GOSPODARKA REGIONALNA

prof. dr hab. Klasik Andrzej

egzamin- otwarte (1 część- słowa kluczowe, 2 część- procesy, zjawiska)

REGIONAL SCIENCE- dziedzina multi- i inter-dyscyplinarna.

 Geografia:

Polska- 16 regionów, 6 makroregionów
Woj. śląskie- 8 podregionów

Pola badawcze ekonomii regionalnej jako fundamentalnej składowej regional science:

geografi

a

zarządzani

e

ekologia

projektowani

e

REGIONA

L

SCIENCE

ekonomi
a

socjolog
ia

EKONOMIA

REGIONALN

A

Polityka
regionalna i
lokalna

Lokalizacja
organizacji
i
działalności

Użytkowanie
ziemi i
rozwój
obszarów
miejskich

Regiony:
specjalizacja
regionalna i
rozwój
regionalny

Lokalizacj
a
gospodarst
w
domowych

Urbanizacja
regionu:
metropolizacja
i
suburbanizacja

1

 Lokalizacja organizacji i działalności: kapitał (koszty), kapitał ludzki, aglomeracja.
 Lokalizacja gospodarstw domowych: urbanizacja (obszary wiejskie i miejskie) i

regionalizacja.

 Polityka regionalna i lokalna: rozwój regionalny mierzymy za pomocą PKB/ 1 mieszk.

oraz dochodów pieniężnych ludności.

 Użytkowanie ziemi i rozwój obszarów: zagospodarowanie przestrzenne.

Region

 Kryterium kulturowe
 Kryterium ekonomiczne

Klaster

 skupienie firm i instytucji (mogą wspólnie organizować ekspansję rynku)

CENTRA MIEJSKIE
- miasta i aglomeracje
- metropolie i obszary
metropolitalne
- kreatywne i atrakcyjne miasta

ROZWÓJ REGIONALNY
- region: delimitacja i typologie
- międzyregionalna
konwergencja i konkurencja
- rozwój regionów oparty na
wiedzy i kreatywności

DECYZJE LOKALIZACYJNE
- lokalizacja ludzi i organizacji
- czynniki przewagi
lokalizacyjnej
- modele lokalizacji i
działalności

UŻYTKOWANIE TERENÓW
- konkurowanie o użytkowanie
terenów
- infrastruktura nieruchomości i
zagospodarowanie przestrzenne
- przeznaczenie terenów w
jednostkach osadniczych

GOSPODARKA REGIONALNA

(wiodące obszary tematyczne)

2

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Problematyka lokalizacji działalności:

CO JEST GDZIE- odnosi się do każdego rodzaju działalności lub podmiotu oraz do
preferencji, decyzji i zachowań lokalizacyjnych.
DLACZEGO TAM JEST- odnosi się do czynników determinujących lokalizacje działalności
lub podmiotu gospodarczego do orientacji i modeli lokalizacyjnych ze względu na
nieruchomość czynników, niepodzielność działalności, stopień mobilności produktów.
- dlaczego ludzie osiedlają się w pewnym mieści lub regionie, w oparciu o co przedsiębiorcy i
inwestorzy decydują się na prowadzenie działalności i inwestycji w pewnym mieście lub
regionie.
CO Z TEGO WYNIKA- średnio- i długoterminowe przewagi lokalizacyjne, oszczędności /
korzyści koncentracji przestrzennej, źródła podaży czynników i rynku zewnętrznego
produktów.

Problematyka rozwoju regionalnego:

JAK REGION POSTRZEGA SWOJE OTOCZENIE- relacje między regionem a jego
metropolią i centrami regionalnymi oraz regionu i jego subregionami
JAK REGIONY ODDZIAŁUJĄ NA SIEBIE- relacje między regionami w skali krajowej i
europejskiej; konkurowanie i współpraca regionów.

GOSPODARKA

REGIONALNA

(wiodące obszary działalności)

ROZWÓJ REGIONALNY
- natura i delimitacja regionów
- specjalizacja funkcjonalna regionu
-składowe i koncepcje rozwoju
regionu
-polityka rozwoju regionalnego,
cele, instrumenty (strategia,
program, projekty)

CENTRA MIEJSKIE
- miejsca centralne
- centra wzrostu
- baza ekonomiczna miasta
- reguła wielkości i rangi
- miasta kreatywne i atrakcyjne
- aglomeracje i metropolie

LOKALIZACJA INWESTYCJI
- wybór miejsca zamieszkania, pracy
- prowadzenie biznesu i spędzanie
czasu wolnego
- lokalizacja firm
- czynniki lokalizacyjne
- korzyści i koszty lokalizacyjne

UŻYTKOWANIE TERENU
- użytkowanie terenów
- tereny zajęte przez działalność
- tereny mieszkaniowe, przestrzenne,
publiczne, chronione
- nieruchomości i infrastruktura
- planowanie i zagospodarowanie
przestrzenne

3

JAK REGIONY ROZWIJAJĄ SIĘ- zewnętrzne i wewnętrzne czynniki rozwoju regionalnego,
rola miasta w rozwoju regionalnym, cykl życia i fazy rozwojowe regionu, regiony o
ekspansywnej strukturze, o strukturze odpornej na kryzys, o kryzysogennej strukturze,
regiony w procesie przejścia ekonomicznego.

GOSPODARKA REGIONALNA W OKRESIE PRZEŁOMU I PRZEJŚCIA

MIKRO GOSPODARKA REGIONALNA

INDYWIDUALNE DECYZJE LOKALIZACYJNE

GOSPODARKA REGIONALNA

Oparta na własności

intelektualnej, kreatywności i

innowacjach

GOSPODARKA

REGIONALNA

Fundamentalne założenia

Globalizacja wymiany
i konkurencji

Konwergencj
a mediów;
multimedia

Całkowita lub
częściowa
nieruchomość
zasobów i
wynikające z niej
przewagi
lokalizacyjne

Cyfryzacja
gospodarki i
kultury

Zróżnicowana
podzielność skali
działalności;
koncentracja vs.
dyspersja
przestrzenna i
możliwe do
osiągnięcia korzyści
koncentracji

Stopień podzielności skali
działalności i zróżnicowany
obszar rynkowy produktów;
produkty lokalne, regionalne,
narodowe, międzynarodowe, w
tym globalne ze względu na
koszty transportu i komunikacji

„DOBRA”

LOKALIZACJA

Przedsiębiorcy i inwestorzy:
lokalizacja firmy na starcie,
lokalizacja inwestycji,
lokalizacja łańcucha
podażowego

Gospodarstwo domowe:
lokalizacja mieszkaniowa,
miejsce pracy, zakupów oraz
spędzania czasu wolnego

Organizacje pozarządowe: lokalizacja
inicjatyw obywatelskich i lokalnych

4

Władze, instytucje i urządzenia
publiczne: lokalizacja infrastruktury o
różnym znaczeniu i zasięgu

PREFERENCJE LOKALIZACYJNE

PREFERENCJE

BIZNESU

PREFERENCJE

LUDZI

PREFERENCJE

PUBLICZNE

- stopa zwrotu inwestycji
- ocena relatywnej przewagi
lokalizacyjnej „na starcie”
- ocena możliwych
lokalizacji dla nowych
inwestycji lub dla
relokalizacji
- ocena przyszłych
dochodów i kosztów dla
różnych lokalizacji
- ocena lokalizacji całego
łańcucha podażowego
obejmującego kreację (B+R),
produkcję, dystrybucję oraz
obszary podaży nakładów i
obszary popytu rynkowego.

- stopa zwrotu tylko
częściowo mierzona w
pieniądzu: różne miejsca
zamieszkania implikują
różny zbiór możliwości
zatrudnienia, codziennych
wydatków i kosztów
utrzymania, dostępności
zakupów i różnego rodzaju
usług, różne sąsiedztwo i
profil społeczności lokalnej
oraz zróżnicowane warunki
kulturalne i środowiskowe,
możliwy wybór stylu i
osiągalny poziom jakości
życia.

- minimalizacja kosztów
budowy i utrzymania wielu
różnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej czyli
tzw. udogodnień publicznych
odnoszących się do rodzajów
infrastruktury i usług
publicznych
- władze publiczne
podejmują decyzje
lokalizacyjne bardziej z
politycznego niż z
ekonomicznego punktu
widzenia, czyli wg kryterium
dostępności i największej
liczby głosujących w
następnych wyborach.

CZYNNIKI LOKALIZACYJNE JAKO PODSTAWA PREFERENCJI

LOKALIZACYJNYCH

KLASYFIKACJA CZYNNIKÓW LOKALIZACYJNYCH

 lokalny i regionalny nakład: podaż nieprzenośnych nakładów (nieruchomości, w tym

grunt, infrastruktura)

 lokalny i regionalny popyt: sprzedaż nieprzenośnych wyników (lokalne dobra i usługi,

ich skala i dostępność na miejscu)

 przenośny nakład; podaż przenośnych nakładów w skali krajowej i międzynarodowej

(praca dystrybucji), wychodząc ze źródeł podaży nakładów do poszukiwanej
lokalizacji podmiotu i jego działalności

 przenośny popyt; zewnętrzny popyt i sprzedaż produktów w skali narodowej i

międzynarodowej (produkty narodowe, międzynarodowe ze względu na korzyści
skali, korzyści koncentracji przestrzennej oraz koszty transportu i komunikacji).

ORIENTACJE LOKALIZACYJNE

 ocena relatywnej siły czynników lokalizacyjnych oddziałujących na wybór konkretnej

lokalizacji ze względu na specyfikę podmiotu (firma, gospodarstwo domowe,
instytucje publiczne)

 orientacje lokalizacyjne zależą od przestrzennej konfiguracji źródeł nakładów

(zasobów) i rynków wyników (produktów): podmioty i działalności o inputowej
(nakładowej) orientacji lokalizacyjnej lub o outputowej (wynikowej) orientacji
lokalizacyjnej odpowiednio z dostępem do źródeł nakładów lub do rynków wyników

 dostępna przewaga lokalizacyjna jest najczęściej oceniana ze względu na czynniki

lokalizacyjne odgrywające role determinant (wyznaczników) bądź ze względu na
dostępność całego zbioru rynków wyników lub całego zbioru źródeł nakładów.

5

UWAGA! W decyzjach lokalizacyjnych uwzględnia się także nieuchwytne pieniężne
czynniki niematerialne.

LOKALIZACJA LUDZI I FIRM: RÓŻNE ASPEKTY

Ludzie jako czynnik lokalizacji firm oraz praca jako nakład nabywany przez firmy

 firmy zorientowane lokalizacyjnie na zasoby ludzkie

Ludzie jako odbiorcy finalni produktów (dóbr i usług) działalności firm

 firmy zorientowane lokalizacyjnie na potencjał dochodowy miast, obszarów miejskich

i regionów

Ludzie i firmy jako właściciele i użytkownicy terenów rezydencjalnych i terenów działalności
gospodarczej w miastach, na obszarach miejskich i w regionach.

Gospodarka regionalna jako żywotnie i bezpośrednio związana z badaniem

 zróżnicowań między lokalizacjami, między obszarami miejskimi i między regionami

w zakresie takich wielkości ekonomicznych jak pieniężne dochody ludności i koszty
utrzymania oraz koszty pracy i produktywność pracy

 preferencji i współzależności lokalizacyjnych w kontekście relacji podaży pracy i

popytu na pracę

 rynków nieruchomości i zróżnicowania cen w przekroju miast różnej wielości oraz

wewnątrz miast ze względu na wydzielone w nich strefy.

WSPÓŁZALEŻNOŚĆ LOKALIZACYJNA LUDZI I FIRM

DECYZJE LOKALIZACYJNE I MOBILNOŚĆ PRZESTRZENNA LUDZI I FIRM

Wybór miejsca pracy i życia przez ludzi i

gospodarstwa domowe

Wybór miejsca dla biznesu i inwestycji

przez firmy i inwestorów

- ludzie kierują się w wyborze różnicami
między lokalizacjami wg kryterium realnego
dochodu

- firmy kierują się różnicami między
lokalizacjami wg kryterium oszczędności
nakładów; koszty wynagrodzeń,

RYNEK

PRACY

OBSZARU

MIEJSKIEGO:

LOKALIZACJE

LUDZI I FIRM

6

Podaż pracy w
lokalizacji i na
obszarze miejskim

Zróżnicowanie
realnego dochodu
między
lokalizacjami oraz
między obszarami
miejskimi

Popyt na pracę w
lokalizacji i na
obszarze miejskim

Zróżnicowanie
kosztu pracy i
produktywności
między lokalizacjami
oraz między
obszarami miejskimi

- ludzi migrują do miast oferujących więcej
miejsc pracy lub wyższe dochody

- ludzi o wyższym poziomie zawodowym,
edukacyjnym i wyższym poziomie
dochodów są geograficznie bardziej mobilni

- ludzie definiują lokalne i regionalne rynki
pracy z punktu widzenia łatwości
przemieszczania, krótkich podróży oraz
lokalizacje zamieszkania z punktu widzenia
jakości i stylu życia.

kwalifikacje, skłonność do szkolenia się oraz
łatwość przystosowania się

- firmy wybierają lokalizacje o tańszych
zasobach ludzkich

- firmy zorientowane na kapitał ludzki
nastawiają się na zaoszczędzenie relatywnie
wysokich kosztów pracy poprzez
zaawansowane technologie

- firmy i inwestorzy preferują specjalne
rodzaje zasobów ludzkich lub szeroką podaż
kandydatów, a także rezydencjalne
zróżnicowanie charakteru miasta.

!!! Podaż pracy dostosowuje się do przestrzennego modelu popytu na pracę.

MIKRO GOSPODARKA REGIONALNA

MODELE LOKALIZACYJNE DZIAŁALNOŚCI

 od preferencji i decyzji lokalizacyjnych indywidualnych podmiotów (gospodarstw

domowych, firm, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych) do modeli
lokalizacyjnych określonych rodzajów działalności

 model lokalizacyjny (definicja) to inaczej kształt przestrzenny, przestrzenne

rozmieszczenie, układ przestrzenny określonego rodzaju działalności będący
wypadkową wielu indywidualnych decyzji lokalizacyjnych jednorodnych podmiotów

 modele lokalizacyjne są rozpatrywane i oceniane w oparciu o systematyczne studnia i

analizy lokalizacyjne prowadzone na użytek biznesu, administracji publicznej,
inwestorów oraz dawców kapitału przez wyspecjalizowane instytucje badawcze,
wyższe uczelnie, biura projektowe, firmy consultingowe i doradcze, instytucje
finansowe i agendy publiczne

 modele lokalizacyjne infrastruktury, usług oraz wszelkiego rodzaju urządzeń

użyteczności publicznej są obiektem programowania, planowania i podejmowania
decyzji przez różne poziomy władz publicznych (np. sieć szkół, szpitali, systemy
transportowo-logistyczne, wodociągowo-kanalizacyjne, zaopatrzenia w energię i
ciepło, zagospodarowania odpadów itp.)

 studia i analizy lokalizacyjne dla określonego rodzaju działalności wymagają

specjalnego rodzaju profesjonalnych umiejętności i są użyteczne w trakcie
przygotowania i podejmowania decyzji rozwojowych i inwestycyjnych.

7

DWA TYPY MODELI LOKALIZACYJNYCH DZIAŁALNOŚCI

MODEL LOKALIZACYJNY ZDETERMINOWANY PRZEZ SIŁY DYSPERSYJNE

(ROZPRASZAJĄCE, ODŚRODKOWE)

 Model lokalizacyjny oparty na wzajemnym odpychaniu się podmiotów i zachowaniu

dystansu między nimi.

 Podmioty indywidualnych decyzji lokalizacyjnych występują bądź w roli

sprzedawców, bądź w roli kupujących.

 Model lokalizacyjny działalności zdeterminowany przez siły dyspersyjne oparty jest o

geograficzne obszary rynkowe sprzedawców oraz o geograficzne obszary rynkowe
kupujących.

 Każdy z podmiotów działalności jako sprzedawca ma swój własny geograficzny

obszar rynkowy, na którym działa przede wszystkim. Jest to działalność o rynkowej
orientacji lokalizacyjnej, a rynek produktów jest rozproszony.

 Każdy z podmiotów działalności jako kupujący ma swój własny obszar podażowy.

Jest to działalność o podażowej orientacji lokalizacyjnej, a źródła podaży nakładów są
rozproszone.

MODEL LOKALIZACYJNY ZDETERMINOWANY PRZEZ KOHEZJĘ, SIŁY

ODŚRODKOWE, SKUPIAJĄCE, AGLOMERACYJNE

 Model lokalizacyjny oparty na wzajemnym przyciąganiu się podmiotów, na relacjach

bliskości i sąsiedztwa, a w rezultacie na aglomeracji i skupieniu się podmiotów.

 Siły aglomeracyjne skupiają te same lub różne rodzaje podmiotów i działalności,

mogą one być wynikiem popytu lub produkcji (podaży).

 Każdy podmiot dąży do znalezienia przewagi poprzez lokalizowanie się blisko innych

podmiotów tego samego rodzaju, jednakże output każdego z nich w pewnym zakresie
różny i zmienia się w mało przewidywalnym stopniu. Oznacza to, że kupujący mogą
dokonywać zakupów porównujący różne oferty sprzedaży.

Model lokalizacyjny zdeterminowany przez kohezję

Nakłady,

źródła,

podaż

Wyniki,

rynki,

produkty

Interakcja lokalizacyjna podmiotów i

siły działające w przestrzeni

8

Model lokalizacyjny zdeterminowany

przez siły dyspersyjne

 Lokalizacje sprzedaży przyciągają kupujących stosownie do tego jak szeroki jest

wybór, który mogą zaoferować. Sprzedające firmy zyskują przez stawanie się częścią
dużego klastra (skupienia, grona; iloraz lokalizacji nie większy niż 1,25)

 Siły aglomeracyjne biorą się także z oszczędności zewnętrznych dużego skupienia

działalności wysoko wyspecjalizowanych dostawców nakładów: pracy komponentów,
usług i innych.

 Oszczędności zewnętrzne biorą się także z rosnącej wielkości obszarów miejskich, a

zwłaszcza występują na obszarach metropolitalnych, poprzez ich zdolność do
rozwijania różnorodnej oferty podaży zasobów pracy, usług publicznych oraz sieci od
wykonawstwa i kooperacji są to tzw. oszczędności urbanizacyjne.

MIKRO GOSPODARKA REGIONALNA

OD UŻYTKOWANIA ZIEMI DO ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 W gospodarce nieruchomościami jest to nieruchomość gruntowa i parcela budowlana.
 Na obszarze miejskim centralne znaczenie posiadają przestrzenie i udogodnienia

publiczne.

 Każda działalność potrzebuje wolnej przestrzeni, wolnego miejsca.
 Każda przestrzeń i jej bezpośrednie otoczenie posiada specyficzne właściwości.
 Przestrzeń, obok zasobów pracy i usług publicznych, jest czynnikiem ograniczającym

przestrzenną koncentrację i równocześnie sprzyjającym rozpraszaniu działalności.

 Konkurencja o przestrzeń rodzi wzajemne odpychanie się podmiotów oraz efekt w

postaci siły dyspersyjnej.

 Wartość przestrzeni i użyteczność konkretnego miejsca podlega wycenie dla ściśle

określonego rodzaju użytkowania i potencjalnego użytkowania.

UŻYTKOWANIE TERENÓW. PODSTAWOWE MECHANIZMY

RYNEK NIERUCHOMOŚCI
Inwestowanie w nieruchomości,
obrót nieruchomościami,
zarządzanie nieruchomościami.

WYCENA NIERUCHOMOŚCI
Renta położenia i powierzchni.

PLANOWANIE PRZESTRZENNE
Systemy przyrodnicze, osadnicze,
biznesowe, usługowe, infrastrukturalne.

WALORYZACJA PRZESTRZENI
Cenność i użyteczność
funkcjonalna

9

ANALIZA UZYTKOWANIA TERENÓW

WSTĘPNE ZAŁOŻENIA

 Większość terenów może być wykorzystana do kilku działalności
 Istnieje różnorodność sposobów użytkowania terenów
 Istnieje wiele przestrzennych modeli użytkowania terenów
 Konkurowanie o przestrzeń odgrywa ważną rolę na obszarach wysokiej koncentracji

działalności

 Cena ziemi jest najlepszą miarą intensywności popytu i konkurencji
 Cena ziemi osiąga wysoki poziom na obszarach miejskich ze względu na jakośc i

dostępność

Konkurowanie o przestrzeń odgrywać będzie w przyszłości (z okresu na okres) coraz większą
rolę w podejmowaniu indywidualnych decyzji lokalizacyjnych.

WYCENA WARTOŚCI/ UŻYTECZNOŚCI KONKRETNEGO MIEJSCA DLA

ŚCIŚLE OKREŚLONEGO UZYTKOWANIA

CENA UŻYTKOWANIA TERENÓW

ZACHOWANIA WŁAŚCICIELI I KUPUJĄCYCH

 Zarządzanie użytkowaniem ziemi w miastach i na obszarach miejskich poprzez

system cen prowadzi do utożsamienia ceny użytkowania konkretnej przestrzeni/
parceli ze skapitalizowaną rentą (dochodem).

 Każda parcela gruntu dochodzi do najwyższej stawki oferowanej przez kupującego ze

względu na dążenie właścicieli gruntu do zmaksymalizowania ich własnego dochodu.

WARTOŚĆ/

UŻYTECZNOŚĆ

KONKRETNEG

O MIEJSCA

Dostępność rynków
(wielkości
geograficznych
obszarów rynkowych)

Właściwości konkretnego miejsca
i cechy topograficzne,
strukturalne, rolnicze i mineralne,
dostępność czystego powietrza i
wody, klimat.

Właściwości bezpośredniego otoczenia
(cisza, prywatność, wygląd estetyczny,
dostępność komunikacyjna, uzbrojenie
techniczne)

10

Dostępność
lokalnych nakładów
zasobów pracy i
usług publicznych

Dostępność
transferowalnych
nakładów (paliw,
materiałów, usług)

 Każda działka poszukuje takiej działalności i takiego konkretnego użytkowania, który

zapłaci największą rentę w porównaniu z innymi potencjalnymi nabywcami,
dzierżawcami lun wynajmującymi

 Każdy potencjalny użytkownik porównuje różne miejsca na podstawie tego jak dużą

rentę położenia i powierzchni może zapłacić w warunkach gdy rynek nieruchomości
gruntowych nie spełnia doskonale funkcji alokacyjnej

Uwaga! Niedoskonałość rynku nieruchomości oznacza, że zarówno właściciele jak i
potencjalni użytkownicy ziemi nie posiadają pełnej informacji i wiedzy w zakresie różnych
możliwości przeznaczenie i sposobów jej wykorzystania.

UŻYTKOWANIE TERENÓW NA OBSZARACH ZURBANIZOWANYCH

GOSPODARKA REGIONALNA; WYMIAR MIEJSKI/ METROPOLITALNY

STRUKTURA I ROZWÓJ OBSZARÓW MIEJSKICH/ METROPOLITALNYCH

 Ściśle związana z bliskością i sąsiedztwem różnych podmiotów i działalności
 Skupia się na procesach urbanizacji, w tym suburbanizacji i metropolizacji oraz na

przepływach urbanizujących

 Akcentuje tzw. zewnętrzności, korzyści i koszty zewnętrzne i wymóg spójności

terytorialnej, charakter sąsiedztwa; korzystny/ niekorzystny oraz tworzenie przez
bliskie otoczenie udogodnienia/ utrudnienia

 Związana jest z pojęciem mono i policentrycznego obszaru miejskiego/ obszaru

metropolitalnego

Konkluzja końcowa
Pozwala na zdefiniowanie studiów i analiz odpowiednich i użytecznych dla zróżnicowania i
prognozowania rozwoju miast/ metropolii, obszarów miejskich/ obszarów metropolitalnych
oraz ich problemów i wyzwań.

Stawki renty osiągają

maksymalne poziomy w

centrach rynku z zapewnioną

multimodalną dostępnością.

Lokalizacja
gospodarstw
domowych
wypadkową
dostępności i
skomunikowania
(sposobność i
koszt codziennych
dojazdów).

Lokalizacja
działalności odbywa
się wg renty
położenia i
powierzchni oraz w
oparciu o sieci
powiązań między
działalnościami i
podmiotami.

11

Decyzje lokalizacyjne jako

wypadkowa konkurowania o

przestrzeń i inne

nieruchomości lokalne.

MODEL STRUKTURY PRZESTRZENNEJ MIAST/ METROPOLII ORAZ

OBSZARÓW MIEJSKICH/ METROPOLITALNYCH

AXE- osie transportowo-komunikacyjne
BO- bramy miasta

KIERUNKI RUCHU I WĘZŁY KONTAKTÓW W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ
ZASADA SPÓJNOŚCI GOSPODARCZEJ, SPOŁECZNEJ I TERYTORIANEJ

KOMOPONENTY ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA

UJĘCIE MODELOWE

Składowa rozwoju

Stara koncepcja

Nowa koncepcja

Zatrudnienie

Więcej firm = więcej miejsc

Firmy, które budują jakość

ŚRÓDMIEŚCIE

CENTRUM

RDZEŃ

AXE + BO

AXE + BO

AXE + BO

SUBCENTRA

SUBURBIA
PRZEDMIEŚCIA
OBSZARY
PODMIEJSKIE

Węzły i trasy transportu w

przestrzeni wewnątrz- i

międzymiejskiej

Oferta i rynki

Miejsca zamieszkania/
tereny mieszkaniowe
Oferta i rynki

Miejsca świadczenia
usług różnej rangi
Oferta i rynki

Miejsca spędzania czasu
wolnego
Oferta i rynki

Miejsca prowadzenia
biznesu/ miejsca pracy
Oferta i rynki

12

AXE + BO

Baza rozwoju

Korzyści lokalizacji

Zasoby wiedzy

pracy

Budowanie branż
gospodarczych

Przewaga komparatywna

Dostępne zasoby ludzkie

miejsc pracy

Tworzenie nowych instytucji
otoczenia

Przewaga konkurencyjna

Wiedza jako czynnik
napędowy

DYNAMIKA STRUKTUR PRZESTRZENNYCH NA OBSZARACH MIEJSKICH I

METROPOLITALNYCH

Rozwój obszarów

miejskich/

metropolitalnych

Budowanie nowej
gospodarki opartej na
wiedzy i kreatywności

Stara gospodarka
w okresie przejścia
ekonomicznego

Rewitalizacja miast, ich
centrów i starych dzielnic,
rewitalizacja terenów i
obiektów poprzemysłowych

13

Metropolizacja aglomeracji
miejskich, oferta produktów
metropolitalnych i sieci
infrastruktury

GOSPODARKA REGIONALNA. PRZESTRZEŃ MIEJSKA

DYNAMIKA MIASTA JAKO MIEJSCA

ROZWÓJ MIAST. WYZNACZNIKI CIĄGŁOŚCI I ROZWOJU

 Miasto krytycznej wielkości- 250 tys./ 1 mln mieszkańców
 Charakterystyka strukturalna- zdywersyfikowana struktura gospodarcza przemysłowa/

usługowa

 Siła decyzyjna elit politycznych i biznesowych oraz potencjał twórczy środowisk

intelektualnych i artystycznych

 Podaż kadry menadżerskiej o wysokich kompetencjach
 Wysoki poziom aktywów miasta w formie nieruchomości i infrastruktury

URBAN

PLACE

Miasto jako
wielofunkcyjna i
policentryczna
przestrzeń użytkowania
przez działalność i
podmioty- zapewniające
zewnętrzne korzyści
aglomeracyjne w
zakresie stałych kosztów
infrastrukturalnych

Miejsce posiadające specyficzny
kontekst geograficzny i naturalny
(rzeka, góry, surowce naturalne,
klimat, i inne udogodnienia
naturalne)

Miejsce posiadające specyficzny kontekst
historyczny i kulturalny (ludzie i ich
aktywność oraz osiągnięcia, wydarzenia
polityczne, gospodarcze, kulturalne)

Modele przestrzenne miasta,
rozmieszczenie obiektów z
zachowaniem dystansów

Typ funkcjonalny miasta,
przemysłowe/ usługowe,
inteligentne, kreatywne

RANGA MIASTA

14

Miasto jako miejsce
krzyżowania się
połączeń oraz jako
węzeł
multimodalny-
zapewniający
specjalne przewagi z
tytułu dogodnego
przemieszczania i
skomunikowania

Wielkość miasta mierzona wg
różnych mierników fizycznych,
demograficznych, ekonomicznych

 Bogaty, zasobny rynek lokalny mierzony przychodami firm i dochodami pieniężnymi

mieszkańców.

CENTRA MIEJSKIE; ICH ROLE I DYSTRYBUCJA W PROCESIE ZMIANY

KONCEPCJA MIAST KREATYWNYCH I ATRAKCYJNYCH

MODEL MIASTA KREATYWNEGO I ATRAKCYJNEGO

ZMIANY W DYSTRYBUCJI CENTRÓW MIEJSKICH

ZMIANY ROLI CENTRÓW MIEJSKICH RÓŻNYCH KLAS WIELKOŚCI

Czynniki demograficzne:
Zmiany ludnościowe

Czynniki ekonomiczne:
Zmiany w dochodach

Czynniki technologiczne:
Zmiany infrastrukturalne

Dystrybucja
wielkościowa

MIAST
O

Rodzaje:
instytucjonalna,
materialna,
technologiczna

Formy: parki (przemysłowe,
technologiczne itp.), klastry
(kultury itp.), dystrykty
(przemysłowe)

Rodzaje: kapitał
ludzki,
kreatywny,
przedsiębiorczy

15

Dystrybucja
przestrzenna

Dystrybucja
funkcjonalna

działalności

ludzie

infrastruktura

przestrzeń

Sektory:
przemysłowy,
usługowy,
kreatywny

MODEL 3T MIASTA KREATYWNEGO

KREATYWNE I PRZEDSIĘBIORCZE MIASTO

ATRAKCYJNE I KONKURENCYJNE MIASTA

Innowacje w firmach i instytucjach,
Przemysły kreatywne na rynkach
międzynarodowych

Kapitał ludzki i
społeczny miasta

Środowisko naturalne i kulturowe:
społeczna, kulturalna i
środowiskowa jakość życia

Infrastruktura i
udogodnienia, transport,
komunikacja i
połączalność miasta

16

TECHNOLOGIA (innowacje)

DUŻE MIASTO / METROPOLIA

OBSZAR MIEJSKI / METROPOLITALNY

TOLERANCJA

TALENT

Czynniki
pozarynkowe,
kulturowe
(otwartość ludzi i
kapitału ludzkiego,
wielokulturowość)

Klasa kreatywna
(twórcze zawody,
wyższe wykształcenie)

Działalność High
Tech (koncentracja
przestrzenna,
tworzenie wartości
dodanej)

Nowe idee i projekty biznesowe
Nowe firmy i instytucje
Nowe kreatywne działalności

Kreatywne grupy
społeczno-zawodowe
Kreatywna klasa i
kapitał
przedsiębiorczy
mieszkańców

Inwestycje w
infrastrukturę nauki,
kultury, edukacji i nowe
technologie
informacyjne i
komunikacyjne

Miejsca i przestrzenie dla kreatywnych
i przedsiębiorczych ludzi oraz dla
biznesów opartych na wiedzy i kulturze

OD MIASTA KREATYWNEGO DO MIASTA PRZEDSIĘBIORCZEGO

Miasta kreatywne są ośrodkami posiadającymi zdolność:

 Generowania nowych idei i nowatorskich projektów, w tym oryginalnych projektów

architektonicznych i rozwiązań urbanistycznych

 Organizowania różnorodnych wydarzeń kulturalnych, naukowych, biznesowych i

rozrywkowych dostarczających unikatowych przeżyć i korzyści.

Miasta kreatywne są ośrodkami posiadającymi potencjał kreatywny na, który składają się:

 Kreatywni ludzie, kreatywnych zawodów, kreatywne środowiska obejmujące ludzi i

miejsca

 Wizjonerskie przywództwo publiczne i liderzy publiczni skupiający wokół siebie

różne grupy i środowiska społeczne i zawodowe

 Instytucje wyposażone i infrastruktura przyczyniająca się do rozwoju i wspierania

środowisko twórczych.

Miasta przedsiębiorcze są ośrodkami, w których:

 Powstają nowe firmy i instytucje, nowe projekty i inwestycje, nowe działalności i

przemysły

 Kwitnie aktywność przedsiębiorcza wszystkich 3 sektorów, tj. sektora publicznego,

biznesowego i obywatelskiego.

Miasta przedsiębiorcze są ośrodkami, w których:

 Rodzą się nowi przedsiębiorcy, założyciele mikro i małych przedsiębiorstw
 Rośnie potencjał fiskalny i realizuje się więcej, aniżeli w porównywalnych ośrodkach,

projektów publicznych z posiadających i pozyskiwanych środków

 Podejmowane realizowane są ekonomicznie uzasadnione i użyteczne społecznie

inicjatywy poprzez zorganizowane społeczności lokalne.

Miasta atrakcyjne są ośrodkami mającymi zdolność:

 Zatrzymania i rozwijania aktualnie funkcjonujących na ich obszarze ludzi i organizacji
 Przyciągania i zakorzeniania nowych ludzi, organizacji, działalności i wydarzeń.

Miasta atrakcyjne są ośrodkami:

 W których siły dośrodkowe przeważają nad siłami odśrodkowymi, są to spójne

ośrodki o silnej tożsamości

 Tętniącymi życiem we wszystkich jego przejawach, tj. życie gospodarcze, społeczne,

kulturalne i polityczne.

Miasta konkurencyjne są ośrodkami posiadającymi zdolność:

 Lokowania produktów, dóbr i usług wytwarzających na ich obszarze na rynkach

zewnętrznych

 Oferowanie obecnym i potencjalnym rezydentom i użytkownikom wartości

rynkowych i nierynkowych, odpowiadających ich potrzebom i oczekiwaniom.

Miasta konkurencyjne są ośrodkami:

 Posiadającymi silną pozycję w grupie miast tej samej wielkości, rangi, profilu
 O korzystnym wizerunku, uznanej marce, reputacji, renomie w wyróżniających

dziedzinach

17

 Dysponującymi atutami wyróżniającymi; miejscami i organizacjami będącymi

magnesami i wizytówkami.

LITERATURA

1. ZARZĄDZANIE STRATEGICZNE ROZWOJEM LOKALNYM I

REGIONALNYM (KLASIK, KUŹNIK) całość

2. STRATEGIE REGIONALNE. FORMUŁOWANIE I WPROWADZANIE W

ŻYCIE (KLASIK) wybrane rozdziały

3. AKTYWNOŚĆ PRZEDSIĘBIORCZA I KONKURENCYJNOŚĆ

EKONOMICZNA A ROZWÓJ REGIONALNY (KLASIK) wybrane
rozdziały/ całość

REGION- ROZWÓJ REGIONALNY- POLITYKA REGIONALNA

FUNDAMENTALNY ATRYBUT REGIONU

Powszechna świadomość i poczucie wspólnego, regionalnego dobra.
Racjonalny zbiorowy wysiłek na rzecz polepszania dobrobytu regionalnego.
Dbałość różnych grup społecznych i zawodowych o dobrą pozycję i wizerunek regionu.
Region jako wspólnota i zobowiązanie dla mieszkańców i wszystkich jego użytkowników.

REGIONALNA ORGANIZACJA SPOŁECZEŃSTWA I GOSPODARKI

 Regionalizacja strukturalna: grupowanie podstawowych jednostek przestrzennych wg

odmiennych właściwości struktury wewnętrznej. (wewnętrzna jednorodność,
wewnętrzna integracja)

 Regiony homogeniczne grupują podobszary wg zasady wewnętrznej jednorodności

profilu ekonomicznego, poziomu rozwoju, poziomu zamożności, formy użytkowania
terenów

 Regiony funkcjonalne grupują obszary wg zasady wewnętrznej integracji, relacji

wzajemnego oddziaływania na siebie obszarów składających się na region

 Regiony węzłowe jako szczególny przypadek regionu funkcjonalnego wyznaczone z

zastosowaniem, jako dodatkowego kryterium, rangi i dominacji jednego ośrodka
miejskiego/ podobszaru

 Decentralizacja regionalna państwa; decentralizacja kompetencji decyzyjnych i

finansów publicznych

 Regionalizacja decyzyjna; regiony samorządowe, władza, administracja i statystyka

regionalna; nomenklatura jednostek terytorialnych Eurostatu (Nuts 1- 6
makroregionów, Nuts 2- 16 regionów województw, Nuts 3- 66 podregionów)

 Polityka regionalna; polityka rozwoju regionu prowadzona przez samorząd

regionalny; polityka regionalna państwa; europejska polityka regionalna

 Zarządzanie strategiczne i operacyjne w regionach; strategie rozwoju województw i

strategie sektorowe województw, programy operacyjne rozwoju województw i
programy sektorowe województw.

18

REGION: TRZY PERSPEKTYWY

PRAWDZIWY REGION: SYMBIOZA 3 KRYTERIÓW

REGIONY I ICH

KLASYFIKACJ

A

Region jako obiekt studiów i analiz

Region jako podmiot decyzyjny

Region ekonomiczny, homogeniczny
i funkcjonalny; struktura gospodarcza
regionu; działalności strategiczne;
ludność; zasoby; potencjał
endogeniczny i infrastruktura
regionu; regiony problemowe i
problemy regionalne.

Region socjologiczny; społeczności
regionalne; samorząd i administracja
regionalna; polityka regionalna i
zarządzanie regionem; partnerstwo
publiczne i publiczno-prywatne; region
jako aktor na scenie politycznej.

ISTOTA REGIONU

Kryterium kulturowe

Kryterium ekonomiczne

Dziedzictwo kulturowe, materialne
i duchowe, integracja regionalna i
identyfikacja z regionem,
tożsamość i wizerunek, tradycje
kulturowe i styl życia, regionalizm
jako ruch społeczno-kulturalny.

Siła ekonomiczna, potencjał
endogeniczny i fiskalny, silna klasa
średnia i portfel działalności
strategicznych, konkurencyjność
ekonomiczna oraz atrakcyjność
inwestycyjna i turystyczna, atuty
wyróżniające i mocne strony.

19

Region fizyczny;
warunki środowiskowe;
systemy
infrastrukturalne; układy
lokalizacyjne; strefy
użytkowania terenów;
obszary miejskie i
wiejskie.

Region jako przestrzeń fizyczna

Kryterium polityczne

Wybieralne władze,
samorząd regionalny,
własne niezbywalne
kompetencje decyzyjne,
wyodrębnione mienie,
dochody i infrastruktura,
własne cele, programy,
projekty.

ZŁOTY TRÓJKĄT REGIONALNY

PRZEMIANA TOŻSAMOŚCI REGIONALNEJ W PERSPEKTYWIE

RETROSPEKTYWNEJ I PERSPEKTYWNEJ

GOSPODARKA REGIONALNA

ROZWÓJ REGIONALNY – POLITYKA REGIONALNA

PRZYSZŁOŚĆ

REGIONU I

REGION

PRZYSZŁOŚCI

REGION INNOWACYJNY

REGION UCZĄCY SIĘ

REGION INTELIGENTNY

Region jako organizacja ucząca się, rola
szkół wyższych, w tym uniwersytetów,
środki społecznego przekazu z
wykorzystaniem nowych technologii
informacyjno-technologicznych, edukacja,
szkolenia, treningi, wiedza, doświadczenie,
dobre praktyki.

Region o silnej infrastrukturze
niematerialnej, intelektualnej,
region oparty na wiedzy i
kreatywności, różne formy
własności intelektualnej i ich
ochrona.

Lokalne środowiska
kreatywne i
innowacyjne, transfer
technologii i
innowacji, region
wysokich technologii,
regionalny system
innowacji.

DYNAMIKA

REGIONU

Region kreatywny;
Nowe idee i wytwory

Region uczący się;
Wiedza i dobre praktyki

Region spójny;
Tradycje i innowacje

20

Region atrakcyjny;
Atuty, magnesy

NIEDOMKNIĘCIE JAKO ATRYBUT GOSPODARKI REGIONALNEJ

ROZWÓJ REGIONALNY

GŁÓWNE SKŁADOWE ROZWOJU LOKALNEGO I REGIONALNEGO

Wzrost

gospodarczy

Przyrost PKB na mieszkańca, nowe zagospodarowania przestrzenne i
urządzenia gospodarcze, nowe atrakcyjne miejsca pracy, spadek
bezrobocia

Wzrost

dobrobytu i

jakości życia

Wzrost dochodów lokalnych i regionalnych, polepszenie warunków
pracy, zamieszkania, wypoczynku, zdrowotnych i bezpieczeństwa
publicznego

Wzrost

atrakcyjności

inwestycyjnej

Atrakcyjne oferty lokalizacyjne, wysokiej jakości kadry, potencjał
badawczo-rozwojowy, nowoczesna telekomunikacja, aktywny marketing
terytorialny, w tym promocja gospodarcza, kulturalna, turystyczna

Rozwój

technologiczny i

innowacje

Firmy i produkty zaawansowane technologicznie, centra transferu
technologii, rozwój jednostek badawczo-rozwojowych, sieci
innowacyjne, lokalne i regionalne środowiska innowacyjne

?

Oszczędności
gospodarstw
domowych

Regionalna
struktura produkcji

Inwestycje
przedsiębiorstw

WYMIARY
Społeczno-kulturowy
Ekonomiczny
Infratechniczny,
technologiczny
Środowiskowo-
geograficzny
Polityczny

DEFINICJA
Sytuacja społeczna,
gospodarcza, środowiskowa
regionu, warunki, poziom i
jakość życia
Konkurencyjność
zatrudnienie i wzrost
gospodarczy regionu
Wzrost zamożności i
dobrobyt społeczny w
regonie
Pozytywny wizerunek
regionu w otoczeniu i
zmiany tożsamości
regionalnej.

21

Regionalna struktura
konsumpcji

KONCEPCJE

 Rozwój egzogeniczny/

zewnętrzny

 Rozwój polaryzowany
 Samoorganizacja,

inicjatywa i współpraca

 Rozwój endogeniczny/

wewnętrzny

 Rozwój zintegrowany
 Rozwój trwały/

samopodtrzymywalny

Restrukturyzacja

działań

gospodarczych

Restrukturyzacja firm i wzrost ich siły konkurencyjne, rewitalizacja
terenów poprzemysłowych, dywersyfikacja struktury gospodarczej, nowe
rynki i powiązania gospodarcze

GŁÓWNE SKŁADOWE ROZWOJU LOKALNEGO I REGIONALNEGO c.d.

Rozwój usług i

zasobów

społecznych

Wzrost dostępności do specjalistycznych usług medycznych,
edukacyjnych, kulturalnych, sportowo-rekreacyjnych, nowe obiekty,
urządzenia i instytucje w sektorze usług społecznych, nowe formy
świadczenia usług społecznych

Wzrost

ruchliwości

zawodowej,

społecznej i

przestrzennej

Zmiany struktury społeczno-zawodowej mieszkańców, nowe zawody,
kwalifikacje, wzrastająca częstotliwość zmian miejsc pracy i
zamieszkania

Rozwój

infrastruktury

instytucjonalnej

Nowe instytucje administracji publicznej i instytucje wspierania rozwoju
i otoczenia biznesu

Polepszenie

jakości życia

Przywracanie utraconych wartości przyrodniczych, eliminacja
zanieczyszczeń i zagrożeń środowiska, rozwój infrastruktury ochrony
środowiska, rozwój systemów monitoringu ekologicznego, wzrost
świadomości ekologicznej

Wzbogacenie

tożsamości i

procesy

integracyjne

Nowe wyznaczniki tożsamości lokalnej, regionalnej, „powroty do
źródeł”, kształtowanie się nowych wizerunków jednostek terytorialnych,
symbole integrujące, procesy integracji do wewnątrz i na zewnątrz

GŁÓWNE SKŁADOWE ROZWOJU LOKALNEGO I REGIONALNEGO c.d.

Wymiar

społeczno-

kulturowy

Ludność, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, integracja społeczności
lokalnych, warunki życia, instytucje i usługi społeczne

Wymiar

środowiskowy

Komponenty i zasoby środowiska przyrodniczego, stan zanieczyszczenia
środowiska, infrastruktura ekologiczna, świadomość ekologiczna

Wymiar

infrastrukturalny

Infrastruktura techniczna o zasięgu lokalnym, regionalnym i
ponadregionalnym, organizacja sektorów infrastrukturalnych, luka
infrastrukturalna, rezerwy infrastrukturalne, inwestycje infrastrukturalne

Wymiar

gospodarczy

Zasoby gospodarcze, działalności gospodarcze wg sektorów i branż,
funkcje, rynki lokalne i regionalne, korzyści zewnętrzne, udogodnienia,
konkurencyjność miast i regionów

Wymiar

przestrzenny

Zagospodarowanie przestrzenne, układy funkcjonalno-przestrzenne,
dostępność przestrzenna, kompozycja i ład przestrzenny, wartość
przestrzeni

22

„STARE” I „NOWE” KONCEPCJE ROZWOJU LOKALNEGO I

REGIONALNEGO

Rozwój

egzogeniczny i

baza

ekonomiczna

 Rozwój implantowany, oparty na zewnętrznych czynnikach i

impulsach

 Rozwój zależny od pozycji zajmowanej w ramach większego

systemu

Rozwój

spolaryzowany

 Rozwój pojawiający się w wybranych uprzywilejowanych miejscach

i regionach

 Rozwój nierównomierny

Rozwój

zintegrowany

 Rozwój wieloaspektowy i wielowymiarowy
 Rozwój współzależnych dziedzin wymagający koordynacji

Samoorganizacja



Rozwój

endogeniczny

 Rozwój oparty na wewnętrznych potencjałach rozwojowych miast i

regionów

 Rozwój zakorzeniony we wspólnocie, samorządność i inicjatywy

oddolne

Rozwój samo-

podtrzymujący

się

 Rozwój trwały, autonomicznie przywracający równowagę w skali

globalnej i lokalnej

 Rozwój czysty eliminujący ujemne skutki uboczne

MECHANIZMY ROZWOJU REGIONALNEGO

DYNAMIKA

REGIONÓW

Międzynarodowa

konkurencja i kooperacje

regionów

Międzyregionalne

przepływy pracy i

kapitału

Międzyregionalne

alokacje inwestycji
infrastrukturalnych

Konwergencja i spójność

regionów

23

WYZNACZNIKI TRWAŁEGO ROZWOJU REGIONÓW

ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ A ROZWÓJ LOKLANY I REGIONALNY

Filar rozwoju lokalnego i regionalnego.
Warunek konieczny rozwoju lokalnego i regionalnego.
Kapitał ludzki jako potencjał aktywności przedsiębiorczej.
Startujący przedsiębiorca i biznes.
Motywacje i konieczność, szansa rynkowa, innowacje technologiczne.
Model 5 perspektyw i 3 sektorów przedsiębiorczości.

Od talentu przedsiębiorczego do funkcji rozwoju przedsiębiorców.
Od inicjatywy prywatnej do inicjatywy obywatelskiej.

Pola i narzędzia wsparcia przedsiębiorczości:

Od kultury przedsiębiorczej do doradztwa biznesowego.
Od pojedynczych narzędzi wsparcia do ich zastosowań.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ A ROZWÓJ LOKALNY I REGIONALY

2 FILARY

Przeczytać!

Funkcje małych i średnich firm- small business + Korzyści sektora biznesu

międzynarodowego.

Globalizacja (gospodarki i

otoczenia)

Trójsektorowa

aktywność

przedsiębiorcza

Restrukturyzacja firm i
regionów (zamierzona/

wymuszona)

Konkurencyjność

ekonomiczna

(przewaga/ dystans)

ROZWÓJ

REGIONÓW

(wewn. i zewn.)

Sektor mikro i
małych firm;
Stymulowanie małej
przedsiębiorczości
(funkcje sektora)

Sektor biznesu
międzynarodowego;
Przyciąganie inwestycji
zagranicznych
(korzyści sektora)

ROZWÓJ

LOKLANY I

REGIONAL

Y

24

KAPITAŁ LUDZKI JAKO POTENCJAŁ AKTYWNOŚCI PRZEDSIĘBIORCZEJ

REGIONU

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ A ROZWÓJ REGIONALNY

Kapitał ludzki regionu,

potencjalni przedsiębiorcy,

nowa dodatkowa oferta dóbr i

usług

Szanse i nisze rynkowe do zagospodarowania
na lokalnym i regionalnym rynku zbytu
kooperacji i zaopatrzenia

Zachowanie innowacyjne przedsiębiorców i
menedżerów istniejących przedsiębiorstw oraz
systemy wsparcia władz publicznych

Silna motywacja
oparta na
zdolnościach i
talencie
przedsiębiorczy
m wzmacniana
przekazem
generacyjnym
firmy rodzinnej

Konieczność
życiowa
podjęcia pracy
na własny
rachunek
związana z
zagrożeniem
utraty pracy i
bezrobocia

Region o ponadprzeciętnym

poziomie aktywności

przedsiębiorczej

(Regional Enterpreneurships)

Region o napędowych

czynnikach

przedsiębiorczości

(Regional drivers)

Stabilność i wzrost gospodarki regionalnej

(stopy wzrostu produktywności, zatrudnienia i

wynagradzania)

25

Region o skutecznych

narzędziach wsparcia

(System zachęt)

REGIONALNE POLE SIŁ A ZRÓŻNICOWANA DYNAMIKA REGIONALNEJ

AKTYWNOŚCI PRZEDSIĘBIORCZEJ I ROZWOJU REGIONALNEGO

MODEL 5 PERSPEKTYW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

1. funkcje w gospodarce i w rozwoju gospodarczym
2. nowe tworzone micro i małe przedsiębiorstwa
3. sektor małych i średnich przedsiębiorstw
4. charakterystyki personalne i cechy psychologiczne osób przedsiębiorczych
5. sposób zachowania: co robi i kim jest przedsiębiorca

KONKURENCYJNOŚĆ REGIONÓW

Zdolność do relatywnego polepszania standardów życia lub utrzymania go w stosunku do
innych, porównywalnych regionów, bez pogarszania własnej pozycji zewnętrznej.

ZDOLNOŚĆ KONKURENCYJNĄ OKREŚLAJĄ 4 KONIECZNE DO
WYPEŁNIENIA KRYTERIA

 wyprodukowane dobra i usługi zarówno pod względem jakości jak i cen muszą

odpowiadać dobrom i usługom wyprodukowanym w innych krajach

 zbyt tych dóbr i usług powinien zapewniać wzrost gospodarczy na takim

poziomie, aby wystarczał do podniesienia dochodów wszystkich grup społecznych

Demografia,
Zatrudnienie i
bezrobocie,
Żywotność
struktury
gospodarczej,
Kapitał ludzki,
prestiż
przedsiębiorczy,
Nieruchomości
mieszkaniowe,
Infrastruktura
tradycyjna i
technologiczna

Nowe dobra i
usługi,
Innowacje
technologiczne i
produktowe,
Nowe miejsca
pracy,
Wzrost stopy
zatrudnienia,
Wzrost produktu
regionalnego,
wzrost standardu
życia

Czynniki i siły
wspomagające
i wzmacniające

Czynniki i siły
przeszkadzające i
osłabiające

Poziom

aktywności

przedsiębiorczej,

nowe micro i małe

przedsiębiorstwa w

regionie

26

 inwestycje prowadzące do powyższego wzrostu produkcji dóbr i usług powinny

być finansowane z oszczędności i ludności danego regionu, aby uniknąć
nierównowagi zewnętrznej i deficytu w obrotach zewnętrznych

 aby pozostać trwale konkurencyjnym, region powinien prowadzić stale działania

konieczne do wypełnienia wymienionych kryteriów.

DWIE WIODĄCE IDEE KONKURENCYJNOŚCI REGIONU

Konkurencyjność
regionu

Konkurencyjność jako
przewaga/ dystans

Konkurencyjność jako przyciąganie/
odpychanie

Istota
konkurencyjności

Konkurencyjność jako
wypadkowa mocnych stron
regionu

Konkurencyjność jako kombinacja
atutów wyróżniających regionu

Rodzaj
konkurencyjności

Konkurencyjność ogólna
regionu i/lub konkurencyjność
regionu w określonej dziedzinie

Konkurencyjność specyficzna
regionu znamionująca jego
unikatowość

Metody analizy
konkurencyjności

Analiza porównawcza i ranking
regionów: benchmarking
regionów

Analiza atrakcyjności regionu.
Identyfikacja tożsamości regionalnej

KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU. ŹRÓDŁA I REZULTATY

Infrastruktura
regionu

Czynniki
determinujące
konkurencyjność
regionu

Potencjały i
działalności
gospodarcze
regionu

Markowe
produkty,
wizytówki
regionu

Międzynarodowa/
globalna
konkurencyjność
regionu

Konkurencyjność
bazy ekonomicznej
regionu

Konkurencyjność
inwestycyjna/
biznesowa regionu

Konkurencyjność
podstawowa
regionu

Atrakcyjność

oferty usługowej

regionu

Silne strony i
atuty regionu

Produktywność

zasobów

regionu

Siła eksportowa

regionu

27

MIĘDZYNARODOWA KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU

ROMB PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ REGIONÓW

Międzynarodowe
sektory w regionie

Udział regionu w
wymianie
międzynarodowej i
dodatnie jej saldo

Międzynarodowe
atuty i pozytywny
wizerunek regionu

Międzynarodowa
atrakcyjność
biznesowa i
turystyczna regionu

Bezpośrednie inwestycje
zagraniczne i
międzynarodowy ruch
turystyczny w regionie

Dostawcy i firmy z sektorów
pokrewnych i wspomagających
wchodzący w układy sieciowe i
skupienia przemysłowe

Regionalna podaż i
dostępność wysokiej
jakości i
wyspecjalizowanych
czynników

Popyt regionalny
wyrafinowanych i
wymagających
nabywców oraz w
wyspecjalizowanych
segmentach

Międzynarodow

a

konkurencyjnoś

ć regionu

28

Zdolność eksportowa
regionu w zakresie
dóbr i usług

Regionalny kontekst sytuacyjny
i polityczny strategii
przedsiębiorstw, sektorów
ekspansywnych i wysokiej
technologii oraz ich konkurencji

MIĘDZYNARODOWA KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU

CZYNNIKI KONKURENCYJNOŚCI REGIONU PRIORYTETOWE DLA

PRZEDSIĘBIORSTW

STRUKTURA GOSPODARCZA REGIONU

 profesjonalność instytucji pierwszego kontaktu
 bliskość dostawców i odbiorców
 dostępność banków, ubezpieczeń i usług prawnych
 dostępność kapitału podwyższonego ryzyka
 kultura przedsiębiorcza

NIERUCHOMOŚCI I INFRASTRUKTURA REGIONU
 podaż i cena terenów inwestycyjnych
 podaż i koszt energii
 dołączalność i dostępność transportowa
 systemy informacji i komunikacji

SYSTEM EDUKACYJNY I RYNEK PRACY

 podaż i koszt pracy
 bliskość wyposażenia służącego szkoleniom
 bliskość uniwersytetów i szkół wyższych
 obiekty oświaty i ich wyposażenie

WYPOSAŻENIE SPOŁECZNE REGIONU

 koszt mieszkania
 oferta spędzania czasu wolnego
 urządzenia i tereny rekreacyjne
 obiekty kulturalne

Ofensywność regionu
na arenie
międzynarodowej i
jego atrakcyjność dla
inwestycji
zagranicznych

Przedsiębiorczość,
kompetencje
menedżerskie i
produktywność kapitału
ludzkiego

Sprawność zarządzania i
administracji regionu, w
tym skuteczność
wsparcia
przedsiębiorczości i
biznesu

Infrastruktura biznesowa,
badawczo-rozwojowa,
informacyjno-
komunikacyjna,
transportowa,
środowiskowa. Jakość i
standard życia

Międzynarodow

a

konkurencyjnoś

ć regionu

29

Uwaga! Znaczenie czynników konkurencyjności jest zróżnicowane w zależności od typu
regionu (regiony słabo rozwinięte, regiony postindustrialne, regiony o ekspansywnych
strukturach).

GRA O ROZWÓJ REGIONALNY

Przedsiębiorczy styl

współzarządzania i

współrządzenia

(Regional governance)

Dziedzictwo kulturowe i

przyrodnicze, kształtowanie

jakości przestrzeni dla ludzi i

firm, w tym przestrzeni

publicznych oraz jakości życia

Zasoby ludzkie i
kapitał
przedsiębiorczy,
klasa kreatywna i
środowiska
kreatywne

Infrastruktura
instytucjonalna,
instytucje
otoczenia binezu i
rynki pracy,
połączalność
transportowa i
informacyjna,
infrastruktura
edukacji, kultury i
nauki

30

Stara i nowa przedsiębiorczość i

gospodarka, inwestorzy i biznes

międzynarodowy, przedsiębiorczość

wielosektorowa i skupienia

przemysłów kreatywnych