Fizjologiczny podzial UZ
Elementy siedliska kształtujące roślinność UZ:
*klimatyczne: światło, temp. powietrza, ilość i rozkład opadów atmosferycznych, kierunki i natężenie wiatrów, wilgotność powietrza, zaleganie mgły i rosy.
*edaficzne: właściwości fizyczne i chemiczne gleby, struktura i skład mechaniczny gleby, zawartość substancji organicznej, zasobność w składniki pokarmowe, poziom wód gruntowych, położenie w obrębie zlewni, występowanie i żyzność zalewów, stopień i kierunek nachylenia stoków.
*biotyczne: fitobiotyczne (konkurencyjność, allelopatia, symbioza, mikoryza, pasożyty roślinne), zoobiotyczne (zwierzęta trawożerne, fauna glebowa, owady), antropogeniczne (koszenie, wypas, zabiegi pratotechniczne, melioracja, wypalanie łąk).
Rośliny wskaźnikowe
*azot: gleb bogatszych w azot- mozga trzcinowata, perz właściwy, wiechliny zwyczajna i błotna, kłosówka wełnista, barszcz zwyczajny, szczaw tępolistny, pokrzywa zwyczajna. Gleb ubogich w azot: trzęślica modra, kłosówka miękka, izgrzyca przyziemna, koniczyna pogięta.
*fosfor: gleb bogatych w fosfor: wyczyniec łąkowy, konietlica łąkowa, kostrzewa łąkowa, koniczyna biała i białorożowa, ostrożeń warzywny, mniszek pospolity. Ubogie w fosfor: bliźniczka psia trawka, drżączka średnia, śmiałek darniowy, złocień właściwy.
*potas: gleby bogate: kupkówka pospolita, mozga trzcinowata, barszcz zwyczajny, ostrożeń warzywny. Gleb ubogich: trzęślica modra, drżączka średnia, śmiałek darniowy.
Im bliżej Atlantyku tym więcej łąk, związane to jest z opadami.
Właściwości biologiczne i chemiczne roślin łąkowych
Biologiczne
*Trwałość
Podział roślinności łąkowej ze względu na trwałość:
jednoroczne- cykl życiowy obejmuje 1 cykl wegetacyjny np. stokłosa miękka.
Wieloletnie- corocznie obumierają tylko części nadziemne.
- monokarpiczne- kwitną i owocują tylko 1 raz w życiu np. zioło łąkowe (kminek zwyczajny).
- polikarpiczne- zdolne do wielokrotnego zakwitania i owocowania np. trawy pastewne z ćwiczeń.
Podział do trwałości w połączeniu z tempem rozwoju:
Krótkotrwałe- Życica wielokwiatowa. Mają trwałość 2-5 lat. Szybkie tempo rozwojowe- koniczyna łąkowa.
O średniej trwałości- 5-8 lat. Dość szybkie tempo rozwoju np. kostrzewa łąkowa, kubkówka pospolita, koniczyna biała.
Długotrwałe- powyżej 8 lat. Powolne tempo rozwoju np. wiechlina łąkowa, wyczyniec łąkowy, groszek łąkowy.
Cykle rozwojowe roślin łąkowych:
Duży cykl rozwojowy- kilka pokoleń pędów nadziemnych następujących corocznie po sobie w ciągu całego życia rośliny.
Mały cykl rozwojowy- do jednego pokolenia pędów nadziemnych. 2-3 razy może się powtórzyć.
Fazy rozwojowe wyznaczające duży cykl życiowy u roślin trawiastych.
Faza spoczynku pierwotnego- od dojrzewania nasion do początku kiełkowania.
Faza kiełkowania- proces pęcznienia, początkowy okres wzrostu pędu.
Faza wegetatywna- wzrost masy wegetatywnej (krzewienie, strzelanie w źdźbło).
Faza generatywna- wzrost i rozwój pędów kwiatowych.
Faza poganeratywna- u roślin wieloletnich (zimowy okres spoczynku w stanie wegetatywnym).
Zależność wzrostu i rozwoju traw od temperatury wg Kawanabe
Temp. dnia/nocy |
Typ wzrostu i rozwoju |
10/15 |
Umiarkowany wegetatywny |
21/16 |
Intensywny wegetatywny |
30-35/16 |
Generatywny |
Ponad 35 |
Zahamowanie |
Podział traw pod względem wymagań termicznych:
Gatunki jare- w roku wczesnego siewu tworzą pędy kwiatostanowe. W następnych latach 2-3 pokolenia (Życica westerwoldzka, tymotka łąkowa, rajgras wyniosły)
gatunki ozime- w roku siewu wytwarzają tylko pędy wegetatywne. W następnych latach1 pokolenie (wiechlina łąkowa, mozga trzcinowata).
Gatunki półozime- biotypy jare i ozime (życica wielokwiatowa, kubkówka pospolita, wyczyniec łąkowy).
Sposoby rozmnażania się roślinności łąkowej:
Generatywny
Wegetatywny:
- za pomocą pędów nadziemnych- płożących się i rozłogów (mietlica rozłogowa, koniczyna biała).
- za pomocą pędów podziemnych: (krótkich rozłogów- wyczyniec łąkowy, mietlica biaława. Długich rozłogów- perz właściwy, mozga trzcinowata. Kłączy- rdest wężownik. Odrostów korzeniowych- mniszek pospolity).
Krzewienie- zdolność do wytwarzania pędów i pączków znajdujących się w węźle krzewienia, podstawowa cecha biologiczna traw decyduje o wykształceniu i trwałości darni oraz plonowaniu i rozmnażaniu wegetatywnym.
Czynniki wpływające na intensywność krzewienia:
Długość dnia (średnia). Temperatura( 15-20, ustaje >30). Uwilgotnienie. Światło (obsada roślin, rozstaw rzędów). Azot (zasobność siedliska, nawożenie). Gatunek trawy. Stadium rozwojowe roślin.
Zróżnicowanie traw ze względu na intensywność krzewienia:
Silnie krzewiące- życica trwała- do 400 pędów bocznych w kępie.
Średnio krzewiące się- kubkówka pospolita- ok. 150 pędów w kępie.
Słabo krzewiące się- tymotka łąkowa- ok. 70 pędów w kępie.
Konkurencyjność
Konkurencja posrednia-Konkurencja- oddziaływanie roślin na siebie polegające na współzawodnictwie o środki potrzebne do życia: miejsce, światło, wodę, składniki pokarmowe.
Bezposrednia Allelopatia- u roślin łąkowych wpływ jednego gatunku na rosnący razem lub uprawiany po nim inny gatunek, zachodzący na drodze biochemiczno- fizjologicznej. Za pośrednictwem wydzielin korzeniowych (Koliny, blastokloiny) lub związków pochodzących z rozkładu podziemnych lub nadziemnych resztek rośliny (fitotoksyny).
Podział roślin łąkowych pod względem zdolności konkurencyjnej:
Gatunki o dużej zdolności konkurencyjnej- życica trwała i wielokwiatowa, kubkówka pospolita, rajgras wyniosły, koniczyna biała.
0 średniej zdolności konkurencyjnej- wyczyniec łąkowy, stokłosa bezostna, konietlica łąkowa, lucerna nerkowata.
O małej zdolności konkurencyjnej- tymotka łąkowa, kostrzewa łąkowa, koniczyna biała i białoróżowa.