PROCES   PODZIAŁU   DOCHODU   NARODOWEGO 

 

DOCHÓD  NARODOWY  (DN)–  to  suma  dochodów  wypłacanych  właścicielom 

ludzkich i fizycznych zasobów wytwórczych za ich wykorzystanie w określonym 

czasie przy tworzeniu produktu narodowego.  

 

Zarówno  wytwarzanie,  jak  i  podział  dochodu  narodowego  są  procesami  ciągłymi. 

Tylko umownie rezultaty tego procesu prezentuje się w okresach rocznych. W każdym 

momencie ma miejsce wytwarzanie, dzielenie i konsumpcja DN.  

 

Proces podziału DN dzieli się na : 

1.

  Podział  pierwotny  –  dokonuje  się  w  miejscach  wytwarzania.  Podział  wartości 

nowowytworzonej  na  wynagrodzenia  pracowników  i  akumulacje  finansową 

przedsiębiorstwa (stanowi źródło zysków właścicieli). 

2.

  Podział  wtórny  –  czyli  redystrybucja  dochodów  pierwotnych,  jest  związany  z 

koniecznością istnienia państwa, jego instytucji, wydatków na spożycie zbiorowe, 

opiekę społeczną itp. Narzędziem wtórnego podziału jest budżet państwa. Państwo 

uczestniczy  w  podziale  produktu  narodowego  poprzez  system  podatków, 

subwencji, świadczeń społecznych (np. zasiłków dla bezrobotnych). Redystrybucja 

DN za pośrednictwem budżetu państwa ma charakter przymusowy.  

 W  ramach  wtórnego  podziału,  należy  zwrócić  uwagę  na  dużą  rolę  podatków,  jako 

najważniejszego źródła dochodów budżetu państwa. 

Podatek  –  jest  to  świadczenie  pieniężne,  jednostronnie  ustalane,  bezzwrotne, 

nieodpłatne o charakterze ogólnym, przymusowym, pobierane przez państwo lub inny 

związek publicznoprawny.  

Podatki pełnią następujące funkcje: 

-

  fiskalną– zapewniają państwu dochody; 

-

  redystrybucyjną  –  pozwalają  korygować  dochody  różnych  grup  społeczno  – 

zawodowych (np. poprzez różne stawki podatkowe); 

-

  stabilizacyjną  –  umożliwiają  prowadzenie  określonej  polityki  społeczno  – 

gospodarczej (np. zasiłki dla bezrobotnych); 

3.

  Podział  ostateczny  –  ostatni  podział  dochodu  narodowego  na  konsumpcje 

(spożycie) i inwestycje (akumulację). Należy uwzględnić w nim także powiązania 

gospodarki narodowej z zagranicą (eksport i import dóbr i usług). Jeśli import jest 

większy od eksportu, produkt do podziału jest większy od wytworzonego. 

Spożycie – dzieli się na: 

-

  indywidualne    -  w  sektorze  gospodarstw  domowych  np.  wydatki  ludności  na 

zakup dóbr konsumpcyjnych, spożycie naturalne produktów rolnych; 

-

   zbiorowe – np. bezpłatna opieka lekarska, edukacja, kultura i sztuka; 

Ź

ródłem  akumulacji  są  oszczędności,  czyli  ta  część  dochodu  ,  która  nie  jest 

przeznaczona  na  konsumpcję.  Akumulacja  jest  częścią  dochodu  narodowego 

przeznaczona na: 

-

  zwiększanie  zasobu  majątku  narodowego,  głównie  na  inwestycje  (trwałe  dobra 

produkcyjne – nowe maszyny, urządzenia, budynki); 

-

  przyrost zapasów rzeczowych środków obrotowych (np. materiały, paliwa itp.) 

Inwestycje są podstawowym źródłem wzrostu gospodarczego. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

STRUKTURA DOCHODU NARODOWEGO 

 

Poprzez 

strukturę 

dochodu 

narodowego 

możemy 

rozumieć 

rozmieszczenie  poszczególnych  elementów  składowych  które  tworzą  DN  oraz 

zespół relacji między nimi. 

 

Dochód  narodowy  jest  równy  wydatkom  całkowitym  ponoszonym  w 

gospodarce i wartości produktu narodowego. 

Wyróżniamy więc trzy sposoby mierzenia dochodu narodowego: 

1.

  Jako  sumy  wartości  dodanej  wszystkich  produktów  końcowych 

wytworzonych  w  gospodarce  w  danym  okresie,  na  ogół  w  roku  i  jest  to 

produkt narodowy. 

2.

  Jako  sumy  wydatków  poniesionych  przez  wszystkie  podmioty 

gospodarujące  w  danym  okresie  (np.  wydatki  na  konsumpcję,  inwestycje 

brutto, zakupy rządowe, eksport netto). 

3.

  Jako sumy wszystkich postaci dochodów (np. płac, rent, odsetek, zysków) 

gospodarstw domowych i jest to dochód narodowy. 

 

W teorii ekonomii dochód narodowy i produkt narodowy są sobie równe z 

definicji.  Jeśli  natomiast  spojrzymy  na  oficjalne  obliczenia,  to  okaże  się  że 

wyróżniamy  produkt  narodowy  brutto  (PNB),  który  mierzy  wartość 

wszystkich  produktów  końcowych  wytworzonych  w  gospodarce  w  ciągu  roku. 

Jeśli od PNB odejmiemy amortyzację, czyli wartość zużytego kapitału w czasie 

procesów produkcyjnych w ciągu roku, to otrzymamy produkt narodowy netto 

(PNN). A jeśli od PNN odejmiemy jeszcze podatki pośrednie (np. VAT, akcyza) 

zapłacone w ciągu roku, to otrzymamy dochód narodowy (DN).