UKŁAD POKARMOWY U KRÓW JAKO PRZYKŁAD UKŁADU POKARMOWEGO POLIGASTRYCZNEGO- PRZEŻUWACZE (BYDŁO, OWCE, KOZY)

*Żołądek 4-komorowy, potrafią trawić substancje ciężko strawne dla innych zwierząt: celuloza, hemiceluloza, substancje pektynowe

*jama gębowa:

-wargi, policzki, podniebienie, język, jest dość duża

-występuje podniebienie twarde (przód) i miękkie (z tyłu), podniebienie twarde posiada grzebienie podniebienne ułożone poprzecznie- z śluzówki, występują na nich zrogowacenia wspierające działanie siekaczy

-w szczęce górnej brak zębów, pomagają za to zrogowacenia

-ślinianki- im więcej pasz objętościowych tym więcej produkują śliny

-język- bardzo rozwinięty, bardzo ruchliwy, pokryty od wewnątrz nabłonkiem wielowarstwowym płaskim z licznymi gruczołami tzw. brodawki, przez co jest on bardziej szorstki. Występują 3 rodzaje brodawek: grzybowate i okólne (z receptorami smakowymi) oraz nitkowate (tzw. igiełki- wspomagają właściwości chwytne języka, zrogowaciałe)

*gardło- łączy jamę gębową z przełykiem, ma dość skomplikowaną budowę, posiada szereg funkcji, nabłonek wielowarstwowy płaski, występują tu gruczoły śluzowe

*przełyk- dość długi, łączy jamę poprzez gardło z pierwszym żołądkiem żwaczem, oprócz mięśni gładkich występują mięśnie prążkowane, aż do wnętrza żwacza (ruchy antyperystaltyczne), nabłonek wielowarstwowy płaski

*żołądek pojemność nawet 240 litrów,

-składa się z części przedsionkowych tj. żwacz, czepiec, księgi, oraz odpowiednika żołądka u zwierząt monogastrycznych tzw. trawieńca

-u owiec i kóz pojemność żołądka około 30litrów

-trawieniec: część gruczołowa: produkcja pepsynogenu i kwasu solnego

żwacz pojemność 160litrów, przypomina worek, zajmuje całą lewą stronę jamy brzusznej krowy, przegroda dzieli go na 2 części górną i dolną

czepiec- połączony ze żwaczem otworem żwaczowo- czepcowym- na granicy znajduje się rynienka przełykowa, która prowadzi od początku żwacza, przez czepiec aż do przejścia ksiąg

-rynienka zastosowanie: wypite przez cielę mleko dostaje się od razu bezpośrednio do ksiąg przy pominięciu żwacza i czepca, u dorosłych służy do transportu rozdrobnionej, przeżutej masy pokarmowej

-trzy pierwsze komory żołądka to nabłonek wielowarstwowy płaski

-w zależności od czasu spożycia pokarm układa się warstwami: najwyżej później strawiony

-czepiec ma ok. 10litrów pojemności, występuje w nim nabłonek w postaci listewek (przypomina przekrój plastra miodu)- służy on (czepiec) jako przejściowy magazyn szczególnie dla pasz objętościowych

księgi- owalny worek, dużych rozmiarów, przejście z ksiąg do trawieńca zabezpieczone potężnym zwieraczem

-ściany boczne ksiąg łączą się tak zwanym bocznym sklepieniem od którego, zwisają swobodnie blaszki księgowe (duże, średnie i małe) jest ich ok. 100, przypominają one książki (dlatego nazwa księgi)

-funkcje ksiąg: wewnętrzna komora jest bardzo duża, blaszki mają za zadanie odwodnienie treści pokarmowej

trawieniec- kształt maczugowaty, pojemność do 20 litrów, zabezpieczony z jednej strony zwieraczem, a z drugiej strony łączy się dwunastnicą (odźwiernik)

-nabłonek wielowarstwowy płaski zostaje zastąpiony nabłonkiem jednowarstwowym cylindrycznym (walcowatym), w tym nabłonku gruczoły produkujące pepsynogen oraz kwas solny (razem stanowią kwas żołądkowy)

*dwunastnica- ma od 6-8m długości, są to 3 duże pętle w jamie brzusznej

-przewód pęcherzykowy (produkcja żółci) i przewód trzustkowy, część gruczołowa wynosi ok. 6m

-występują gruczoły Brunera i Libertyna

*jelito cienkie

-gruczoły Libertyna na całej długości jelita cienkiego, wytwarzają one wydzielinę zwaną sokiem jelitowym, która trawi tłuszcze, białka i cukrowce

-funkcja jelita cienkiego- trawienie składników pokarmowych i ich wchłanianie

-śluzówka jelita cienkiego jest w kształcie kosmków jelitowych- następuje dzięki niej wchłanianie np. wody, aminokwasów, kwasów tłuszczowych, cukrów prostych, substancji mineralnych

-uszkodzenie kosmków jelitowych np. przy biegunkach powoduje zahamowanie wzrostu

-jelito cienkie ma 30m długości, niektóre osobniki mają nawet do 40m długości, najdłuższe jest jelito czcze ok.80% długości całego jelita

-brak gruczołów Brunera w jelicie (poza dwunastnicą), są natomiast gruczoły produkujące obficie śluz

*okrężnica- 8m długości, trzy odcinki jak u monogastrycznych

-jelito ślepe

-ostatni odcinek wyraźnie przechodzi w odbytnicę

*odbytnica- nabłonek wielowarstwowy walcowaty zamieniony na jednowarstwowy płaski

TROKAROWANIE- przebicie powłok ciała i zrobienie ujścia do żwacza

POBIERANIE PASZY PRZEZ ZWIERZĘ

-Wielkość pobranej paszy liczy się w gramach, kg suchej masy w ciągu doby

-odnoszone jest to do metabolicznej masy ciała (masa ciała do potęgi 0,75; dla drobiu do potęgi 0,60)

Dla bydła obliczamy metaboliczną masę ciała, dla dużych zwierząt

Pobieranie paszy składa się z:

-poszukiwania pokarmu

-znalezienia go

-rozpoznania

-jedzenia go

Największe znaczenie w pobieraniu paszy mają mechanoreceptory (mechaniczna) i chemoreceptory (fizjologiczna) w ścianach układu pokarmowego

Ośrodki nerwowe:

-sytości i łaknienia- muszą współdziałać z innymi ośrodkami

-Czynniki uboczne, które mają wpływ na pobieranie to smak i ciepłota pokarmu.

-Jeśli w mieszance jest mniej energii tym więcej zwierzęta zjadają, im więcej energii tym mniej jedzą.

-wykorzystanie składników pokarmowych paszy następuje dopiero po strawieniu

Rozkład składników złożonych do składników prostych zachodzący w przewodzie pokarmowym w wyniku procesów mechanicznych, chemicznych nazywamy trawieniem

Przedostawanie się rozłożonych związków do krwi i limfy nazywamy wchłanianiem

Mechaniczne rozdrobnienie pokarmów w jakie gębowej, w mielcu (u przeżuwaczy)- celem wzrostu powierzchni pokarmu………………..

Ruchy perystaltyczne- powodują mieszanie się pokarmu, przesuwanie treści pokarmowej

-procesy chemiczne- hydrolaza składników pokarmowych (w błonie śluzowej jelita, u przeżuwaczy również w żwaczu)

Enzymy trawienne należą do hydrolaz, które katalizują substancje

Hydrolazy:

-peptydazy- rozkład białka

-glikozydowe- rozkład cukrów

-estrowe- rozkład tłuszczów

-nukleazy- rozkład kwasów nukleinowych, nukleotydów

*Peptydazy rozkładają białka na peptydy, mamy ich dwa rodzaje:

-endopeptydazy- pepsyna (powstaje w żołądku), trypsyna, chymotrypsyna, podpuszka (renina)- rozrywają wiązania w cząstce białka od środka na peptydy, ale nie odrywają zewnętrznych aminokwasów; mają działania specyficzne na konkretne wiązania np. pepsyna działa na wiązania pomiędzy fenyloalaniną, a ………., trypsyna działa na wiązania między lizyną, a arabiną

-egzopeptydazy- hydrolizują wiązania skrajne- skrajne aminokwasy; aminopeptydazy, karbopeptydazy

Pepsynogen, chymotrypsyno gen, trypsynogen to formy nieaktywne tzw. proenzymy

Dzięki obecności kwasu solnego pepsynogen zamienia się w formę aktywną pepsynę

Chymotrypsynogen, trypsynogen- również dzięki obecności kwasu solnego zostają uaktywnione, Chymotrypsynogen uaktywnia również trypsyna

Odczyn śliny obojętny pH 7,3

Młucyna zawarta w ślinie powoduje, że jest lekko lepka

Lizozym- występuje w ślinie, hydrolizuje (rozkłada) niektóre powiązania między cukrami, w błonach ścian komórkowych niektórych bakterii

Zawartość amylozy- nie występuje w każdej ślinie

Α- amylaza – uświń, drobiu, królików występuje i trawi wstępnie cukry