Majdanek

Obóz koncentracyjny w Lublinie, zwany potocznie Majdankiem (od nazwy dzielnicy
Lublina), jest drugim co do wielkości, po Oświęcimiu, tego typu
obozem nazistowskim w Europie. O jego powstaniu zadecydował
Heinrich Himmler - szef SS i Policji III Rzeszy, podczas pobytu w
Lublinie w połowie r. 1941, wydając w tej sprawie stosowne
zarządzenie, w którym czytamy między innymi: "Pełnomocnik
Reichsführera SS zorganizuje obóz koncentracyjny dla 25-50 tys.
więźniów, w celu zatrudnienia ich w warsztatach budowlanych SS i
policji". Realizację tego zamierzenia powierzył Himmler Odilowi Globocnikowi, szefowi
SS i Policji dystryktu lubelskiego. Oficjalna nazwa obozu brzmiała najpierw
Kriegsgefangenenlager der Waffen SS in Lublin /Obóz Jeńców Wojennych w Lublinie/, a
później Konzentrationslager der Waffen SS Lublin /Obóz Koncentracyjny w Lublinie/. W
rzeczywistości realizował on szereg innych funkcji, będąc jednocześnie nie tylko obozem
koncentracyjnym i jenieckim, lecz także obozem zagłady, pracy, karnym i przejściowym.
Majdanek zlokalizowany został na południowowschodnich peryferiach Lublina, przy
drodze prowadzącej do Zamościa i Lwowa. Lokalizacja ta ściśle wiązała się z planami
polityczno-gospodarczymi okupanta wobec regionu lubelskiego, dla realizacji których
więźniowie obozu mieli stanowić bezpłatną siłę roboczą. W planach perspektywicznych
Majdanek miał zajmować ponad 500 ha powierzchni i jednorazowo więzić 250 000 osób.
Niepowodzenia wojenne Niemców spowodowały znaczne ograniczenie tych zamierzeń.
Ostatecznie na obszarze 270 ha wybudowano 280 różnego rodzaju obiektów /m.in.
baraki więźniarskie, gospodarcze i administracyjne, warsztaty, urządzenia zagłady:
komory gazowe i krematoria, zabezpieczające: ogrodzenie oraz wieże strażnicze i
wartownie/. Centralną część obozu stanowiły baraki przeznaczone dla więźniów
usytuowane na 5 tzw. polach więźniarskich. W barakach tych jednocześnie można było
pomieścić ok. 25 000 osób. Obóz lubelski funkcjonował od października r. 1941 do lipca
r. 1944. Podlegał naczelnym władzom SS i ich lokalnym odpowiednikom oraz
Inspektoratowi Obozów Koncentracyjnych, wchodzącemu w skład Głównego Urzędu
Gospodarki i Administracji SS, kierowanemu przez Oswalda Pohla. Zarządzanie obozem
sprawował komendant, stanowisko to powierzano wyższym oficerom SS. Brak
materiałów źródłowych nie pozwala na dokładne ustalenie liczby uwięzionych w obozie,
jak również jego ofiar. Szacunkowo oblicza się, że przez Majdanek przeszło ok. 300 000
więźniów 50 narodowości. Wśród osadzonych najwięcej było Żydów /ponad 40%/ i
Polaków /ok. 35%/. Z pozostałych narodowości najliczniej reprezentowani byli:
Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie, Niemcy, Austriacy, Francuzi, Włosi i Holendrzy. Struktura
wieku więzionych była mocno zróżnicowana. Zdecydowaną większość /ok. 70%/
stanowili jednak więźniowie w sile wieku: 20-50 lat. Majdanek w porównaniu z innymi
obozami koncentracyjnymi miał najwyższy odsetek dzieci do lat 15 /ok. 6%, w czym
1,1% to niemowlęta/. Więźniowie Majdanka reprezentowali różne wyznania religijne,
poglądy polityczne i zawody, różna była ich pozycja społeczna. Poza więźniami
osadzanymi z powodów rasowych najwięcej było uczestników ruchu oporu. Specyfikę

lubelskiego obozu stanowiła też spora liczba ludności chłopskiej. Szacuje się, że obóz na
Majdanku pochłonął ponad 230 000 istnień ludzkich, w tym około 100 000 Żydów. Ponad
50% z nich zmarło w wyniku prymitywnych warunków bytowania, głodu, chorób i pracy
ponad siły. Pozostali zginęli w egzekucjach i komorach gazowych.