Wpływ racjonalnego żywienia zwierząt na ich zdrowie i produkcyjność

Cel: dostarczenie składników pokarmowych, aby zwierzę mogło się rozwijać, produkować

PODZIAŁ NA PASZĘ BYTOWĄ (w pewnej części zużywana na byt, poruszanie się, oddychanie, bez niej zwierzę nie może żyć) I PASZĘ PRODUKCYJNĄ (cała nadwyżka paszy uzyskana do wzrostu zwierzęcia np. drób- produkcja jaj)

Każde zwierzę jest utrzymywane, aby dostarczało pewnej produkcji np. krowa daje mleko,

Pasza produkcyjna wykorzystywana np. u świń do wzrostu zwierzęcia- produkcja mięsa, u kur do produkcji jaj, u krowy do produkcji mleka.

Składniki pokarmowe powinny być podawane w odpowiedniej ilości.

Właściwe żywienie decyduje o:

• Poziomie produkcji

• Reprodukcji (wydawanie potomstwa)

• Zdrowiu

• Wzroście

Jeśli pasze są podawane w nieodpowiedniej ilości zwierzęta są:

• Chore

• Mało wydajne

• niskim poziomie produkcji

• Powoduje to różne zatrucia i choroby

Metabolizm wtórny:

Fenolit, humaryn, glukozydy czasami działają toksycznie

Substancje antyodżywcze- toksyczne

Na zawartość tych substancji ma duży wpływ gleba.

Niektóre składniki pokarmowe występujące w małych ilościach mogą mieć szkodliwe działanie, bądź niezbędne do życia

Co wpływa na fenotyp zwierzęcia:

- genotyp- czynniki dziedziczne

- środowiskowe

Te dwie grupy decydują o wyglądzie zwierzęcia.

Ogólna zmienność fenotypowa osobnika jest wyrażana:

H²- współczynnik odziedziczalności, mówi nam jaka część tej zmienności ogólnej jest wywołana czynnikami (oddziaływania genotypu).

H²=5/10=50%- im wyższy tym więcej zależy od genetyki, a im niższy tym więcej od środowiska

Czynniki środowiskowe:

- temperatura

-system utrzymania zwierząt

-żywienie (działa najsilniej)- działają na ukształtowanie zwierzęcia, jego przydatności gospodarczej (ekonomicznej)

Wpływ żywienia na rozwój organizmu

Wpływ poziomu żywienia na budowę zwierzęcia

I-A żywiona intensywnie od początku do końca najszybciej przyrastały

II-A najpierw żywiona słabo, a później intensywnie

I- B najpierw żywione intensywnie, później słabo

II- B najdłużej rosły zwierzęta żywione cały czas ubogo (nieopłacalne)

90/300= przyrost dzienny masy ciała

90/180= przyrost dzienny masy ciała

W chowie zwierząt- przyrost dzienny= ciężar ciała/ wiek w tygodniach

Gr. I- B – zwierzęta wysokie chude

Gr. II- A – niskie i odtłuszczone

Zewnętrznie obie grupy bardzo różniły się od siebie, co nawet mogło wskazywać, że pochodzą od różnych ras mimo ich dużego podobieństwa genetycznego. Różnice biorą się stąd, że poszczególne tkanki i narządy rozwijają się w różnym tempie. Jest pewna zależność w rozwoju tkanek, najpierw rozwija się tkanka nerwowa (już w zarodku), następnie tkanka kostna, 3- mięśniowa (mięsna), na samym końcu tłuszczowa. W grupie I- B najpierw rozwijała się tkanka kostna, ale później były słabo żywione, więc tkanka tłuszczowa nie rozwinęła się.

W częściach ciała najpierw rozwija się:

1.Głowa

2.Kończyny

3.Okolica lędźwi

4.Zad

Tzw. rekompensatę wzrostu można zauważyć na grupie II- A nadrobiły zaległości, które powstały w pierwszym okresie odchowu.

Produkty pochodzenia zwierzęcego stanowią pożywienie człowieka i w związku z tym ważne są walory smakowe i substancje mineralne.

Wpływ na to ma żywienie i postępowanie z produktami.

-mleko bardzo chłonie obce zapachy, źle przechowywane może przejąć te zapachy jego przechowywanie jest bardzo ważne, podawanie paszy również wpływa na walory mleka (złe pasze prowadzą do tego, że w mleku da się wyczuć niechciany zapach).

- jaja najczęściej preferujemy jajka o bardziej wybarwionym żółtku i ciemnej skórce. Dodatek β- karotenu może wyeliminować niechciane cechy

-tłuszcz odpowiednia grubość słoniny, im więcej kwasów tłuszczowych nienasyconych i pochodzenia roślinnego tym tłuszcz jest bardziej miękki, im więcej tłuszczy pochodzenia zwierzęcego, nasyconych tym tłuszcz twardszy

Sterując odpowiednim żywieniem możemy wpływać na walory odżywcze.

Zaobserwowano, że intensywny wzrost zwierząt powoduje pojawienie się zwierząt o krótkim okresie użytkowania (negatywne).

Krowy powinny być użytkowane przez 6, 7, 8 kolejnych cykli, a przy intensywnym wzroście skraca się ten okres, krowy dają 3-4 cielęta, a następnie mają problemy. Powoduje to pewne straty pod względem ekonomicznym- wyprodukowanie jałówki na krowę jest kosztowne i długie, dlatego lepiej jak krowa posiada wiele cykli (może być dłużej użytkowana). Duży wpływ na to ma również genetyka, kiedyś krowa produkowała tyle mleka, aby wyżywić cielę, obecnie poprzez prace genetyczne krowa produkuje wielokrotnie więcej mleka niż potrzebuje cielę (ok. 6000l na rok w Polsce).

Przez taką produkcję są one:

-delikatniejsze, nadmiernie eksploatowane, łatwiej popadają w choroby, organizm przeciążony

-0,5 tony krwi musi krążyć przez gruczoł mleczny, aby powstał 1litr mleka

-10 ton krwi musi przepłynąć żeby wyprodukować 20l mleka

Krowy, które dają mniej mleka

- służą dłużej gospodarzowi, są zdrowsze, silniejsze, jedzą tańsze pasze, mniej podatne na różne schorzenia (Simental np.)

Dziś hodowcy odchodzą od krów wysokomlecznych, dających więcej mleka.

Przemiana składników pokarmowych na składniki ciała zwierzęcia

Ogólny procentowy skład ciała zwierząt¹

¹Po potrąceniu zawartości przewodu pokarmowego

Wół- osobnik męski bydła wykastrowany buhaj

Wieprz- osobnik męski wykastrowany, świnie

Zawartość wody w ciele zwierzęcia waha się w zależności od wieku, zwierzęta młode mają więcej wody niż starsze. U zarodka po zapłodnieniu nawet 95%, np. cielęta po urodzeniu 75 do 80%, w wieku 5 miesięcy 66 do 72%, a u dorosłego zwierzęcia 50-60%.

Wahania zachodzą głównie w zależności od stanu żywienia, którego wyrazem jest rezerwa tłuszczy w ciele. Organizm bardzo tłustych zwierząt zawiera mniej niż 50% wody.

Procentowa zawartość tłuszczu wzrasta normalnie z wiekiem, lecz ulega we wszystkich okresach znacznym wahaniom zależnie od ilości pobieranej paszy. Zawartość tłuszczu wywiera wpływ na % zawartości pozostałych składników, a szczególnie wody. Np. ciało chudego wołu zawierało 18% tłuszczu, a 57% wody, bardzo tłustego zaś 41% tłuszczu, a 42% wody. Zawartość pozostałych składników ulega wahaniom w małym stopniu.

Poszczególne składniki nie są równomiernie rozmieszczone w ciele zwierząt:

-we krwi 92% wody

-w kościach zaledwie 45%

-mięśnie 72-80%

-szkliwo zębów ok. 5%

Woda występuje w różnych ilościach w różnych komórkach.

Białko występuje w każdej komórce organizmu.

Tłuszcz zwykle występuje w tkance tłuszczowej (pod skórą, wokół jelit- trzustka, w mięśniach, na kościach i w naczyniach krwionośnych)

Zawartość składników mineralnych

Procentowy udział najważniejszych składników mineralnych w organizmie obrazują następujące dane:

Dane z: analiza 18 wołów w różnym wieku

Wszystkie substancje prócz wapnia występują w ułamku jednego procenta. Najwięcej jest wapnia w kościach i szkliwie, fosfor 80% w kościach, siarka występuje w aminokwasach siarkowych. Niezbędne do życia są wszystkie. Zawartość substancji podlega wahaniom zależnie od wieku i stanu opasienia.

Na (sód), K (potas), Cl (chlor)- występują w płynach ustrojowych, sole nieorganiczne

Mg- kości

Fe- hemoglobina, bierze udział w transporcie tlenu

Mikro- i makroelementy tkanki

*Krew- to również tkanka

-przenosi substancje pokarmowe z jelit do wszystkich komórek

- krew- od 5-10% masy ciała stanowi krew,

-ptaki posiadają więcej krwi niż ssaki

-im więcej tłuszczu tym mniej krwi

-ok. 40% masy krwi stanowi hematokryt (ilość erytrocytów we krwi).

*Mięśnie

-są w całym ciele

-umożliwiają ruch tkanek i całego zwierzęcia, ruchy perystaltyczne jelit

Mięśnie szkieletowe 50% masy ciała zwierzęcia, woda 50%, białko do 80% w suchej masie

-tkanka nabłonkowa- wytwory skóra, włosy, paznokcie, racice; wewnętrzne układy wyścielone tkanką nabłonkową- układ moczowy, pokarmowy, rozrodczy; główny składnik białko- kreatyna, w wysokim stopniu nierozpuszczalne ma właściwości ochronne

-tkanka łączna- zbudowana z białka- kolagen (nierozpuszczalny)

-tkanka nerwowa- buduje mózg, układ nerwowy, białka fosforowe, lipidy, węglowodany

Skład ciała zwierzęcia

Skład ciała zwierzęcia można zdobyć poprzez określenie masy ciała zwierzęcia i jego produkcji.

Najdokładniejszą metodą określania składu ciała zwierzęcia jest ubój zwierzęcia i analiza chemiczna

(druga metoda). Na wielu doświadczeniach dokonuje się oceny składu ciała. Mniej dokładnie na żywym zwierzęciu. Wykorzystujemy tu wysoką ujemną korelacje (zależność + lub -) zależność wody w ciele, a tłuszczu lub stosunek białka do popiołu (ponieważ są to na ogół wielkości stałe). Określenie zawartości wody w ciele zwierzęcia, tłuszczu za pomocą różnych równań.

Skład roślin

Pasza służy do budowy i odbudowy ciała zwierzęcia. Zwierzęta czerpią składniki budulcowe i energię potrzebną do funkcjonowania. Świat roślinny jest głównym pożywieniem dla świata zwierzęcego. Wzrost ciała zwierząt następuje w procesie fotosyntezy powstają wtedy proste związki organiczne (węglowodany, białka, tłuszcze)

FOTOSYNTEZA

Przy udziale energii, wody i CO₂ powstają węglowodany. Węglowodany ok. 1% w ciele zwierząt, głównie występują w postaci glikogenu. Różnice w składzie chemicznym roślin są znacznie większe niż różnice w składzie chemicznym zwierząt.

Przybliżony % skład typowych roślin i produktów roślinnych