Ć

wiczenie: Wymiarowanie od bazy

Strona 1 z 4

www.pkm.pollub.pl

Problem 1. Płytka PH

–

Dana jest płytka płaskościenna o grubości 4 mm, przedstawiona na rysunku 1,
w której wykonano kilka otworów przelotowych.

1. Skonstruować rzut prostokątny danej bryły w podziałce 2:1.

2. Podać wszystkie wymiary niezbędne do jednoznacznego opisu geometrycznego

kształtu danej bryły. Przy wymiarowaniu należy kierować się zasadą jedynej bazy
wymiarowej. Jako bazę wymiarową należy przyjąć dwie prostopadłe krawędzie płytki
(zob. rys. 1)
Uwaga: Przy umiejscawianiu wymiarów na rysunku kierować się następującymi

zasadami:

–

zasadą niepodawania wymiarów oczywistych,

–

zasadą niepowtarzania wymiarów,

–

zasadą grupowania wymiarów.

Ponadto wymiary powinny być umieszczone w taki sposób, aby linie wymiarowe nie
przecinały się z innymi liniami wymiarowymi lub liniami pomocniczymi. Liczby
wymiarowe wpisuje się (o ile jest to możliwe) w połowie długości linii wymiarowej, tuż
nad linią i równolegle do niej.

Informacje pomocnicze:

•

zarys płytki rysować linią ciągłą grubą, zgodną z normą PN-ISO 128-24,

•

osie symetrii rysować linią cienką „z długą kreską i kropką” (—

⋅

—

⋅

—

⋅

—),

zgodną z normą PN-ISO 128-24,

•

linie cienkie „z długą kreską i kropką” powinny zaczynać się i kończyć kreskami,
a także przecinać się i załamywać kreskami ,

•

dla widoków otworów o wymiarach średnicy do 12 mm linie cienki „z długą kreską
i kropką” można zastąpić linią cienką ciągłą , zgodną z normą PN-ISO 128-24,

•

linie wymiarowe oraz pomocnicze linie wymiarowe rysować linią cienką ciągłą,
zgodną z normą PN-ISO 128-24,

•

liczby i znaki wymiarowe pisać pismem technicznym o wysokości 3,5 mm,
zgodnym z normami: PN-EN ISO 3098–0 : 2002 oraz PN-EN ISO 3098–2 : 2002,

•

przestrzegać zasad wymiarowania zgodnych z normami: PN-ISO 129 : 1996 oraz PN-
ISO 129/AK : 1996,

•

odległość linii wymiarowej najbliższej zarysowi przedmiotu winna być niemniejsza
niż 10 mm, odległości pomiędzy kolejnymi liniami wymiarowymi — niemniejsza
niż 7 mm.

Ć

wiczenie: Wymiarowanie od bazy

Strona 2 z 4

www.pkm.pollub.pl

Przykładowe rozwiązanie:

W celu przestrzegania zasady ograniczającej liczbę rzutów do koniecznego

minimum, niezbędnego do jednoznacznego zobrazowania i zwymiarowania
przedmiotu analizowaną płytkę płaskościenną (rys. 1.) należy przedstawić w jednym
rzucie, który jest zawsze rzutem pionowym nazywanym rzutem z przodu lub rzutem
głównym lub rzutem A. W celu zaś zwymiarowania grubości płytki podajemy przed
liczbą wymiarową 4 (charakteryzującą grubość płytki) znak wymiarowy: ×.

Ze względu na ustawienie analizowanej płytki w przestrzeni (płaszczyzna płytki

jest równoległa do rzutni pionowej) przyjęto traktować bazę wymiarową jako dwie
prostopadłe krawędzie leżące wzdłuż kierunków osi x i z globalnego prawoskrętnego
kartezjańskiego układu współrzędnych 0xyz. Początek tej bazy wymiarowej (w tym
przypadku jest to konstrukcyjna baza wymiarowa) tak jak i globalnego układu
współrzędnych 0xyz zaczepiony jest w prawym dolnym rogu płytki. Należy w tym
miejscu stwierdzić, że początek tak przyjętej bazy wymiarowej może być zaczepiony w
innych narożach analizowanego elementu, co powoduje, że przecinające się krawędzie
mogą leżeć wzdłuż innych boków analizowanej płytki płaskościennej.

Rysunek 1. Rysunek płytki płaskościennej wraz z przyjętą bazą wymiarową

Ć

wiczenie: Wymiarowanie od bazy

Strona 3 z 4

www.pkm.pollub.pl

Analizowaną płytkę zwymiarowano w układzie mieszanym względem przyjętej

bazy wymiarowej. Przyjęte w rozwiązaniu (zob. rys. 2) wymiary równoległe określają
położenie względem przyjętej bazy wymiarowej wszystkich wykonanych otworów
przelotowych. Dla otworów walcowych należy podać położenie ich środków, zaś dla
otworu „prostokątnego” podajemy położenie jednego z jego wierzchołków (zob. rys.
2.). Wymiary w układzie szeregowym zastosowano do określenia szerokości i długości
otworu „prostokątnego”.

Dla otworów walcowych należy podać wartość ich średnicy poprzedzając liczbę

wymiarową znakiem: Ø. Dla otworów walcowych o średnicy większej niż 20 mm liczbę
wymiarową charakteryzującą średnicę można pisać wzdłuż linii wymiarowej wewnątrz
tego otworu lub dla czytelności opisu (zob. rys. 2.) podać na zewnątrz tego otworu.

Analizowana płytka (rys. 2.) zawiera pięć powtarzających się otworów

walcowych o jednakowej średnicy. Otwory te można zwymiarować w uproszczeniu,
podając:

•

położenie osi pierwszego otworu,

•

liczbę otworów walcowych oraz wartość wymiaru ich średnicy,

•

odległość pomiędzy osiami pierwszego i drugiego otworu

•

odległość pomiędzy osiami otworów skrajnych.

Odległość między osiami otworów skrajnych, umieszczona w nawiasach, jest iloczynem
liczby otworów pomniejszonym o jeden (5–1=4) oraz odległości pomiędzy osiami
pierwszego i drugiego otworu.

Zaokrąglenia naroży dla otworu „prostokątnego” zwymiarowano przy

zastosowaniu znaku wymiarowego: R leżącego przed liczbą wymiarową określającą
wartość krzywizny promienia łuku.