1

Prof. dr hab. inż. Andrzej J. Osiadacz
Mgr inż. Agnieszka Bojanowicz
Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Środowiska
Zakład Inżynierii Gazownictwa
e-mail:

[e-mail]

ANALIZA KOSZTÓW USŁUGI PRZESYŁOWEJ

1. WSTĘP

Taryfa jest to zbiór cen i stawek opłat oraz warunków ich stosowania, opracowany przez

przedsiębiorstwo energetyczne i wprowadzony jako obowiązujący dla określonych w nim

odbiorców. Ogólne cele stanowienia taryf są następujące:

- wymuszenie efektywnego zarządzania w przedsiębiorstwach energetycznych,

- racjonalizacja budowy lub rozbudowy sieci dla pozyskania nowych odbiorców i usunięcia

ograniczeń strukturalnych w istniejących systemach sieciowych (zapewnienie rozwoju

sieci),

- dostarczenie informacji do kalkulacji przedsięwzięć inwestycyjnych przez potencjalnych

inwestorów po stronie odbioru paliwa, wytwarzania energii elektrycznej i ciepła

(porównywanie opłacalności budowy nowych źródeł, wyboru paliwa pierwotnego,

określenia optymalnej lokalizacji),

- zapewnienie zwrotu nakładów inwestycyjnych na odtworzenie majątku trwałego,

- ochrona odbiorców paliw oraz podmiotów uprawnionych do korzystania z sieci przed

nadmiernym poziomem cen paliw i usług przesyłowych,

- promowanie konkurencji na rynku energii, włącznie z konkurencją pomiędzy różnymi

nośnikami,

- kształtowanie rynku energii zgodnie z polityką energetyczną państwa,

- wyrównanie pozycji przedsiębiorstw o różnych warunkach startu w okresie przejścia od

systemu monopolu naturalnego do konkurencji na rynku energii.

Metodologia kształtowania taryfy w oparciu o koszty świadczenia usług wynika z rozwiązań

w zakresie kształtowania taryf przyjętych w krajach, w których zużycie gazu jest duże,

działają urzędy regulacji oraz obowiązuje wymóg swobodnego dostępu do sieci. Składa się

ona z następujących faz:

2

- ustalenie kosztów świadczenia usług. Koszty te definiuje się jako całkowity przychód

konieczny do pokrycia kosztów eksploatacji gazociągów, z uwzględnieniem uczciwego i

uzasadnionego zysku,

- funkcjonalizacja kosztów. Jest to powiązanie kosztów z określonymi usługami bądź

urządzeniami,

- klasyfikacja kosztów. Polega ona na dzieleniu przypisanych poszczególnym funkcjom

(usługom) kosztów na dwie kategorie: koszty stałe – niezależne od ilości pobieranego gazu i

koszty zmienne – zmieniające się wraz z ilością pobieranego gazu. Następnie koszty te należy

przypisać do dwóch rodzajów opłat: opłaty za zarezerwowaną przepustowość lub do opłaty za

pobrany gaz.

- alokacja kosztów. Koszty przypisane do opłaty za zarezerwowaną przepustowość i opłaty za

pobrany gaz dzieli się pomiędzy poszczególne strefy sieci gazowej w zależności od odległości

lub taryfy regionalnej, a czasem także pomiędzy różne grupy odbiorców,

- kształtowanie taryfy. W tym miejscu wylicza się stawki jednostkowe dla każdego typu

usług.

2. PODSTAWOWE MODELE TARYFOWE.

Rozpocznijmy od analizy porównawczej czterech różnych modeli taryfowych

wykorzystując poniższy przykład. Przyjmijmy, że gazociąg długości 500 km dostarcza gaz do

sześciu odbiorców (A, B, C, D, E, F). Założono, że gazociąg przechodzi przez 2 strefy,

pierwsze 250 km należy do strefy I, a następne 250 km do strefy II.

Rys.1. Rozmieszczenie odbiorców wzdłuż gazociągu

Ustalono, że przedsiębiorstwo zajmujące się przesyłem gazu powinno uzyskać roczne

przychody wynoszące 120 mln zł (jest to suma uzasadnionych kosztów działalności

przedsiębiorstwa oraz nakładów na modernizację i rozwój sieci). Poniżej przedstawiono dane

o odbiorcach:

stacja
graniczna
(0 km)

A (75 km)

B (150 km) C (245 km)

D (255 km)

E (400 km)

F (500 km)

STREFA I

STREFA II

3

Tablica 1. Podstawowe dane o odbiorcach

Odbiorca Roczny

pobór Zarezerwowana

przepustowość

Stopień wykorzystania

zarezerwowanej

przepustowości gazociągu

Droga

przesyłu gazu

Strefa

mln

m

3

/rok m

3

/h

km

A 613,2

70000

1,0

75 I

B 613,2 140000

0,5

150 I

C 613,2 210000

0,3

245 I

D 613,2 210000

0,3

255 II

E 613,2 140000

0,5

400 II

F 613,2 70000

1,0

500 II

Razem 3679,2

840000

Założono, że wszyscy odbiorcy pobierają jednakową ilość gazu w ciągu roku, a przyjęte do

obliczeń wartości zarezerwowanej przepustowości są wielokrotnością przepustowości

zarezerwowanej przez odbiorcę A.

2.1. TARYFA PRZESYŁOWA ZMIENNA OPARTA NA ILOŚCI PRZESŁANEGO GAZU.

Ten sposób naliczania opłat za usługę przesyłową opiera się na ilości przesłanego gazu, a nie

na zarezerwowanej przepustowości. Opłata jest pobierana za m

3

przesłanego gazu lub

jednostkę przesłanej energii. Stawkę opłaty oblicza się w oparciu o wzór:

=

∑

p

P

t

Q

(1)

gdzie:

t

p

- stawka opłaty wg taryfy zmiennej opartej na ilości przesłanego gazu [zł/m

3

],

P - poziom niezbędnych przychodów przedsiębiorstwa [zł/rok],

ΣQ - łączna ilość gazu przesłanego w ciągu roku [m

3

/rok].

Dla powyższego przykładu stawka opłaty za usługę przesyłową wynosi:

3

p

3

120m ln zł / rok

t

0,0326zł / m

3679, 2m ln m / rok

=

=

(2)

Zakładając, że wszyscy odbiorcy pobierają jednakową ilość gazu, opłata za usługę przesyłową

dla poszczególnych odbiorców będzie identyczna niezależnie od stopnia wykorzystania

zarezerwowanej przepustowości. Dla odbiorców z przykładu, stopień wykorzystania

zarezerwowanej przepustowości waha się od 0.3 do 1.0, a mimo to wszyscy zapłacą po 20

mln zł/ rok.

Z faktu, że znaczna część kosztów przesyłu związana jest z utrzymaniem zdolności

przesyłowej, a nie wykorzystując zarezerwowanej przez siebie przepustowości odbiorca

4

blokuje możliwość jej wykorzystania przez innych użytkowników sieci, wynika, że jest to

taryfa nieefektywna.

2.2. TARYFA PRZESYŁOWA STAŁA OPARTA NA ZAREZERWOWANEJ
PRZEPUSTOWOŚCI.

Opłata zależy wyłącznie od zarezerwowanej przepustowości gazociągu, a wyznacza się ją

zgodnie ze wzorem:

M

P

t

M

=

∑

(3)

gdzie:

t

M

- stawka opłaty wg taryfy przesyłowej stałej opartej na zarezerwowanej przepustowości

[zł/(m

3

/h)rok],

P - poziom niezbędnych przychodów przedsiębiorstwa [zł/rok],

ΣM - łączna przepustowość zamówiona przez odbiorców[m

3

/h].

Dla powyższego przykładu, stawka opłaty za usługę przesyłu wynosi:

t

m

z rok

m

h

z m

h rok

M

=

=

120

840000 3

142 9

3

ln ł /

/

,

ł /

/ /

(4)

Wyznaczona wysokość opłat za usługę przesyłową dla poszczególnych odbiorców jest

następująca:

odbiorca A:

10 mln zł/rok,

odbiorca B:

20 mln zł/rok,

odbiorca C:

30 mln zł/rok,

odbiorca D:

30 mln zł/rok,

odbiorca E:

20 mln zł/rok,

odbiorca F:

10 mln zł/rok.

Zaletą tej taryfy jest proporcjonalność opłaty za usługę przesyłową od zarezerwowanej

przepustowości, a wadą jest brak związku opłaty z odległością przesyłu. Odbiorca A i

odbiorca F pobierają rocznie identyczną ilość gazu. Obaj mają taki sam stopień wykorzystania

zarezerwowanej przepustowości i mimo że różnica drogi przesyłu między nimi wynosi

425 km, ponoszą taką samą opłatę roczną.

2.3. TARYFA PRZESYŁOWA DYSTANSOWA

5

W tym przypadku opłata za usługę przesyłową uzależniona jest od zarezerwowanej

przepustowości gazociągu i drogi transportu gazu do odbiorcy. Wyznacza się ją z zależności:

(

)

1

=

=

⋅

∑

L

n

i

i

i

P

t

M L

(5)

gdzie:

t

L

- stawka opłaty wg taryfy przesyłowej dystansowej[zł/(m

3

/h)/km/rok],

P- poziom niezbędnych przychodów przedsiębiorstwa[zł/rok],

M

i

- przepustowość zarezerwowana przez i-tego odbiorcę[m

3

/h],

L

i

- długość drogi transportu gazu do i-tego odbiorcy[km],

n - łączna liczba użytkowników systemu.

W celu wyznaczenia stawki opłaty konieczne jest obliczenie iloczynu zarezerwowanej

przepustowości przez każdego odbiorcę i drogi przesyłu gazu. Dla odbiorców z przykładu

dane te przedstawiają się następująco:

odległość przepustowość

zarezerwowana

odległość x

przepustowość

km

m

3

/h km

x

m

3

/h

Odbiorca A

75

70000

5 250 000

Odbiorca B

150

140000

21 000 000

Odbiorca C

245

210000

51 450 000

Odbiorca D

255

210000

53 550 000

Odbiorca E

400

140000

56 000 000

Odbiorca F

500

70000

35 000 000

Razem

222 250 000

Stawka opłaty za usługę przesyłową wyznaczona według tej metody wynosi:

3

3

120

0 54

222 250 000

=

=

⋅

ln

/

,

/

/ /

/

/

L

m

zł rok

t

zł m h km rok

m h km

(6)

Opłata za usługę przesyłową dla poszczególnych odbiorców wynosi:

odbiorca A:

2,8 mln zł/ rok,

odbiorca B:

11,4 mln zł/ rok,

odbiorca C:

27,8 mln zł/ rok,

odbiorca D:

28,9 mln zł/ rok,

odbiorca E:

30,2 mln zł/ rok,

odbiorca F:

18,9 mln zł/ rok.

6

Główną zaletą tego modelu jest fakt, że opłata za usługę przesyłową zależy od rzeczywistej

odległości przesyłu. Ponadto występuje ścisły związek pomiędzy opłatą, a zarezerwowaną

przepustowością. Jest to metoda, która pozwala na ustalenie opłaty na poziomie najbardziej

zbliżonym do rzeczywistych kosztów eksploatacji systemu.

2.4. TARYFA PRZESYŁOWA STREFOWA

W tej metodzie wysokość opłaty zależy od zarezerwowanej przepustowości gazociągu i

strefy, w jakiej znajduje się odbiorca. Obszar, na którym znajdują się odbiorcy jest podzielony

na strefy. Każda strefa ma własną zryczałtowaną taryfę. Odbiorcy płacą za każdą

przekraczaną strefę. Aby wyznaczyć taryfę dla odbiorców w poszczególnych strefach należy

określić procent przychodów generowany w każdej ze stref. Zależy to od liczby odbiorców

w poszczególnych strefach i ilości pobieranego przez nich gazu. Taryfę wyznacza się według

wzoru:

Sk

k

k P

t

M

⋅

=

(7)

gdzie:

t

sk

- stawka opłat w k-tej strefie wg taryfy przesyłowej strefowej[zł/(m

3

/h)/rok],

k - procent przychodów generowanych w k-tej strefie,

P - poziom niezbędnych przychodów przedsiębiorstwa[zł/rok],

M

A

- łączna przepustowość sieci zarezerwowana przez odbiorców

znajdujących się w k-tej strefie[m

3

/h].

W powyższym przykładzie przyjęto, że 75% przychodów powinno pochodzić ze strefy I, a

25% ze strefy II. Łączna przepustowość w strefie I - 840000 m

3

/h, w strefie II – 420000 m

3

/h.

Stawka opłaty za przesył gazu w strefie I wynosi:

3

3

75

120

107 1

840000

⋅

=

=

%

ln /

,

/

/ /

/

SI

m zł rok

t

zł m h rok

m h

(8)

a w strefie II:

3

SII

3

25% 120m ln zł / rok

t

71, 4zł / m / h / rok

420000m / h

⋅

=

=

(9)

Ponieważ odbiorcy płacą za każdą przekraczaną strefę, odbiorcy znajdujący się w strefie II

płacą według sumy taryf dla strefy I i II. Stawka dla nich wynosi zatem:

SI

SII

3

t

t

107,1 71, 4 178,5zł / m / h / rok

+

=

+

=

(10)

7

Opłata za usługę przesyłową dla poszczególnych odbiorców jest wówczas następująca:

odbiorca A:

7,5 mln zł/ rok,

odbiorca B:

15,0 mln zł/ rok,

odbiorca C:

22,5 mln zł/ rok,

odbiorca D:

37,5 mln zł/ rok,

odbiorca E:

25,0 mln zł/ rok,

odbiorca F:

12,5 mln zł/ rok.

Taryfa strefowa została stworzona jako uproszczenie taryfy dystansowej dla sieci gazowych o

złożonych strukturach. Dla przedsiębiorstw gazowniczych o dużej liczbie klientów jest ona

nieco łatwiejsza we wdrożeniu, niż pełny system dystansowy, ponieważ nie trzeba określać

drogi przesyłu gazu dla każdego odbiorcy. Jej wady ujawniają się jednak w pobliżu granic

stref. Odbiorca C i odbiorca D, których odległość od punktu dostawy gazu z importu różni

się o 10 km, pobierając rocznie jednakową ilość gazu i rezerwując również identyczną

przepustowość ponoszą znacznie różniące się opłaty. Odbiorca D znajduje się w strefie II i

jego roczna opłata jest o 15 mln zł wyższa niż opłata odbiorcy C. Opłata odbiorcy D stanowi

167% opłaty odbiorcy C.

Różnice pomiędzy poszczególnymi systemami taryfowymi przedstawiono na wykresach.

Wykres na rys.1 ilustruje ile zapłaciliby poszczególni odbiorcy w zależności od wybranego

systemu taryfowego. Na rys. 2 przedstawiono udział procentowy opłat za usługę przesyłową

poszczególnych odbiorców w całkowitych przychodach przedsiębiorstwa.

Przedstawione

powyżej systemy taryfowe są rzadko w takiej postaci stosowane. W

praktyce bowiem, opłata za usługę przesyłową jest najczęściej modyfikacją omówionych

powyżej taryf.

8

Wykres 1. Porównanie systemów taryfowych - podział ze względu na odbiorców

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

odbiorca A

odbiorca B

odbiorca C

odbiorca D

odbiorca E

odbiorca F

mln z

ł/ rok

Taryfa oparta na ilości przesyłanego gazu

Taryfa oparta na zamówionej przepustowości

Taryfa dystansowa

Taryfa strefowa

Wykres 2. Porównanie systemów taryfowych - podział ze względu na metodę obliczeń

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

Taryfa oparta na ilości

przesyłanego gazu

Taryfa oparta na zamówionej

przepustowości

Taryfa dystansowa

Taryfa strefowa

mln z³ /

odbiorca A
odbiorca B
odbiorca C
odbiorca D

odbiorca E

odbiorca F

9

3. SPOSOBY NALICZANIA OPŁAT ZA USŁUGĘ PRZESYŁOWĄ.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą w Polsce ustawą Prawo Energetyczne z dnia 10

kwietnia 1997 r. przedsiębiorstwa energetyczne, które posiadają koncesję na prowadzenie

działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania, magazynowania, przesyłania oraz

dystrybucji paliw i energii lub obrotu nimi, ustalają taryfy, a te podlegają zatwierdzaniu i

kontroli przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Stawki opłat za usługi przesyłowe oblicza się jako stawki opłaty stałej i stawki opłaty

zmiennej na podstawie uzasadnionych kosztów dostarczania paliw gazowych odbiorcom

poszczególnych grup taryfowych. Stawki opłaty stałej wyliczane są na podstawie kosztów

stałych określonych dla danej grupy taryfowej, a są to głównie koszty:

- eksploatacji

przyłączy,

- eksploatacji,

modernizacji

i rozbudowy sieci gazowej,

- przesyłania paliw gazowych sieciami o innych parametrach i sieciami innych

przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem i

dystrybucją paliw

gazowych,

- zamawiania przepustowości niezbędnej do przesyłania paliw gazowych sieciami

gazowymi o innych parametrach i sieciami innych przedsiębiorstw,

- magazynowania paliw gazowych,

- budowy i eksploatacji układów pomiarowych oraz wykorzystania infrastruktury

technicznej, koniecznej dla zapewnienia dostarczania paliw gazowych.

Stawki opłaty zmiennej wyliczane są na podstawie kosztów zmiennych określonych dla danej

grupy taryfowej. Główną pozycję stanowią koszty zakupu paliw gazowych w ilości

niezbędnej do pokrycia różnicy między ilością wprowadzoną do sieci gazowej, a ilością

pobraną z sieci przez odbiorców. Równie wysokie są koszty utrzymania parametrów jakości

dostarczanych paliw gazowych, czyli zapewnienia niezbędnych rezerw tych paliw i zdolności

przesyłowych w źródłach, magazynach oraz sieciach własnych i innych podmiotów. Zgodnie

z wymogiem art. 45 ust. 5 znowelizowanej ustawy Prawo Energetyczne, przedsiębiorstwa

zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją paliw gazowych muszą wyznaczać stawki opłat tak,

aby udział opłat stałych za świadczenie usług przesyłowych w łącznych opłatach za te usługi

dla każdej grupy odbiorców nie był większy niż 40%.

Zatwierdzona 15 marca taryfa na gaz ziemny:

- uwzględnia sytuację na rynku i wprowadza obniżkę cen gazu wysokometanowego jako

produktu,

- przewiduje

zróżnicowane ceny za paliwo gazowe w zależności od wielkości zużycia,

10

- uwzględnia wyrównywanie ceny gazu zaazotowanego odniesionej do energii zawartej w

gazie wysokometanowym,

- rozpoczyna proces eliminowania subsydiowania skrośnego pomiędzy poszczególnymi

grupami odbiorców,

- wprowadza wzrost opłat abonamentowych zróżnicowanych w zależności od grupy

taryfowej,

- wprowadza dla odbiorców przemysłowych zróżnicowanie stawek opłat przesyłowych

zmiennych w okresie poboru letniego i zimowego,

- wprowadza

opłaty za przesyłanie zróżnicowane w zależności od drogi transportu gazu do

odbiorców, którzy nabyli prawo do korzystania z usług przesyłowych,

- zakada wzrost opłat za przyłączenie odbiorców do sieci dystrybucyjnej.

Aktualnie

obowiązująca taryfa dla paliw gazowych 1/2002 składa się z dwóch części:

części A – stosowanej w zakresie obrotu i przesyłania dla odbiorców, którzy nie korzystają z

prawa do usług przesyłowych

części B – stosowanej w zakresie usług przesyłowych dla odbiorców uprawnionych, którzy

korzystają z prawa do świadczenia usługi przesyłowej.

Opłatę za usługę przesyłową dla odbiorców uprawnionych, którzy korzystają z prawa do

świadczenia usług przesyłowych oblicza się według wzoru:

(

)

d

Zd

p

d 150

d 150

O

S

Q M T S

S

L

<

>

=

⋅ +

⋅ ⋅

+

⋅

(11)

gdzie:

O

d

- opłata za usługę przesyłu gazu ziemnego[zł],

S

Zd

– stawka opłaty zmiennej dystansowej za przesłane paliwo

gazowe[zł/m

3

],

Q–

ilość przesłanego paliwa gazowego[m

3

],

S

d <150

– stała stawka dystansowa za przesłane paliwo gazowe do 150 km[zł/(m

3

/h)/h],

S

d >150

– stawka opłaty stałej dystansowej za każdy km drogi przesłania paliwa gazowego

powyżej 150 km[zł/(m

3

/h)/h/ km],

M

p

– zamówiona

przepustowość[m

3

/h],

L - obliczeniowa długość drogi transportu gazu dla danego użytkownika systemu

przesyłowego, obliczana jako najmniejsza możliwa do świadczenia takiej usługi

odległość między miejscem dostawy gazu do systemu i miejscem odbioru, liczona

wzdłuż gazociągów przesyłowych, określonych na schemacie sieci przesyłowych

pomniejszona o 150 km[km],

11

T

– liczba godzin w okresie rozliczeniowym[h].

Dla odbiorców przyłączonych do sieci przesyłowej, którzy nie nabyli prawa do

korzystania z usług przesyłowych lub z tego prawa nie korzystają oraz dla odbiorców

przyłączonych do sieci rozdzielczej, pobierających paliwo gazowe w ilości powyżej 10 m

3

/h

stosowane są stawki grupowe. Ustaloną na ich podstawie opłatę za usługę przesyłową oblicza

się według wzoru:

O

S

Q S

M T

g

Zg

Sg

p

=

⋅ +

⋅

⋅

(12)

gdzie:

O

g

– opłata grupowa za usługę przesyłu gazu ziemnego[zł],

S

Zg

– stawka opłaty zmiennej grupowej za przesłane paliwo gazowe[zł/m

3

],

S

Sg

– stawka opłaty stałej grupowej za przesłane paliwo gazowe[zł/(m

3

/h)/h],

Q– ilość przetransportowanego paliwa gazowego (wg wskazań

urządzeń pomiarowych) [m

3

],

M

p

– zamówiona przepustowość[m

3

/h],

T–

liczba godzin w okresie rozliczeniowym[h].

W przypadku odbiorców odbierających paliwa gazowe w ilości do 10 m

3

/h, opłatę za usługę

przesyłową oblicza się według wzoru:

cg

Zg

Sg

O

S

Q O

=

⋅ +

(13)

gdzie:

O

cg

– opłata grupowa za usługę przesyłu gazu ziemnego[zł],

S

Zg

– stawka

opłaty zmiennej grupowej za przesłane paliwo gazowe[zł/m

3

],

O

Sg

– opłata stała grupowa za przesłane paliwo gazowe, odniesiona do okresu

rozliczeniowego dla danej grupy taryfowej[zł/m-c],

Q– ilość pobranego paliwa gazowego (wg wskazań urządzeń pomiarowych) [m

3

].

Na podstawie przykładowych danych służących do porównania systemów taryfowych

wyznaczono opłaty jakimi byliby obciążani odbiorcy obsługiwani przez PGNiG. Obliczenia

przeprowadzono w dwóch wersjach: pierwsza – przy założeniu, że odbiorcy nie korzystają z

prawa do świadczenia usług przesyłowych, druga – przy założeniu, że z takiego prawa

korzystają. Według aktualnej taryfy PGNiG dla paliw gazowych nr 1/2002 stawki opłat za

usługę przesyłową, dla tych odbiorców są następujące:

- stawki grupowe:

a) stała –

0,0299 zł/ m

3

/h za h,

12

b) zmienna w okresie 01.10 – 31.03 – 0,0634 zł/ m

3

,

c) zmienna w okresie 01.04 – 30.09 – 0,06579 zł/ m

3

,

- stawki dystansowe:

a) stała dla odległości do 150 km – 0,019050 zł/(m

3

/h)/

h

b) stała za każdy następny km powyżej 150 km – 0,000074 zł/(m

3

/h)/h/ km,

c) zmienna – 0,070119 zł/m

3

.

Ponieważ wszyscy odbiorcy z przykładu pobierają jednakową ilość gazu, opłata zmienna dla

poszczególnych odbiorców jest również jednakowa i wynosi:

− w wersji pierwszej (odbiorcy nie korzystają z prawa do świadczenia usług przesyłowych):

19.4 mln zł w okresie zimowym i 17,8 mln zł w okresie letnim (przy założeniu, że połowa

rocznego poboru występuje w okresie zimowym, a druga połowa w okresie letnim), co

łącznie daje 37,2 mln zł/ rok,

− w wersji drugiej (odbiorcy korzystają z prawa do świadczenia usług przesyłowych):

43,0 mln zł/ rok.

Opłata stała za usługę przesyłową dla poszczególnych odbiorców wynosi:

− w wersji pierwszej (odbiorcy nie korzystają z prawa do świadczenia usług przesyłowych):

odbiorca

A: 18,3

mln

zł/ rok,

odbiorca

B: 36,7

mln

zł/ rok,

odbiorca

C: 55,0

mln

zł/ rok,

odbiorca

D: 55,0

mln

zł/ rok,

odbiorca

E: 36,7

mln

zł/ rok,

odbiorca

F: 18,3

mln

zł/ rok.

Razem:

220

mln

zł/ rok.

− w wersji drugiej (odbiorcy korzystają z prawa do świadczenia usług przesyłowych):

odbiorca

A: 11,7

mln

zł/ rok,

odbiorca

B: 23,4

mln

zł/ rok,

odbiorca

C: 47,8

mln

zł/ rok,

odbiorca

D: 49,3

mln

zł/ rok,

odbiorca E:

46, 1 mln zł/ rok,

odbiorca

F: 27,6

mln

zł/ rok.

Razem:

205,9

mln

zł/ rok

13

Całkowita opłata za usługę przesyłową wynosi wówczas:

wg

stawek

grupowych

wg stawek dystansowych

odbiorca A:

55,5 mln zł/

rok,

54,7

mln

zł/ rok,

odbiorca B:

73,9 mln zł/

rok,

66,4

mln

zł/ rok,

odbiorca C:

92,2 mln zł/

rok,

90,8

mln

zł/ rok,

odbiorca D:

92,2 mln zł/

rok,

92,3

mln

zł/ rok,

odbiorca E:

73,9 mln zł/

rok

89,1

mln

zł/ rok,

odbiorca F:

55,5 mln zł/

rok

70,6

mln

zł/ rok.

PGNiG obsługując takich klientów, przy założeniu że nie korzystaliby oni z prawa do

usług przesyłowych, uzyskałby roczne przychody w wysokości 443,2 mln zł, z czego

223,2 mln zł stanowią koszty zmienne, a 220 mln zł – koszty stałe. Gdyby odbiorcy ci

korzystali z prawa do świadczenia usług przesyłowych PGNiG uzyskałby roczne przychody

w wysokości 463,9 mln zł, z czego 258 mln zł stanowią koszty zmienne, a 205,9 mln zł –

koszty stałe.

Chcąc porównać taryfę PGNiG z systemami modelowymi należy ponownie obliczyć

stawki opłat za usługę przesyłową dla poszczególnych metod, w oparciu o przychody, które

uzyskałby PGNiG. Przyjęto przy tym założenie, że odbiorcy nie korzystają z prawa do

świadczenia usług przesyłowych. Do porównań użyto taryfy dystansowej i metody znaczka

pocztowego, zakładającej podział uzasadnionych kosztów stałych proporcjonalnie do

zarezerwowanej przepustowości, a kosztów zmiennych proporcjonalnie do ilości pobieranego

gazu.

Stawka opłaty za usługę przesyłu gazu wyznaczona wg metody dystansowej wynosi:

3

L

3

443, 2 m ln zł / rok

t

1,994 zł / m / h / km / rok

222 250 000m / h km

=

=

⋅

(14)

Opłaty dla poszczególnych odbiorców są równe:

odbiorca A:

10,5 mln zł/ rok,

odbiorca B:

41,9 mln zł/ rok,

odbiorca C:

102,6 mln zł/ rok,

odbiorca D:

106,8 mln zł/ rok,

odbiorca E:

111,7 mln zł/ rok,

odbiorca F:

69,8 mln zł/ rok.

W ten sam sposób obliczono opłaty jakie poniósłby odbiorca rozliczany według metody

znaczka pocztowego. Stawka opłaty zmiennej wynosi:

14

3

Z

3

223, 2m ln zł / rok

S

0,0607zł / m

3679, 2m ln m / rok

=

=

(15)

Ze względu na jednakową ilość gazu pobieranego przez wszystkich odbiorców opłata

zmienna jest dla nich jednakowa i jest równa 37,2 mln zł. Natomiast stawka opłaty stałej

wynosi:

S

3

220m ln zł / rok

S

261,9 ł

/ h / rok

840000m / h

=

=

3

z /m

(16)

Zatem opłaty ponoszone przez poszczególnych odbiorców, rozliczanych wg metody znaczka

pocztowego, wynoszą:

opłata stała opłata całkowita

odbiorca A:

18,3 mln zł/

rok,

55,5

mln

zł/ rok,

odbiorca B:

36,7 mln zł/

rok,

73,9

mln

zł/ rok,

odbiorca C:

55,0 mln zł/

rok,

92,2

mln

zł/ rok,

odbiorca D:

55,0 mln zł/

rok,

92,2

mln

zł/ rok,

odbiorca E:

36,7 mln zł/

rok,

73,9

mln

zł/ rok,

odbiorca F:

18,3 mln zł/

rok

55,5

mln

zł/ rok.

W oparciu o powyższe wyliczenia sporządzono zestawienie (rys. 3) ilustrujące różnice

pomiędzy opłatami wyznaczonymi na podstawie modelowych systemów taryfowych, a

opłatami wyznaczonymi na podstawie obowiązującej taryfy PGNiG i zasad naliczania opłat

zawartych w rozporządzeniu taryfowym.

15

Wykres 3. Porównanie modelowych systemów taryfowych z taryfą PGNiG

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

120.0

taryfa PGNiG stawki grupowe

taryfa PGNiG stawki

dystansowe

taryfa dystansowa

taryfa wg metody znaczka

pocztowego

mln z

ł / rok

odbiorca A:
odbiorca B:
odbiorca C:
odbiorca D:

odbiorca E:

odbiorca F:

4. WNIOSKI

Dobrze opracowana taryfa to taka dzięki której, opłaty którymi są obciążani odbiorcy

gazu odzwierciedlają rzeczywiste koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo dostarczające

gaz. Jednocześnie, sprzyja ona konkurencji, powoduje obniżanie kosztów funkcjonowania

przedsiębiorstwa, racjonalizuje rozbudowę sieci oraz umożliwia rozwój rynku gazu w kraju.

Jak wspomniano wcześniej obecnie obowiązująca taryfa dzieli się na dwie części w

zależności od tego, czy dany odbiorca korzysta z prawa do świadczenia usług przesyłowych,

czy nie. Wykonane obliczenia udowadniają, że część taryfy obowiązująca odbiorców nie

korzystających z prawa do świadczenia usług przesyłowych jest taryfą wg metody znaczka

pocztowego. Ma zatem wszystkie wady i zalety tej metody. Taryfa obowiązująca klientów

korzystających z prawa do świadczenia usług przesyłowych jest metodą bazującą zarówno na

metodzie znaczka pocztowego, jak i na metodzie dystansowej. Opłaty odbiorców położonych

blisko punktu dostawy gazu do systemu są w niej wysokie jak w metodzie znaczka

pocztowego, natomiast odbiorcy położeni najdalej od punktu dostawy gazu mają stawki

zbliżone do stawek taryfy dystansowej. Pewnym mankamentem tej części taryfy jest

wprowadzona granica 150 km, która tak naprawdę stanowi granicę pomiędzy stawkami

dystansowymi i grupowymi, gdyż odbiorcy położeni w odległości bliższej niż 150 km są

rozliczani wg stawek grupowych, nie dystansowych. Czas jednak pokaże na ile nowe taryfy

gazowe spełnią pokładane oczekiwania.

16

5. BIBLIOGRAFIA

1. Bojanowicz Agnieszka, Analiza Kosztów usługi przesyłowej w warunkach dostępu stron

trzecich, praca dyplomowa, Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Środowiska,

Warszawa 2001 r.

2. Gas Tariff Study in Poland – Raport Banku Światowego dla PGNiG, listopad 2000 r.

3. Kania Andrzej, Wybrane zagadnienia związane z ustalaniem i zatwierdzaniem taryf dla

paliw gazowych w świetle ustawy Prawo energetyczne, materiały z II konferencji

naukowo-technicznej „Rynek gazu 2001” w Kazimierzu Dolnym w dn. 24-25 maja 2001

r.

4. Kształtowanie cen gazu ziemnego w warunkach konkurencyjnego rynku, ARE S.A.,

Warszawa 2000 r.

5. Osiadacz Andrzej J., Zasada TPA dla sieci gazociągów przesyłowych, Nowoczesne

Gazownictwo Nr 1, 2001 r

6. Prugar Wiesław, Taryfy gazowe w świetle obowiązującego Prawa energetycznego,

materiały seminaryjne: gaz paliwem XXI wieku, Poznań 19-20.06.2001 r.

7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych

zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi

(Dz. U. z 2001 r. Nr 1, poz. 8).

8. Taryfa dla paliw gazowych nr 1/2002 obowiązująca odbiorców obsługiwanych przez

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.

9. Ustawa Prawo Energetyczne – ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Dz. U. Nr 54, poz. 348 z

późn. zm.