Największa wyspa Grecji położona na granicy Morza Kreteńskiego
i Śródziemnego, stanowiąc najbardziej wysunięty na południe
przyczółek Europy.

Ma 250 km długości i 15-60 km szerokości. Liczy sobie ponad

600 tys. mieszkańców i zajmuje powierzchnię ponad 8 tys. km

2

.

Stolicą Krety oraz największym miastem na wyspie (około
100 tys. mieszkańców) jest Heraklion. Cztery duże pasma gór-
skie sprawiają, że krajobraz Krety jest niezwykle urozmaicony.
U stóp gór rozciągają się żyzne niziny z gajami oliwnymi, winni-
cami i polami kukurydzianymi. Niziny przechodzą w płaskie rów-
niny, skaliste wybrzeże i piaszczyste plaże.

Kreta - to wyspa kontrastów. Kurorty turystyczne, to miejsca,

w których życie tętni w dzień i w nocy. Wystarczy jednak udać
się poza miasto, aby znaleźć zupełnie inny świat – życie biegnie
tu spokojnie, wręcz leniwie, nikt nigdzie się nie spieszy.
Kreta jest rajem także dla miłośników przyrody – znajdą tu ta-
jemne jaskinie, porośnięte zagajnikami wzgórza i niziny, które
wiosną i jesienią pokrywają kolorowe dywany kwiatów. Urzeka
nie tylko przyroda, ale i bogactwo zabytków.

Dane podstawowe długość wyspy 260 km maksymalna szero-
kość 60 km

minimalna szerokość 12 km

powierzchnia

8.336 km

2

długość linii brzegowej 1.046 km najwyższe wznie-

sienie 2.456 m n.p.m.

Opis miejsc wartych zobaczenia na Krecie
podczas samodzielnych wycieczek:

Zachodnia Kreta:
Najbardziej zielona i ukwiecona część Krety, o piaszczystych
plażach zaliczanych do najlepszych na wyspie.
• Elafonissi – piękna plaża z reklamy batonika Bounty, położona
na pd-zach krańcu wyspy, łatwy dojazd, asfaltową krętą drogą,
przez wąwóz Topolia, drugi co do wielkości na Krecie po Sama-
rii mijając po drodze ukrytą w skalnej jaskini kapliczkę Agia Sofia
oraz klasztor Moni Chrisokalitisas (“Złote Schody”), pochodzący
z XV w.

Nazwą Elafonissi określa się odcinek wybrzeża, zatokę i ze-

społy wysepek. Woda ma temperaturę ok. 30°C, a jej kolor ma
różne odcienie szafiru i szmaragdu. Wspaniały różowawy piasek
jest drobny i delikatny. Jest tu szereg piaszczystych mielizn, po
których można chodzić brodząc w wodzie.
• plaża Falasarna – na pn.-zach. krańcu wyspy 15 km za Kissa-
mos, szeroka, piaszczysta plaża, piasek miejscami w odcieniach
różu. Obok wykopaliska archeologiczne.
• plaża i zatoka Balos, nazywane kreteńskimi Karaibami położone
na pn-zach krańcu wyspy. Przepiękna laguna Balos z krystalicz-

nie czystą wodą, mieniącą się wszystkimi odcieniami niebie-
skości. Miejsce to doceniła książęca para – Diana i Karol, którzy
właśnie tutaj spędzili kilka dni podczas swojego miesiąca miodo-
wego. Obok wyspa piratów Gramvoussa. Była ona piracką bazą
od XVII do XIX wieku, na której prawdopodobnie przechowywali
łupy. Z miejscem tym wiąże się postać, słynnego korsarza, ad-
mirała otomańskiej floty w służbie Sulejmana Wspaniałego – Khair
ad-dina zwanego Barbarossą. Znajdująca się tu wenecka twierdza
przechodziła różne koleje losu. Władali nią Wenecjanie, Turcy, pi-
raci, Grecy. Z wyspy roztacza się malowniczy krajobraz.
• wąwóz Samaria – leży w Górach Białych (

Lefka Ori), w pd-

zach części Krety. Uchodzi on za najdłuższy wąwóz Europy. Ofi-
cjalnie liczy 18 km długości, jednak dwa pierwsze kilometry nie
są udostępnione dla turystów. Z całej 16 km trasy, w obrębie
Parku Narodowego Samaria, utworzonego tu w 1962r., turyści
mają pieszo do pokonania 13 km, a następnie jeszcze prawie
3 km nadmorską równiną do wybrzeża Morza Libijskiego. Trasa
wędrówki nie biegnie tylko w linii poziomej – trzeba zejść w dół
ponad 1200 m (do poziomu morza). Zajmuje to przeważnie
5-6 godzin bez odpoczynków.

Wysokość ścian wąwozu dochodzi do 2000 m a rozpiętość

ich szerokości waha się od 3 m do 300 m. Zielone lasy sosnowe,
różnobarwne, dzikie kwiaty, maleńkie źródełka i strumyki oraz
pełne uroku kościółki tworzą przepiękną, górską scenerię. Można
tu spotkać ostatnie, dziko żyjące kozice, zwane Agrimir lub Kri-Kri.
Wycieczka-dość wyczerpująca. Nie dla małych dzieci i osób
w podeszłym wieku. Obowiązkowo wygodne obuwie.

K R E T A

www.pascal.pl teksty i zdjęcia: Autoway Polska

3/4

• miejscowości na pd wyspy:

Hora Sfakion – urocze, niewielkie miasteczko z niedużą, szarą
plażą, pięknymi widokami, małym porcikiem skąd odpływają
statki do Agia Roumeli (Samaria), Lutro i na Gavdos. Powrót
z Hora Sfakion do Chanii – przez wąwóz Imbros po krętej, as-
faltowej drodze, mrożącej krew w żyłach.
Paleochora – miasteczko położone na cyplu, wcinającym się
w Morze Libijskie, ma idealne warunki do surfowania z uwagi
na zmieniające się wiatry i 2 plaże: szeroką, piaszczystą i szarą
koło portu, z którego popłynąć można do Agia Roumeli (Sa-
maria) i na Gavdos – powrót do Chanii, nową, szeroką asfal-
tową drogą przez Góry Białe.
Frangokastello – miejscowość znana z pięknych plaż i wenec-
kiej fortecy z 1371 roku (wstęp bezpłatny). Tu 17 maja
1828 r. odbyła się kreteńska walka o niepodległość. Michalis
Dalianis wraz z kilkuset podwładnymi próbował stawić czoła
ośmiu tysiącom Turków. Kreteńczycy wytrzymali tydzień –
siódmego dnia nastąpiła krwawa masakra. Legenda o Dros-
soulites, czyli „cieniach z rosy” głosi, że co roku, na przełomie
maja i czerwca wcześnie rano przed wschodem słońca
z zamku do morza maszerują mgliste postacie – zjawy po-
ległych powstańców i znikają w wodzie....
Obok zamku – wspaniałe piaszczyste plaże (Ori Ammos i plaża
na cyplu obok zamku), które rozciągają się prawie na całej
długości zatoki o tej samej nazwie.

• most wiszący w Aradenie – dojazd od strony Hora Sfakion
przez Annopoli, nową asfaltową, bardzo krętą drogą zboczem
wzgórza – niezapomniane przeżycie i widoki na Morze Libijskie.
Most jest nowy, żelbetonowy, ale zawieszony na wysokości
150 m nad wąwozem więc przejście po nim pozostaje na długo
w pamięci. W każda sobotę miesiąca w sezonie można z niego
skakać na bungee. Obok kościółek Agios Ioannis.
• miasto Chania – do roku 1970 pełniła funkcje stolicy, którą
utraciła na rzecz Heraklionu. Dziś drugie co do wielkości miasto
Krety o niepowtarzalnym charakterze, pięknej starówce z wenec-
kimi i tureckimi pozostałościami i niezliczonej liczbie zawsze
gwarnych tawern i kafejek.

Do miejsc wartych zobaczenia należą:
port wenecki, a w nim: molo, zakończone wenecką latarnią
morską Faros, wieża Firka w której obecnie mieści się Muzeum
Morskie i Meczet Janczarów z charakterystyczną kopułą, który

obecnie służy za miejsce wystaw.
ogrody umieszczone pomiędzy ulicom Papandreou i Tzanakaki
– zaprojektowane przez Turków w roku 1870.
miejski rynek, na którym można nabyć liczne pamiątki jak
i różnorodne produkty spożywcze, poznając jednocześnie at-
mosferę typowego greckiego targu. Warto też zwrócić uwagę
na kształt hali w której znajduje się targ. Jest to budowla
wzniesiona na planie krzyża i przykryta charakterystyczną ko-
pułą.

• półwysep Akrotiri z niewielką miejscowością Stavros,
rozsławioną w 1964 roku przez ekipę filmową „Greka Zorby”. An-
thony Queen na plaży położonej u podnóża góry zatańczył znany
taniec sirtaki zwany póżniej zorbą. Statuetkę Oskara otrzymaną za
zdjęcia do filmu można zobaczyć w pobliskiej tawernie Zorbas.
• Rethymon – romantyczna miejscowość z wenecką przeszłoś-
cią. Wspaniałe zabytki architektury weneckiej i tureckiej. Samo
miasto to plątanina stromych i krętych uliczek i zaułków, pełnych
kafejek, sklepików i małych pensjonatów. Stanowi ono znakomity
przykład mieszania się kultur wschodu i zachodu.

Z ważniejszych zabytków warto zobaczyć: Fortezzę,Meczet
Nerandzes oraz Muzeum Archeologiczne, port wzniesiony
przez Wenecjan, meczet Kara Musa Paszy wielkiego wezyra
sułtana Ibrahima, renesansową fontannę Rimondiego, Porta
Guora czyli Wielką Bramę.

• klasztor Moni Arkadi – 23 km na pd-wsch od Rethymonu, na
wysokości 500 m n.p.m. znajduje się świętość narodowa Kre-
teńczyków – klasztor Arkadi. W czasie powstania przeciwko Tur-
kom schronili się tu w 1866r. mieszkańcy okolicznych wiosek
i bezskutecznie bronili się przed przeważającymi siłami wroga.
Po dwóch dniach, kiedy klęska była już przesądzona, obrońcy nie
chcąc dostać się do niewoli, zamknęli się w prochowni i wysadzili
się w powietrze. Honorową śmierć poniosło ponad 1000 obroń-
ców, w tym wiele kobiet i dzieci. Obecnie w odnowionym mona-
styrze znajduje się niewielkie muzeum, w którym wystawiono
portrety uczestników buntu i inne pamiątki. Tylko wysadzony ma-
gazyn prochu pozostał nieodnowiony – bez sufitu, który zniszczył
wybuch.
• jedyne na Krecie słodkowodne jezioro Kournas – zjazd
z głównej drogi Chania – Rethymon na wysokości Georgioupolis
ok. 2 km – żyją w nim na wolności żółwie. Na miejscu można

2/4

www.pascal.pl teksty i zdjęcia: Autoway Polska

wynająć kajak lub rower wodny czy leżaki. Obok tawerny, sklepy
z pamiątkami
• całodniowy rejs statkiem z Paleochory lub Hora Sfakion na
wyspę Gavdos – najbardziej wysuniętą na południe wyspę Eu-
ropy. Dzika przyroda, piękne plaże. Rejsy 2-3x w tygodniu.
Wyspa ma zaledwie 10 km dł. i 5 km szer. Przecinają ją głębokie
i wąskie wąwozy porośnięte piniowymi lasami. Największe wznie-
sienia liczą 400 m. Z północnego jej krańca widać wysokie na
2,5 tys. m Góry Białe na oddalonej o 50 km Krecie, a na południe
od Akrotiri Tripiti, skały wyrzeźbionej przez wodę i wiatr, roztacza
się bezmiar Morza Libijskiego.
• plaża i klasztor Moni Preveli – na południe od Rethymonu.
Droga przez piękne, widokowe tereny między innymi przez
Wąwóz Kourtaliotiko (Wąwóz Wiatrów).

Klasztor Moni Preveli - założony w XVII wieku przez mnichów,
przyciąga ciekawym położeniem, kościołem z zabytkowym
ikonostasem i muzeum klasztornym. Jest on zasłużony dla his-
torii Krety; stanowił punkt oporu przeciw okupacji tureckiej,
a także schronienie dla aliantów podczas II wojny światowej.
Plaża Preveli – piasek szary, miałki, dawniej była ostoją hipi-
sów. Można wynająć leżak i odpocząć na plaży lub rowerem
wodnym popłynąć w górę rzeki Megapotamos wpadającej do
Morza Libijskiego na Preveli i pooglądać naturalny gaj palm
daktylowych.

Wschodnia Kreta:
• zamek w Knossos koło Iraklionu – największa budowla
z okresu kultury minojskiej. Był to pałac legendarnego króla Mi-
nosa, który wybudował tu labirynt w celu ukrycia swojego syna
Minotaura - potwora o ludzkich kształtach i głowie byka. Historia
pałacu, przeplatanie się mitów z faktami tworzą jedną z najbardziej
zadziwiających historii we współczesnej archeologii. Muzeum Ar-
chologiczne w Heraklionie jest największym tego typu obiektem
gromadzącym najważniejsze znaleziska prehistoryczne i z okresu
kultury minojskiej. Wśród najcenniejszych są: dysk z inskrypcjami
z Fajstos, mozaiki, ryton, biżuterię. Warto również obejrzeć re-
konstrukcję fragmentów ściennych malowideł z Knossos i z in-
nych miejscowości.
• Red Beach oraz plaża hipisów w Matali

Plaża lokalna w Matali – w środku miasteczka, z parasolami
i leżakami, atrakcją są starożytne groty wykute w skałach,
w których w latach 60. mieszkali hipisi.

Red Beach – druga z plaż Matali, ulubiona przez nudystów.
Piasek ma na niej niesamowity pomarańczowy piasek – dojś-
cie do niej to ok. 30 min marszu z Matali przez góry na płd
stronę.

• po drodze z Matali do Heraklionu zobaczyć można starożytną
Gortynę, dawną stolicę Krety (65 r. p.n.e) gdzie znaleziono tzw.
Tablice gortyńskie z V w p.n.e – największy zbiór greckiego prawa
karnego i cywilnego. Każda z tablic pokryta jest tekstem w kre-
teńskiej odmianie dialektu doryckiego rozmieszczonym w 12 ko-
lumnach. Tekst składa się z 600 wierszy pisanych na przemian od
lewej strony do prawej i od prawej do lewej.

Warto również zobaczyć: pozostałości bazyliki z VI w. Agios
Titos – miejsce pochówku św. Tytusa pierwszego biskupa
i patrona Krety, agorę, odeon i pretorium rzymskie, akropol,
świątynię Ateny oraz świątynię Apollina Pytyjskiego.
Fajstos – położone nad równiną Messara- ruiny najważniejszej
z siedzib minojskich na Krecie z 1900 r. p.n.e.
pozostałości I i II pałacu: apartamenty królewskie, teatr, wiel-
kie schody, sala archiwów (wstęp płatny, czynne 8-19).

• płaskowyż Lasshiti a na nim: olbrzymie, czynne nadal wiat-
raki, muzeum Homo Sapiens (wstęp 3 euro), jaskinia Zeusa
w Dikti - to tu bogini Rea miała urodzić Zeusa, w tajemnicy przed
swym mężem Kronosem. Czasem jaskinię określa się mianem
Psychro - od pobliskiej miejscowości, skąd biegnie ścieżka do
jaskini, lub po prostu Grotą Zeusa.
Z wioski Psychro prowadzi do niej stroma ścieżka, którą można
pokonać pieszo (15 min) lub na ośle. Do samej jaskini schodzą
betonowe śliskie schody. Główna komora ma prawie 70 m
długości – od niej odchodzą mniejsze, boczne komory. Na dnie
głównej komory znajduje się mały stawek. Choć jaskinia posiada
elektryczne oświetlenie, to do oświetlenia fantastycznych stalag-
mitów i stalaktytów przyda się silna latarka.
• akwarium w Gournes, ok. Gouves. Jedyne na Krecie akwa-
rium, a w nim wiele okazów ryb śródziemnomorskich i nie tylko
(m.in: koniki morskie, rekiny), wstęp płatny: dorośli – 8 euro,
dzieci- 50% zniżki.
• miasto Agios Nikolaos – jest jednym z najładniejszych i naj-
częściej odwiedzanych miast na Krecie. Jego urok oddaje nazwa
zatoki, nad którą leży –

Mirabello czyli po włosku “piękny widok”.

Ciekawostką są tu dwa porty. Pierwszy to przystań rybacka i port

www.pascal.pl teksty i zdjęcia: Autoway Polska

3/4

promowy położony na brzegu morza. Rolę drugiego portu (we-
wnętrznego) pełni głębokie (65 m), słone jezioro Vulismeni,
połączone z morzem kanałem o długości 60 m, wykopanym w la-
tach 1867-1871. Na wodach jeziora w dzień i w nocy pływają ko-
lorowe łodzie rybackie, a wzdłuż jego brzegów usadowiły się
kawiarnie i tawerny. Część brzegu jeziora otoczona jest wysokimi
skałami. Z kawiarni położonych wysoko na skale rozciąga się nie-
samowity widok na jezioro i zatokę.
• wyspa trędowatych Spinalonga położona w zatoce Mirabello –
polecamy kilkugodzinny rejsik z Eloundy lub Plaki. Spinalonga po-
siada bogatą, burzliwą historię. Na tej małej wyspie wenecjanie
zbudowali twierdzę odpierającą przez wiele lat ataki tureckie.
W późniejszym czasie istniała tu kolonia trędowatych. Od tego
czasu wysepka pozostała bezludna.
• plaża Vai na pn-wsch krańcu wyspy- dość mocno rozrekla-
mowana z uwagi na naturalnie rosnące tam palmy, szeroka łacha
jasnego piachu z parasolami i leżakami do wynajęcia
• całodniowy rejsik na przepiękną wysepkę Chrissi (Złota wyspa)
z miasteczka Ierapetra na pd od Agios Nikolaos. Chrisi jest
uważana za jedną z najpiękniejszych wysp koło Krety, a nawet za
najpiękniejszą w Europie. Ma złoty piasek, mikroskopijne muszelki
i ciekawe korzenie drzew cedrowych na plaży, tworzące niesa-
mowite twory, klimat afrykański. Jest to rezerwat przyrody. Nie
wolno tu nocować.
Rejs trwa 2 godz– koszt 20 euro w 2 strony – od osoby –
odpłynięcie z Ireapetry: 10.00 i 12.00, Powrót o 17.00
• całodniowy rejs na Santorini:

Santorini to w istocie wierzchołek ogromnego, zanurzonego
w morskiej toni wulkanu. W pobliżu jego krateru unosi się za-
pach siarki, wyspa od czasu do czasu drży.
Nazwa Santorini pochodzi z XIII w. od imienia Świętej Ireny
(Santa Irena).

Ok. 1500 r. p.n.e. podczas najpotężniejsza erupcji wulkanu
w historii (pogłos detonacji 4-krotnie obiegł kulę ziemską)
wyspa została dosłownie rozerwana na strzępy i częściowo
zatopiona.
Pod wodą utworzyła się tak zwana „caldera”, czyli ogromne
urwisko w kształcie półksiężyca.
Nad powierzchnią wody pozostały jej zewnętrzne krawędzie,
obecnie wyspy: zamieszkałe Thira (Santorini) i Thirassia oraz
niezamieszkałe Palea Kameni, Nea Kameni i Aspronisi.
Najprawdopodobniej erupcja wulkanu i fala tsunami jaka po
nim powstała przyczyniła się również do zniszczenia cywiliza-
cji minojskiej na Krecie.
Resztki tej cywilizacji na Santorini zachowały się do dziś:
w starożytnym Akrotiri można oglądać ruiny piętrowych
domów, wspaniałe freski, malowidła, wazy minojskie, naczy-
nia i meble.
Dzisiaj Santorini zachwyca kontrastem białych domów na tle
czerwonych, wulkanicznych zboczy i czerni piasku na plażach.
Jest jedną z najbardziej znanych wysp na Cykladach.
Charakteryzuje się surowym krajobrazem, wspaniałymi wido-
kami, jednymi z najpiękniejszych w Europie. Osoby chcące
wypocząć mogą skorzystać z wielokolorowych plaż uformo-
wanych przez lawę.
Obecnie na Santorini mieszka ok. 7 tys. stałych mieszkańców,
żyjących głównie z turystów, którzy w sezonie bardzo licznie
odwiedzają to miejsce. Poza tym wyspa znana jest z eksportu
słodkich win, ziemi wulkanicznej, pumeksu oraz słodkich po-
midorów.

Obowiązkowe do zobaczenia na Santorini są:
zachód słońca w Oia – najpiękniejszej miejscowości na wyspie;
wykopaliska w Akrotiri, plaże w Perissie i Kamari, Pyrgos - wioska
duchów.
Warto zarezerwować czas na całodniowy rejsik po kalderze
z przystankami przy gorących źródłach, na wulkanie i wysepce
Thirassia. Zorganizowana 1-dniowa wycieczka z polskiego biura
podróży na Santorini wolnym promem (4,5 godz. podróż
w 1 stronę) kosztuje ok. 125 euro/osoba + 25 euro za zwiedza-
nie wyspy autokarem z przewodnikiem.

Proponujemy wycieczkę indywidualną 1 lub 2-dniową*:
z Heraklionu:

– wodolot Hellenic/Flying Cat4 – codziennie oprócz środy –
9.45 (11.30), powrót 17.45 (19.25),
– wodolot SeaJets/Super Jet – codziennie oprócz sobót
i czwartków - 8.00 (10.15), powrót 18.00 (20.10)
– wodolot SeaJets/Mega Jet – codziennie - 7.00 (9.05), po-
wrót 20.30 (22.40)

cena w 1 stronę – 41 euro /42 euro, dzieci – do 5 lat – bezpłat-
nie, 5-10 lat 50%.

*na życzenie Autoway Polska rezerwuje samochód, bilet na
wodolot i nocleg na Santorini

• dla zainteresowanych aquaparki na Krecie:
http://www.limnoupolis.gr/
http://www.starbeach.gr/
http://www.aquasplash.gr
http://www.waterpark.gr/

4/4

www.pascal.pl teksty i zdjęcia: Autoway Polska