PROCES PODZIAŁU DOCHODU NARODOWEGO

DOCHÓD NARODOWY (DN)– to suma dochodów wypłacanych właścicielom

ludzkich i fizycznych zasobów wytwórczych za ich wykorzystanie w określonym

czasie przy tworzeniu produktu narodowego.

Zarówno wytwarzanie, jak i podział dochodu narodowego są procesami ciągłymi.

Tylko umownie rezultaty tego procesu prezentuje się w okresach rocznych. W każdym

momencie ma miejsce wytwarzanie, dzielenie i konsumpcja DN.

Proces podziału DN dzieli się na :

1.

Podział pierwotny – dokonuje się w miejscach wytwarzania. Podział wartości

nowowytworzonej na wynagrodzenia pracowników i akumulacje finansową

przedsiębiorstwa (stanowi źródło zysków właścicieli).

2.

Podział wtórny – czyli redystrybucja dochodów pierwotnych, jest związany z

koniecznością istnienia państwa, jego instytucji, wydatków na spożycie zbiorowe,

opiekę społeczną itp. Narzędziem wtórnego podziału jest budżet państwa. Państwo

uczestniczy w podziale produktu narodowego poprzez system podatków,

subwencji, świadczeń społecznych (np. zasiłków dla bezrobotnych). Redystrybucja

DN za pośrednictwem budżetu państwa ma charakter przymusowy.

W ramach wtórnego podziału, należy zwrócić uwagę na dużą rolę podatków, jako

najważniejszego źródła dochodów budżetu państwa.

Podatek – jest to świadczenie pieniężne, jednostronnie ustalane, bezzwrotne,

nieodpłatne o charakterze ogólnym, przymusowym, pobierane przez państwo lub inny

związek publicznoprawny.

Podatki pełnią następujące funkcje:

-

fiskalną– zapewniają państwu dochody;

-

redystrybucyjną – pozwalają korygować dochody różnych grup społeczno –

zawodowych (np. poprzez różne stawki podatkowe);

-

stabilizacyjną – umożliwiają prowadzenie określonej polityki społeczno –

gospodarczej (np. zasiłki dla bezrobotnych);

3.

Podział ostateczny – ostatni podział dochodu narodowego na konsumpcje

(spożycie) i inwestycje (akumulację). Należy uwzględnić w nim także powiązania

gospodarki narodowej z zagranicą (eksport i import dóbr i usług). Jeśli import jest

większy od eksportu, produkt do podziału jest większy od wytworzonego.

Spożycie – dzieli się na:

-

indywidualne - w sektorze gospodarstw domowych np. wydatki ludności na

zakup dóbr konsumpcyjnych, spożycie naturalne produktów rolnych;

-

zbiorowe – np. bezpłatna opieka lekarska, edukacja, kultura i sztuka;

Ź

ródłem akumulacji są oszczędności, czyli ta część dochodu , która nie jest

przeznaczona na konsumpcję. Akumulacja jest częścią dochodu narodowego

przeznaczona na:

-

zwiększanie zasobu majątku narodowego, głównie na inwestycje (trwałe dobra

produkcyjne – nowe maszyny, urządzenia, budynki);

-

przyrost zapasów rzeczowych środków obrotowych (np. materiały, paliwa itp.)

Inwestycje są podstawowym źródłem wzrostu gospodarczego.

STRUKTURA DOCHODU NARODOWEGO

Poprzez

strukturę

dochodu

narodowego

możemy

rozumieć

rozmieszczenie poszczególnych elementów składowych które tworzą DN oraz

zespół relacji między nimi.

Dochód narodowy jest równy wydatkom całkowitym ponoszonym w

gospodarce i wartości produktu narodowego.

Wyróżniamy więc trzy sposoby mierzenia dochodu narodowego:

1.

Jako sumy wartości dodanej wszystkich produktów końcowych

wytworzonych w gospodarce w danym okresie, na ogół w roku i jest to

produkt narodowy.

2.

Jako sumy wydatków poniesionych przez wszystkie podmioty

gospodarujące w danym okresie (np. wydatki na konsumpcję, inwestycje

brutto, zakupy rządowe, eksport netto).

3.

Jako sumy wszystkich postaci dochodów (np. płac, rent, odsetek, zysków)

gospodarstw domowych i jest to dochód narodowy.

W teorii ekonomii dochód narodowy i produkt narodowy są sobie równe z

definicji. Jeśli natomiast spojrzymy na oficjalne obliczenia, to okaże się że

wyróżniamy produkt narodowy brutto (PNB), który mierzy wartość

wszystkich produktów końcowych wytworzonych w gospodarce w ciągu roku.

Jeśli od PNB odejmiemy amortyzację, czyli wartość zużytego kapitału w czasie

procesów produkcyjnych w ciągu roku, to otrzymamy produkt narodowy netto

(PNN). A jeśli od PNN odejmiemy jeszcze podatki pośrednie (np. VAT, akcyza)

zapłacone w ciągu roku, to otrzymamy dochód narodowy (DN).