wzgl
ę
du na to
ż
e mieszka tam wielu francuzów:
-Qubec- ponad połowa to Fr., liczne referenda na temat autonomii , wsparcie dla Qubecu było
ź
le odebrane przez
Amerykanów, polityka Kanadyjska jest dwuj
ę
zyczna (Montreal-najwi
ę
ksze miasto fr. J
ę
zyczne na
ś
wiecie)
-NATO- odbierane jako narz
ę
dzie ameryka
ń
skiej dyplomacji, Fr. Nie zgadzała si
ę
z celami organizacji, Ch. De G.
wycofywał wojsko ze struktur NATO(zako
ń
czone w l. 60, przeniesienie siedziby z Pary
ż
a do Brukseli)
-Wielka Brytania-niech
ęć
do Francji ze wzgl
ę
du na dobre stosunki z USA
-Rosja- de Gaulle mimo
ż
e był antykomunist
ą
doceniał jej znaczenie, by wspólnie unicestwi
ć
Niemcy. W 1966 roku
odwiedził Rosj
ę
i przedstawił koncepcj
ę
.
- sprawa Czarnej Afryki i panstw Afryki PŁn. (1960)- niepodległo
ść
kolonii fr. Wtedy tez powstał pomysł utworzenia
Unii Francuskiej z byłymi koloniami. Promowanie j
ę
zyka, interwencje w wojnach domowych. Powstanie Alliance
Francoise.
Georges Pompidou (kadencja :1969-74)- otwarty na współprac
ę
z zachodem, cofn
ą
veto dla Wlk. Brytanii. Nie chciał
psu
ć
relacji w
ś
wiecie muzułma
ń
skim.
Valezy Giscard d’Estaign- nie jest golist
ą
, a liberałem, przeforsował pomysł powstania Unii Walutowej i Parlamentu
Europejskiego oraz UE. Załagodził stosunki z NATO i USA, ale pozostał w izolacji wojskowej w stosunku do NATO.
Gospodarcze stosunki z Rosj
ą
. W 1981 przegrywa wybory na rzecz Mitteranda.Silna pozycja lewicy we Fr.
(komuni
ś
ci, trocki
ś
ci itd.)
Mitterand nie zatrzymał programu j
ą
drowego( próby prowadzone na Pacyfiku), obawiał si
ę
Niemiec ale zacie
ś
nił z
nimi współprac
ę
. Był w dobrych stosunkach z USA (z Reaganem).Nie tolerował komunistów w Polsce. Zaanga
ż
ował
si
ę
w Czadzie. W konflikcie z Libia Czad uzyskał poparcie FR. Nieudana próba stabilizacji Libanu.Budowa programu
kosmicznego.
16.POLITYKA ZAGRANICZNA G. POMPIDOU I V. GISCARD d’ESTAIGN’a
Nast
ę
pc
ą
De Gaulle’a został jego bliski współpracownik Georges Pompidou (teraz ju
ż
troch
ę
zapomniany prezydent).
Umrze on w czasie swojej kadencji. Lata rz
ą
dów to okres 1969 – 74. Nale
ż
y pami
ę
ta
ć
,
ż
e obowi
ą
zywała jeszcze
wtedy kadencja 7 – letnia. Miał opini
ę
pragmatyka.
- Znany z CENTRUM SZTUKI POMPIDOU.
- Kontynuował polityk
ę
De Gaulle’a, lecz był wi
ę
kszym realist
ą
, otwarty na współprac
ę
z Zachodem.
- Nie miał obiekcji, co do integracji Wielkiej Brytanii we Wspólnotami.
- W sprawie Niemiec miał takie samo zdanie, co DG.
- Zachował stanowisko De Gaulle’a co do konfliktu na Bliskim Wschodzie (wojna Jom Kippur - przeciw) niech
ęć
do
Izraela, by nie podpa
ść
krajom arabskim, które były koloniami francuskimi.
Valery Giscard d’Estaign był nast
ę
pc
ą
Pompidou. Urodzony w arystokratycznej rodzinie. Jest liberałem, odszedł od
polityki DG. Rz
ą
dził w latach 1974 – 81, pełn
ą
kadencj
ę
. Nie ma jakiego
ś
wielkiego przełomu w polityce za jego
kadencji. Korzystał z tego, co pozostawił DG i GP.
- ojciec koncepcji Unii Europejskiej
10
- sponsorował akt konstytucyjny (pomysł konstytucji europejskiej został odrzucony)
- zacie
ś
nił współprac
ę
z Niemcami, by bardziej je skr
ę
powa
ć
, miał dobre relacje z Helmutem Shidthem.
- przeforsował ide
ę
Parlamentu Europejskiego
- jego pomysłem te
ż
było utworzenie Unii Walutowej
- jego dziełem było „uspokojenie” stosunków Francji i NATO, oraz Francji i USA. Nie przywrócił wojskowo Francji do
struktur NATO, ale politycznie,
- był zwolennikiem pragmatyzmu wobec Europy Wschodniej i
Ś
rodkowej. Stawiał ogólnie na stosunki ekonomiczne i
handel
- Gierek kupował od Francji technologie – pokłosie dobrych relacji VG z Europ
ą
Wschodni
ą
i
Ś
r.
- Europ
ę
Ś
rodkow
ą
traktował jako sowieck
ą
stref
ę
wpływów.
- nie dostrzegł rodz
ą
cej si
ę
opozycji w krajach takich jak Polska, w 1980 po fali strajków w Polsce – powiedział w
wywiadzie, i
ż
Polska to nie sprawa Francji, tylko Rosji.
- nie zauwa
ż
ył momentu osłabienia bloku sowieckiego, nie wyczuł chwili, ale zrobił to Mitterand i wła
ś
nie z nim
przegrywa wybory.
17. polityka zagraniczna Francisa Mitteranda
- prezydent Francji w latach 1981-1995 – kadencje 2x 7 lat,
- minister w IV Republice Francji, wieloletni współpracownik Wichy
- pierwszy socjalistyczny polityk w V Republice na stanowisku głowy pa
ń
stwa
- pragmatyczny antykomunista
- 1981- wraz z obj
ę
ciem funkcji prezydenta, pojawiły si
ę
nadzieje na zmiany w polityce zagranicznej,
- Mitterand bardziej ni
ż
poprzednicy zaanga
ż
ował si
ę
w polityk
ę
zagraniczn
ą
i wzmocnił pozycj
ę
pa
ń
stwa
- Mitterand w polityce wewn
ę
trznej krytykował de Gaule’a za ignorowanie przemian na
ś
wiecie
i izolowanie kraju.
Stosunki z Niemcami
- Mitterand, wobec obaw,
ż
e Niemcy odwróc
ą
si
ę
na wschód, d
ąż
ył do wci
ą
gni
ę
cia Niemiec do integracji europejskiej
i zaproponował im swoje atomowe gwarancje bezpiecze
ń
stwa,
-podtrzymywał program j
ą
drowy, co doprowadziło do zamro
ż
enia stosunków francusko- nowozelandzkich
(chodzi o przeprowadzenie prób j
ą
drowych na Pacyfiku, wobec których zaktywizowali si
ę
„zieloni” z Greenpeace.
Wysłali swój jacht, by zablokowa
ć
te próby a to wywołało w
ś
ciekło
ść
Mitteranda. Specjalni agenci francuscy wysadzili
„Rainbow Warrior” u wybrze
ż
y Nowej Zelandii. Greenpeace si
ę
wycofał a Francja pokazała ze nale
ż
y si
ę
z ni
ą
liczy
ć
).
Stosunki z komunistami:
- Mitterand - zadeklarowany antykomunista,
- uwa
ż
ał,
ż
e nie wolno wchodzi
ć
z komunistami w jakiekolwiek relacje,
- sprzeciwiał si
ę
komunistycznej inwazji na Afganistan,
- pot
ę
piał stan wojenny wprowadzony w Polsce w 1981 roku, (Mitterand + Reagan i Thatcher),
- wspierał finansowo „Solidarno
ść
”,
Inne relacje:
- Mitterand bardziej ni
ż
poprzednicy nastawiony był proatlantycko – bardzo dobre relacje z prezydentem Reaganem,
- silne zaanga
ż
owanie w sprawy pozaeuropejskie,
- neokolonializm - powrót do byłych kolonii i ekspansja francuskiego kapitału
- Francja wspierała niektóre re
ż
imy, by zachowa
ć
swoje strefy wpływów np. w Czadzie,
(w Czadzie miały miejsca starcia ugrupowa
ń
profrancuskich z ugrupowaniami prolibijskimi – wysyłanie francuskich
komandosów z Legii Cudzoziemskiej).
- został oskar
ż
ony o udział w ludobójstwie w Rwandzie jakie miało miejsce w 1994 r.,
-najwi
ę
ksze sukcesy odniósł na arenie mi
ę
dzynarodowej, zwłaszcza na scenie Wspólnoty Europejskiej,
-wspierał przyst
ą
pienie Hiszpanii i Portugalii w 1986 do Wspólnot Europejskich,
- utrzymywał dobre stosunki z kanclerzem Niemiec Helmutem Kohlem, razem z którym doprowadził do podpisania
traktatu z Maastricht 7 lutego 1992 r.
- w 1991 został odznaczony Krzy
ż
em Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
-jego kadencja sko
ń
czyła si
ę
w maju 1995 roku – nast
ę
pc
ą
został Jacques Chirac,
18. Polityka zagraniczna Francji za rz
ą
dów Chiraca i Sarkozy’ego
Jaques Chirac – pełnił funkcje prezydenta w latach 1995-2007
•
Był merem Pary
ż
a
•
Wznowił próby nuklearne – pokaz siły , wskazanie i
ż
Francja jest mocarstwem
•
Ś
cisła współpraca z NATO – misja pokojowa w Jugosławii
11
•
Unia walutowa – wprowadzenie euro
•
Sprzeciw wobec wojny w Iraku , ochłodzenie stosunków z pa
ń
stwami bior
ą
cymi udział w koalicji , m.in. z
Polsk
ą
•
Zacie
ś
nienie stosunków z Niemcami – wspólny sprzeciw wobec wojny w Iraku , wycofanie wojsk francuskich z
Niemiec
Nicolas Sarkozy
•
Wywodzi si
ę
z tej samej partii politycznej co Chirac
•
Uzyskał poparcie jako szef MSW
•
Zafascynowany polityk
ą
i gospodark
ą
USA
•
Powtórnie wł
ą
czył Francj
ę
w struktury wojskowe NATO
•
Udzielił poparcia USA w wojnie z terroryzmem
•
Szczyt mi
ę
dzy UE a pa
ń
stwami Morza
Ś
ródziemnego , zablokowany przez kanclerz Merkel
•
W czasie wojny Rosji z Oseti
ą
Płd. Francja przewodziła UE a Sarkozy był mediatorem
•
Wraz z Angel
ą
Merkel utworzyli tandem maj
ą
cy przezwyci
ęż
y
ć
kryzys ekonomiczny (pó
ź
niej doł
ą
czył premier
Włoch)
Plus ogólnie o polityce zagranicznej Francji (raz przeczyta
ć
)
Centralnym zało
ż
eniem francuskiej polityki zagranicznej od lat 50-tych jest uczynienie z Europy jednolitej siły
gospodarczej i politycznej. W rachubach francuskich taka wizja Europy jest
ś
rodkiem do zapewnienia Francji
utrzymania pozycji mocarstwowej i du
ż
ego wpływu na sprawy mi
ę
dzynarodowe, wykraczaj
ą
cego poza potencjał
gospodarczy pa
ń
stwa. Europa jest uznawana za organizm, który mo
ż
e pomno
ż
y
ć
narodowy potencjał Francji, co
symbolizuje slogan "silna Francja w silnej Europie"; jest wi
ę
c postrzegana przez Francj
ę
podobnie jak USA przez
Wielk
ą
Brytani
ę
. Europa w oczach Francji uciele
ś
nia ide
ę
ś
cisłej współpracy ponadnarodowej z zachowaniem
to
ż
samo
ś
ci narodowych. D
ążą
c do odgrywania wiod
ą
cej roli w procesie integracji europejskiej, Francja uznaje za
bardzo istotne zajmowanie czołowych stanowisk w organizacjach europejskich, takich jak UE czy Rada Europy.
Na arenie mi
ę
dzynarodowej Francja stara si
ę
aktywnie uczestniczy
ć
w najistotniejszych forach, jak Rada
Bezpiecze
ń
stwa ONZ czy Grupa G-8, jednocze
ś
nie przeciwstawiaj
ą
c si
ę
ich zdominowaniu przez jakiekolwiek z
innych mocarstw, zwłaszcza USA (np. NATO, Grupa G-8). Generalnie Francja uwa
ż
a nadmierne wpływy USA w
Europie za niepo
żą
dane i stanowi główn
ą
sił
ę
zmierzaj
ą
c
ą
do ich ograniczenia poprzez wzmocnienie struktur
europejskich. Na pocz
ą
tku lat 90-tych Francja proponowała wzmocnienie roli OBWE w zakresie zapewnienia
bezpiecze
ń
stwa Europy Zachodniej i Wschodniej w okresie post-zimnowojennym, jednak poniosła na tym gruncie
pora
ż
k
ę
, gdy
ż
rol
ę
t
ę
spełniły NATO i Partnerstwo dla Pokoju, w których wiod
ą
c
ą
rol
ę
odgrywały USA. Dopiero po
obj
ę
ciu prezydentury przez Jacquesa Chiraca w 1995 roku, Francja zaakceptowała pierwszorz
ę
dn
ą
rol
ę
NATO, w
pełni normalizuj
ą
c stosunki ze strukturami wojskowymi i koncentruj
ą
c si
ę
na budowie europejskiego filara
wewn
ą
trz sojuszu; w marcu 2009 roku o formalnym powrocie do zintegrowanej struktury dowodzenia NATO
postanowił prezydent Nicolas Sarkozy. Deklaruj
ą
c d
ąż
enie do utworzenia ładu mi
ę
dzynarodowego na zasadzie
wielobiegunowo
ś
ci, Francja przykłada du
żą
wag
ę
do działalno
ś
ci ONZ i w
ś
ród pa
ń
stw rozwini
ę
tych pozostaje
czołowym krytykiem unilateralnych posuni
ęć
USA w polityce zagranicznej, co najwyra
ź
niej było widoczne na
przykładzie opozycji wobec inwazji ameryka
ń
sko-brytyjskiej na Irak w 2003 roku. W ostatnich latach Pary
ż
opowiada si
ę
za przyznaniem najbardziej licz
ą
cym si
ę
pa
ń
stwom rozwijaj
ą
cym si
ę
wi
ę
kszego głosu w czołowych
instytucjach mi
ę
dzynarodowych, np. Radzie Bezpiecze
ń
stwa ONZ czy Grupie G-8.
Francja jest jednym z czołowych oponentów globalizacji, któr
ą
uciele
ś
nia liberalizm gospodarczy i ameryka
ń
ski
sposób
ż
ycia, postrzegaj
ą
c j
ą
jako zagro
ż
enie swojej wyj
ą
tkowej kultury i st
ą
d opowiada si
ę
za promocj
ą
ró
ż
norodno
ś
ci kulturalnej i przeciwstawia nieskr
ę
powanej liberalizacji ró
ż
nych sfer
ż
ycia mi
ę
dzynarodowego
(gospodarki, kultury). Szerzej, uwa
ż
a si
ę
ż
e Francja, podobnie jak USA, aspiruje do wzorca i
ź
ródła modelu
cywilizacyjnego, który pragnie rozprzestrzeni
ć
na całym
ś
wiecie.
Od zawsze pierwszoplanowym partnerem Francji były Niemcy, historyczny rywal, z którym stosunki okre
ś
la si
ę
mianem specjalnego partnerstwa. We Francji uwa
ż
a si
ę
,
ż
e oba pa
ń
stwa s
ą
lokomotyw
ą
integracji europejskiej i
jej post
ę
p zale
ż
y głównie od zgodnej współpracy Pary
ż
a i Berlina, co miało miejsce zwłaszcza za rz
ą
dów
prezydenta Francoisa Mitteranda i kanclerza Helmuta Kohla. Natomiast w ostatnich latach współpraca
Sarkozy’ego z kanclerz Angel
ą
Merkel stanowiła kluczowy element w wysiłkach na rzecz przezwyci
ęż
enia
bezprecedensowego kryzysu gospodarczego w strefie euro.
Francja jednocze
ś
nie stara si
ę
utrzymywa
ć
przywódcz
ą
rol
ę
w
ś
ród byłych kolonii w Afryce. Regularnie odbywaj
ą
si
ę
szczyty głów pa
ń
stw Francji i Afryki, w mocy pozostaje wspólnota monetarna Afryki oparta na franku
francuskim. We wrze
ś
niu 2007 roku Sarkozy przewodniczył specjalnej sesji Rady Bezpiecze
ń
stwa ONZ
po
ś
wi
ę
conej pokojowi i bezpiecze
ń
stwu w Afryce. Francuskie wpływy w Afryce wydaj
ą
si
ę
jednak male
ć
. Krytyk
ę
Francji wywołały kontrowersyjne posuni
ę
cia, jak Operacja Turkus w Rwandzie podczas ludobójstwa w 1994 roku,
czy podtrzymywanie poparcia dla dyktatora Mobutu Sese Seko a
ż
do jego obalenia w 1997 roku. Przypadki te
udowodniły,
ż
e francuska obecno
ść
wojskowa nie gwarantuje stabilno
ś
ci politycznej. W 1998 roku Francja miała
12
traktaty obronne z 8 pa
ń
stwami afryka
ń
skimi i porozumienia o współpracy wojskowej z kolejnymi 26.
Szczególnie istotn
ą
pozycj
ę
w polityce zagranicznej Francji zajmuj
ą
pa
ń
stwa Afryki Północnej, czyli Maghrebu
(Algieria, Maroko, Tunezja). Francja utrzymuje na tym obszarze znacz
ą
ce interesy gospodarcze i wpływy
kulturalne i polityczne i jest
ż
ywotnie zainteresowana stabilno
ś
ci
ą
tego obszaru. Historycznie Francja odgrywała
równie
ż
kluczow
ą
rol
ę
na Bliskim Wschodzie, jednak ostatnio jej rola w tym regionie była drugorz
ę
dna i w
praktyce polityka Francji wobec tego regionu była realizowana w ramach polityki europejskiej, czego przykładem
było powołanie Unii dla
Ś
ródziemnomorza w lipcu 2008 roku. Podczas przełomowych wydarze
ń
„arabskiej
wiosny” w 2011 roku, głównie za spraw
ą
osobistego zaanga
ż
owania prezydenta Sarkozy’ego, Pary
ż
powrócił do
roli jednego z najbardziej licz
ą
cych si
ę
aktorów mi
ę
dzynarodowych na tym obszarze, przewodz
ą
c kampanii
powietrznej w Libii i d
ąż
eniom do napi
ę
tnowania re
ż
imu prezydenta.
19. Proces zyskiwania przez RFN suwerenno
ś
ci w polityce mi
ę
dzynarodowej
- po 1945r. pa
ń
stwo podzielone (RFN i NRD)
- pa
ń
stwo w pełni suwerenne dopiero po 1991r.
- 1945r. – kl
ę
ska III Rzeszy, kapitulacja bezwarunkowa, pocz
ą
tek układu bipolarnego na
ś
wiecie, podział w Europie
biegł przez Niemcy,
- demonta
ż
imperiów kolonialnych,
- o sprawach niemieckich decyduje konferencja poczdamska (zmiana granic, likwidacja Prus Wschodnich, Polska
zyskuje terytoria)
- Niemcy podzielone na strefy okupacyjne do 1949r.,
- sierpie
ń
1945r. – Sojusznicza Rada Kontroli (organ wojskowy sprawuj
ą
cy władz
ę
)
- nigdy nie zwołano konferencji pokojowej,
- ZSRR nie było zainteresowane podziałem Niemiec, Stalin chciał jedno
ś
ci, ale przy okazji równie
ż
rozszerzenia tam
swoich wpływów,
- nie było centralnej administracji
- spory mocarstw o sytuacj
ę
Niemiec,
- Wielka Brytania i USA w 1947 roku powołuj
ą
Bizoni
ę
, stworzyli oni uni
ę
walutow
ą
(marka niemiecka) oraz uni
ę
gospodarcz
ą
przeciw grabieniu Niemiec przez Sowietów,
- Odpowiedzi
ą
Zwi
ą
zku Radzieckiego na ten krok była blokada Berlina Zachodniego.
- Rosjanie starali si
ę
odci
ąć
wszelkie drogi zaopatrzenia do tej cz
ęś
ci miasta i tym samym wymóc na
pa
ń
stwach zachodnich wycofanie si
ę
z podejmowanych kroków. Blokada nie przyniosła jednak efektów.
Ż
ywno
ść
i
inne produkty były dostarczane od tamtej pory drog
ą
powietrzn
ą
.
- Dzi
ę
ki utworzeniu takich "mostów powietrznych" codziennie Berlin Zachodni był zaopatrywany w 5,5 tony
ró
ż
nych towarów.
- Blokada Berlina skłoniła Francuzów do przył
ą
czenia swojej strefy okupacyjnej do Bizonii.
- W taki sposób w maju 1949 roku powstała Trizonia ("trójstrefa"), maj
ą
ca ju
ż
niedługo przerodzi
ć
si
ę
w nowe
pa
ń
stwo niemieckie.
- doktryna Trumana – powstrzymywanie komunizmu,
- ZSRR w odpowiedzi wycofuje si
ę
z Sojuszniczej Rady Kontroli, Od tamtego czasu stosunki pomi
ę
dzy Zwi
ą
zkiem
Radzieckim i pa
ń
stwami zachodnimi pozostawały napi
ę
te.
Zapowiadana reforma walutowa została przeprowadzona w czerwcu 1948 roku i obj
ę
ła swoim zasi
ę
giem zachodnie
strefy okupacyjne oraz strefy pa
ń
stw zachodnich w samym Berlinie.
- wzrasta sympatia zachodu do Niemiec, które obj
ę
te zostaj
ą
planem Marshalla (RFN)
- 1949r. – powstaje NATO; mocarstwa zgadzaj
ą
si
ę
na powołanie w RFN Zgromadzenia Narodowego, projekt i
zaakceptowanie konstytucji,
- w sierpniu odbyły si
ę
wybory do Bundestagu
- siedzib
ą
władz – Bonn,
- kanclerz – Konrad Adenauer,
- RFN – w latach 1949-1955 posiadało ograniczon
ą
suwerenno
ść
, brak pełnej kontroli nad swoim terytorium, były
urz
ę
dy komisarzy okupacyjnych,
- w odpowiedzi na RFN w 1949r. ZSRR powołuje NRD,
20. Polityka zagraniczna RFN za czasów Adenauera.
- twórca RFN – Adenauer,
- weteran w polityce, zaczynał w Republice Weimarskiej, partia centro-chadecka, burmistrz Kolonii,
13
- za Hitlera był prze
ś
ladowany,
- cele: odzyskanie suwerenno
ś
ci przez Niemcy, obawiał si
ę
,
ż
e trudno zmusi
ć
Niemców do porzucenia nazizmu i
reorientacji polityki na zachód,
- integracja ze
ś
wiatem zachodnim,
- głównym zagro
ż
eniem: ekspansja ZSRR, panicznie si
ę
ich bali,
- dla Niemców zachodem była Francja, konieczne uło
ż
enie relacji,
- głównym oparciem dla RFN miały by
ć
USA, (zgoda na status quo), wg. Adenauera ten stan rzeczy był stały,
- Od listopada 1949r. – ograniczona suwerenno
ść
w polityce zagranicznej RFN,
- w 1951r. powstaje I Urz
ą
d Spraw Zagranicznych, Adenauer został tam kierownikiem,
- uwa
ż
any za ojca integracji europejskiej,
- EWWiS – pełne wsparcie Niemiec, Niemcy musz
ą
by
ć
zwi
ą
zane z Europ
ą
,
- Lata 50’ – napi
ę
cia na linii wschód-zachód
- pomysł stworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (odtworzenie armii niemieckiej, wyposa
ż
enie jej w bro
ń
),
- polityka wewn
ę
trzna:
- oficjalny cel -> zjednoczenie; liczono si
ę
jednak z trwało
ś
ci
ą
tego podziału, nieuznawanie NRD,
- idea zwołania konferencji pokojowej mocarstw, konferencja paryska 1954r. bez udziału ZSRR,
- postanowienie o zako
ń
czeniu okupacji!
- Niemcy przyj
ę
te do UZE I NATO (05.05.1955)
- ZSRR próbowało blokowa
ć
przyj
ę
cie RFN do NATO, kusz
ą
c ide
ą
zjednoczenia Niemiec, Adenauer odmawia,
- ZSRR przyznaje suwerenno
ść
NRD,
- 1956r. – NRD wchodzi w skład Układu Warszawskiego,
- Niemcy ci
ą
gle nie mogły posiada
ć
broni ABC, lotnictwa wojennego, floty, rakiet dalekosi
ęż
nych,
- po wojnie systematycznie to znoszono, w latach 80’ zrównano z innymi krajami NATO,
- Niemcy dobrowolnie zdecydowały si
ę
na wyrzeczenie posiadania broni atomowej,
- na terytorium RFN nadal znajdowały si
ę
obce wojska, ale ju
ż
nie okupacyjne, (około 200tys. Ameryka
ń
skie +
francuskie i brytyjskie); jest tam bro
ń
nuklearna (francuska i ameryka
ń
ska)
- Adenauer podpisuje traktaty rzymskie, tworzenie wspólnot europejskich,
- normalizacja stosunków z wieloma krajami Europy, stopniowe układy z s
ą
siadami, wypłata odszkodowa
ń
, wsparcie
Izraela – współpraca gospodarcza, wypłata odszkodowa
ń
,
- lata 60’ – kryzys kuba
ń
ski, Niemcy obawa wiały si
ę
,
ż
e USA dogada si
ę
z ZSRR, Adenauer naciska na Kennedy’ego
by USA pozostały w Europie, USA było gwarantem status quo,
- USA miało wtedy inne priorytety (Wietnam)
- Niemcy musieli finansowa
ć
obecno
ść
armii ameryka
ń
skiej na swoim terytorium,
- traktat elizejski – współpraca z Francj
ą
(antyameryka
ń
ska)
- wspieranie gospodarki Grecji, Turcji i Portugalii, - do połowy lat 60’ polityka wschodnia Niemiec – ograniczona;
- problem wyjazdów Niemców z Polski, Czechosłowacji i W
ę
gier (ciche wysiedlenia na mocy dwustronnych
porozumie
ń
– 2,5 mln ludzi)
- nie było oficjalnych relacji RFN ze
ś
wiatem komunistycznym, wyj
ą
tkiem było ZSRR
- 1955r. – RFN nawi
ą
zuje stosunki dyplomatyczne ze Zwi
ą
zkiem Radzieckim (kontakty ekonomiczne, humanitarne,
Niemcy wci
ąż
w niewoli sowieckiej)
Adenauer załatwił ich uwolnienie (
ż
ołnierzy)
- sowietom chodziło o współprac
ę
gospodarcz
ą
,
-
ż
adne z pa
ń
stw uznaj
ą
cych NRD nie b
ę
dzie uznane przez RFN (doktryna Hallsteina), w zwi
ą
zku z czym w
1957r. – RFN zrywa stosunki z Jugosławi
ą
;
- zimny prysznic dla niemieckiej polityki – kryzys berli
ń
ski, Niemcy s
ą
niesamodzielne, egzystuj
ą
w symbiozie z
polityk
ą
ameryka
ń
sk
ą
,
21. Niemiecka Ostpolitik do ko
ń
ca lat 60.
Ostpolitik (z niemieckiego - "polityka wschodnia"), termin politologiczny dla okre
ś
lenia poczyna
ń
dyplomacji
niemieckiej wobec wschodnich s
ą
siadów. W latach 60 i 70 stała si
ę
oficjalnym programem RFN.
- 1963r. – odchodzi Adenauer, jego nast
ę
pca – Ludwik Erhard (polityka małych kroków)
- próba nawi
ą
zania współpracy ekonomicznej z Europ
ą
Ś
rodkow
ą
i Wschodni
ą
,
- dwustronne negocjacje, tworzenie w krajach niemieckich misji handlowych, charakter misji dyplomatycznych,
- dobre relacje z W
ę
grami, Bułgari
ą
, Rumuni
ą
– nie było zatargów historycznych,
- dochodzi do głosu nowe pokolenie – wzi
ę
cie odpowiedzialno
ś
ci za przeszło
ść
(lata 60’), ukaranie winnych,
14
- doktryna Hallsteina to zamykanie si
ę
Niemiec, trzeba pogodzi
ć
si
ę
ze
ś
wiatem wschodnim,
- list biskupów polskich do niemieckich (1965r.); dyskusja o przebaczeniu,
- lata 60’- zmiana polityki w Niemczech, w sił
ę
rosła socjaldemokracja, lider – Willy Brandt,
- akceptacja statusu quo i NRD,
- Günter Grass – sztandar polityki przemian, współpracownik Brandta, pochodził z Gda
ń
ska, jeden z ojców
chrzestnych przemian,
22. RFN wobec idei integracji europejskiej
•
Od listopada 1949 r. ograniczona suwerenno
ść
w polityce zagranicznej RFN;
•
Konrad Adenauer uwa
ż
any za ojca integracji europejskiej
o
Głównym celem polityki Adenauera było zniwelowanie izolacji mi
ę
dzynarodowej Niemiec i zbli
ż
enie
si
ę
do pa
ń
stw Europy Zachodniej
o
Po II wojnie
ś
wiatowej d
ąż
ono do odbudowy pa
ń
stw, Francja i Niemcy musiały doj
ść
do porozumienia
w kwestii złó
ż
surowców tj. w
ę
gla i stali ( kto kontroluj
ę
Zagłebi
ę
Ruhry, Saary i Lotaryngi
ę
, dominuje
na kontyncie)
•
EWWiS – Europejska Wspólnota W
ę
gla i Stali – Niemcy były głównym entuzjast
ą
;
•
Pomysł Europejskiej Wspólnoty Obronnej (odtworzenie armii niemieckiej, wyposa
ż
enie jej w bro
ń
)
•
25.03.1957 – traktaty rzymskie – Europejska Wspólnota Gospodarcza i Euroatom
•
Konferencja paryska – 1954 r.
o
Postanowienie o zako
ń
czeniu okupacji Niemiec
o
Przyj
ę
cie RFN do UZE i NATO
Mi
ę
dzy 1955 a 1969 Niemcy normalizowały stosunki z pa
ń
stwami europejskimi
23. Stosunki RFN- USA do 1990 r.
•
RFN zawdziecza USA odbudowe całego kraju po wojnie.
•
USA naciskało na przyj
ę
cie RFN do NATO, ale RFN miało ograniczon
ą
suwerenno
ść
i nie miało armii, ale
miało 80mln ludzi i trzeba było si
ę
z nimi liczy
ć
.
•
W RFN nadal stacjonowały obce wojska, ale po 1955 jako sojusznicy, a nie okupanci. Apogeum w latach
70tych- 200 tys. w USA, 70 tys. z Wielkiej Brytanii oraz wojska francuskie.
•
Zawierano te
ż
traktaty graniczne, ale nie ze wschodem. Niemcy zabiegały o obecno
ść
USA w Europie.
•
Pierwsze zgrzyty to pocz
ą
tek lat 60tych- USA do tej pory sami finansowali swoich
ż
ołnierzy w Niemczech.
Adenauer bał si
ę
,
ż
e wysokie tego koszty skłoni
ą
USA do wycofania si
ę
, a dla Niemiec to przecie
ż
gwarancja
bezpiecze
ń
stwa i nie chciał tego. USA daje wybór- albo wychodzimy z Niemiec, albo płacicie za utrzymanie
naszych
ż
ołnierzy. Niemcy postanowili finansowa
ć
to i robi
ą
to do dzi
ś
.
•
Bundeswera została zmuszona do zakupu broni ameryka
ń
skiej. Ze stopniowym pogarszaniem si
ę
stosunków
na linii Bonn–Waszyngton mieli
ś
my do czynienia w okresie rz
ą
dów kanclerza Helmuta Schmidta, który w
1974 r. zast
ą
pił Brandta. Spowodowane to było obni
ż
eniem presti
ż
u USA poprzez wojn
ę
wietnamsk
ą
i afer
ę
Watergate.
•
W dalszych latach a
ż
do zjednoczenia Niemiec stosunki tych pa
ń
stw utrzymywały si
ę
na dobrym poziomie,
24. STOSUNKI RFN – USA PO 1990 r.
Po upadku muru berli
ń
skiego:
- 1990r. prezydent G. Bush zaproponował, aby Stany Zjednoczone i Niemcy stały si
ę
dla siebie partners in leadership.
Partnerstwo to miało by
ć
w zało
ż
eniu podstaw
ą
stosunków transatlantyckich po zako
ń
czeniu zimnej wojny.
- Niemcy popieraj
ą
c wzmocnienie NATO i integracj
ę
europejsk
ą
utrzymywały dobre stosunki z USA,
- po 11 wrze
ś
nia Niemcy proameryka
ń
skie (Niemcy poparły decyzj
ę
o uznaniu wydarze
ń
z 11 wrze
ś
nia za atak na
wszystkich członków NATO), , wsparły działania stabilizacyjne w Afganistanie, ale relacje coraz bardziej si
ę
komplikowały,
- po obj
ę
ciu urz
ę
du przez Busha w stosunkach zacz
ę
ły narasta
ć
rozbie
ż
no
ś
ci,
- USA sabotowało ustalenia dotycz
ą
ce ochrony
ś
rodowiska, czy powołanie MTK,
- rz
ą
d Schrodera w ka
ż
dej sprawie zajmował inne stanowisko,
- Niemcy byli przeciwnikami nało
ż
enia przez USA sankcji na Kub
ę
, Libi
ę
i Iran, uwa
ż
ali,
ż
e trzeba z nimi handlowa
ć
,
- Irak – najwi
ę
kszy problem, bardzo negatywne stanowisko wobec interwencji w Iraku,
- List 8 – podpisały: Czechy, Dania, Hiszpania, Polska, Portugalia, W
ę
gry, Wielka Brytania, Włochy
- Niemcy przeciwne, ochłodzenie stosunków z USA,
- Bush odmawiał spotkania ze Schroderem (przeciwstawienie „starej europy – Niemcy, Francja; a Nowej – Polska itp.)
15
- koniec 2003r. – lekka poprawa stosunków, oba kraje s
ą
dla siebie zbyt wa
ż
nymi partnerami,
- Niemcy nie dali wojsk do Iraku oraz nie udzielili wsparcia finansowego na odbudow
ę
kraju, ale zgodziły si
ę
nie
blokowa
ć
decyzji NATO odno
ś
nie udziału NATO w stabilizacji i odbudowie Iraku,
25. OSTPOLITIK W CZASACH W. BRANDTA
- 1966r. – po raz pierwszy po wojnie, SDP weszło do koalicji rz
ą
dz
ą
cej,
- Brandt został ministrem spraw zagranicznych,
- rozpocz
ę
to negocjacje traktatowe z ZSRR, które zawieszono po interwencji w Czechosłowacji, ale szybko je
przywrócono,
- przywrócenie stosunków dyplomatycznych z Jugosławi
ą
i nawi
ą
zanie ich z Rumuni
ą
,
- 1966 - Willi Brandt zacz
ą
ł tworzy
ć
now
ą
jako
ść
w stosunkach RFN z innymi krajami Europy. Nawi
ą
zał współprac
ę
gospodarcz
ą
z ZSRR, udzielał mu kredytów, czym kupował sobie jego przychylno
ść
.
- 1968r. - RFN nawi
ą
zała stosunki z Rumuni
ą
i Jugosławi
ą
, a rok pó
ź
niej- z NRD, Polsk
ą
i Czechosłowacj
ą
.
- 1969 Brandt zostaje kanclerzem,
- nale
ż
y rozwa
ż
a
ć
rozmowy z satelitami ZSRR (np. Polsk
ą
)
- Brandt chciał wyj
ść
spod patronatu USA, pora
ż
ki USA w Wietnamie,
- 1970 r. rozmowy z Polsk
ą
, Czechosłowacj
ą
i NRD, podpisano układ Gomułka-Brandt, gwarantuj
ą
cy nienaruszalno
ść
polskiej granicy zachodniej,
- zawierał równie
ż
klauzul
ę
o pojednaniu Niemiec z satelitami ZSRR,
- układ z NRD – w negocjacjach poruszono status Berlina, negocjacje utkn
ę
ły, pó
ź
niej podpisano układ
normalizuj
ą
cy stosunki,
- Czechosłowacja: najdłu
ż
sze negocjacje (kwestia uznania konsekwencji układu z Monachium z 1938r.), blokowało to
porozumienie obu pa
ń
stw,
- zacie
ś
nianie stosunków z ZSRR, cz
ę
ste kontakty, d
ąż
enie do zwi
ą
zania ZSRR współprac
ą
gospodarcz
ą
,
- wspieranie do ko
ń
ca Gorbaczowa, kredyty dla ZSRR,
- Niemcy kupowali sobie przychylno
ść
, co pomogło pó
ź
niej uzyska
ć
zgod
ę
ZSRR na zjednoczenie Niemiec,
26. Polityka zagraniczna RFN za czasów Genschera.
•
1991r. - wojna w Zatoce Perskiej - Genscher odmówił udziału w koalicji antyirackiej. Zasłaniał si
ę
konstytucj
ą
(wojska nie mog
ą
by
ć
wysyłane poza granice Niemiec).
•
Uznanie jako pierwsi Słowenii, Bo
ś
ni i Chorwacji. Jugosławia była silnie poł
ą
czona z Niemcami Zachodnimi.
•
Genscher w Europie obci
ąż
any za wojn
ę
na Bałkanach
•
Uwa
ż
ał,
ż
e Niemcy powinny si
ę
mniej anga
ż
owa
ć
w sprawy innych krajów
•
Przed odej
ś
ciem unikał podejmowania zdecydowanych kroków
•
Poddał si
ę
do dymisji w 1992r.,
27. Działania RFN na rzecz zjednoczenia Niemiec
- RFN utrzymywało z ZSRR cz
ę
ste kontakty, zacie
ś
niano stosunki dwustronne, współpraca gospodarcza. Te działania
miały na celu zdobycie przychylno
ś
ci Zwi
ą
zku Radzieckiego. Dzi
ę
ki temu RFN otrzymała od ZSRR w lutym 1990 r.
zgod
ę
na zjednoczenie NRD z RFN,
- Helmut Kohl stał na czele rz
ą
du RFN od 1982 r. To w głównej mierze jego działania i starania przyczyniły si
ę
do
zjednoczenia Niemiec, musiał uzyska
ć
zgod
ę
Wielkiej Brytanii i Francji, którzy pocz
ą
tkowo nie chcieli bo bali si
ę
wzrostu znaczenia Niemiec w Europie,
- Decyzj
ę
w sprawie zjednoczenia Niemiec podj
ę
to na cyklu konferencji 2+4 (NRD, RFN + Stany
Zjednoczone, Zwi
ą
zek Radziecki, Wielka Brytania, Francja), Niemcy odzyskali pełn
ą
suwerenno
ść
nad swoim
terytorium i w polityce zagranicznej.
28 Polityka zagraniczna Niemiec po zjednoczeniu
- wchłoni
ę
cie NRD kosztowało miliardy marek, do dzi
ś
wida
ć
ró
ż
nic
ę
mi
ę
dzy wschodem, a zachodem,
- podczas Genschera na stanowisku MSZ Niemcy silne zaanga
ż
owali si
ę
w sprawy Jugosławii, udzielali wsparcia
Chorwatom i Słowe
ń
com,
- zbyt po
ś
pieszne uznanie, Genscher w Europie oskar
ż
any za pocz
ą
tek wojny na Bałkanach,
- Nowy MSZ – Kenkel,
- priorytet w polityce zagranicznej to integracja europejska + rozszerzenie Unii,
- dobre s
ą
siedztwo ze wschodem,
- partnerstwo z Rosj
ą
,
- połowa lat 90’ – wi
ę
ksze zaanga
ż
owanie; od 1994r. Niemcy mogły anga
ż
owa
ć
si
ę
w misje zagraniczne, wysyła
ć
wojska itp.,
- brali udział w Kambod
ż
y (najwi
ę
ksza akcja), Somalii i Jugosławii,
16
- Niemcy starali si
ę
uzyska
ć
stałe miejsce w Radzie Bezpiecze
ń
stwa ONZ (blokowały Francja i Anglia)
- działania proeuropejskie, jako pierwsi przyj
ę
li traktat z Maastricht,
- wej
ś
cie polityczne do Europy
Ś
rodkowo-Wschodniej, dobre relacje z W
ę
grami,
- skomplikowane z Czechosłowacj
ą
(Niemcy wypłacaj
ą
odszkodowania Niemcom Sudeckim, co troch
ę
poprawia)
29. Stosunki polsko-niemieckie po 1991r.
- o
ż
ywione stosunki z Polsk
ą
, ale nie była ona nigdy priorytetem w polityce Niemiec,
- 1991r. – podpisanie traktatu o dobrym s
ą
siedztwie i przyjaznej współpracy,
- były jednak uprzedzenia z bolesnej historii
- d
ąż
enia Polski do członkostwa w NATO do
ść
szybko znalazły poparcie w Niemczech,
- sytuacja troszk
ę
si
ę
pogorszyła, gdy Polska wsparła USA (list 8), Niemcy miały inne zdanie,
- Po wst
ą
pieniu do UE Niemcy nie od razu otworzyły swój rynek pracy,
- kwesti
ą
sporn
ą
było równie
ż
podpisanie przez Niemcy i Rosj
ę
umowy w sprawie budowy ruroci
ą
gu gazowego Nord
Stream,
30. Polityka Niemiec wobec Rosji po 1990r.
Niemcy po 1990r. budowały partnerstwo z Rosj
ą
, o czym
ś
wiadczy
ć
mo
ż
e podpisanie przez kanclerza Khola i
prezydenta Gorbaczowa układu o dobrym s
ą
siedztwie, partnerstwie i współpracy (Bonn, 1990r.). Ogólnie kanclerz
Khol miał bardzo dobre stosunki z Gorbaczowem.
- Wa
ż
nym aspektem było równie
ż
uregulowanie kwestii wycofania si
ę
wojsk radzieckich stacjonuj
ą
cych na terenie
Niemiec (Wojska miały opu
ś
ci
ć
teren Niemiec do 1994 roku).
- Rosja okazała si
ę
partnerem numer 1 dla Niemiec (atrakcyjny partner handlowy dysponuj
ą
cy ogromnymi
bogactwami naturalnymi).
- Kwesti
ą
sporn
ą
były jednak dobra kultury, zagarni
ę
te przez Armi
ę
Czerwon
ą
z terenów Niemiec, których Rosjanie
nie chcieli odda
ć
(była to m.in. czaszka Hitlera, ale równie
ż
inne cenne dzieła sztuki).
- po odej
ś
ciu kanclerza Khola, jego posad
ę
obj
ą
ł Schröder, który miał bardzo dobre relacje z Putinem, co
zaowocowało jeszcze wi
ę
kszym zbli
ż
eniem z Rosj
ą
(w 2000 r. Putin przemawiał w Niemieckim Bundestagu na temat
współpracy i wymiany ekonomicznej i kulturalnej; budowa gazoci
ą
gu pólnocnego Nordstream; Niemcy wstrzemi
ęź
liwi
w sprawie „pomara
ń
czowej rewolucji)
- po odej
ś
ciu Schrödera, posad
ę
obj
ę
ła Merkel, która prowadziła ostro
ż
niejsze post
ę
powanie z Rosj
ą
, na rzecz
naprawienia relacji z USA;
32. Porównanie potencjałów ZSRR i Rosji w stosunkach mi
ę
dzynarodowych.
- Rosja to kontynuator ZSRR, ale nie dorównuje mu potencjałem,
- to 75% dawnego obszaru ZSRR,
- odziedziczyli stałe miejsce w Radzie Bezpiecze
ń
stwa ONZ,
- utraciła dost
ę
p do Morza Bałtyckiego i Czarnego,
- Rosja jest mocarstwem regionalnym o ambicjach globalnych.
- nadal posiada wpływy w byłych republikach,
- po doj
ś
ciu Putina do władzy, Rosja odbudowuje swoj
ą
pozycj
ę
, spowodowane to było po cz
ęś
ci wzrostem cen
surowców w 2000r.
- coraz lepsza sytuacja ekonomiczna,
33. Polityka zagraniczna Rosji w pierwszej połowie lat dziewi
ęć
dziesi
ą
tych XX wieku.
- pocz
ą
tek lat 90’ – kontynuacja wizji Gorbaczowa, Zachód nie jest wrogiem, odej
ś
cie od rywalizacji, integracja z
zachodem,
- promocja współpracy z USA i Europ
ą
Zachodni
ą
, widzieli swoj
ą
rol
ę
jako partnera dla zachodu,
- zachód to przyjmuje, ma nadzieje na umacnianie si
ę
w Rosji procesów demokratycznych,
- wizj
ę
zbli
ż
enia z zachodem promował MSZ Rosji – Kozyriew, nie podobało si
ę
to bo krytycy twierdzili,
ż
e Rosja nie
jest partnerem tylko petentem, a wg. nich Rosja powinna by
ć
mocarstwem i przejawia
ć
własne inicjatywy,
- Celem było wej
ś
cie do G-7, czemu miało słu
ż
y
ć
odzyskanie wpływów i zbli
ż
enie z USA i Niemcami,
34. Zało
ż
enia realizacja tzw. doktryny Primakowa w rosyjskiej polityce zagranicznej
Jewgienij Primakow – minister spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej w latach 1996 -1998 oraz premier tego kraju
w latach 1998 – 1999
17
- Rosja ma tym wi
ę
ksz
ą
pozycj
ę
na
ś
wiecie im silniejsz
ą
b
ę
dzie miała na obszarze postsowieckim,
- trzeba odrzuci
ć
bajki o demokracji i podsyca
ć
lokalne konflikty,
- Rosja jako arbiter odzyska wpływy,
- Zdaniem wielu, głównym celem doktryny było ograniczenie dominacji USA i zwi
ę
kszenie wpływów rosyjskich na
takich obszarach jak Azja i Bliski Wschód.
- zbli
ż
enie z Chinami i Indiami w celu przeciwwagi dla USA,
35. Polityka Rosji na obszarze WNP.
- Kozyrew okreslał te pa
ń
stwa terminem „bliskiej granicy”,
- strefa
ż
ywotnych interesów Rosji, do 1993 przyst
ą
piły do niej wszystkie republiki oprócz bałtyckich,
- WNP dzieli si
ę
na trzy grupy:
- uzale
ż
nione najbardziej: Armenia, Białoru
ś
, Tad
ż
ykistan,
- cz
ęś
ciowo: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Ukraina,
- lekko niezale
ż
ne: Azerbejd
ż
an, Uzbekistan, Turkmenistan,
- Armenia obawiała si
ę
wci
ś
ni
ę
cia w
ś
wiat islamu, wi
ę
c jest blisko z Rosj
ą
(wybór strategiczny)
- Białoru
ś
– Łukaszenka pchn
ą
ł Białoru
ś
w r
ę
ce Rosji,
- Tad
ż
ykistan – pa
ń
stwo upadłe, istnieje tylko dzi
ę
ki rosyjskiej armii,
- od 1992r. – Rosja wzi
ę
ła na siebie obron
ę
tego obszaru, wkłada w to ogromne nakłady finansowe,
- Gruzja – Szakaszfili próbował odzyska
ć
Oseti
ę
Południow
ą
, ale Rosja wkroczyła z wojskami,
- Ukraina – pomara
ń
czowa rewolucja, Juszczenko deklarował prozachodni
ą
polityk
ę
,
36. Polityka Rosji wobec pa
ń
stw Zachodniej Europy
- Europa dla Rosji znaczy wi
ę
cej ni
ż
reszta
ś
wiata, odgrywa kluczow
ą
rol
ę
- ch
ęć
Rosji do odzyskania znacz
ą
cej roli w Europie, ale tak
ż
e uzale
ż
nienie gospodarcze Europy od siebie
- osłabienie pozycji OBWE i ONZ, wzrost hegemonii USA,
- słabo
ść
Rosji w Europie- kryzys kosowski 1999 r. Bałkany były traktowane przez Rosj
ę
jako strefa jej wpływów
(blisko
ść
z Serbi
ą
)
- Rosja dba o rozwój kontaktów bilateralnych oraz kontaktów z instytucjami (UE)
- stosunek do UE: Jelcyn był niech
ę
tny rozszerzeniu Unii, Putin natomiast nie przeciwstawia si
ę
rozszerzeniu, dzi
ę
ki
temu buduje własne wpływy w Unii, układ o partnerstwie Rosja- UE 1994 r., dla Rosji Unia jest jedynie partnerem
gospodarczym
Hierarchia pa
ń
stw- partnerów dla Rosji:
- Niemcy- najwa
ż
niejszy europejski partner Rosji, wspólne relacje to partnerstwo strategiczne, współpraca trwa od
połowy lat 90-tych, szczyty na najwy
ż
szym szczeblu odbywaj
ą
si
ę
raz do roku, Niemcy s
ą
ogromnym inwestorem w
Rosji, wsparcie uczestnictwa Rosji w G7
- Francja- traktat o przyja
ź
ni i współpracy podpisany w 1992 r., współpraca w walce z hegemoni
ą
USA, stworzenie osi
Moskwa- Berlin- Pary
ż
, wojna w Czeczeni- Francja jednym z głównych krytyków
- Wielka Brytania- znaczenie polityczne i militarne, traktat o przyja
ź
ni i współpracy podpisany w 1992 r., powi
ą
zania
biznesowe- kapitał rosyjski w Wielkiej Brytanii (Abramowicz-bliski kolega Putina), Wlk. Brytania azylem dla krytyków
Putina
- Włochy- traktat o współpracy podpisany w 1994 r., od 2000 r. wci
ąż
rosn
ą
ca pozycja Włoch, urz
ę
dowanie
prezydenta Berlusconiego to rosn
ą
ce dostawy gazu do północnych Włoch
- Pozostałe licz
ą
ce si
ę
kraje w polityce Rosji to Hiszpania, Holandia, Szwecja, Finlandia- głównie powi
ą
zania
biznesowe i handlowe,
37. Polityka Rosji wobec pa
ń
stw Europy
Ś
rodkowej
- pocz
ą
tkowo Rosja blokowała integracj
ę
tych terenów z Zachodem, rywalizacja o strefy wpływów ( Rosja bała si
ę
rozszerzenia NATO o Polsk
ę
, Czechy i W
ę
gry oraz konfliktów na Bałkanach - problem zwi
ą
zany z Kosowem, bała si
ę
osłabienia mo
ż
liwo
ś
ci oddziaływania w stosunkach mi
ę
dzynarodowych, zwi
ą
zanego z kryzysem społeczno -
gospodarczym )
- wzrost zainteresowania regionem przez Rosj
ę
w okresie przyst
ę
powania do UE; ch
ęć
odbudowy rosyjskich wpływów
gospodarczych oraz politycznych, głównie przez uzale
ż
nienie od dostaw od rosyjskich surowców,
- celem Rosji jest zatrzymanie przy sobie pa
ń
stw tego regionu poprzez podpisywanie długoterminowych umów ( np.
Litwa ma od Rosji paliwo najdro
ż
ej, Polska nie wiele mniej) Rosja zr
ę
cznie gra cenami, chce zatrzyma
ć
przy sobie
pa
ń
stwa
ś
rodkowe i zachodnie, bo wschodnie i tak s
ą
i b
ę
d
ą
od niej zale
ż
ne
- najmniej przyjazne stosunki dwustronne z Litw
ą
, Łotw
ą
, Estoni
ą
i Polsk
ą
; problemy polityczno ekonomiczne; Polska i
Litwa próbuj
ą
zabezpieczy
ć
si
ę
przed inwestycjami rosyjskimi na swoich rynkach; usilnie d
ążą
do zmniejszenia
uzale
ż
nienia importu ropy naftowej i gazu ziemnego z Rosji
- 2006 roku polski Orlen wykupił elektrownie w Mo
ż
eikach ( na Litwie) o któr
ą
walczyła te
ż
Rosja; przegrana Rosja
zakr
ę
ciła rop
ę
dla tego terenu i Polska zmuszona jest dowozi
ć
tam paliwo
- dobre relacje obustronne z Słoweni
ą
, Słowacj
ą
, Bułgari
ą
, Serbi
ą
- jeszcze z czasów Sowieckich
18
- dobre stosunki z Grecj
ą
- ch
ęć
przeprowadzenia tam gazoci
ą
gu południowego do Włoch - O
ś
Moskwa - Pary
ż
(
wizja przyszło
ś
ci )
38. Stosunki Rosja - NATO w latach dziewi
ęć
dziesi
ą
tych i obecnie.
- czerwiec 1996 - ch
ęć
rozszerzenia NATO, miało ono dotyczy
ć
pa
ń
stw wschodnich,
- Rosja sprzeciwiała si
ę
rozszerzeniu,
- twierdziła,
ż
e funkcja obronna NATO jest ju
ż
nieaktualna, a Partnerstwo dla Pokoju oddala wej
ś
cie pa
ń
stw Europy
Ś
rodkowej do NATO, (w rzeczywisto
ś
ci tak si
ę
nie stało),
- 1997r. – wizyta Clintona, wizja rozszerzenia NATO o pa
ń
stwa bałtyckie,
- Rosja chciała wynegocjowa
ć
własne warunki,
- m. in. Broni nuklearnej i baz NATO wzdłu
ż
Rosji,
- przekształcenie G-7 w G-8,
- Rosja chciała mie
ć
wpływy w Radzie NATO,
- 1999 – stosunki z NATO zamro
ż
one – (głównie ze wzgl
ę
du na spraw
ę
Kosowa); NATO wyst
ę
powała przeciwko
Serbom, co powodowało sprzeciw Rosji. W wyniku mediacji Fishera. Udało si
ę
wynegocjowa
ć
porozumienia Rosji i
NATO.
- Rosja uwa
ż
ała,
ż
e priorytetem ma by
ć
ONZ (Rada Bezp.),
- stosunki Rosja – NATO zostały wznowione w wyniku zmiany władzy na Kremlu( Putin chciał oficjalnie naprawi
ć
stosunki)
- 11.09.2001r- Putin zgłosił ch
ęć
współpracy w sojuszu w kwestiach zwalczania terroryzmu (tworzenie baz
wojskowych w Kirgistanie i Uzbekistanie, olbrzymie wsparcie w wojnie z Afganistanem),
- 2008r- sprawa Kosowa- Zachód uznawał niepodległo
ść
Kosowa (w tym Polska), Rosja i Hiszpania nie uznaj
ą
,
- sprawa Gruzji- obecnie Gruzja nie ma ju
ż
takiego wsparcia USA,
39. Stosunki Rosja – USA w latach 90’.
- 1989 - szczyt na Malcie – koniec zimnej wojny,
- USA miało by
ć
partnerem i równoprawnym sojusznikiem, jak w czasie systemu dwubiegunowego,
- 1992r. – Karta partnerstwa i przyja
ź
ni; nie byli oni jednak partnerem dla USA,
- USA chciało zabezpieczenia postsowieckiego arsenału nuklearnego,
- USA wspierało Rosj
ę
w relacjach z krajami postsowieckimi,
- rozczarowanie Rosji,
ż
e jest zbyt słaba dla Stanów,
- doktryna Primakowa ( 34 pytanie), pogorszenie lekkie stosunków,
- w czasach Putina – załamanie jelcynowskiej smuty, boom energetyczny,
- walka ze
ś
wiatem jednobiegunowym, przenoszenie wpływów na forum ONZ,
- próby reformy ONZ, rozszerzenie Rady Bezpiecze
ń
stwa o Niemcy, Japoni
ę
, Indie, Brazyli
ę
,
40. Stosunki Rosja – USA po 11 wrze
ś
nia 2001 r.
- przełom w relacjach z USA, Putin jako pierwszy wyraził poparcie dla walki z terroryzmem po zamachach,
- Rosja miała problem ze swoimi Islamistami,
- 2002r. – powołano rosyjsko-ameryka
ń
sk
ą
rad
ę
do walki z terroryzmem,
- pa
ń
stwa współpracowały w Afganistanie,
- stosunki zacz
ę
ły si
ę
komplikowa
ć
, gdy Rosja nie poparła interwencji w Iraku (Irak był partnerem biznesowym),
- Nie poparli te
ż
Niemcy, Francja i Chiny – wa
ż
niejsze pa
ń
stwa dla Rosji,
- stosunki zacz
ę
ły pogarsza
ć
si
ę
w 2004 gdy zauwa
ż
ono coraz bardziej niezale
ż
n
ą
polityk
ę
Kremla, obawy o
demokracje w Rosji,
- Rosja krytykowana za wykorzystywanie surowców jako broni politycznej wobec Ukrainy,
- Rosja bez skrupułów rozwijała współprace z pa
ń
stwami maj
ą
cymi złe stosunki z USA – Iranem, Syri
ą
, Wenezuel
ą
,
- sprawa tarczy rakietowej – Rosja nie godziła si
ę
, gro
ź
ba u
ż
ycia rakiet w sojuszników ameryka
ń
skich,
- kolejnym obszarem spornym było Kosowo, Rosja nie chciała uznania d
ąż
e
ń
mniejszo
ś
ci narodowych bo to mogło
spowodowa
ć
podobn
ą
sytuacj
ę
u nich np. z Czeczenami,
- krytyka USA w sprawie interwencji w Gruzji,
- kiedy USA uznało Hamas za organizacj
ę
terrorystyczn
ą
, Putin przyj
ą
ł ich na Kremlu jako przedstawicieli władz
Palestyny,
- po doj
ś
ciu do władzy Obamy – reset stosunków z USA,
19
41. Polityka zagraniczna Rosji po 1999 roku.
- po doj
ś
ciu Putina – wzrost pozycji ekonomicznej,
- Rosja jest głównym graczem na rynku surowców energetycznych w Europie, nale
ż
y do czołówki
ś
wiatowej,
- dzi
ę
ki ropie Rosja próbuje wywiera
ć
presj
ę
na niektóre pa
ń
stwa europejskie np. Litw
ę
, Ukrain
ę
, Gruzj
ę
,
- przez budow
ę
Azerbejd
ż
a
ń
skiego ruroci
ą
gu, która obyła si
ę
bez rosyjskich
ś
rodków finansowych, Rosja wi
ę
ksz
ą
uwag
ę
zwróciła na utrzymanie wpływów w Kazachstanie i Turkmenistanie,
- w Europie polityka skupia si
ę
głównie na zwi
ę
kszaniu uzale
ż
nienia krajów UE od dostaw rosyjskich surowców,
(umowa z Niemcami w sprawie Nordstream)
42. Polityka Rosji w Afryce, Azji i Ameryce Łaci
ń
skiej.
Afryka:
- Rosja współpracuje z Algieri
ą
, Marokiem, Libi
ą
i Nigeri
ą
, głównie chodzi o surowce energetyczne,
- wiosna arabska - Rosja utraciła cz
ęść
swoich wpływów je
ś
li chodzi o program zbrojeniowy, oraz kontrakty na
uzbrojenie tamtejszych re
ż
imów, cios w przemysł zbrojeniowy Rosji,
- rewolucja w Afryce mo
ż
e doprowadzi
ć
do przej
ę
cia władzy przez siły radykalne, wzrost fundamentalizmu,
- Rosja prowadzi swego rodzaju rywalizacj
ę
z Chinami na obszarze Afryki, ale tak naprawd
ę
nie mo
ż
e im dorówna
ć
,
Ameryka łaci
ń
ska:
- lata 2000 – powrót do dawnych przyczółków, m. in. Kuby, (od rewolucji Kuba trwała za pieni
ą
dze Rosji), obecnie jest
projekt budowy elektrowni atomowej, USA tego nie chce,
- Wenezuela – Rosja sprzedaje tam bro
ń
,
-Nale
ż
y podkre
ś
li
ć
,
ż
e cho
ć
Moskwa rozwija stosunki z wieloma krajami Ameryki Łaci
ń
skiej, na czołowe miejsca
wybijaj
ą
si
ę
Brazylia, Wenezuela i Kuba,
Azja:
- lata 90’ – Rosja wycofuje si
ę
z Azji (opuszczenie Afganistanu i Mongolii- byli tam od lat 30’)
- wpływy rosyjskie zast
ę
powane chi
ń
skimi,
- współdziałanie z Chinami, Rosja wspiera nawet Chiny w sprawie Tajwanu, natomiast Chiny wspieraj
ą
Rosj
ę
na
Kaukazie,
- współpraca handlowa z Chinami, sie
ć
ruroci
ą
gów,
- wizja strategicznego trójk
ą
ta – Rosja, Chiny, Indie,
- Rosja wspiera Indie w konflikcie z Pakistanem,
- Rosja mediatorem kontaktach Indii z Chinami, pomysł utworzenia organizacji gospodarczej Chindii,
- Japonia – ci
ą
gle złe relacje, prób o wyspy Kurylskie, zaj
ę
te przez Rosj
ę
w 1945r., Rosja nie chce nawet negocjowa
ć
,
- do 2002r. – nie było
ż
adnego traktatu pokojowego, istniał stan wojny,
- Japonia oferowała wsparcie gospodarcze w zamian za Kuryle, ale Rosja nie zgodziła si
ę
,
- 2006 – ostrzelanie japo
ń
skiego kutra koło Kuryli,
- Korea Północna – kiedy
ś
Rosja promotorem re
ż
imu Kim Ir Sena,
- Chiny były sponsorem Kim Dzong Ila,
- lata 90’ – dialog mi
ę
dzy obydwoma Koreami, Rosja odniosła presti
ż
ow
ą
pora
ż
k
ę
, bo nie zaproszono jej do
negocjacji, utworzono grup
ę
2+2 (Koree + Usa i Chiny),
- Rosji wróciło zainteresowanie Kore
ą
, podró
ż
Kim Dzong Ila do Moskwy (poci
ą
giem)
- Ostatecznie Rosja dodana do grupy 2+2,
- Rosja stopniowo wycofuje si
ę
z Korei, a USA z Gruzji,
Bliski wschód:
- dla ZSRR było to pole star
ć
z USA,
- USA wspierało Izrael, a Rosja jego przeciwników,
- po upadku ZSRR Izrael stał si
ę
partnerem, ok. 1 mln Rosjan wyemigrowało do Izraela, interesy, nie zawsze czyste,
- Iran – dobre relacje s
ą
ciosem dla USA; Iran wspiera Rosj
ę
w Czeczenii, jest lojalny wobec Rosji,
- Iran ma du
ż
o ropy, ale gaz importuje, kupuje równie
ż
technologi
ę
,
- dwa kraje tworz
ą
układ polityczny i gospodarczy,
43.Demonta
ż
brytyjskiego imperium kolonialnego po II wojnie
ś
wiatowej.
- Nauczeni przykładem Francji, która na terenie byłych kolonii traktowana była jak wróg,
20
- Brytyjczycy zacz
ę
li przygotowywa
ć
swoje kolonie do niepodległo
ś
ci, szkolili miejscowe elity do przej
ę
cia władzy,
zapewniali sobie w ten sposób dobre wpływy,
- W wi
ę
kszo
ś
ci przypadków si
ę
udało, ale s
ą
wyj
ą
tki:
- Egipt: nigdy nie był oficjaln
ą
koloni
ą
, ale Wielka Brytania miała ogromny wpływ,
- zdecydowali si
ę
razem z Francj
ą
na interwencj
ę
(kryzys sueski), ale musieli si
ę
wycofa
ć
bo USA i
ZSRR równie
ż
wysłały wojska,
- Kenia: od XIX Brytyjczycy si
ę
tam osiedlali i nie chcieli si
ę
wycofa
ć
, ale ostatecznie musieli,
- Zimbabwe – wygnano Brytyjczyków,
Kryzys sueski:
- utrata wpływów Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie,
44. The Special Relationship – Wielka Brytania i USA po II wojnie
ś
wiatowej.
- Po II Wojnie
Ś
wiatowej ZSRR wywołał ogromne zbli
ż
enie mi
ę
dzy Wielk
ą
Brytani
ą
a USA,
- Wielka Brytania nie była w stanie utrzyma
ć
kontroli nad koloniami, do których nale
ż
ały: Cypr, Malta, Gibraltar. W
zwi
ą
zku z tym poprosili o pomoc USA,
- Prezydent USA Thruman podj
ą
ł decyzj
ę
,
ż
e USA zostanie w Europie, np. przejmuj
ą
c wpływy brytyjskie w Grecji oraz
Turcji.
- doktryna Trumana (powstrzymywania) – pocz
ą
tek bliskiej współpracy,
- Wielka Brytania przyj
ę
ła plan Marshalla,
- 1949 roku odnowiono sojusz brytyjsko-francuski, ale nie ukrywano,
ż
e USA jest wa
ż
niejsze,
- 1952 – udana próba j
ą
drowa bryt ( zmoblilizowani przez ZSRRR)
- w okresie zimnej wojny Wielka Brytania była pa
ń
stwem gdzie nie było obowi
ą
zkowej słu
ż
by wojskowej, tłumaczyli to
posiadaniem broni j
ą
drowej,
- USA patrzyło na Wielk
ą
Brytani
ę
jako na pa
ń
stwo prowadz
ą
ce Europ
ę
. Wielka Brytania akceptowała to, gdy
ż
była
faworyzowana przez USA
- w latach 50-tych problem Wielkiej Brytanii z Cyprem, który oddała im Turcja. Cypr ma wa
ż
ne strategiczne znaczenie
w tym regionie (obecnie b.wazne dla NATO); mimo, ze wi
ę
kszo
ść
mieszka
ń
ców to grecy to Anglia nie chce im odda
ć
,
sprawa Cypru została oddana w r
ę
ce ONZ,
- 1957 – sojusz nuklearny Wielkiej Brytani i USA. Wielka Brytania trzecim krajem z broni
ą
j
ą
drow
ą
( po USA i ZSRR)
- kryzys kuba
ń
ski – pocz
ą
tek lat 60. Brytyjczycy oferuj
ą
USA swoje terytorium do celów wojskowych. Powstały tam
ameryka
ń
skie bazy morskie. Wielka Brytania otrzymuje od USA pomoc wojskow
ą
, no
ś
niki broni rakietowej (rakiety
Polaris)
- w 1982 Argentyna wysyła wojska na Falklandy co Wielka Brytania odebrała jako policzek. Brytyjczycy otrzymali
wówczas pomoc od Amerykanów (lotnictwo, wywiad)
45. Geneza Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpiecze
ń
stwa UE.
- tworzone wspólnoty europejskie zakładały tylko integracj
ę
gospodarcz
ą
, nie polityczn
ą
,
- po wojnie Europa w gruzach, podział zimnowojenny, uzale
ż
nienie Europy od USA,
- Unia Zachodnia – sojusz Francji, Wielkiej Brytanii i Beneluksu,
- 1949r. – pierwsza próba utworzenia zbiorowego systemu bezpiecze
ń
stwa, powstaje NATO, USA zostaje w Europie,
- rozwój sytuacji na
ś
wiecie zmusił Europ
ę
do szybszej integracji (Wojna w Korei), obawy,
ż
e USA zostawi
ą
Europ
ę
,
- 1951-52 – Pleven, pomysł utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej,
- stworzenie wspólnej armii, przewidywał koordynowanie polityk zagranicznych,
- traktat podpisały wszystkie kraje, co EWWiS,
- Francja nie ratyfikowała i zablokowała wej
ś
cie w
ż
ycie,
- 1954r. – powstaje UZE (Wielka Brytania, Francja, Beneluks, RFN, Włochy), podporz
ą
dkowana strukturom NATO,
- w latach 70’ zacz
ę
to my
ś
le
ć
o wspólnych inicjatywach na szczeblu MSZ,
- 1970 – Europejska Wspólnota Polityczna – konsultacje na szczeblu MSZ,
- Traktat z Maastricht – Europa wchodzi w now
ą
faz
ę
,
- układ o UE – 1992r.
- 3 filary: wspólna ekonomia, wspólna polityka zagraniczna i bezpiecze
ń
stwa (Wielka Brytania hamowała
wspóln
ą
Pol. Zagr. I bezp.)
46. Misje zagraniczne UE.
- Misja odbudowy kapitału w pa
ń
stwach rogu Afryki - Ma na celu wsparcie budowy zdolno
ś
ci kilku pa
ń
stw Rogu
Afryki – D
ż
ibuti, Kenii, Somali, Seszeli i ewentualnie Tanzanii (o ile wyst
ą
pi o pomoc) w dziedzinie bezpiecze
ń
stwa
morskiego oraz wymiaru sprawiedliwo
ś
ci.
21
- Irak - Jej celem jest szkolenie przedstawicieli irackiego systemu sprawiedliwo
ś
ci oraz słu
ż
b porz
ą
dkowych w
zakresie wewn
ę
trznej współpracy organów wymiaru sprawiedliwo
ś
ci w Iraku (policja, s
ą
downictwo i wi
ę
ziennictwo).
- Gruzja – misja uruchomiona w nast
ę
pstwie konfliktu rosyjsko-gruzi
ń
skiego, celem jest wsparcie wysiłków
prowadz
ą
cych do pokojowego rozwi
ą
zania sporu mi
ę
dzy Rosj
ą
i Gruzj
ą
,
- Afganistan – udział w tworzeniu Narodowej Policji Afganistanu, maj
ą
c
ą
wypełnia
ć
rol
ę
zgodnie z
mi
ę
dzynarodowymi standardami,
- Kosowo – wspieranie i umacnianie władz i administracji Kosowa,
- dodatkowo np. Palestyna, Demokratyczna Republika Konga, Somalia, Mali,