Gospodarowanie wodą na UZ:
Podział roślin łąkowych w zależności od wymagań wodnych:
- wymagające największej wilgotności gleby- 95% pojemności wodnej (mozga trzcinowata, wiechlina błotna, wyczyniec łąkowy, mietlica biaława, groszek łąkowy, komonica błotna, koniczyna biało-różowa).
- wymagające średniej wilgotności gleby- 85% pojemności wodnej (życica trwała, wielokwiatowa, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, konietlica łąkowa, koniczyna łąkowa i biała).
- wymagające niskiej wilgotności gleby- 70% pojemności wodnej (wiechlina łąkowa, kupkówka pospolita, komonica zwyczajna, lucerna sierpowata).
- wymagające najniższej wilgotności gleby 55-65% pojemności wodnej (rajgras wyniosły, stokłosa bezostna, kostrzewa czerwona).
Termin i częstotliwość zbioru odrostów runi na UZ wpływa na skład chemiczny pasz.
Renowacja UZ
Wymagania jakości pasz dla krów o różnej wydajności mlecznej:
wyszczególnienie |
dzienna dawka mleka w kg |
||
|
10 |
20 |
35 |
pobieranie sm (kg) |
13 |
16,5 |
21,5 |
zawartość białka (%) |
13 |
14 |
16 |
zawartość NEL (MJ) |
5,4 |
6,3 |
6,9 |
zawartość włókna (%) |
około 18% |
||
Przyczyny degradacji UZ:
- czynniki siedliskowe- niezależne od użytkowania (susze, zalewy w nietypowym czasie i siedlisku, niekorzystne warunki w okresie zimy, dziki, norniki).
- błędy w użytkowaniu: nadmiar lub brak nawożenia mineralnego zwłaszcza azotem, nieumiejętne stosowanie gnojowicy, stosowanie zbyt ciężkiego sprzętu, nieodpowiednia wysokość i częstotliwość koszenia runi, zła gospodarka pastwiskowa.
Strategie i metody renowacji UZ:
- renowacja runi pierwotnej- nawożenie, herbicydy, pielęgnacja i użytkowanie.
- częściowa renowacja darni- podsiew.
- pełna renowacja darni- siew bezpośredni, pełna uprawa.
Warunki określające stosowanie strategii kierowania runią pierwotną w renowacji UZ:
- ruń zachowuję zdolność reagowania na składniki pokarmowe zawarte w nawozach.
- brak w runi uciążliwych chwastów łąkowych lub istnieje możliwość ich zwalczania za pomocą herbicydów.
- dobre uwilgotnienie gleby.
Warunki określające stosowanie częściowej renowacji darni UZ:
- udział wartościowych traw w runi > 50%, w tym traw niskich > 20%.
- bark w runi uciążliwych chwastów łąkowych lub istnieje możliwość ich zwalczania za pomocą herbicydów.
- darń z dużą ilością pustych miejsc.
- dobre uwilgotnienie gleby.
Warunki określające stosowanie całkowitej renowacji darni UZ:
- niewielki udział wartościowych traw i motylkowatych w runi
- udział uporczywych i trujących chwastów łąkowych oraz sitów i turzyc kępiastych w runi > 40%.
- udział śmiałka darniowego w runi > 20%.
- gleba wyjałowiona silnie zakwaszona.
- zagospodarowania UZ po wykonaniu melioracji.
Technika stosowania herbicydów w zwalczaniu chwastów na UZ:
- tradycyjne (herbicydy selektywne i ich mieszanki, pochodne fenoksykwasów, Fernando, Chwastox).
- proekologiczna (herbicydy nie selektywne- Roundup
Łączenie stosowania herbicydów z innymi metodami renowacji (nawożenie, podsiew).
Czynniki decydujące o powodzeniu podsiewu: siedlisko, termin podsiewu, dobór gatunków i odmian hodowlanych, konkurencyjność darni pierwotnej, technika podsiewu, pielęgnacja runi po wschodach.
Siedlisko: uwilgotnione, zaopatrzone w składniki pokarmowe, rozluźnienie darni, usunięcie filcu, typ gleby.
Termin siewu: wczesnowiosenny, późnoletni.
Termin podsiewu determinuje warunki wilgotnościowe gleby i konkurencyjność darni pierwotnej.
Dobór gatunków do podsiewu:
- trawy o szybkim tempie początkowego wzrostu i rozwoju: życica trwała, wielokwiatowa, kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita, rajgras wyniosły.
- rośliny motylkowate: koniczyna biała, łąkowa i szwedzka (biało-różowa).
- zioła łąkowe: kminek zwyczajny, babka lancetowata, krwawnik pospolity.
Cechy odmian hodowlanych traw wykorzystywanych w podsiewie:
- zdolność szybkiego ukorzeniania w starej darni.
- odporność na niedobór światła w początkowym etapie wzrostu i rozwoju.
- odporność na większe stężenie CO2 w okresie wschodów.
- odporność siewek na porażenia przez choroby i szkodniki.
- duża konkurencyjność.
Konkurencyjność darni pierwotnej:
- pośrednia
- bezpośrednia- allelopatia
Fitotoksyny z martwych i żywych korzeni wiechliny łąkowej, kłosówki miękkiej, wełnistej, mniszka pospolitego hamują kiełkowanie nasion i rozwój siewek gatunków podsiewanych.
Sposoby obniżania konkurencyjności darni pierwotnej:
- mechaniczne: niskie koszenie runi, intensywny wypas, uszkodzenie darni (brona talerzowa, glebogryzarka).
- chemiczne: herbicydy totalne w mniejszych stężeniach (Roundup), herbicydy selektywne (Asulox, Fernando), desykanty (Reglone), fitohormony.
Podsiew tradycyjny- wprowadzenie nasion na powierzchnię UZ bez próby ich precyzyjnego umiejscowienia w darni, najczęściej po częściowym mechanicznym lub chemicznym jej uszkodzeniu. Metody: ręcznie, siewnikiem zbożowym, rzutowo, rozsiewaczem nawozów mineralnych, aplikatorem gnojowicy.
Podsiew nowoczesny- wprowadzenie nasion bezpośrednio w darń UZ z wykorzystaniem specyficznych maszyn zwanych siewnikami darniowymi.
Systemy nowoczesnego podsiewu:
- rotacyjne oparte na gryzakowaniu darni: glebogryzakowy, parowy.
- szczelinowe oparte na rozrywaniu darni: sprężynowo-zębowy, kultywatorowy, redlinowy.
Szczelinowe oparte o nacinanie darni: talerzowy, nożowy.
Pielęgnacja runi po wschodach:
Koszenie pielęgnacyjne, nawożenie pielęgnacyjne azotem, koszenie pierwszego odrostu, umiarkowany wypas kolejnych odrostów, deszczowanie.
Najważniejsze elementy metody pełnej uprawy:
Pocięcie starej darni, głęboka orka z krojem talerzowym i dokładnym odwróceniem skiby, nawożenie makroskładnikami, ewentualne wapnowanie, zabiegi doprowadzające glebę do siewu, siew nasion, pielęgnacja powschodowa.
Najważniejsze elementy metody siewu bezpośredniego.
Chemiczne zniszczenie starej darni, usunięcie nadmiaru zeschłej biomasy, nawożenie makroskładnikami lub wapnowanie, siew nasion siewnikiem darniowym, pielęgnacja powschodowa.
Cechy dobrej mieszanki nasiennej:
- skład gatunkowy dostosowany do siedliska i kierunku użytkowania.
- wykorzystywanie odmian o wysokiej wartości użytkowej.
- nasiona o wysokich parametrach jakościowych.
- skład mieszanki zgodny z informacją z etykiety.
Zalety użytkowania pastwiskowego:
- ruń pastwiskowa stanowi źródło pełnowartościowej paszy pod względem pokarmowym.
- żywienie dostosowane do specyfiku fizjologii trawienia przeżuwaczy
- wysoka produktywność zwierząt z paszy podstawowej
- brak ujemnych zmian jakościowych w paszy
- najniższe koszty produkcji paszy
- ułatwienia w organizacji pracy i oszczędność czasu pracy
- możliwość wykorzystania UZ na nie nadających się do koszenia oraz odrostów zbyt niskich
- zdrowy sposób chowu zwierząt, mniejsza jałowość oraz podatność na choroby nóg i wymion
- czas na remont, sprzątanie budynków inwentarskich w określonych warunkach możliwość chowu bez obór
- ograniczenie nakładów związanych z nawożeniem w gospodarstwie
- uzyskanie zbitej darni, ważnej zwłaszcza w ochronie krajobrazu rolniczego
- poprawa aspektu krajobrazowego terenów rolniczych.
Wady użytkowania pastwiskowego:
- lokalizacja pastwisk dla krów mlecznych w pobliżu obór do 1,5km.
- wysokie wymagania odnośnie organizacji wypasu.
- wyższe w porównaniu do koszenia straty paszy (niedojady).
- możliwość zachorowania na specyficzne dla żywienia pastwiskowego choroby.
- zagrożenia dla zwierząt wynikające z obecności owadów
- ograniczają możliwość wypasu powierzchni zbyt uwilgotnionych
- stres związany z ekstremalnymi zmianami pogody
- koncentracja wcieleń w okresie jesiennym przy codziennym wypasie krów
- wyższe nakłady w razie konieczności izolacji pojedynczych zwierząt
- braki nawozów organicznych niezbędnych do nawożenia GO w gospodarstwie.
Stały dostęp do wody jest nieodłącznym elementem wypasu krów mlecznych na pastwisku
Pastwiska dla koni: większa powierzchnia kwatery, wyraźne ograniczenia z rur, możliwość ruchu, pasza.
Zalecana wysokość runi w systemie wypasu ciągłego:
- owce (wiosna, lato) 4-5cm
- owce (jesień) 6-8cm
- krowy zasuszone 6-8cm
- opasy 6-8cm
- krowy mamki 7-9cm
- krowy mleczne 7-10cm
Dojrzałość pastwiskowa runi w wypasach rotacyjnych- stan runi w którym wysokość wynosi 18-23cm, a plon zielonki waha się w granicach 7-9t/ha.
1 cm zmierzony herbometrem = 1dt s.m./ha
W runi pastwiskowej jest ok. 20% s.m.
Produkcja siana
Przyczyny powstawania strat w procesie suszenia siana:
- w runi świeżej oraz w runi przewiędniętej o zawartości s.m. do60%- oddychania roślin
- w runi o zawartości s.m. >60%- wymywanie składników pokarmowych przez deszcz a nawet rosę, mechaniczne obłamywanie i wykruszania się najwartościowszych, delikatnych części roślin, procesy fermentacyjne związane z działalnością bakterii i grzybów.
Czynniki decydujące o szybkości suszenia siana:
- agregatownie kosiarek ze zgniataczami pokosów
- roztrząsanie pokosów natychmiast po skoszeniu
- wielkość plonu,
- poziom nawożenia azotem
- gatunek i odmiana roślin łąkowych
Sposoby suszenia siana:
- przy wykorzystaniu naturalnych czynników suszących (słońca, wiatru)- na pokosach, na specjalnych przyrządach (płotki szwedzkie, zwyczajne, kozły, daszki, ostwie, rogale)
- za pomocą urządzeń mechanicznych po częściowym wysuszeniu na łące poprzez działanie: zimnym powietrzem, podgrzanym powietrzem.
- przy wykorzystaniu naturalnych czynników suszących w połączeniu z urządzeniami mechanicznymi: stosowanie kolektorów w pomieszczeniach o prostej konstrukcji.
Wilgotność siana a jego przydatność do przechowywania:
- poniżej 16%- brak pleśni, w pełni przydatne.
16-20%- możliwe pleśnienie, małe zagrzanie, częściowo przydatne.
21-25%- średnie i silne pleśnienie, silne zagrzanie, możliwe samozapalenie, nie przydatne.
Ponad 25%- sine pleśnienie i zagrzanie, możliwe samozapalenie, nieprzydatne.
Produkcja suszu:
- Szybkie usunięcie wody z roślin w warunkach działania wysokich temperatur w suszarniach.
- Minimalne straty (wysoka jakość na poziomie pasz treściwych).
- Wysokie koszty inwestycyjne (suszarnia) i eksploatacyjne (paliwo).
- Wysokie nawożenie azotem i wielokrotny zbiór runi.
- Zbiór we wczesnych fazach rozwojowych, przed kłoszeniem traw.
- Zawartość białka minimalnie 18%, strawność powyżej 70%.