Majdanek

Obóz koncentracyjny w Lublinie, zwany potocznie Majdankiem (od nazwy dzielnicy Lublina), jest drugim co do
wielkości, po Oświęcimiu, tego typu obozem nazistowskim w Europie. O jego powstaniu zadecydował Heinrich Himmler - szef SS i Policji III Rzeszy, podczas pobytu w Lublinie w połowie r. 1941, wydając w tej sprawie stosowne zarządzenie, w którym czytamy między innymi: "Pełnomocnik Reichsführera SS zorganizuje obóz koncentracyjny dla 25-50 tys. więźniów, w celu zatrudnienia ich w warsztatach budowlanych SS i policji". Realizację tego zamierzenia powierzył Himmler Odilowi Globocnikowi, szefowi SS i Policji dystryktu lubelskiego. Oficjalna nazwa obozu brzmiała najpierw Kriegsgefangenenlager der Waffen SS in Lublin /Obóz Jeńców Wojennych w Lublinie/, a później Konzentrationslager der Waffen SS Lublin /Obóz Koncentracyjny w Lublinie/. W rzeczywistości realizował on szereg innych funkcji, będąc jednocześnie nie tylko obozem koncentracyjnym i jenieckim, lecz także obozem zagłady, pracy, karnym i przejściowym. Majdanek zlokalizowany został na południowowschodnich peryferiach Lublina, przy drodze prowadzącej do Zamościa i Lwowa. Lokalizacja ta ściśle wiązała się z planami polityczno-gospodarczymi okupanta wobec regionu lubelskiego, dla realizacji których więźniowie obozu mieli stanowić bezpłatną siłę roboczą. W planach perspektywicznych Majdanek miał zajmować ponad 500 ha powierzchni i jednorazowo więzić 250 000 osób. Niepowodzenia wojenne Niemców spowodowały znaczne ograniczenie tych zamierzeń. Ostatecznie na obszarze 270 ha wybudowano 280 różnego rodzaju obiektów /m.in. baraki więźniarskie, gospodarcze i administracyjne, warsztaty, urządzenia zagłady: komory gazowe i krematoria, zabezpieczające: ogrodzenie oraz wieże strażnicze i wartownie/. Centralną część obozu stanowiły baraki przeznaczone dla więźniów usytuowane na 5 tzw. polach więźniarskich. W barakach tych jednocześnie można było pomieścić ok. 25 000 osób. Obóz lubelski funkcjonował od października r. 1941 do lipca r. 1944. Podlegał naczelnym władzom SS i ich lokalnym odpowiednikom oraz Inspektoratowi Obozów Koncentracyjnych, wchodzącemu w skład Głównego Urzędu Gospodarki i Administracji SS, kierowanemu przez Oswalda Pohla. Zarządzanie obozem sprawował komendant, stanowisko to powierzano wyższym oficerom SS. Brak materiałów źródłowych nie pozwala na dokładne ustalenie liczby uwięzionych w obozie, jak również jego ofiar. Szacunkowo oblicza się, że przez Majdanek przeszło ok. 300 000 więźniów 50 narodowości. Wśród osadzonych najwięcej było Żydów /ponad 40%/ i Polaków /ok. 35%/. Z pozostałych narodowości najliczniej reprezentowani byli: Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie, Niemcy, Austriacy, Francuzi, Włosi i Holendrzy. Struktura wieku więzionych była mocno zróżnicowana. Zdecydowaną większość /ok. 70%/ stanowili jednak więźniowie w sile wieku: 20-50 lat. Majdanek w porównaniu z innymi obozami koncentracyjnymi miał najwyższy odsetek dzieci do lat 15 /ok. 6%, w czym 1,1% to niemowlęta/. Więźniowie Majdanka reprezentowali różne wyznania religijne, poglądy polityczne i zawody, różna była ich pozycja społeczna. Poza więźniami osadzanymi z powodów rasowych najwięcej było uczestników ruchu oporu. Specyfikę lubelskiego obozu stanowiła też spora liczba ludności chłopskiej. Szacuje się, że obóz na Majdanku pochłonął ponad 230 000 istnień ludzkich, w tym około 100 000 Żydów. Ponad 50% z nich zmarło w wyniku prymitywnych warunków bytowania, głodu, chorób i pracy ponad siły. Pozostali zginęli w egzekucjach i komorach gazowych.

---